Архив ангилал

-УИХ-аас баталж гаргасан хуулийнхаа хэрэгжилтийг хянаж шалгах үүрэгтэй. Тиймээс болно. Харин тодорхой хэргүүдийг хэрхэн, яаж шалгаж байна вэ гэдэг асуудлаар шалгах нь зохисгүй.

-Таны хэлж байгаагаар үндсэндээ шүүх засаглал Ерөнхийлөгчийн гарт орчихсон. Мөн долоодугаар сарын нэгний хэрэг зэргээс энэ арга хэмжээг авах гээд байгаа юм биш үү?

-Сонсоогүй болохоор мэдэхгүй байна. Гэхдээ нэг талаас долоодугаар сарын нэгний гэгддэг хэргийг үнэн л шүүгээсэй гэж бодож байна. Нөгөөтэйгүүр шүүх, мөрдөнгийн дотоод асуудал юм. Тэр хэргээс хойш гурван жил гаруй хугацаа өнгөрчихлөө. Цаг алдаж, маш их оройтлоо.

Намрын чуулганаар Шүүхийн багц хуулийг баталсан. Шүүгчийн хараат бус, шүүхийн бие даасан байдлыг бэхжүүлье гэсэн хуулийн концевци. Тиймээс шүүх, хуулийн байгууллагын дотоод асуудалд улстөрчид хөндлөнгөөс хутгалдах нь туйлын зохимжгүй үйлдэл.

-Та хөдөө яваад ирлээ гэсэн. Дундговиор хаваржилт хэр байна даа?

-Говь нутагт сайхан хавар болж байна. Ер нь бараг л намраараа байна даа. Ойрын жилүүдэд ийм өвөл, хавар болоогүй. Дандаа л ган, зуд тохиож байлаа. Хүмүүсийн санаа сэтгэл ч их өөдрөг. Мал ид төллөж байна. Гэхдээ маш их ихэрлэж байгаа бололтой юм. Хавар сунаж, хүндэрчихгүй л бол ер нь малчид сайхан хаваржиж байна. Харин махны үнэ хөдөөд ч ялгаагүй өндөр болжээ.

Сурагчдын үдийн хоол, эмнэлгийн өвчтөнүүд, дотуур байр, цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн хоол хэцүүхэн, хот газраас ялгаагүй боллоо гэж иргэд ярьж байна лээ. Бид энэ жилийн төсвөө хуучин хуулиараа хийчихсэн болохоор орон нутаг өөрсдөө зохицуулалтаа хийх хуулиа хурдхан дагаж мөрдөхгүй бол болохгүй нь дээ гэсэн бодол төрсөн. Дундговь аймгийн Эрдэндалай сум гэхэд л хамгийн том сум. Социализмын үед дотуур байрны хоолыг улсаас авна гэсэн ойлголт байхгүй. Нөхөд өөрсдөө орон нутагтаа зохицуулж болж байсан. Түүн шиг тэр байдалдаа яаралтай эргэж оруулахгүй бол хот, хөдөөгүй юм нэхээд байвал яаж хөгжих вэ дээ. Мал аж ахуйтай сумын дотуур байрныхан хотын дэлгүүрийн лангууны өндөр үнээр махаа авч идэж байгаа нь зохимжгүйн дээр харамсалтай асуудал.

-40 сая малтай, гурван сая ч хүрэхгүй иргэнтэй манай улсын малчдын хүүхдүүд ч махаа өндөр үнээр авч идэж байгаа нь хэний буруу болж таарч байна?

-Бид төрийн зохицуулалттай зах зээлийн нийгэм байгуулж байгаа улс. Тиймээс зах зээлийн жам, үнэ өөрөө л зохицуулагддаг гэх ухааны зүйл яриад байгаа. Энэ чинь буруу. Ялангуяа хүнсний бүтээгдэхүүнд төр байгаа шигээ хяналтаа тавих хэрэгтэй. Малчдыг буруушаагаад байгаа нь үндэслэлгүй. Харин дунд нь хувалз шиг таргалаад байгаа нөхөд бий. Тэдэнтэй л хатуухан тооцоо хийж, хяналтаа тавьчих юм бол болчихно.

Бид Биржийн тухай хуулийг ирэх оны нэгдүгээр сараас гэчихсэн. Үүнийг наашлуулж, түргэн хугацаанд мах бэлтгэлийн системээ орон нутагт зохицуулах хэрэгтэй.

-Хуучны худалдаа бэлтгэлийн яам гэдэг шиг үү?

-Нэгэнт өмчийн хэлбэр өөр болчихсон учраас бүтэшгүй зүйл байх л даа. Гэхдээ түүнтэй төстэй зүйлийг бусад оронд хийж болоод байхад бид яагаад хийж болохгүй гэж.

Тэгээд ч өнгөрсөн нийгмийн юм бүхнийг харлуулаад байж болохгүй. Худалдаа бэлтгэлийн газар гэдгийг олон жилийн туршид монгол хөрсөн дээр бий болгоод, шалгагдаад ирсэн. Тийм болохоор болж байсан зүйлүүдийг авч хэрэглэж болно шүү дээ.

-Нэгэнт тойрогтоо очсоных өнгөрсөн жилүүдэд хийсэн ажлаа тайлагнасан байх. Сонгуульд нэр дэвшиж байх үеийнхээ мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг дүгнэж харсан байлгүй?

-Амласан амлалтууд маань яг бүгд биелсэн гэж хэлэхгүй. Гишүүдийн гэж нэрлэдэг тэрбум төгрөгийг бүгдийг нь орон нутаг болон зарим салбарын яам руу шилжүүлсэн.

Хамгийн гол нь орон нутгийн сургууль, цэцэрлэг, эмнэлэг, засаг захиргааны байгууллагыг дэмжих, мэдээллийн системийг нь техникжүүлэх чиглэлээр илүү анхаарч ажилласан.

-Та Өмнөговь руу зам тавих асуудлыг нэлээд дэмждэг. Өөрийн тойргоор тань дамжин өнгөрөх болохоор тэр үү?

-Ер нь улсын хөгжлийн тэнхлэг өмнө зүгт шилжчихлээ. Автомашины ачаалал хамгийн их байхад зам харгуй байдаггүй. Тиймээс л замаа хурдалъя гэж үглэн дуулаад байгаа юм. Зарим үед Х.Наранхүү гишүүн бид хоёр ногдсон хувиа их, бага хэмжээгээр замын ажилд зориулдаг ч санаанд хүртэл ажиллахгүй л байна. Үүнд л Өмнөговь, Дундговийнхон чамлалттай байдаг.

Уг нь нийслэлийг Өмнөговьтой холбосон зам тавьчихвал дунд нь байгаа Дундговь аяндаа нийлчихнэ. Хот бараадсан их нүүдлийг сааруулна гэдэг чинь хөдөө рүү илүү их анхаарал хандуулах юм. Эмнэлэг, сургууль, зам харгуйг хөгжүүлэх хэрэгтэй.

Гэтэл манайхан хотод хэдэн барилга барьчихвал асуудлыг шийдчих юм шиг зүтгээд байгаа. Энэ чинь төрийн шийдвэрийн нэлээд хэсэг нь барилгын бизнес эрхэлдэг хүмүүсийн гарт орсны л жишээ.

-Сонгосон гишүүн нь очсон болохоор иргэд амьдрал ахуйгаас гадна улстөрийн байдлын талаар ч ярилцаж, санал солилцсон байх. Орон нутгийн иргэд хоёр сонгуулийг хамт явуулах асуудлыг хэрхэн хүлээж авч байх шиг байна?

-Олон иргэн ирж уулзсан. Сар шинэ болоод удаагүй болоод ч тэр үү хүмүүсийн зан ааш их сайхан байна. Ахмадуудтай уулзаж, ярилцахад хоёр сонгуулийг хамт явуулахад их л дургүй байх шиг санагдлаа. Бид чинь нэг санал өгөхдөө яая гэдэг хүмүүс яаж хамтад нь сонгууль хийх болж байна гэж байсан.

-Иргэд таныг намдаа гомдож, фракци байгуулж байгааг хэрхэн хүлээж авч байна?

-Би намдаа гомдсон зүйл байхгүй. Энэ намын буянаар л өдий хүрсэн хүн. Намын бүлгийн гишүүдийн дунд ажил, асуудалд шүүмжлэлтэй ханддаг, өөрийн үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлдэг хүмүүс байгаа. Байх ч ёстой юм. Түүнээс биш дарга юу гэж хэлнэ вэ үгээр нь явдаг байвал зохимж муутай л юм. Хоорондоо хэлэлцэж, ярилцаж байна. Тийм байхад эвэртэй туулай үзсэн мэт эд гомдоод фракци байгууллаа гэж ярих нь дэмий асуудал. Надад гомдсон, горьдсон юу ч байхгүй.

-Нам ирэх сонгуульд нэр дэвшүүлэхгүй байсан ч гомдохгүй нь ээ?

-Мэдээж намынхаа шийдвэрийг л харна. Бага хурлаараа шийднэ шүү дээ. Удирдах зөвлөлөөс тойрог бүрээр нэрсийн жагсаалт гаргаж, санал оруулан Бага хурлаар хэлэлцүүлэх байх.

-Таныг намын даргынхаа эсрэг байр суурь илэрхийлдэг болохоор нэр дэвших нь өнгөрсөн ч гэх юм билээ?

-Манай нам ардчилалтай шүү дээ. Амаа скочдуулсан юм шиг жимийгээд явах нь утгагүй. “Дуугүй хүн бүтэж үхдэггүй”, “Сохрын газар нүдээ, доголонгийн газар хөлөө” гэдэг ч үг бас байдаг даа.

-Томсгосон тойргоор сонгууль явуулахаар тамын тогооны үлгэр болж, өөрийн намын гишүүнтэйгээ ч өрсөлддөг. Гэтэл энэ удаа квотыг ч багасгачихсан байдаг. Тэгэхээр “Тунгалаг тамир” киноны Түгжил мэтийн хүн олон гарч ирэх байх даа?

-2008 оны сонгууль ч томсгосон тойргоор явагдсан. Энэ тохиолдолд нэг намаас нэр дэвшигчид ёстой л гар гараасаа хөтлөлцөж байж ялалт байгуулах хэрэгтэй юм билээ.

Гэхдээ энэ сонгуулийн системийн нэг зовлон нь өөрийн чинь хэлснээр нөгөө намын нөхөр байтугай өөрийнхөө намын хүнтэй ч дээр доороо оролцож, барилдчих гээд байдагт байгаа юм. Нэгэнт хууль болгоод гаргачихсан болохоор хэрэгжүүлж л таарна. Харин хэрэгжүүлэхдээ ухамсартайгаар хэрэгжүүлэх нь чухал. Ямар ч тохиолдолд өөрийнхөө эрх ашгаас дээгүүр намынхаа эрх ашгийг тавьж, намаас илүү улсынхаа эрх ашгийг тавьж явбал их зөв юм. Өөрөөр хэлбэл, ус гольдролоороо урсаж байна гэсэн үг.

-Хэдий одоо шударга өрсөлдөнө, хуулиа мөрдөнө гэж байгаа ч цаг нь тулахаар бие биенийхээ мууг үзэх гээд улайрчихдаг шүү дээ. Энэ удаа ч бас тийм зүйл давтагдах байх даа?

-Би өөрөө сонгуульд оролцсон ч гадны орнуудын сонгуулийг ажиглаж үзээгүй. Гэхдээ улсынхаа буянаар гадаадын орнуудад явж байхад манайхан шиг аливаа зүйлийг улстөржүүлж, шулганадаг газар тун ховор бололтой. Яах вэ, амьдрал ахуй, хөгжил нь өөр болохоор бас тайван байдаг юм болов уу.

Гэтэл манайхан байнга л дээр, дороо ороод байх юм. Бие бие рүүгээ ингэж дайрч, давшлах нь монголчууд бидэнд ашигтай зүйл яав ч биш. Харин ингэснээрээ гадны ямар нэг нөлөө бий болгох нөхцөл бүрдүүлж өгөх гээд байх шиг санагддаг юм. Яваандаа улстөрийн намууд төлөвших байх гэж бодож байна.

"Өглөөний сонин"

Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.

<br>