УИХ-ын ээлжит бус чуулганы баасан гаригийн хуралдаанаар Сонирхлын зөрчлийн тухай хуульд тавьсан Ерөнхийлөгчийн хориг, Тэтгэврийн зөрүүг арилгах, Тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг хэлэлцэв. Мөн Засгийн газрын гишүүнийг огцруулах тухай АН-ын нэр бүхий гишүүдийн өргөн мэдүүлсэн санал, Орон нутгийн Сонгуулийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслүүдийг хэлэлцэж шийдвэрлэлээ. Энэ өдөр ээлжит бус чуулганы хуралдааныг хаах өдөр байсан тул чуулганы хугацаанд хэлэлцэхээр төлөвлөсөн ч амжаагүй байсан бүх асуудлаа ийн оруулсан юм.

Эхлээд Сонирхлын зөрчлийг арилгах тухай хуульд Ерөнхийлөгчийн тавьсан хоригийг хэлэлцэн шийдвэрлэв. Уг нь энэ хуулийн төслийг УИХ-аар батлахдаа ирэх долдугаар сарын 1-нээс хэрэгжүүлэхээр заасан. Харин Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хэрэгжиж эхлэх хугацааг наашлуулж тавдугаар сарын 1 болгохоор хориг тавьсан юм. Хоригийг хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүд асуулт асууж санал хэлээгүй учир хоригийг хүлээн авч, баталъя гэсэн горимын саналаар санал хураалт явуулав. Тэгэхэд чуулганы хуралдаанд оролцсон гишүүдийн дийлэнх нь дэмжиж Ерөнхийлөгчийн хоригийг хүлээн авлаа.

Үүний дараа Тэтгэвэр тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг хэлэлцэн баталсан юм. АН-ын бүлгээс оруулсан уг хуулийн төсөлд тэтгэврийн ялгааг арилгаж, тэнцвэржүүлэх тухай заасан. Ингэснээр тэтгэвэрийн доод хэмжээ 190 мянган төгрөгт хүрэх учиртай. Хуулийн төслийг хэлэлцэх үед мөн л асуулт асууж, санал хэлэх гишүүн байсангүй. Тиймээс санал хураалт явуулж хуулийн төслийг баталсан юм.

Мөн энэ өдөр орон Нутгийн Сонгуулийн тухай хуулийг хэлэлцэн шийдвэрлэх ёстой байв. Гэвч хоёр намын бүлэг нэгдсэн байр суурьт хүрээгүйн улмаас хойшлууллаа. Гэхдээ мөрдөгдөж байгаа хуулийн төслүүдийн хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллах шаардлагыг АН-ын бүлгээс Ерөнхий сайдад давхар хүргүүлсэн юм.

Л.ГҮНДАЛАЙ ГИШҮҮН Ц.НЯМДОРЖ САЙДЫН ӨМНӨХ ХЭРГҮҮДИЙГ СӨХӨВ

Засгийн газрын гишүүнийг огцруулах санал буюу Батлан хамгаалахын сайд Ж.Энхбаярт хариуцлага тооцох тухай асуудлыг хэлэлцэж эхлэхэд гишүүдийн оролцоо идэвхижсэн гэж болно. Учир нь УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт хуралдааныг хаалттай явуулах горимын санал гаргахад АН-ынхан эсэргүүцэж байв. Тухайлбал, АН-ын бүлгийн дарга Ч.Сайханбилэг "Хэрвээ хуралдааныг хаалттай явуулна гэвэл АН энэ хуралдааныг үргэлжлүүлэх боломжгүй болно" хэмээн мэдэгдэхэд УИХ-ын гишүүн Н.Батбаяр "Манайхаан бүгдээрээ" ирцийнхээ картыг “татчих” хэмээж байв. О.Бямбацогт гишүүн байр сууриа 30 орчим минут хадгалсан ч АН-ын бүлгийн гишүүдийн шахаанд орж саналаа татсанаар хуралдаан нээлттэй үргэлжлэв. Ингээд Ж.Энхбаяр сайдыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэхэд гишүүд ямар байр суурьтай байсныг тайлбаргүйгээр хүргэе.

С.Бямбцогт: Тэр Ш.Сүхбаатар гэдэг нөхөр хууль зөрчсөн гэж үзэж байгаа юм бол яагаад Төрийн албаны зөвлөлд хандаж болоогүй юм бэ. АН-ын бүлэг дээр яагаад гүйж ирсэн юм. Уг нь бүлгийн хурал дээр зөвхөн сайдаас л асуулт асууж тайлбар авдаг. Түүнээс гадна Ж.Энхбаяр сайд байлдааны бэлэн байдлын тухай ерөөсөө яриагүй байна. Түүнтэй уялдсан томилгоо огт хийгдээгүй байна. Байлдааны бэлэн байдал гэдэг үгэн дээр дөрөөлж асуудлыг улс төржүүлж байгаа юм биш үү?

-Р.Гончигдорж: Ш.Сүхбаатар албан тушаалтантай уулзаж сонссон зүйл байхгүй. Энэ боловсон хүчний асуудал дээр сайд юу гэж хэлээд байна вэ гэхээр батлан хамгаалах салбарт энгийн хүн, улстөрчид хэрэггүй, Ж.Энхбаяр гэдэг ганцхан хүн байхад хангалттай гэж үзэж байна. Бусад нь бүгд цэргийн хүн байгаа гэж байна. Өөрөөр хэлбэл, төрийн захиргааны төв байгууллагыг цэргийн байгууллага, цэрэгжсэн байгууллага байх ёстой гэсэн шаардлагаар боловсон хүчнийхээ бодлогыг явуулж байна. 1996 онбос хойш энэ салбарт 10 гаруй сайд очсон байдаг. Одоо салбараа хамгийн их савлуулсан цаг болчихоод байна. Үүнийг зогсоох ёстой. Өөрөөр хэлбэл, 16 жилийн турш зэвсэгт хүчин, батлан хамгаалах төрийн захиргааны удирдлагыг салган тусгаарласан бодлогоос өөрчилчихөөд байгаа байхгүй юу.

Э.Бат-Үүл: АН-ын бүлэг дээр асуудлыг хэлэлцэхдээ Ж.Энхбаяр сайдыг дуудсан юм. Тэр хүн хоёр цаг гаруйн дараа ирсэн. Тэгэхэд бид дараагийн асуудлаа хэлэлцэж байсан юм. Тэгээд дараагийн удаа дуудъя гэтэл бас л хөдөө явчихсан байсан. Хөдөө явахдаа олон хэвлэлд ярилцлага өгсөн." Одоо Р.Гончигдорж гишүүн бид хоёрын иш татаад байгаа тэр ярилцлагуудыг өгчихсөн юм. Ардчилсан үзэл тогтсон улс оронд энэ битгий хэл үгнээс болж сайд нар огцордог. Өөрсдөө "би буруу зүйл хэлчихэж, больё" гээд. Хоёрт, ямар азаар энэ хурлыг нээлттэй явуулав аа. Гишүүдийн ойлголт ямар их өөр байгааг олж харлаа. Онц байдал тогтоосон үед, цагдаа цэргийн байгууллага хэрхэн оролцохыг нарийн заагаад өгчихсөн байдаг юм. Түүн дотроо байлдааны зэвсэгтэй орж болохгүй гээд заачихсан байгаа.

Ч.Сайханбилэг: Ж.Энхбаяр сайдад би зөвлөмөөр байна. Ам нээх бүртээ өөрөө өөрийгөө хэрэгт аваачиж хийгээд байх юм. Уржигдар байнгын хорооны хурлын өмнө баахан гарын үсэгтэй материал тараасан. Дотор нь улсын нууцын зэрэглэлтэй зүйл орсон байсан. Тэгээд өөрөө хэвлэлд ярилцлага өгч бүх зүйлээ нээчихээд араас нь төрийн нууц задлаад яваад байгаа юм. Ийм зүйл ярьж байхад ганц нэг хүний албан тушаал өөрчилсөнтэй битгий хольж хултаад бай. Түүндээ бүхэл бүтэн АН-ыг татан оролцуулж нэг хүнийг хамгаалж байгаа мэтээр яриад байх юм.

Битгий ингэж жижиг асуудлаар цаана нь байгаа том зүйлийг хаах гээд бай. Ж.Энхбаяр: Би зэвсэгт хүчнээ олон улсын цэргийн үйл ажиллагаанд явуулж байгаагийн хувьд тэднийхээ чадавхийг нэмэгдүүлэх ажлуудыг хийх ёстой. Ялангуяа санхүүгийн асуудал хүнд байгаа. Гадаад оронд үүрэг гүйцэтгүүлэхээр явуулж байгаа хүмүүсийнхээ талаар ярьсан юм. Түүнээс гадна цэргийн анги нэгтгэлүүдээр орсон. Байдал сайнгүй байгаа. Үүнтэй холбогдуулж ярьсан зүйлүүд дэлгээд байна л даа. Яагаад Батлан хамгаалахын сайдын зөвлөл дээр хэлэлцсэн асуудлыг албан ёсбор авч болоогүй юм бэ. Ч.Сайханбилэг дарга аа, тайлбар аваач гэж танд би хэлсэн. Хэд хоног өрөөг чинь сахиулсан. Байж бай гэсэн. Хүлээ гэсэн. Бүлгийн хуралд чинь бүтән өдөр суусан. Оронгуут байж бай гэсэн. Ийм л үйл явц шүү дээ. Бүтэн хоёр долоо хоног хэвлэл мэдээллээр дайралт явсны дараа аргагүйн эрхэнд би зарим зүйлийг тодруулж, мэдээлэл өгсөн. Нууцын тухай асуудал бий. Ямар асуудал нууцын зэрэглэлд орох вэ гэж би цэргийн зөвлөхүүдээсээ асу-лаа. Мэргән бууч бэлтгэх асуудлыг үзлээ. Энә бол нууцын зэрэглэлд орох-гүй әэ. Үүнийг битгий улстөржүүлээ ч ээ. Тайлбарлах тусам хүнд байна.

Ч.Сайханбилэг: Бид хоёр уулзсан. Тэгэхдээ би сайдын зөвлөлийнхөө нууцад хамаарахгүй асуудлыг гаргаж өгөөч гэсэн хүсэлтийг бичгээр тавьсан. Өнөөдрийг хүр-тэл хариулт ирээгүй. Тэгээд чуулганы хуралдаан дээр улаан цагаан худлаа ярих юм даа.

Г.Баярсайхан: Монголын төр байсан цагт төрийн нууц байна. Төрийн сайд төрийн нууцыг хадгалж чадахгүй бол төр төмөр нүүрээ харуулах нь тодорхой. Тэгэхээр Жанжин штабын даргаас асууя. Мәргән буучдын тоо, тухайн байрлах ангийн мэдээлэл төрийн нууцад хамаарах уу. Мән 2008 онд Чингэлтэй дуүргийн нэг иргэн мэргэн буучдын суманд өртөж амиа алдсан байдаг. Тэгэхээр яагаад сонгууль дөхөж, төрөө эмхлэх цагийн өмнөхөн мэргэн буучид бэлтгэх асуудал яригдсан нь өөрөө ноцтой юм. Эндээс нэг зүйлийг би ойлгож байгаа. Олонх болж байгаа МАН Ж.Энхбаярт ямар үүрэг өгнө түүнийг нь эргэлзээгүй биелүүлнэ гэдэг нь тодорхой байна. Манай армид байсан цэрэг бүхэн мэргэн бууч. Харин бослого дардаг мэргэн буучид байх асуудлыг шинэ сайд ярьж байгаад харамсч байна.

Зэвсэгт хүчний жанжин штабын дарга, дэслэгч генерал Ц.Бямбажав. Оролцож байгаа хүмүүсийн бүрэлдэхүүн, бэлтгэл хийж байгаа зэрэг үйл явц нь тодорхой хэмжээнд нууцын зэрэглэлд орох ёстой.

Э.Бат-Үүл: Улсын нууцын жагсаалт батлах тухай тогтоолд тусгаснаар энэ асуудал нууцын зэрэглэлд хамаарах юм шүү.

Ж.Энхбаяр: Мэргэн буучдыг тусгайлсан сургуулилтаар бэлдэх явц тасралтгүй явагдаж байсан. Дурдагдаад байгаа зүйл бол Л.Болд сайдын үед хийгдэж байсан ердийн арга хэмжээ. Нууцын тухай жагсаалт, хуулийг харахад нууцад орохоор зүйл байгаагүй.

Л.Гүндалай: Тэгэхээр асуудлын гол зүйл нь Ж.Энхбаяр сайд долдугаар сарын 1 шиг үйл явц болбол бид зэвсэг ашиглана. Цэрэг ашиглана, үүнтэй холбоотой мэргэн бууч бэлдэж байгаа. Тэд ийм үйл явцад ашиглагдах юм гэсэн зүйлийг ярьсанд байгаа юм. Ингэж ярьж байгаа чинь л анхаарал татаж байна. Та сайдын хувьд ард түмнийхээ эсрэг цэрэг ашиглана. Хүн буудна. Тэр бүү хэл мэргэн буудаж унагана гэдэг чинь сайн дураараа огцрох асуудлын хэмжээнд хүрч байгаа юм. Яагаад өргөдлөө өгөөгүй юм. Жишээ татахад, Германы Батлан хамгаалахын сайд докторын ажил бичиж байхдаа зарим санаагаа өөр номноос авснаа дурдаагүйгээсээ болоод л сайн дураараа огцорсон. Хэдхэн сарын өмнөх жишээ шүү, энэ. Гэтэл та бүхэл бүтэн мэргэн буучдын анги бэлтгээд Монголын, ард түмний эсрэг хэрэглэж болох анги нэгтгэл байна. Улам сайн бэлдэж төгөлдөржүүл гээд ярьж байгаа чинь байж болохгүй асуудал. Үүнийг та хүлээн зөвшөөрөх үү. Хоёрт, долдугаар сарын 1-тэй холбоотой баримталж байгаа танай намын байр суурь мөн үү гэж асууя. Сонгуулийг будлиангүй явуулах дээр АН онцгой анхаарч байгаа. Ухаалаг үнэмлэх гэж байна. Үүнийг хийхгүй гээд Ц.Нямдорж сайд чинь зүтгээд байгаа. Хоёр сонгуулийг зэрэг явуулах хууль байсаар байтал танай намын СЕХ-ны дарга чинь биелүүлж чадахгүй гээд байж байгаа биз дээ.

Ж.Энхбаяр: Л.Гүндалай гишүүн ээ. Та их буруу ойлголттой байна. Өнөөдрийн энэ ардчилсан төрд зэвсэгт хүчний бүх үйл ажиллагааг хуульчлаад өгсөн. Ялангуяа зэвсэгт хүчин хөдөлгөх асуудал чинь Зэвсэгт хүчний ерөнхий командлагч, УИХ-ын бүрэн эрхийн асуудал. Хатуу хэлэхэд, Монгол Улсын зэвсэгт хүчин хэзээ ч ард түмнийхээ эсрэг буу шагайхгүй.

Р.Гончигдорж: Та өөрөө хэлсэн "Зөвхөн сонгуультай холбож мэргэн бууч бэлтгэх тухай яриагүй" гэж. "Зөвхөн сонгуультай" гэж шүү. Энэ үг чинь л шууд энэ агуулга руу орчихоод байгаа юм.

Э.Бат-Үүл: Яана даа. Батлан хамгаалахын сайд ийм ойлголттой байгаад улам бүр санаа зовох боллоо. Түрүүн нууцын зэрэглэлд байхгүй гэж хэлж байх юм. Үүнийг чинь сонсоод үнэхээр цочирдлоо. Зэвсэгт хүчний нэгтгэл, байлдааны цагийн орон тоо, зохион байгуулалт, бүтэц, байлдааны чадвар, тэдгээрийн нэгдсэн үзүүлэлт бол нууцад хамаарна. Нэгдсэн үзүүлэлт дотор чинь тэр мэргэн буучийн анги чинь ордог юм байгаа биз дээ. Ц.Бямбажав генерал аа. Энэ нууцын зэрэглэлд хамаагүй асуудал уу.

Ц.Бямбажав: Би түрүүн хэлсэн. Нэгдсэн үзүүлэлт болон бусад асуудлыг яах вэ, ийх вэ гэдэг бол нууцын зэрэглэлтэй асуудал.

Ц.Нямдорж: Л.Гүндалай би чамд гүйцэд хариулаад өгье. Нэгдүгээрт, МАН-д сонгууль будлиантуулах, дараа нь зэвсэг хэрэглэх тухай асуудал огт яригдаагүй. Би МАН-ын удирдах бүрэлдэхүүнд 20 жил байгаагийн хувьд энэ намын нарийн ширийн зүйлийг мэддэгтээ хариуцлагатайгаар хэлж байна. Ийм зүйл байхгүй. Ийм хардлага сэрдлэг бий болгох гэж АН-ынхан хэт их улайрч байна. Ингэж хэрэггүй. Нэгдүгээрт, намаас асууж байгаа асуултын чинь хариулт энэ. Засгийн газарт ч энэ тухай ямар ч санаа байхгүй. Хамтарсан байхад ч ийм зүйл яриагүй. Зарим заалтыг нь боловсронгуй болгох ганц нэг зүйл байгаа юм байна гэж хуулийн төсөл өргөн мэдүүлсэн. Тийм зүйл байхгүй шүү. Танай намын дарга, энэ Л.Болд оролцсон бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байхад Онцгой байдлын үед хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох шаардлагатай байгаа юм байна гэсэн дүгнэлтийг Х.Тэмүүжин, Э.Бат-Үүл даргатай дэд хороод гаргаж санал оруулж улстөржүүлсэн. Миний хариулах ёстой зүйл бол иргэний үнэмлэхтэй холбоотой асуудал. Би үүнийг чинь хийхгүй. Сонгуулийн будлиан гаргана гэж хэзээ ч хэлээгүй. Тэр үнэмлэх хэвлэх эрхийг тендергүйгээр авсан компани нь Бодь групп. Энэ компанийн эзэн хэн гэдгийг та нар мэднэ. Мөн 2011 оны гуравдугаар сард шийдвэр гаргаж "Иргэний үнэмлэхийг 2012 оны (Эхний хагас жилд оруулж ир" гэсэн даалгаврыг Н.Алтанхуягт өгсөн байдаг. Гэтэл тэр ажлыг өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард Засгийн газарт оруулж ирсэн байгаа. Тэгж хугацаа алдсан шүү. Түүний дараа арванхоёрдугаар сарын 23-ны өдөр "Бодь" групптэй бэлдэц оруулж ирэх гэрээ хийсэн. Гэтэл нэг сарын дундуур энэ бэлдэцээ өөрчил гэсэн саналыг бүртгэлийн газар ирүүлсэн байдаг. Тэгээд ямар ч ажил хийгээгүй байхад танай сайд огцорсон юм. Тэгээд би ажлаа хүлээж аваад ажилласан. Ийм л зүйл болсон. Ийм зүйл хийчихээд бусад руу дайрдгаа больцгоо, та нар. 2004 оны жагсаалыг хэн эхлүүллээ. Хэн Монгол телевиз рүү дайрлаа. 2008 оны жагсаал цуглааныг хэн эхлүүллээ. Зургадугаар сарын 29-нд хэн нь Н.Алтанхуягийн тойрог дээр бужигнаан үүсгэсэн юм. Долдугаар сарын 1-ний жагсаалыг хэн зохион байгуулсан бэ. Дараа нь дийлэхээ болиод хэн нь зугтсан юм. 2008 оны жагсаал цуглаан, үймээнийг хоёр сая дөрвөн зуун хүний нүд 24 цагийн турш харсан шүү. Мэднэ шүү.

Л.Гүндалай: Ц.Нямдорж сайд аа. Та энэ сонгуулийг будлиантуулах бүх зүйлийг хариуцаж байгаа шүү.

Ц.Нямдорж: Н.Алтанхуягаа яах гээв.

Л.Гүндалай: Та чинь Монгол Улсын Үндсэн хуулийг зөрчөөд, жорлондоо, орондоо хууль гаргачихаад бүх зүйлийг будлиантуулж хаячихаад УИХ-ын даргаас огцорч байсан хүн. Та УИХ-ын гишүүн байх, энд суух эрхгүй хүн шүү. Үндсэн хууль зөрчсөн гэдэг чинь үнэн болсон ш дээ. Тэгээд УИХ-ын даргаас огцорч байсан нөхөр. Тэр байтугай өөр олон зүйлд орооцолдож байсан хүн. Гэхдээ яриад яахав. Энд байгаа хүмүүс мэдэж байгаа байх. Ийм зүйл хийдэг хүн энд шал өөр зүйл яриад байж таарахгүй. Хэтэрч байна шүү, энэ нөхдүүд. Ц.Нямдорж сайд аа та манай бүлгийн хурал дээр орж ирээд олон зүйл ярьж байна лээ. Битгий ингэж өөрөө өөгүй юм шиг бай. Та Хууль зүйн сайд мөртөө өрөөндөө хүн боогоод унагаачихдаг хүн шдээ. Ж.Сүхбаатар гишүүнийг зангианаас нь татаж унагасан чинь хоёр жилийн өмнөх зүйл шүү. Тэгээд та нар дундаа хийгээд нуугаад өнгөрөөсөн ш дээ. Хууль зүйн сайд байж битгий ингэж бай. УИХ-ын дарга байж Үндсэн хууль зөрчиж хууль засдаг. Тэгээд өөр өөр янз бүрийн олон юм ярина. Үнэндээ 20 жилийн дотор та манай улсын хуулийн салбарыг будлиулж гүйцсэн. Таны хар хуулиар монгол түмэн баларч байгаа шдээ. Та ийм зүйл битгий ярь.

Ц.Нямдорж: Би тэрийг чинь л ярьж байна. Ичих арьстай бай. Ичих нүүртэй бай. Би бол УИХ-ын гишүүн хүн. "Бодь" интэрнэшнл компани биш.

Д.Ганхуяг: Энэ Хууль зүйн сайд хүрээ хязгаартай баймаар байна. УИХ баталсан хуулийнхаа хүрээнд хариуцлага тооцох нь бүрэн эрхийн асуудал. Зэвсэгт хүчний тухай хууль, Онц байдлын тухай хуульд галт зэвсэг хэрэтэж болно гэсэн ганц ч үг байхгүй. Ярилцлагадаа, долдугаар сарын 1-ний хэргийг болгохгүй байхын тулд галт зэвсэг хэрэглэх тухай ярьчихсан байгаа шдээ, та. Тэгээд олон сонинд ярилцлага өгсөн байгаа. Сонгуулийн маргаан, газар хөдлөлийн асуудалд галт зэвсэг хэрэрлэж болохгүй ээ. Түүнээс гадна энэ асуудлын эх үүсвэр нь хаана байгааг хайх хэрэгтэй. Тэр бол өнгөрсөн сонгуулийн үр дүн. Сонгуулийн урьд өдөр 60 гаруй мянган иргэний үнэмлэх тараасан шдээ.

Ж.Энхбаяр: Өнөөдөр манай зэвсэгт хүчин энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож байна. Энхийг сахиулна гэдэг тухайн улсын дотоод асуудал нь хэт өндөрссөн, зөрчил ихтэй улсад ажиллуулдаг. Энэ газарт манай цэргүүд алба хааж байгаа. Тэгээд тэр цэргүүд сайн бэлтгэгдэж, тэр дундаа сайн бууддаг байх ёстой. Тэр хүрээний л ажил. Ийм зүйлийг битгий сонгуультай холбож яриад байгаач. Дэндүү улстөржсөн асуудалдаа зэвсэгт хүчнийг бүү оролцуулаач гэж хүсье.

Э.Бат-Үүл: Та яг ингэж ярьсан бол ийм асуудал сөхөгдөхгүй байсан юм. Өнөөдөр их олон зүйл ил боллоо. Манай оронд гадны бус аюул, жагсаал цуглаан болбол зэвсэгт хүчин оролцож болохгүй гэдэг нь тогтоогдлоо. Учир нь жагсаал, цуглааныг тараах ердийн хэрэгсэл нь байхгүй учраас тэр. Харин 2008 онд ердийн хэрэгсэл нь байхгүй байхад хууль зөрчөөд оролцчихсон байхгүй юу.

Д.Ганхуяг: Ж.Энхбаяр сайд аа, үнэхээр долдугаар сарын 1-нд галт зэвсэг хэрэглээд таван хүний аминд хүрчихсэн нь үнэн ш дээ.

Ж.Энхбаяр: Манайд хамаагүй ээ.

Д.Ганхуяг: Яагаад хамаагүй гэж. Таны ярилцлагыг уншиж өгье. "2008 оны долдугаар сарын 1-нд үнэхээр том сургамж өгсөн. Тэр нөхцөл байдлын хүрээнд анги нэгтгэлүүдээр орж шаардлагатай тоног төхөөрөмж, галт зэвсгээр хангах асуудал ярьсан" гэж байгаа. Уг нь онц байдлын ч тэр жагсаал цуглааны үед ч тэр галт зэвсэг хэрэглэх нь бүх хуулиар хориотой байгаа.

Ж.Энхбаяр: Гишүүд ээ, хэцүү ш дээ. Тэр сонинд тэгсэн, энэ сонинд ингэсэн байна л гэх юм. Адилхан зовлонтой юм байж. Тэгээд хэвлэлүүдийн эзэд нь хэн хэн билээ. Наанатай, цаанатай ханд л даа.

Л.Болд: Ж.Энхбаяр сайдад нэг хүсэлт тавьсан юм. Өмнө нь гаргасан худлаа мэдээллүүдээ залруулж өгөөрэй гээд. Гэтэл тэгсэнгүй. Тиймээс одоо албан ёсоор хэлье. Яагаад гэхээр мэргэн буучдын асуудал яригдахад Ж.Энхбаяр хэвлэлийн бага хурал хийхдээ "Энэ шийдвэрийг өмнөх сайд Л.Болд гаргасан” гэж хэлсэн байгаа. Би тийм зүйл хийгээгүй. Мөн Ц.Нямдорж сайдын хэлж байгаад хариу хэлэх ёстой байх. Хуульзүйн сайд хувийн компанийг яллах асуудал тавьж байна. Эргээд цаад эзнийг нь дайрч давшилж байна. Би үүнийг эсэргүүцэж байна. Шалгаж болно. Мөн Төрийн албаны зөвлөлөөс асууя. Батлан хамгаалахын албан тушаалтнуудыг халаагүй гэж байна. Үнэн үү. Санхүүч хүнийг хүртэл санхүүгийн албанаас халсан байгаа?

Ж.Энхбаяр: Би хувь хүний хувьд уучлалт гуйя аа. Энэ асуудал танд хүнд туссан бол танаас уучлалт гуйя. Ичих зүйл алга. Харин халагдсан гэх хувь хүмүүсийн тухайд дэлгэрэнгүй яримааргүй байна.

Ц.Нямдорж: Асуудал гараад байгааг нь хариулж байна Л.Болд дарга аа. Түүнээс биш надад нэг компани руу дайрах шаардлага байхгүй. Тэгээд ч би энэ асуудлыг өнөөдрийг хүртэл яриагүй байгаа. Юунд нь эмзэглэдэг юм. Тэгээд ч би танай компанийг хууль зөрчсөн гээгүй. Шууд гэрээгээр өгсөн л гэсэн шүү. Би ярьсан зүйлээ мэднэ, Л.Болд оо. Чи бид хоёрын ялгаа энэ.

З.Энхболд: Тэтгэвэртээ гарчихаад буцаад ажилдаа орсон Ц.Тогоо генералаас асууя. Таныг Зэвсэгт хүчний Жанжин штабын дарга байхад зэвсэгт хүчний бүрэлдэхүүн хуягт тээвэрлэлт зэрэг техник долдугаар сарын 1-ний үймээний үеэр үүрэг гүйцэтгэхэд оролцсон байдаг. Энэ шийдвэрийг ямар үндэслэлээр хэн гаргасныг хэлж өгөөч. Мөн 2009 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр хуягт тээвэрлэлт, ВТР-үүд үйл ажиллагаанд бэлэн гудамжаар чөлөөтэй явж байсан гэх мэдээлэл бий. Үнэн үү. Түүнчлэн Ж.Энхбаяр сайдын тараасан танилцуулгад долдугаар сарын 1-ний үйл ажиллагаанд цэргийн зарим анги салбарыг Ерөнхийлөгчөөс өгөхөд зэвсэгт хүчин хуульд заасны дагуу ямар ч бэлтгэлгүй байсны улмаас их хүнд байдалд орсныг тэр үед Жанжин штабын удирдлагуудын ярьж байсныг үндэслэн хөндсөн болно гэж байна. Үнэхээр ийм мэдээллийг сайддаа өгсөн үү. Ж.Энхбаяр ярилцлагадаа АНУ-аас тусгай анги салбарын мэргэжилтнүүд ирж байгаа гэсэн байна лээ. Хэрвээ энэ үнэн бол нууцын зэрэглэлийн зургадугаар заалтыг зөрчиж байна. Тэгэхээр Ц.Тогоо генерал энэ бүхнийг нууцын зэрэглэл зөрчсөн гэж үзэж байна уу, үгүй юу?

Ц.Тогоо: Онц байдлын үед зэвсэгт хүчин хууль тогтоомжийн дагуу гурван үндсэн үүрэг гүйцэтгэсэн. Энэ нь техникийн хөдөлгөөнийг хязгаарлах асуудал байсан. Үүний улмаас хуягт машин ажилласан. Мөн тэр үед тараагдсан сумны дунд байлдааны зориулалттай нь нэг ч байгаагүй. Ийм байдлаар үүрэг гүйцэтгэхэд олон бэрхшээл тулгарсан. Тухайлахад, машины урдуур дэлгэж дугуйг нь хагалдаг төхөөрөмж гэх мэт олон зүйл дутагдсан. Тиймээс ВТР-үүдийг ашигласан. Мөн Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үед хуягт машинууд яваагүй. Лав л миний шийдвэрээр тийм ажил хийгдээгүй. Харин нууцын тухай асуудлын хувьд тараагдсан материалыг хараагүй болохоор хариулах боломжгүй байна.

Ч.Сайханбилэг: Ж.Энхбаяр бол царцаа Намжил гэдэг үлгэрийг санагдуулаад байна шүү. Энэ хүний хэлсэн ярьсан бүхэн сайд огцрох асуудал болчихоод байгаа юм. Харин өөрөө үүнийгээ огт хүлээн зөвшөөрөхгүй юм. Бид инээдтэй байдалд ороод байна. Тусгаар улсын Батлан хамгаалахын сайд нь өөрөө төрийнхөө нууцыг задруулчихлаа.

Ийн Засгийн газрын гишүүнийг огцруулах тухай саналыг хэлэлцэж дуусав. Харин санал хэлэх шатанд УИХ-ын гишүүн Ц.Сэдванчиг "Нүдээ олоогүй томилгоонуудын балаг гарч эхэллээ" гэж байсан бол З.Энхболд гишүүн "Ёр юм шиг Ерөнхийлөгч анхааруулж байжээ. Зангарагтай хүнээр энэ салбарыг удирдуул гэж. Харин одоо МАН-ынхан огцруулах кноп дарснаараа энэ хүнээ төрийн гэмт хэрэг үйлдэхээс нь аврах болно шүү" гэж байв. Харин УИХ-ын гишүүн Ш.Сайхансамбуу "Парламентад олон жил суусан нөхдүүд шинэ хүмүүсийг, хавчихаа боль" гэх утгатай үг цухалзуулж суув. Ингээд санал хураалт явууллаа. Засгийн газрын гишүүн, Батлан хамгаалахын сайд Ж.Энхбаярыг огцруулах шаардлагагүй гэсэн томъёоллоор. Тэгэхэд АН-ын гишүүд огцруулах шаардлагатай гэж үзэж, МАН-ынхан авч үлдэхээр кнопоо дарсан байлаа. Мэдээж чуулганы танхимд МАН-ынхан олонх учир энэ удаа Ж.Энхбаяр сайдыг суудалд нь үлдээх шийдвэрийг гаргасан юм.

Л.МӨНХТӨР

Тус мэдээллийг бусад хэвлэл мэдээллийн байгууллага хуулбарлан нийтлэхийг хориглоно.

ӨДРИЙН СОНИН-МЭДЭЭ.МН