Дорнод нутгийн унаган хүү, Пунцагдаржаачойнхорлин хийдийн лам, Энэхэгийн Сера тосгонд шавилан суугч Б.Баяндэлгэр Энэтхэг улсын хилийг амжилттайгаар давлаа. Гималайн уулсын өвөр бэлд орших хуучнаар Балбын Вант улсад (Непал улс) орж ирэнгүүтээ газарчилж явсан балба лам нь салахаар болов. Балба лам авч явсан идэх зүйл, тав гурван рупигээ Баяндэлгэрт өгч "Гэртээ хурдан очоорой" хэмээн ерөөлийн үг хэлээд салан одов. Ийнхүү түм түжигнэж бум бужигнасан Катманду хотод хаашаа очиж явахаа ч мэдэхгүй хэсэг зуур зогссон байна.

Тэгээд багшийнхаа танил ламынд очихоор шийдлээ. Энэ ламд түүнд тусалж Балбын Вант улсын хилийг давуулан Хятад руу оруулах ёстой байв. Энэ бол Б.Баяндэлгэр болон Сера тосгонд суралцаж байгаа найз нарынх нь гаргасан төлөвлөгөө юм. "Эрлийг сургаар олно" гэгчээр багшийнхаа найз ламыг гурван өдөр эрж сураглаж явсаар олоод очлоо. Яг тэр хаяг дээрээ байна шүү.

Түвд лам С.Цэрэндорж Б.Баяндэлгэрийг таатай хүлээж авсангүй. Багшийнх нь захиаг ч ойшоож үзсэнгүй. Харин ч бүр эсрэгээрээ "Хулгайч зэлгийч биш биз" гэсэн өнгө аясаар ярьж, тусалж чадахгүй гэдгээ шууд хэлдэг байна шүү. "Их санасан газар есөн шөнө хоосон хононо" гэгчээр Б.Баяндэлгэр хөөгдөх шахам гарлаа. Ингээд Катманду хотын төвөөр монголчуудыг сураглан алхаж гарсан байна. Тэрээр түвд ном үзсэн, төвдүүдийн дунд байсан болохооор эх хэлээр нь сайн ярина.

Буддын нэгэн хийдэд О.Буяндэлгэр гэдэг ойролцоо нэртэй монгол эртэй таардаг байна шүү. "Нутгийн ах нар аав минь юм шиг санагдаад" гэдэг шиг хүний газар ах дүү хоёр шиг л тэврэлдэн уулзсан байна. О.Буяндэлгэрийн хувьд Энэтхэг, Түвд, Солонгос улсаар хэрэн тэнүүчилж эртний зүү тавих эмчилгээнд суралцаж байгаа нэгэн аж. Яаж яваад ч Балбад ирсэн юм бүү мэд.

Шинэхэн танил О.Буяндэлгэр хийдэд толгой хоргодон байгаа ч Б.Баяндэлгэрийг хажуудаа авлаа. Мань хоёр хийх ажилгүй учир бүх л түүх намтраа, ээлжлэн ярьсаар тэнд дөрөв хоножээ.

Ямартай ч О.Буяндэлгэр эх орон нэгтнээ Хятад улсын хил алхуулна гэж амлалаа. Тэр хоёр байсан өрөөнөөсөө хөөгдсөн учир нэгэн өвөр монгол ламын байранд түр орогнохоор болов. Б.Баяндэлгэр, О.Буяндэлгэр хоёрын хувьд хийдэд ойролцоо байрлаж байвал тэндээс хоол унд олдож магадгүй хэмээн тооцоолсон аж.

Ингээд мань хоёр өдөржингөө Катманду хотын гудамжаар тэнэж, Хятадын хил яаж гарч болдог талаар судалж эхэлжээ. Б.Баяндэлгэрт аав, ээжээс нь явуулсан 750 ам.доллар бий.

Энэ мөнгөө эцсийн мөчид гаргана гэсэн тооцоотой учраас хоол унд маш бага иднэ. Ихэнхдээ л өлөн зэлмүүн, лам нарын хоол унд горьдон алхаж явлаа. БНХАУ-ын хил рүү явганаар биш агаараар орвол аюул багатай гэсэн тооцоо хийв.

Тэр хоёр эрж хайж явсаар Балбын нисэх буудлын ойролцоо яваад очтол онгоцны тийз бичдэг газрууд дүүрэн байна. Балбаас Хятадын Бээжин хот руу нисэхэд тийз 650 ам.долларын үнэтэй байв. Ашгүй нэг монгол хүн таарч хэлмэрчлэн онгоцны тийз авч өгсөн байгаа юм.

Эх орондоо очих өдөр нэг алхам ойртож байгаа бололтой. Онгоцонд суух өдрөө тэсэн ядан хоцрохгүйн тулд онгоцны буудал дээр очиж хонолоо. О.Буяндэлгэр ч хань бараа болон цуг хоносон байна. Нутаг буцах гэж байгаа учир хоол унд авч идээд тун ч додигор байлаа.

2011 оны дөрөвдүгээр сарын 12. Бээжин рүү нисэх өдөр. Яг тийзээ шалгуулаад онгоцонд суух гэтэл Балбын цагдаа бариад авлаа. Хэл нэвтрэхгүй хий тийчигнэж байтал нэг түвд эр хүрч ирээд "Уучлаарай таны нисэх тийз хуурамч байна" гэлээ. "Энэ тийз хуурамч биш. Бямбаа овогтой Баяндэлгэр гээд энд бичсэн байгаа биз дээ" гэж мянга орилоод нэмэр болсонгүй. Том хар цагдаа хаалгаар гаргаад чулуудчихлаа. Түүний дээгүүр цагаан онгоц нисч Гималайн уулсын цаагуур ороод алга болов.

Үнэндээ бол тийм дугаартай, тийм үнэтэй тийз гэж байхгүй байлаа. Нөгөө тийз авсан газраа яваад очтол "Таны тушаасан мөнгө улсын дансанд орсон учир гаргах боломжгүй" гээд улаан цайм хэлдэг байна шүү. Яаж ч ойлгуулах гээд болсонгүй. Тэр өдөр онгоцны тийз бичиж өгсөн этгээд олдсонгүй. Дээшээ тэнгэр холдож хий дэмий л "Та нар яаж чадаж байна" гэхээс хэтэрсэнгүй. Монгол, балба хоёр луйварчин нийлээд Б.Баяндэлгэрийг хүний газар гахай нүцгэн, нохой явгалж орхидог байна шүү.

Замын хань О.Буяндэлгэр нь "Ерөөсөө чи Лхасаас Хятад улс руу нууцаар орчих. Тэгвэл их амар. Галт тэрэгний билет сайндаа л хорь, гучин ам.доллар байдаг юм" гэж ярилаа. Б.Баяндэлгэрт үүнээс өөр сонголт байсангүй. Ямар ч байсан явган нүцгэн ч хамаагүй яваад байх нь зөв гэсэн бодол түүнд байлаа. Хоёр хөлгүй хятад өвгөн "Би явж байна. Бээжин сууж байна" гээд Хүрээнээс мөлхөж байсан гэдэг шиг газар хороохыг л хүсч байв.

Балбаас Лхас руу ороход тун төвөгтэй асуудал тулгарч байлаа. Арван хүн нийлж нэг групп болдог сураг дуулдана. Хятадууд хил дээр баригдсан гадны иргэдийг барьж аваад шоронд хийчихдэг гэсэн яриа сонсов. Тийм учраас Далай ламын хөрөг, түвд ном судраа овоон дээр тавьж орхилоо. Ингээд Хятад улсын хил дээр яваад очтол "Балбаас Лхас хот руу дамжин ороход виз даруулдаг юм. Таны паспорт виз даруулаагүй байна" гэсэн аж.

Ингээд Балбын хил дээр гацаж орхилоо. Одоо хаашаа явах вэ. Хаагуур явбал Монгол Улсад очих вэ гэсэн бодол түүнийг зовоож байсан аж. Тэр хоёр буцаад Катманду хотод ирээд нэгэн буудалд хонохоор болов. Өглөө сэрээд хартал О.Буяндэлгэр алга. Тэрээр Б.Баяндэлгэрийн түрийвчтэй мөнгө, ганц нэг хувцсыг нь аваад ор сураггүй арилсан байлаа. Хүний газар сохор улаан зоос ч үгүй залуу ламтан яах ч ухаанаа олсонгүй. Сэтгэл санаа нь ч төвлөрч өгсөнгүй. Зочид буудлаас хөөгдөөд гарлаа.

Ингээд өдөржингөө гудамжаар хэснэ. Ямар нэг ажил хийж хоол идэх бодол толгойд нь орж ирнэ. Монгол руу утсаар ярих ч мөнгө байхгүй. Өлсөнө гэдэг тамын үе эхэллээ. Хоолны үнэр хамар сэтлэх дөхөж байв. Хоолны шавхруу дээр нүд унагаж байсан ч хүн гэдэг нэрээ бодно. Шөнө оройдоо цэцэрлэг сааданд ороод унтчихдаг болжээ. Шорт, пүүз, нимгэн цамцнаас өөр хувцасгүй. Өдөртөө бүгчим халуун, шөнөдөө жигтэйхэн хүйтэн болдог байлаа.

Тэгээд нэг түвд зоогийн газарт очоод эзэнд нь үнэн учраа хэллээ. Тэр зоогийн газрын эзэн түвд эр уриалгахан хүлээж авлаа. Амьдралдаа анх удаа ажил хийж үзэв. Ном сурахаас өөрийг хийж үзээгүй залуу ламд гал тогооны ажил хүндрэлтэй байлаа. Гэсэн хэдий ч гэдэс цатгалан, унтах газартай болсондоо баярлаад цалин хөлс асуусангүй. Гурван сар ажиллаад эзэндээ "Би танайд гурван сар ажиллалаа. Цалин авч хувцас авч өмсмөөр байна" гэлээ.

Зоогийн газрын эзэн "Чи зөндөө хоол идсэн биз дээ. Чамд цалин өгөхгүй. Зайл" гэж хөөв. Тэрээр нэг их санаа зовсонгүй. Шууд л тэндээсээ гарч нэг түвд зоогийн газар хамгаалагчаар ажилд оров. Хамгаалагчийн ажил түвэгтэй. Балбачууд зоогийн газар ороод архи их ууна. Тэгээд уусан архиныхаа мөнгийг өгөхгүй гарч зугтаана. Түүний барьж аван зодох үүргийг хамгаалагч залуус хүлээнэ. Ядаж байхад балбачууд том том хутга гарган зодолдох учраас том мод барин гүйлдэх аж.

Бас хамгаалагчид гудамжинд зогсоод балбачуудыг "Та нар манай зоогийн газар ор л доо. Таван зуун рупигээр архи ууж, хөөрхөн охидтой нарги" гэж урина. Эрчүүдийг оронгуут архиар шахаж уулгаад баахан мөнгө нэхэн дарамталдаг аж. Б.Баяндэлгэр ажилчдын нийтийн байр, ширээний охидын хувцас солих өрөөнд хоноглодог байв. Тэрээр ямар ч зорилгогүй өдөр хоногийг өнгөрөөж байв. Сар ажиллаад 3000 рупи авна. Балбын гурван мянган рупи нь Монголын 30 мянган төгрөгтэй л тэнцэнэ.

Нэг өдөр ажлаа тарчихаад гудамжаар монгол хүн хайн тэнэж явтал Балбын хоёр цагдаа мөрөн дээрээс нь бариад авсан байна. Балба цагдаагийн нэг нь түвдээр "Сая эндээс гар утас алга болчихлоо. Чамайг нэгжинэ" гэсэн аж. Түүнийг нэгжтэл Монгол Улсын гадаад паспортоос өөр зүйл гарсангүй. Нөгөө хоёр цагдаа Монгол Улсын гадаад паспортыг эртний судар шиг эргүүлж тойруулж харан гайхна. Арай л хазаж үзсэнгүй.

Балба цагдаа "Энэ юун бичиг юм бэ" гэхэд Б.Баяндэлгэр "Би Монгол Улсын иргэн байгаа юм. Визээ сунгуулж чадаагүй учраас Балбад гацчихаад байна" гээд ярьж гарчээ. Нөгөө хоёр цагдаа яах ухаанаа олсонгүй. Торгоё гэхээр улаан мөнгө байхгүй түүнийг хэсэг дагуулан явж бүр хоол авч өгөв. Тэгээд цагдаагийн хэсэг дээрээ аваачиж хонуулаад Балбын цагаачлалын албанд хүргэж өглөө. Балбын цагаачлалын албаныхан "Чи Балбад Монголын төлөөлөгчийн газар байдгийг мэдэх үү. Чамайг Хятад улсын талд шилжүүлнэ" гэсэн байна. Түүний хувьд харанхуй ангал руу уначих шиг болов. Байдал улам л хүндэрч байгааг ойлголоо. Баяндэлгэр "Би Балбад Монголын төлөөлөгчийн газар гэж байдгийг мэдэхгүй. Даргатай нь уулзмаар байна" гэлээ.

Энэ бол цаг хожих гэсэн ядмаг арга байв. Тэрээр урьд нь Монголын төлөөлөгчийн газар хоёр ч удаа очоод нохой шиг хөөгдсөн билээ. Балбачууд ярьж байснаа Монголын төлөөлөгчийн газраас Дэнгээ гэдэг түвд лам хүрэлцэн ирэв. Монгол Улсын төлөөлөгчийн газрыг түвд лам тэргүүлдэг аж. Дэнгээ лам "Монгол Улсаас сарын дараа хүмүүс ирнэ. Тэр болтол санаа амар бай" гэж хэлчихээд яваад өгчээ.

Ингээд тэр цагдаад туугдан явсаар цагаачлалын албаны түр саатуулах байранд хэсэг нөхдийн хамт хоригдлоо. Гурван африк, нэг хятад гээд нөхөдтэй хана ширтэн сууцгаах болов. Гурван африк тэрүүхэндээ ярилцаад, хятад эр нь уйлаад суух юм гэнэ. Ийнхүү цагаачлалын албаны түр саатуулах байранд арав хоносон бөгөөд хувь заяа хэрхэн эргэхийг Балбын вант улсын шүүх шийдэхээр боллоо.

Т.ЦОГТ-ЭРДЭНЭ.

Үргэлжлэл бий /Medee.mn/

Хувь заяаны тохуурхал буюу хувраг ламтан баарны хамгаалагч болсон нь
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Магадгүй мөнгө хэдий хүчтэй ч шударга үнэнийг эрэлхийлэх болсон ард иргэд сонголтоо хийнэ гэдгийг эрх биш “Ажнай”-н Бат-Эрдэнэ мэдэхийн дээдээр мэдэж байгаа. Мөнгө эрх мэдлээр далайлган бүхнийг хүчин мөхөсдүүлж сурсан түүний санаанд олон зүйл амархан багтаж байгаа ч “Цаг цагаараа байхгүй, цахилдаг хөхөөрөө байхгүй” гэдгийг одоо тэр яахан ойлгох билээ.

2012-06-17 | 16:14:26 | 202.61.97.81 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео