Тэдгээрээс өнөөдрийн байдлаар Орхоны Засаг дарга Д.Оюунбат, Увс аймгийн Засаг дарга Э.Цасчихэр нар шорон руу ачигдаад бай­на.Энд нэг зүйлийг тодорхой хэлэх ёстой.АТГ-аас санаачилгаараа давхиж очоод шалгаад байгаа асуудал нэг ч байхгүй юм. Ерөөсөө МАН гэдэг энэхүү улс төрийн байгууллага дотроо маш их хагаралдаж, нэгнийхээ бөгсийг ухаж, нэгнийгээ АТГ-т зогсоо зайгүй матсаар байгаа нь ийнхүү намынх нь гишүүн аймгийн Засаг дарга нарын талаас илүү хувь нь буюу 12 Засаг даргыг шоронд ачуулахад хүргээд байгаа явдал билээ. Манай сонины "Задарсан Засаг дарга нар" цуврал нийтлэлүүдэд энэ тухай тодорхой дурдсан байгаа.Уг нь бол МАН-ын гишүүн эдгээр Засаг дарга нар дарааллынхаа дагуу шорон руу ачигдах ёстой гэж иргэд ярьж байгаа юм.Хэрэг нь олонд дэлгэгдэж "Ганц худаг"-т анх очсоноороо Говьсүмбэрийн Засаг дарга Ж.Баянмөнх хамгийн эхлээд "аав"-ынд очих гэмт үйлдэлтэй гэнэ.Гэвч түүний холбоотнууд нь МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга У.Хү­рэлсүх, нарийн бичгийн дарга Я.Содбаатар нар байгаа болохоор тэр тэссээр байна."Ганц"-д 14 хоног хонуулаад гаргаад авчихжээ. Удаад нь Сонгинохайрхан дүүргийн Засаг дарга Ц.Болд ачигдах ёстой гэнэ. Мөн л 100 хувь М.Энхболдын хүн учраас бас тэсч байгаа аж.Харин хэн нэг томын татаас бага, хуваалцахгүйгээр хувиа бодон улсын хөрөнгөөс хусч байснаараа Орхоны Д.Оюунбат, Увсын Э.Цасчихэр нар эхлээд явчихжээ. Саяхан даа, АТГ-ын дарга нар гэж тоглоомын хэдэн хүн байлаа. Тоглоомын байгууллага болчих шахсан. Харин одоо шинэ удирдлагатай болсноор энэ байгууллагаар дайжигнаж байсан МАН-ын Засаг дарга нарын хэргийг эргэн сөхөж, элдүүрийг нь хангаж эхэллээ. Энэ бол сонгуультай огтхон ч хамаагүй, сонгуулийн дараа ч эдгээр нөхдийн хэрэг явдлыг АТГ шүүн хэлэлцэнэ. Тоо нь улам нэмэгдэх байх. Шулуухан хэлэхэд МАН-аас аймгийн Засаг дарга хийж буй бүх хүн АТГ-т шалгагдах нь тодорхой биз ээ.

Одоогийн байдлаар Орхон аймгийн Засаг дарга асан Д.Оюунбат Баянзүрх дүүргийн шүүхээс 2.6 жилийн хорих ял сонсоод байна. Түүний тухайд төсвийн хөрөнгөөр таван тэрбум төгрө­гийн өртөгтэй цэнгэлдэх хүрээлэн бариулсан. Хоёр тэрбумаар босох барилгыг таван тэрбум төгрөгт хүргэж дундаас нь чамгүй ашиг унагасан байна.Гэвч шүүхээс түүнийг өмч хөрөнгө шамшигдуулсан бус ажилдаа хайнга хандсан хэмээн буруутгасан билээ. Шүүх яагаад ч юм төсвийн гурван тэрбум төгрөг хэний халаас руу орсныг тогтоосонгүй.

Орхон аймгийн Засаг дарга асан Д.Оюунбат албан тушаалаа өгөхгүй хэмээн улайрахдаа "Эрдэнэт" үйлдвэрийн захирал Ч.Ганзориг, Ерөнхий сайд Сү.Батболд нар руу дайрч, өөрийг нь өмгөөлөх нэг ч хамгаалалтгүй болж баларсан юм. Албан тушаалаа аятайхан өгөөд дараагийн алхмаа бодохын оронд "Олигархиуд, луйварчид" гэж мань хоёр руу дайрсан нь "Өөх өгсөн хүнтэй өглөө босоод заргалдав" гэгч болж аль дээр үеийн цэнгэлдэх хүрээлэнгийн асуудлаа сөхүүлснээр замаа шулуутгаж ял сонсов.

Хоёр өдрийн өмнө МАН-ын гишүүн, Увсын Засаг дарга Э.Цасчихэрт гурван жил жирийн дэглэмтэй хорих ангид хорих ялын дүгнэлт гарч тэр дор нь ачив. Түүнийг ялласан шалтгаан нь Увс аймагт улсын төсвийн хөрөнгөөр барихаар болсон Нарийны голын 325 км, Тээлийн голын 75.3 км зам, гүүрийн барилгын ажлыг өөрийн "Мөнхжим" компаниар гүйцэтгүүлэхээр 710 сая, төрийн албан хаагчдын таван давхар орон сууц барихаар төсөвдсөн ч дөрвөн давхрыг барьж нэг давхрынх нь хөрөнгийг хувьдаа завшсан, тө­рийн албан хаагчдын цалинг барьцаалсан зээл авсан гэх үндэслэлээр АТГ шалгаж тогтоон ийнхүү ял оноолоо. Түүнтэй хамт ИТХ-ын дарга мөн МАН-ын гишүүн Д.Батсайхан ял сонсож хоёр жилийн ял оноосон юм. Үнэндээ Э.Цасчихэр ил цагаандаа гарсан.Нарийны голын гүүрэнд нийт таван удаа санхүүжилт авч 5.6 тэрбум төгрөгөөр ердөө 14-хөн бетонон шон босгосон байдаг билээ.

Налайх дүүрэг нь малын зүй бус хорогдлоор биш хүний зүй бус хорогдлоор улсад тэргүүлдэг. Эрдэнэт хүний амь нас үрэгдэх бол Засаг дарга Б.Баяндэлгэрт падлий ч байхгүй."Танай дүүргийн нүүрсний уурхайд осол гарчээ" гэхэд "Өө тэгээ юу.Ирж л байдаг, буцаж л байдаг хорвоо" гэсэн зүйлийг яриад сууж байдгаараа алдартай Засаг дарга билээ.МАН-ын гишүүн мань даргад хүний амь наснаас илүү өөр сонирхолтой ажил олон байдаг гэж дүүргийнх нь иргэд ярих.

Тэрбээр  өнгөрөгч нэгдүгээр сард БНСУ-ын "Жэхуан" группд 320 га газар эзэмших эрх олгоно хэмээн 50 мянган ам.долларын ав­ли­га авсан хэрэгт холбогдсон юм. Улмаар газар авахаар Засаг даргад мөнгө өгсөн солонгосчууд АТГ-т гомдол гаргаснаар энэ хэрэг манджээ.Гомдлын дагуу АТГ-аас Налайх дүүргийн Засаг дарга Б.Баяндэлгэр, ИТХ-ын дарга С.Батдорж нарыг газар олгох нэ­рээр авлига авсан гэх үндэслэлээр эрүүгийн хэрэг үүсгээд байгаа юм.

Говьсүмбэр аймгийн Засаг дар­га Ж.Баянмөнх авлигын хэргээр урьдчилан хорих төвд хорьсон ч бие нь муудсан нэрээр эмнэлэгт хүргүүлэн гаргаад авсан. Гаргаад авснаар барахгүй одоо бүр Засаг дар­гынх нь ажлыг хийлгүүлээд "Сон­гуулиар л наанаа намаа ялуул, тэгэх юм бол чиний асуудалд цэг тавина" гэсэн МАН-ын болзлыг биелүүлж ялаа цайруулахаар  Говьсүмбэрт үзэж тарж байна. Хэрэвзээ тэр ямар ч луйвраар хамаагүй намаа тэр аймагт ялуулчихвал ялгүй үлдэх гээд байна л даа. Үүний төлөө тэр юу ч хийхээс сийхгүй явна гэж тус аймгийн иргэд ярьж байгаа юм. Ж.Баянмөнх өөрийнх нь хүслээр хууль зөрчсөнгүй хэмээн Ц.Сарантуяа гэдэг эмэгтэйг нөхрийнх нь хамтаар сандлаар цохиж унагасан байдаг.Цаадах эмэгтэй нь хэл ам хийгээд эхлэнгүүт хилс хэрэгт гүтгэн зургаан сар шоронд хориулсан удаатай.Засаг дарга Ж.Баянмөнх урьдчилан хорих төвд хоригдохгүй хэмээн хашаанаасаа зуурчихаад тавихгүй байхыг харсан ард иргэд нь өрөвдөх нь бүү хэл "Араасаа энэ олон луйварчдыг нь чирээд яваасай" хэмээн хашгирч байсан гэдэг. Ж.Баянмөнхийн нөмөр нөөлөгт ИТХ болон тойрон хүрээлэгчид нь их хөлжжээ. Сүүлийн жилүүдэд хууль хяналтын байгууллага аймгийн Засаг дарга нарыг шалгах гэхээр эмнэлэгт хэвтчихдэг. Ихэнх аймгийн Засаг дарга нарт бэлэн үзүүлдэг эмчийн акт бий болжээ.

Тэдгээр нөхдийн тод жишээ бол Дорнод аймгийн МАН-ын хорооны дарга, аймгийн Засаг дарга Ц.Жанлав. Тэрбээр сүүлийн гурван жил эмчийн акттай яваа аж.Түүний талаар 20-30 хуудас баримт, хууль бус захирамжууд нь хэвлэлийнхэнд байдаг бөгөөд "өвчтэй зовлонтой хүнийг бичээд яахав" хэмээн ханддаг юм билээ. Тэрбээр 2008 онд хөрөнгө орлогын мэдүүлгээ нуун дарагдуулсан хэргээр АТГ-т шалгагдаж эхэлсэн. Дээр нь түүнийг дагаж байдаг хэл ам бол Халхгол нутгийн үржил шимт хөрс бүхий 40 мянган га газрыг солонгосчуудад хуйвалдаанаар  эзэмшүүлэх болсон гэсэн нутгийн иргэдийн яриа юм. Хотод гэхэд томоохон хэмжээний дөрвөн ч орон сууцтай байсан нь илэрч түүнийгээ АТГ-ынханд ойлгуулах гэж нэлээн асуудал болсон түүнийг МАН өнөөдөр хаацайлаад л байж байна.

Аймгуудын Засаг даргыг бод­вол дүүргийнх арай гайгүй.Гэхдээ улстөрчийн шахааны нөх­дүүд дүүргийн Засаг дарга болдог.Шадар сайдын шахааны хүн болох Сонгинохайрхан дүүргийн Засаг дарга Ц.Болд АТГ-т шалгагдаж бай­гаа билээ.Ц.Болдыг цас хайлуулах бодист төсөвлөсөн хөрөнгөөс 300 сая гаруй төгрөг хувьдаа завшсан үйлдлээр нь УМБГ-т шалгаж байсан ч албан тушаалтай холбоотой учир АТГ-т шилжүүлсэн юм.

Өнгөрсөн оны есдүгээр сард уг хэрэгт холбогдуулан нийслэлийн Захирагчийн ажлын албаны Орчны бохирдол, хог хаягдлын менеж­ментийн хэлтсийн дарга Б.Дэл­гэрбаярыг шалгаж, цагдан хорьсон юм.Уг нь бол юмны эзэн сумны занги Ц.Болдыг цагдан хорих ёстой байлаа.Харамсалтай нь даргынхаа төлөө үхэхээс буцахгүй "матрасов"-ууд урдуур нь гүйж яваа сурагтай.

Говь-Алтай аймгийн Засаг дарга Ш.Амгаланбаярт холбогдох  албан тушаалын хэргийг АТГ-аас шалгаж дуусаад нийслэлийн Прокурорын газрын хяналтад шилжүүлсэн билээ. Нутгийн иргэд түүнийг "ХХААХҮЯ-наас хөдөө аж ахуйг дэмжих зорилгоор 200 сая төгрөгөөр трактор, комбайн худалдан авах эрхийг орон нутагт  олгосныг албан тушаалаа ашиглан  "Агсу-Алтай" гэх компанид тендергүйгээр 100 сая төгрөгийн комбайн худалдан авах эрх өгсөн" гэдэг асуудлаар АТГ, Улсын мөрдөн байцаах газарт гомдол гаргасан юм. Гомдлын дагуу тус газраас  Эрүүгийн хуулийн 263 дугаар зүйлд зааснаар буюу албан тушаал, эрх мэдлээ урвуулсан гэж үзэн сэжигтнээр тооцон шалгаж эхлээд байгаа юм.

Хөвсгөл аймгийн цагдаа, эмнэлгээс бусад нь Засаг даргынх болсон хэмээн иргэд нь сүүлийн хэдэн жил ярьж байна. Томоохон баяр наадмын сүр дуулианаар хандиваас нь ихээхэн хэмжээний мөнгө унагадаг арга барил бол аймгийн Засаг дарга нарынх. Хөвсгөл аймгийн Засаг дарга, мөн МАН-ын хорооны дарга Л.Цэрэнжавыг аймгийнхаа 80 жилийн ойг тэмдэглэхэд Засгийн газрын тогтоож өгсөн 10 сая төгрөгийг хэтрүүлэн нэг тэрбум төгрөгөөр наадам тэмдэглэсэн нэрээр хэдэн зуун сая төгрөг хувьдаа завшсан хэргээр түүнийг АТГ-аас шалгаж эхэлсэн  юм.

Булган аймгийн Засаг дарга М.Оюунбатыг тус аймгийн Хишиг-Өндөр сумын Засаг дарга Г.Ганхуягийн хамт АТГ-т шалгаж байгаа.Тэднийг "UFС" групп болон зарим нэр бүхий компанид их хэмжээний газар олгосон гэх хэрэгт сэжигтнээр татаад байгаа юм.

Авлига өгөхдөө гаршсан баян тарган компанийн захирлууд Архангайн нутгаас алт олборлоод дүүрэн байдаг байна. Улсын мөрдөн байцаах газрын Байгаль орч­ны хэв журмын эсрэг гэмт хэргийн тасгийн тогтоосноор Архангай аймгийн Засаг дарга бөгөөд МАН-ын хорооны дарга Ё.Баатарбилэг хахууль авсан нь тогтоогдсон ажээ. Хэдэн настай, ямар боловсролтой, хэний үр болох нь тодорхойгүй энэ эрхэм хувьдаа компанигүй атал хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ дурдсанаар хувьдаа 30 саяар үнэлэгдэх Ланд круйзер унаатай, хадгаламжиндаа 19 сая төгрөгтэй аж. Зөвхөн өнгөрсөн жилийн ашиг орлого нь 37 сая төгрөг шүргэжээ. Аймгийн  дарга нарын дотор түүн шиг ийм их орлого, ашиг олдог Засаг дарга алга гэнэ. Хувьдаа олон компанитай Хөвсгөлийн Цэрэнжав, Дорнодын Жанлав нарыг Баатарбилэгээс бага орлоготойг үзээд зарим хүмүүс дуу алдсан гэдэг.

Өвөрхангай аймгийн Засаг дарга Д.Тогтохсүрэн орон нутгийн өмчит компанийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих чиг үүргээ умартан Өвөрхангай аймгийн "Баянтээг" төрийн өмчит ХК-ийн захирал Н.Ганболдын хууль бус үйлдэлтэй хамтрагч эсэх, аймгийн төвийн "А" зэрэглэлийн бүсийн газрыг авлигын шинжтэйгээр танил талдаа олгосон, уул уурхайд ашигт малт­малын үйл ажиллагаа явуулж байгаа компаниудаас их хэмжээний хөрөнгө барьцаалж авдаг тухайд, түүнчлэн Засаг даргын тамгын газрын хуулийн хэлтсийн дарга, Мэргэжлийн хяналтын газрын даргыг хууль бусаар албан тушаалаа хэтрүүлэн томилсон, Өндөр Гэгээн Занабазарын сэрэг дүр бүхий хөшөө, цэцэрлэгт хүрээлэн цогцолборт ажлыг гүйцэтгэхэд төсвийн хөрөнгөөр зах зээлийн дунджаас дээгүүр үнээр эд хөрөнгө худалдан авсан, албаны эрх мэд­лээ урвуулан ашиглаж улсад онц их хэмжээний хохирол учруулсан байж болзошгүй эрүүгийн гэмт хэргийн шинжтэй үйлдлүүдийг таслан зогсоох зорилгоор АТГ-т өгсөн билээ.