МАН-аас нийслэлийн Баянзүрх дүүрэгт нэр дэвшигчид иргэд сонгогчидтой уулзалт хийх үеэр нэгэн эмгэнэлтэй хэрэг болжээ.

Уулзалтад хүрэлцэн ирсэн настай эр үг хэлж үзэл бодлоо илэрхийлж байгаад ухаан балартаж улмаар эмнэлгийн тусламж авсан ч ухаан оролгүй байсаар бурхан болжээ. Гэтэл АН-ын зүгээс тухайн үед тус тойрогт уулзалт хийж байсан МАН-ын нэр дэвшигчдийг талиийгаачийн үхэлд буруутган  илт гүтгэн гүжирдсэн, мушгин гуйвуулсан мэдээллийг олон нийтэд түгээж эхэлжээ.

Баянзүрх дүүрэгт хийгдсэн иргэдийн уулзалтанд оролцогчдоос талийгаач АН-аас тус дүүрэгт дэвшээд буй Д. Ганхуягт хандаж  “Манай тойргоос нэр дэвшиж, УИХ-д сонгогдсон Д.Ганхуяг Баянзүрх дүүргийн дөрөвдүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт орших усгүй, цахилгаангүй, халаалтгүй байруудыг орчин үеийн орон сууц шиг болгож  өгнө гэж амалж гарч ирсэн нөхөр. Бүр Япон хороолол шиг болгож өгнө гэснийг нь яана. Харамсалтай нь сонгогдсоноосоо хойш нэг ч удаа тойрогтоо ирсэнгүй. Бид ийм байранд маш хэцүү амьдарч байна” гэгчлэн гомдол мэдүүлж, бухимдсан байсан талаар цагдаагийн тэмдэглэлд бүртгүүлцгээсэн аж. Тиймээс Д.Ганхуяг гэгч хэн бэ? гэдэг асуулт олон хүний анхаарлыг татаж эхэллээ.

Даваажавын Ганхуяг Монголын парламентад хоёр дахь удаагаа сонгогдоод байгаа. Гэхдээ хэл амаа хууль эрхзүйн орчинд бус хувийнхаа бизнест л ашигтай үед дуугаргадаг болохоор монголчууд төдийлөн таньдаггүй юм билээ. Тэрбээр 2004 оны сонгуулиар “Эх орон-Ардчилал” эвслээс, 2008 оны сонгуулиар Ардчилсан намаас парламентад суусан. Улс төрийн угшлаараа “Алтангадас” фракцид хамаардаг Д.Ганхуяг энэ засаглалын үед хөшигний арын “хор” болгонд хошуу дүрэн хожоо ихтэй суугаа гэдэг. Тэрбээр Японд нефть боловсруулах, нефтиэс будаг гаргах технологид суралцсан бөгөөд япон маягийн нарийн ухааныг ч өөртөө сайтар суулгаад авсан нэгэн. Улс төр, үзэл суртлын тэмцэл хоёр лагерьт хуваагдан хүчтэй өрнөж байх үеийн нэг нийгэмд нь өсөн торниж, нөгөө нийгэмд нь суралцаж, хувь хүн болон төлөвшиж байсан учраас Д.Ганхуяг оюутан цагаасаа эхлэн улс төрөөр л дамжиж байж дааж давшгүй их хөрөнгөний эзэн болох боломж нээгдэх нь гэдгийг алдалгүй харсан байна. Иймээс ч Японы 100 хувийн буцалтгүй тусламжаар байгуулагдсан “Говь” компанид эзэн сууж сүүлд нь түүнийгээ үнэгүйдүүлж зөөсөн зайтай эр гэдэг. Мөн 90-ээд онд “Бридж” компаниа байгуулан барилгын салбарыг барьж авсан ажээ. Японтой харилцаа холбоо тааруухан үе ч түүний ид үетэй давхцан, од нь гийсэн нөхөр хоёр улсын Засгийн газар хоорондын хамаг л гэрээ хэлэлцээрийн санааг гаргах нь холгүй гүйн ашиг хонжооныхоо эхлэлийг тавьсан байдаг.

Улсынхаа нэрийг барин ийнхүү идэж уухдаа уургын морь шиг байдаг Д.Ганхуяг харин нарийнаараа алдартай юм билээ. Тэрбээр ямар сайндаа л халуунд халж, хүйтэнд хөрөн барилга барьдаг ажилчдынхаа цалинг өгөхгүй луу унжин үйлийг нь үзэж байх вэ дээ. Түүнийг цалингаа өгөхгүй удахад ч өдгөө ажилчид нь дасаж орхисон гэдэг шүү.  Д.Ганхуяг парламентад хоёр дараалан суухдаа Хот байгуулалтын тухай болон Барилгын тухай хуулиудыг санаачилсан. Тэрбээр үүнийгээ Монгол Улсад томоохон гавъяа байгуулсан мэтээр ам нээх бүртээ дурддаг бол цаанаа хувийнхаа компанийн эрх ашгийг хамгаалахад хувь нэмэр болох л үүднээс хийсэн алхам хэмээн учир мэдэх нөхөд шивнэлддэг юм билээ. Ерөөсөө ч Монголын төрд “улс төр-бизнесийн” бүлэглэл шургалах үүдийг нээхэд гарамгай гавъяа байгуулсан Д.Ганхуягийн араас бизнесмэнүүд парламент, Засгийн газрын гишүүний албыг гарын алга урвуулахын төдийд авч болдог юм байна хэмээн ойлгох болсон юм. Олигарх гэх ойлголтыг манай хөрсөнд суухад ихээхэн нөлөө үзүүлсэн энэ эрхэм мөн нам доторх асуудалд ч мөнхийн хорчин байдлаар хандсаар ирсэн билээ.  Ямар сайндаа л Баянзүрх дүүргийнхээ Ардчилсан намыг өнгөрсөн жилээс хойш хоёр хэсэгт хуваачихаад гишүүдээрээ тоглож суух вэ дээ.

“ГОВЬ”-ИЙГ ҮНЭГҮЙДҮҮЛСЭН “ДЭЭРЭМ”

“Бридж“ компанийн эзэд УИХ-ын гишүүн Сэдваанчиг, Д.Ганхуяг хоёр. Тэд үнэндээ бол төрийн өмчит “Говь” үйлдвэр дөрөөлж мөнгө олсон улс. Сэдваанчиг “Говь” компани дээр түшиглэн  “Говь-АНУ” компани  байгуулж байж.  Энэ зомданиараа дамжуулан Сэдваанчиг Сафди гэгч америк эзэнтэй нэгэн компанитай гэрээ хийж ноолууран хувцас их хэмжээгээр нийлүүлэхээр болжээ. 

“Говь-АНУ” компани нь Америкт нийлүүлэх тэрхүү гэрээт бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэх хүчин мөхөсдсөн тул мань эр “Говь”-д хийсэн ноолууран өмд цамц зэргийг оронд нь шахаж ашиг олж байж. Өөрөөр хэлбэл түүний “Говь-АНУ” компани бол зүгээр л гэрээ байгуулах тоглоомын үүрэгтэй байжээ. Ингэж Сэдваанчиг америк эр Сафдитой хуйвалдахдаа өөртөө жилд дор хаяж 800-гаад мянган долларын ашиг олж байсан гэнэ. Ийм их мөнгийг тэр ганцаараа идэж уугаад дууссан гэвэл үнэнд арай нийцэхгүй байх. Арын албанд нь зүтгэж, хамаг холбоо хэлхээг нь тогтоож өгсөн, удирдан чиглүүлсэн намынх нь “журам”-ын нөхөд бүлтийтлээ хараад сууж байхад тэр олсон мөнгөө хувийн данс руугаа цөмий гхийнэ гэж юу байхав. Дэлхийн брэнд болсон “Говь”-ийн ноолууран хувцас түүний гарын салаагаар урссаар эцэст нь энэ компаний хувьчлалын дуудлагын үнэ арав гаруйхан тэрбум төгрөгт хүрсэн бололтой.  Уг нь дээрх маягаар луйвар хийгээгүй бол “Говь” компаний ашиг улам өсч өнөөдөр хувьцааных нь болон хувьчлалын үнэ нь тэнгэрт хадчихсан байх ёстой байв. Үүнийг дөрвөн аргын тоо мэддэг ямар ч тэнэг хүн тооцож үзээд төвөггүйхэн ойлгоно. Хувьчлалын сургаар их хэмжээний өмч луйвардахын тулд Сэдваанчиг “Говь”-ийн хамаг хөрөнгийг ийнхүү үнэгүйдүүлж чаджээ. Энэ ажилд одоогийн УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг ч бас тун идэвхитэй оролцож, их хэмжээний мөнгө олсон нэгэн.

Тэрбээр  хувьд хэдэн жилийн өмнөөс Японы хөрөнгө оруулалтаар “Бриж” компаниа байгуулж, зам гүүр барьж байгуулах ажлаар олж авсан мөнгөө “Говь”-ийн ноолууран хувцас руу хийж эхэлжээ. Д.Ганхуяг “БЭТ” гэдэг охин компаниа байгуулж, Сэдваанчигтай хуйвалдан “Говь”-ийн бүтээгдэхүүнийг Америк руу зөөдөг болсон байна.  Ганхуягийн “БЭТ” нь батлагдсан тарифаас 10-20 хувийн хямд үнээр ноолууран хувцас авч төрийн өмчит “Говь” компанид 30 гаруй сая төгрөгийн хохирол учруулж байв. Мөн “БЭТ” компани экспортын зориулалтаар баахан хувцас “Говь”-д захиалж хийлгээд үйлдвэрийн үнээр авсан боловч гадаад дахь түншүүдийнх нь таалалд нийцээгүй тул буцаагаад “Говь” руу шахан хэдэн зуун саяын алдагдал д оруулж байсан баримт бий. Ер нь “Бридж” Ганхуяг бол “Говь” компанийн  нийт хувьцааны дөрвөн хувийг эзэмшдэг . тэр ч бүү хэл З.Энхболд , Сэдваанчиг , Д.Ганхуяг нар “Говь”-ийн эрхийн гэрчилгээг өөрчилж дөрөвхөн хүний мэдэлд нууцаар шилжүүлсэн байсан нь илэрч бөөн хэл ам татлаж байлаа. 

Харин өнөөдөр Д.Ганхуяг “Говь”-той ямар ч холбоогүй байсан, одоо ч холбоогүй хэмээн нэр цэвэр хүний дүрд тоглох гэж оролдож суугаа. Тэгвэл одоогоос зургаан жилийн өмнө “Өдрийн сонин”-д Бридж груп¬пийн Ерөнхийлөгч Л.Да¬ваବжа𬬬гал гэгч нөхөр тун сонирхолтой ярилцлага өгч байсан байх юм. Тэрбээр “Говь үйлдвэрийг Японы анхны буцалтгүй тус­ламжаар баригдсан гэдгийг мэдэхгүй хүн байхгүй байх. Ингэхдээ мэргэжилтнийг нь хамт бэлтгэсэн. Эдгээр мэр­гэжилт­нүүдэд Бридж Груп­пийн таван хөрөнгө оруулагч ордог. Японд 1980-иад оны үеэс мэргэжил эзэмшиж аж­лынхаа анхны гараагаа бүгд Говиос эхэлсэн. Мөн Группийн үүсгэн байгуулагч Д.Ганхуяг, Ц.Сэд­ванчиг нар Говь ХК-ийн нийт хувьцааны 10-аад хувийг эзэмшдэг. 1990-ээд оноос хойш цуглуулж ирсэн нэг сая гаруй ам.доллараа Говь ХК-ны хувь­­цааг худалдаж авахад зориулсан” хэмээн ярьж байлаа. Тэр ч байтугай тэрбээр “Говь” компаниас бүтээгдэхүүн авдаг байснаа ч ний нуугүй дэлгэсэн байна билээ.

МОНГОЛЫН УЛС ТӨРЧ ҮҮ? ЯПОНЫ ТӨЛӨӨЛӨГЧ ҮҮ

Тэр японд сурсан, бас  япончуудын хөрөнгө мөнгөөр компани байгуулсан. Одоо ч япончуудын хөрөнгөөр тойргоосоо дэмжлэг олж авч чаддаг нэгэн. Өнөөдөр Японы тусламж туслалцаа хүртэл “Бридж” групп, цаашлаад Д.Ганхуяг гишүүний нэр дээр овоглогдох болсон нь үүнийг гэрчлэх юм. Японы Засгийн газраас хэрэгжүүлсэн “Өвсний үндэс” хөтөлбөрт хамрагдаж, өргөтгөл, засвар хийлгэсэн сургуулиуд дотор өөрийнх нь тойрогт байх 14, 33, 97 дугаар сургууль багтаж л дээ. Харин эрхэм гишүүн эдгээр сургуулийн өргөтгөлийг өөрийн мөнгөөр хийлгэсэн юм шиг л ажлынхаа тайланд хүртэл оруулсан байдаг юм билээ.

Эдгээр гурван сургуулиар зогсохгүй Баянзүрх дүүргийн 115, 52 дугаар цэцэрлэгийн их засварт 245 сая төгрөг зарцуулсан, Баянзүрх дүүргийн I амбулаторид 130 сая төгрөгөөр “Ахмадын сэргээн засварлах физик эмчилгээний тасаг” байгуулсан зэрэг Японы тусламжаар хийж гүйцэтгэсэн олон ажлыг өөрөө хийсэн юм шиг л ярьдаг нь зүйд нийцэхгүй. Дээрх хийсэн ажлууд хэдий ард иргэдэд хэрэгтэй зүйлс байсан ч түүнээс илүүтэйгээр Д.Ганхуяг гишүүний хувийн компанийг өсөхөд илүү нөлөөлсөн гэвэл хилсдэхгүй. “Өвсний үндэс” хөтөлбөрийн хүрээнд 2004-2008 оны хооронд хот, хөдөөгийн 60 гаруй ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн барилгын болон өргөтгөл засварын төсөл хэрэгжүүлснээс 34-ийг нь “Бридж констракшн” компаниараа гүйцэтгүүлсэн байна. Ингэхдээ нэг сургуулийн барилгыг гурван сая ам.долларын төсөвтэйгөөр барьсан гэх.

Хэрэв энэ үнэн бол 34 сургуулийн барилгаас 50 сая гаруй ам.долларын зөрүү ашиг олжээ. Учир нь Засгийн газрын жишгээр бол 320 хүүхэд суралцах зориулалттай, спорт заал бүхий сургуулийг 1.5 тэрбум төгрөгөөр л барьдаг юм байна. Түүний компани ийнхүү ашиг олсноороо 2008 оны сонгуулиар дүүргийнхээ бүх хорооны даргад унах унаа бэлэглэсэн гэж ярилцдаг юм билээ. Баянзүрхчүүдийн хэлж буйгаар сүүлийн найман жилд эрхэм гишүүний тойрогтоо хийсэн ажил гэвэл “Өвсний үндэс”-ээс цааш гавихгүй юм.Тус дүүрэгт байрлах “Бридж” групп л дэвжиж, хөгжөөд байгаагаас биш дүүргийнх нь хөгжил, дэвшил тун маруухан яваа гэдгийг иргэд ярьж байна.  Д.Ганхуяг гишүүнийг телевизээр харсан хүмүүс зөв яриатай, ухаантай хүн байна гэж дүгнэдэг ч түүний компанийнх нь ажилчид огт өөр бодолтой явдаг. Энэ нь 2009, 2010 оны үйл явдлаар батлагдсан. “Бридж” группын ажилчид хэвлэл мэдээллийнхнийг дуудаж, компани нь цалин мөнгөө өгөлгүй хэдэн сараар луу унжсаныг хэлж, цагаандаа гарсан луйварчид гэж цоллож байж. Тэдний компани гаднаас нь харахад өсч дэвжиж байсан ч ажилчид нь цалингаа ч авч чадахгүй байгаа сурагтай. Тиймээс энэ Д.Ганхуяг монголын улс төрч үү? эсвэл японы төлөөлөгч үү гэдгийг ч мэдэх аргагүй болоод байна.  Энэ баян улс төрч одоогоос бүүр 12 жилийн өмнө Баянзүрх дүүргийнхэнд АН-ын байр барьж өгнө гэж амласан юм гэнэлээ. Одоо хүртэл таг чиг. Бодвол Японы Засгийн газрын Өвсний үндэс төсөлд намын байр баригдах тухай заалт орж ирэхгүй байгаа учраас дүүргийн АН-ынхан одоо хүртэл байргүй сууж байгаа юм байлгүй дээ.