Эрхэм нөхөд өө,

Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүд ээ,
Та бүхнийхээ энэ өдрийн амрыг эрье,

Манай нам улс эх орныхоо хөгжил, хойч үеийнхээ ирээдүйн өмнө хүлээх хариуцлагатай, энэ хариуцлагаа биелүүлэх үүрэгтэй улс төрийн хүчин билээ. Бид холыг харж, учрыг нарийвчилсан тулхтай бодлого боловсруулах ёстой. Тиймээс эх орныхоо ойрын ирээдүй, хэтийн төлөв, эрсдэл боломжийг зөв төсөөлж МОНГОЛ ХҮНЭЭ хөгжүүлэх мөрийн хөтөлбөр боловсруулахыг зорилоо.
Ингэхдээ Монгол орны хөгжлийн хөтөлбөрийг Монгол хүний оролцоотойгоор боловсруулах зорилт тавин ажиллаж “Монгол хүн 2020” хөтөлбөрийг эхлүүлсэн юм. Энэхүү хөтөлбөрийн хэлэлцүүлгийг улс орон даяар зохион байгуулж, хэлэлцүүлэгт олон мянган хүн оролцлоо. Бид нийгэм, эдийн засаг, байгаль орчинд тулгарч буй саад бэрхшээл, төрийн бодлогын алдаа дутагдал иргэдийн амьдралд хэрхэн тусч байгааг нүүр тулан ярилцлаа. Түүнчлэн хүндрэл бэрхшээл, саад тотгорыг даван туулах арга замын талаар чамгүй олон санал сонссон. Ард иргэдийнхээ амьдралд тулгарсан болохгүй бүтэхгүйг шийдэж, буруу зөрүүг засахад манай намын бодлого чиглэх учиртай. Улс орны хөгжил нь улс төрийн тогтвортой байдлаас гадна эдийн засгийн тасралтгүй хөгжилтэй шууд хамааралтай. Тиймээс өнгөрсөн хугацаанд “Эдийн засгийн хувьсгал”-ыг амжилттай хэрэгжүүлэх эхлэл болгон цуврал лекцийг төрийн ордонд найман удаа, хөдөө орон нутагт есөн удаа амжилттай зохион явууллаа.


Мөн бид оновчтой шийдлийн гогцоог олох эрэл хайгуулаа эрдэмтэн судлаачдын хүчээр өргөжүүлж нягталсан юм. Судлаачдын дунд эдийн засгийн хувьсгал, хөдөлмөр эрхлэлт, эрүүл мэнд, боловсролын чиглэлээр бүтээлийн уралдаан зарласан нь шинэ санаа, шилдэг шийдлээр дүүрэн байлаа. Эдгээр бүтээл нь шийдлээ хайсан олон асуудалд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй, практик туршлагын нотолгоотой ха­риулт өгч чадсан гэж үзэж байна. Ардчилсан намаас зохион байгуулсан бүтээлийн урал­даанд оюун ухаанаа сорьж, мэдлэг чадвараа дайч­­лан оролцсон нийт эрдэмтэн судлаачдадаа энэ индэр дээрээс гүн талархал илэрхийлье.
Хэдийгээр бодлого нь зөв байвч хэрэгжих шатандаа алдаа дутагдал гарч үр дүнгүй болдог олон тохиолдлыг бид мэднэ. Тиймээс долоо хоног бүр салбарын мэргэжилтэн, албан тушаалтныг оролцуулсан асуудал шийдвэрлэх хэлэл­цүүлгийг гурван сарын хугацаанд зохион байгууллаа. Арван найман удаа зохион бай­гуулсан уг хэлэлцүүлэгт давхардсан тоогоор гурван зуу шахам мэргэжилтэн оролцож, 40 орчим сэдвийг тойрон ярилцаж асуудлыг шийдлийг олоход томоохон нэмэр хандив оруулжээ.
Боловсруулсан бодлого, ирэх дөрвөн жилд хийж бүтээх ажлын талаар санал солилцох зорилготой “Dem Talk” нээлттэй ярилцлагыг намын болон Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүдийн дунд арван удаа зохион байгуулж, “Монгол хүн 2020” хөтөлбөрт дэвшүүлсэн таван үндсэн зорилтын хүрээнд асуудлаа багцлан ярилцлаа. Энэ ярилцлагад ҮЗХ-ны гишүүд маань идэвхтэй оролцож Ард­чилсан намын тодорхойлж бай­гаа бодлогод өөрийн байр суурийг илэрхийлж, санал шүүмж өрнүүлсэн юм. Асуудлын шийдлийг хамтдаа хайж, зөв шийдлийг олж чаддаг намын нөхдөөрөө бахархаж байна.

Ард түмнийхээ амьдралаас учигласан эрэл хайгуулаа төрийн бодлогод тусгалаа

Эрхэм нөхөд өө,

Энэ бүх үйл ажиллагааны үр дүнд Ардчилсан нам бодлогоо цэгцэлж, ирэх дөрвөн жилд хийх ажлынхаа цар хүрээг тодорхой болголоо. Бид иргэдийнхээ амьдралд тулгарсан асуудлаас учигласан эрэл хайгуулыг төрийн бодлогод тусгах нөр их ажлыг гүйцэтгэх УИХ-ын гишүүд, Ардчилсан намын удирдлагын бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг буюу Үндэсний хороог (УИХ-ын ажлын хэсэг)-ийг бай­гуулан ажиллуулсан. Мөн мө­рийн хөтөлбөрийг эцэслэн бо­ловсруулах, нэгтгэх үүрэг хүлээсэн ажлын хэсгийг зохион бай­гуулж, 2012-2016 оны УИХ-ын сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулж дууслаа.
Мөрийн хөтөлбөрийг бо­ловсруулах бүх шатны ажилд идэвхтэй оролцож, санал бодлоо тусгасан бүх хүнд талархлаа илэрхийлье.
Бид
-Шударга ёс алдагдаж, олон нийтийн итгэл суларч бай­гааг засч залруулахад зайлш­­гүй шаардлагатай шинэт­гэлийг хийх талаар зоримог санал боловсрууллаа.
-Эрүүл мэндийн даатгалыг цогцоор нь шинэчлэх замаар Монгол хүнийг өвдөхөөр нь эмчилдэг бус өвчлүүлдэггүй байх тогтолцоог бий болгох шинэлэг санааг томъёоллоо.
-Мэдлэгт суурилсан сур­гал­тын тогтолцоог бий болголоо.
-Иргэдээ ажил хөдөл­мөртэй болоход нь дэмжиж туслах төрийн бодлогын арга замуудыг оновчтой томъёолсон олон арван санал, шийдэл, шийдвэрлэх гарцуудыг гарга­сан УИХ-ын гишүүддээ, АН-аас Засгийн газарт ажиллаж байсан сайд нартаа талархал илэрхийлье. Мөн ҮЗХ-ны гишүүд, Ардчиллын төлөө зүрх сэтгэл нь үргэлж дүрэлзэн байдаг Ардчилсан намынхаа гишүүдэд баярлаж байгаагаа хэлмээр байна.
Энэхүү мөрийн хөтөлбөр алдаа оноогоо цэгнэж, амжилт бүтээлд тэмүүлсэн Монгол төрийн оновчтой бодлого болсон гэдэгт итгэлтэй байна. Мөрийн хөтөлбөр маань ард түмний үнэн амьдрал, хүсэл тэмүүлэл дээр өндийсөн Монгол орны онч бодлого болсон гэдэт итгэлтэй байна. Энэхүү мөрийн хөтөлбөр нь Эдийн засгийн хувьсгалыг эхлүүлж Монгол хүн Монгол­доо сайхан амьдрах түлхүүр болсон гэдэгт итгэлтэй байна.
Монголын төр өнөөдөр юунд хөрөнгө оруулалт хийх, юунд оролцох, ямар үүрэг хүлээх эсэхээ ялгаж салгах хэрэгтэй болжээ. Төр юм бүхэнд хөрөнгө оруулалт хийж, санхүүжүүлдэг дундардаггүй сан биш ээ. Төр хүн бүрийн амьдралыг зааж чиглүүлэгч гэгээнтэн ч биш. Төр түмэн олны төлөө зүтгэх үйлчлэгч болохоос төвлөрөл үүсгэж, дараалалд зогсоодог эрхтэн дархтан бүр ч биш. Энэ бүхэн манай намын мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтээр өөрчлөгдөх болно.
Өнөөдөр Ардчилсан нам Монголын төр хөрөнгө оруулалт хийх ёстой зөв хөгжлийн үндэс нь МОНГОЛ ХҮН гэж үзэж байна. Бид ХҮНЭЭ ярихгүйгээр яам там­гын газар, барилга байшин ярьсаар 22 жилийг өнгөрөөжээ. Өнгөрсөн түүх үүнийг зөв­шөөрсөн ч, маргаашийн Монгол зөвшөөрөхгүй. Тий­мээс бид машин техник, сандал суудлаас илүүгээр ХҮН, МОНГОЛ ХҮН гэж гайхамшигт эрдэнийг ярьж Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөрийн цөм болгон баталж байна.
Хүний хамгийн үнэтэй, хамгийн чухал салшгүй үнэт зүйл бол эрх чөлөө. Тиймээс бид эрх чөлөөт МОНГОЛ ХҮНИЙГ энэ мөрийн хөтөлбөрийн таван хэсэгт оруулж байна.
Уг эрх чөлөөний хамгийн гол дайсан бол авлига юм.
-Авлига бол улс төрийн ялгаварлан гадуурхлын үндэс,
-Авлига бол төсөв нэрээр ард түмний хөрөнгийг үргүй зарж, үгүйрүүлэн завшихын эхлэл,
-Авлига бол хүн хүнийхээ эрх чөлөөнд халдаж, улс орон ялзрахын хамгийн гол шархлаа,
-Авлига бол Ардчиллын, Ардчилсан намын ирэх дөрвөн жилд үгүй хийх ёстой эрх чөлөөний дайсан юм аа.
Монгол хүний бас нэгэн салшгүй чухал үнэт зүйл бол ажилтай, орлоготой амьдрал. Одоо монголчууд маань ажил­лах, хөдөлмөрлөх цаг ирсэн.
-Монголын төр дахин хө­дөлмөрлөх чадвартайгаа ха­лам­жилж, хөдөлмөрийн чад­варгүйчүүдийн эгнээг зузаалахгүй ээ,
-Монголын төр хөдөл­мөрлөх сонирхолтой иргэдээ хөсөр хаялгүй бизнесийн нөхцөлийг сайжруулах болно,
-Монгол хүн ажилтай байна гэдэг Монголын дархлаа юм аа,
-Монгол хүн ажилтай бай­на гэдэг харийн нэгний идэш болохгүй ээ,
-Монгол хүн ажилтай бай­на гэдэг “долдугаар сарын 1” дахин давтагдахгүйн баталгаа юм аа,
-Монгол хүн ажилтай бай­на гэдэг Ардчилсан намын мөнхийн зорилго юм аа, Тиймээс энэ бүгдийг хамтдаа хийж чадна гэдэгт итгэлтэй байна.
Энэ удаагийн бас нэгэн чухал сэдэв бол Боловсролын салбар. Ардчилсан намын мөрийн хөтөлбөрийн нэг гол тулга нь боловсрол юм. Улс орны оршин тогтнох нь улс төрийн тогтвортой байдал, эдийн засгийн тогтвортой өсөлтөөс гадна Иргэн хүний, Монгол хүний боловсролтой шууд холбоотой. Хэрэв бид боловсролгүй бол баян байсан ч маргаашийн ирээдүй харанхуй байна. Харин бид боловсролтой байвал Монгол маань газрын баялаггүй ч, тар­хины баялагтай Азийн цээжин дэх Израйль болж чадна.

Нөхөд өө,
Монгол хүн хөтөлбөрийн дараагийн нэг багана бол Аюулгүй орчинтой Монгол хүн. Тэр дундаа эцэг өвгөдөөс өвлөн ирсэн усны тунгалаг, уулсын үзэсгэлэнт говь, хангай, хээр тал, бидний төрсөн нутаг Монголын сайхан орны минь байгаль орчин бүрэн бүтэн байх нь аюулгүй орчны амин сүнс билээ. Мөн хүний анхдагч хэрэгцээ болох хүнсний аюулгүй байдал маш чухал. Эцэст нь бидний амьдарч буй нийгэм, улс төрийн тогтвортой байдал тэр тусмаа хууль шүүхийн шударга систем гэдэг хамгийн чухал аюулгүй байдал билээ. Тиймээс бид Монголын орныхоо сайхан байгалийг хамгаалж, нутгийнхаа шимт хөрсөнд улс орноо 100 хувь хангах хүнсээ тариалж, шударга хуулийн системд хариуцлагатай хандаж амьдарна гэдэг аюулгүй орчны амин чухал бүрдэл юм аа.
“Монгол хүн 2020” хөтөлбөрийн маань хамгийн сүүлийн чухал сэдэв Эрүүл мэндийн тогтолцоо юм. Хүн амын дундаж наслалт доогуур, суурь өвчлөлт их гээд эрүүл мэндтэй холбоотой олон арван муу мэдээг бид сонсохоороо л нэг боллоо. Гэвч энэ бүхнийг түүх болгохын тулд эрүүл мэндийн үндэс болсон эрүүл амьдрал, идэвхтэй хөдөлгөөн, архигүй орчин, оношилгооны нэгдсэн энгийн систем, гэр бүлд хүрсэн эрүүл мэндийн даатгал гээд олон ажил эхлүүлж Япон шиг урт наслалттай, Европ шиг эрүүл, Азийн Монгол болгохын төлөө ажиллах болно оо.

Эрхэм журмын нөхөд өө,

Монгол төр цагийн зүү мэт оновчтой, чадварлаг, цомхон бүтэцтэй байх ёстой. Монгол төр аалзны тор мэт сүлжилдсэн авлигал, аливаа будлианы харанга байх ёстой. Монгол төрийн ажил булхай луйвраар бялхах бус бүтээн байгуулалтаар цалгих ёстой. Энэ бүхний түүчээ бол өнөөдөр та бидний батлах гэж байгаа манай намын мөрийн хөтөлбөр юм. Та бидний боловсруулж, ард олноороо шүүн хэлэлцүүлсэн энэ хөтөлбөр амлаж аргацаах бус андгайлж хэрэгжүүлэх Ардчилсан намын зорилго байж, Монгол төрийн бодлого болох учиртай.
Хэрэгтэй зүйлийг, хэрэгтэй газар нь, хэрэгтэй цагт нь байлгана гэдэг хамгийн чухал. Өнөөдөр Монголын хөгжлийн хөтөлбөрт ус агаар шиг хэрэг­тэй тэр зүйл бол Шударга ёс юм. Тиймээс эх орондоо шударга үнэнийг авчрахын тулд Бид:
-Газрын доорхи баялгийг шударгаар хуваарилах болно. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж ард түмэн нэг л удаа мөнгө авдаг гал унтраасан аргаас хагацаж, насан туршдаа газар доорхи баялагаасаа хувь эзэмших болно.
-Бид ДНБ-ий улсын төс­вийн эзлэх хувийг багасгаж Дан­хар төрийг цомхон бол­гоно. Бидний хөтөлбөр хэрэг­жих цаг мөчөөс эхэлж ард түмэн биш Монгол төр бүсээ чангалах болно.
-Бид улсын төсвийн аливаа худалдааг ил тод, ард түмний хяналт дор явуулдаг болгоно. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж тендерийн булхай түүх болж, төрийн нэрээр луйвар хийгчдийн нуруу бөхийх болно.
-Бид хувийн хэвшил, тэр дундаа жижиг бизнес эрхлэгчдийн татварыг 10 хувь авлаа ч есөн хувийг нь буцаан өгч татварын хэмжээг нэг хувьд хүргэнэ. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж дундаж давхарга мөрөөдлийн жагсаалтад биш, бодит амьдрал дээр биеллээ олох болно.
Шаардлагатай зүйлийг, шаардлагатай газарт нь байл­гана гэдэг дараагийн чухал ажил юм. Энэ бол Монгол хүн бүрийг ажилтай, ор­логотой байлгах. Үүний хү­­­­рээнд монголчуудаа хө­дөл­­гөж, монголчуудаа ажил­луулах замаар Монголыг дархлаажуулах болно.
Бид шаардлагатай хүнсний бүтээгдэхүүнээ 100 хувь до­тоод­доо үйлдвэрлэхийн төлөө ажиллана. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж, хүнсний аюулгүй байдлын ба­талгааг эрхэмлэсэн үндэсний үйлдвэрлэлийн бүтээлч аян өрнөх болно. Малаар баян монгол махаар гачигдаж бо­лохгүй ээ. Ийм гажиг тогтол­цоог өөгшүүлэгч дотно гадны бо­хир бизнесийг хазаарлах болно.
Бид архины зүй бус хэрэг­лээтэй тэмцэнэ. Бидний хөтөл­бөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж архинаас дайжсан айл гэ­рийн аз жаргал, амьдралын итгэл тэмүүлэлтэй хамт буцаж ирнэ.
Бид шударга ёс, зөв хөгжлийг боомилсон учирзүйн уялдаа холбоогүй хуулийг өөр­чилнө. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж, дарамталдаг, далайлгадаг, далимдуулдаг, гуйвуулдаг биш Монгол хүнд ээлтэй, Монгол хөрсөнд нутагшсан тийм л хуультай болж, биелүүлж, хэрэгжүүлэх болно.
Бид Монголын баялгийг Монголын хамгийн үнэтэй тэр л баялагт өгөх болно. Бидний хөтөлбөр хэрэгжих цаг мөчөөс эхэлж Хүүхдийн мөнгө дахин Монголын үрсэд олгогдох болно.
Түмэн олны минь итгэл түшиж, төрийн жолоог атгуу­лах цаг мөчөөс эхэлж, Ард­чилсан Монголд төр засгийн зөв жишиг тогтож, шударга ёс, хариуцлагатай сайхан амьд­ралын үүр цайх болно. Чу­хамдаа тэр үүрийн түүчээ, гэгээ болсон бид бүгдийг чиглүүлэгч луужин нь өнөөдөр хэлэлцэж байгаа мөрийн хөтөлбөр юм.

ҮЗХ-ны гишүүд ээ,
Өнөөдөр бид энэхүү хөтөлбөрөө баталснаар, Мон­голын маргааш Монгол хүнийг ивээх болно.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа