Аргентиний Мар дел Плата хотод олон улсын математикийн 53 дугаар олимпиад энэ сарын 4-16-ны хооронд амжилттай явагдаж өнгөрсөн. Тус олимпиад нь математикийн дэлхийн хамгийн том олимпиад бөгөөд энэ удаа 100 улсын 500 гаруй хүүхэд өрсөлджээ.

Ахлах ангийн сурагчдын дунд явагддаг, дэлхийн нэр хүндтэй энэхүү тэмцээнд манай улсын баг зургаан хүний бүрэлдэхүүнтэй оролцож, Э.Төрбат алт, Ч.Золбоо, Б.Бат-Оргил нар хүрэл медаль хүртсэн. Харин Э.Оргил-Эрдэнэ, Б.Бат-Од, Г.Баяннамсрай нар хүндэт жуух бичгээр шагнуулсан байна. Тэд энэ амжилтаараа тус олимпиадын 43 дугаар байрт шалгарсан аж. Багийн ахлагчаар профессор Ц.Дашдорж, дэд ахлагчаар С.Эрдэнэбилэг нар ажиллажээ.

Энэ удаагийн “Амжилт“ буландаа олон улсын математикийн олимпиадын аварга Монгол-Туркийн сургуулийн сурагч Э.Төрбатыг урилаа.

-Юуны өмнө олон улсын математикийн олимпиадад түрүүлж, Монгол улсдаа энэхүү нэр хүндтэй тэмцээний хоёр дахь алтан медалийг авч ирсэнд баяр хүргэе?

-Баярлалаа. Энэ удаагийн тэмцээн Аргентиний Март дел Плата хотод болж, дэлхийн 100 орны 551 хүүхэд өрсөлдсөн. Олон улсын математикийн олимпиадад ороход эхний гол шалгуур нь тухайн хүүхэд улсаасаа шалгарах ёстой байдаг. Нэг улсаас зургаан хүүхэд оролцоно. Ямар нэг насны ангилал гэж байдаггүй.

Энэ жилийн хувьд л гэхэд нийт шалгуулагчдыг 12 хуваагаад эхний хэсэгт багтаж чадсан хүүхдүүдэд алтан медаль, дараагийн хэсэгт жагссан хүүхдүүд мөнгө, гурав дахь хэсгийн хүүхдүүд хүрэл медаль хүртэх болзолтойгоор явагдсан. Тэгэхээр алтан медалийн болзлыг 50 орчим хүүхэд хангасан гэсэн үг.

-Энэ жилийн тэмцээний онцлог нь юу байв?

-Энэ олимпиадаас 1997 онд нэгдүгээр сургуулийн У.Баттулга анхны алтан медалийг авч байсан. Түүнээс хойш олон жил өнгөрсөн ч энэ жил хоёр дахь алтыг нь би авлаа. Алтын буухиаг үргэлжлүүлж чадсандаа баяртай байна.

Олон улсын олимпиад энэ жил 53 дахь удаагаа зохиогдож байна. Жил бүр энэ олимпиадыг өөрийн орондоо зохиохын тулд улс орнууд нэлээд өрсөлдөж, өндөр шалгуураар сонгогддог. Харин энэ жил Аргентин улсад хоёр дахь удаагаа зохиогдсон нь их онцлог, ховор үйл явдал болсон. Нэг оронд 15 жилийн дотор хоёр дахиа зохиогдож байгаа нь араасаа олон хэл ам дагуулсан ч тэдний хувьд өндөр түвшинд зохион байгуулж чадсан. Тэр дундаа бидний хувьд ч онцлогтой байсан. Анхны алтан медалиа 1997 оны Аргентинийн олимпиадаас авч байсан түүхтэй. Багш нар маань ч “Аргентин алтан медалийн ээлтэй газар шүү” гэж хэлж байсан.

-Хэзээнээс олимпиадад оролцож эхэлсэн бэ. Өмнө нь олон улсын олимпиадад оролцож, амжилт гаргаж байв уу. Туршлага хэр байсан бэ?

-Олимпиадад оролцож эхлээд дөрөв, таван жил болж байна. Би Сэлэнгэ аймагт төрсөн. Аймагтаа сурч байхдаа Сэлэнгийнхээ олимпиадад түрүүлж, дараа нь улсын олимпиадад ирж, оролцож байлаа. Тэгээд хотод ирж оролцсон.

Ер нь манай үеийн бүх сайн хүүхэд хотод байсан болохоор тэдэнтэй өрсөлдөж өөрийгөө хөгжүүлэх үүднээс Монгол-Туркийн хамтарсан сургуульд суралцсан. Одоо бодоход их зөв шийдвэр байж. Үүнийхээ ачаар өөрийгөө маш их хөгжүүлж, өдий зэргийн амжилт гаргачихаад явж байна.

Жил бүр олон улсын олимпиадад зургаан хүүхдийг улсын олимпиадын дүн болон дөрвөн удаагийн сорилын дүнгээр явуулдаг. Энэ жил анх удаагаа, дунд сургуулиа төгсөх жилээ анхны бөгөөд эцсийн удаа олон улсын олимпиадад оролцож, алтан медаль хүртлээ.

Өмнө нь улсын хэмжээний математикийн олимпиадаас хэд хэдэн медаль авч байсан. Мөн энэ оны нэгдүгээр сард Казакстаны Алма-Ата хотод болсон академич Жаутыковын нэрэмжит наймдугаар олимпиадаас медаль хүртсэн.

-Монгол-Туркийн сургуульд ороод хэр удаж байна?

-Гурав дахь жилээ суралцаад төгсөж байна. Анх сургуулиас математикийн аймгийн олимпиадад нэг хүүхэд оруулахаар болж, намайг оруулсан юм. Хотод ирэхдээ олимпиадын талаар төсөөлөл маруухан байсан ч ямар том, гоё зүйл болдгийг биеэрээ мэдэрсэн. “Том амжилт гаргахын төлөө өөрийгөө хөгжүүлэх хэрэгтэй юм байна” гэж бодоод эрч хүчтэйгээр зүтгэж эхэлсэн.

-Хамгийн дурсамжтай, сэтгэлд үлдсэн олимпиад гэвэл?

-Наймдугаар ангидаа Сэлэнгээс шалгарч, улсын олимпиадад орж, медаль хүртсэн тэр үе сэтгэлд хамгийн ихээр үлдсэн. Магадгүй амжилт, урам зоригийн маань хамгийн гол дэм болж өгсөн.

-Багадаа өөр тэмцээн уралдаанд оролцдог байв уу. Чөлөөт цагаараа юу хийх дуртай вэ?

-Багадаа нэг үе шатрын тэмцээнд ордог, тоглох дуртай байсан. Олон улсын олимпиадын өмнөх хэдэн сард бол бүх цаг заваа олимпиадын бэлтгэлд хандуулж, олон цагаар сууж эхэлсэн. Зурагт үзэх, компьютер тоглохоос өөрийгөө хязгаарлаад, биеэ дайчлан маш шаргуу бэлдсэн. Үүнийхээ ачаар хүссэн амжилтдаа хүрч чадлаа.

Харин сүүлийн үед зав л гарвал интернет орж, нийтлэл их уншдаг болсон. Өөрөө ч гэсэн нийтлэл бичих сонирхолтой. Бас сонгодог зохиол унших дуртай.

-Шавийн эрдэм багшаас гэдэг дээ. Анхны багш тань ямар хүн байдаг вэ?

-Сэлэнгэ аймагт 6-9 дүгээр ангид байхад надад математикийн хичээлийг Г.Гаамаа гэдэг багш заасан. Багш маань стандартын дагуу үндсэн хичээлүүдээ нарийн, цэгцтэй, их сайн зааж чаддаг.

-Тэгвэл энэ удаагийн олимпиадад бэлдэж оролцуулсан багшийг тань хүмүүс мэдэх үү?

-Энэ сургуульд орж ирээд Ж.Батбаяр багштайгаа танилцсан. Багш маань Эрдэнэтээс, би Сэлэнгээс ирээд хоёулаа их гоё уулзаж, таарсан. Надтай анх уулзсан цагаасаа хойш үргэлж үнэлж, урамшуулж, их дэмжсэн. Ерөнхийдөө олимпиадад ороход бодлого бодох чадвараас гадна сэтгэл зүйн болон бусад бэлтгэл маш их шаардагддаг. Тэр бүхэнд зөвхөн багшийн зүгээс биш аав, ахын дайтай маш үнэтэй зөвлөмжүүдийг хэлдэг. Багш маань Монголд байгаа өндөр зэрэглэлийн цөөн хэдэн багшийн нэг. Ийм багшид шавь орсондоо баяртай байгаа.

-Хувь тохиол байдаг гэдэгт итгэдэг үү?

-Хүн өөрөө хичээгээд, зүтгээд явж байхад цаанаас нь хувь заяа ивээгээд байгаа юм шиг санагддаг.

-Амжилтынхаа нууцыг хэлээч гэвэл юу гэх бол?

-Маш шаргуу хөдөлмөрлөж чадсан. Хүн өөрөө хүсээд, түүнийгээ гол зорилгоо болгоод, туушдаа хөдөлмөрлөж чадвал маш том амжилтад хүрч болно. Түүнээс биш би үеийнхнээсээ илт илүү, тасарчихсан юм байгаагүй. Монголд байгаа хүүхдүүд бүгд л надтай нэг түвшинд, ана мана өрсөлдөгчид. Би тэдэнтэй өрсөлдөж байж л энэ амжилтад хүрлээ. Манай монгол хүүхдүүд бүгдээрээ ийм том амжилт гаргах бүрэн боломжтой. Гол нь хичээгээд, өөрийгөө бүрэн дүүрэн дайчлах хэрэгтэй.

-Тусалж, дэмждэг хүмүүсийнхээ талаар?

-Энэ олимпиадад амжилт гаргахад хамгийн их нөлөө үзүүлсэн хүмүүс бол манай гэр бүлийнхэн, бас Ж.Батбаяр багш маань. Мөн сургуулийн маань багш нар намайг их дэмждэг. Монголын математикийн олимпиадыг зохион байгуулах хороо бас олимпиадын бэлтгэлийг зохион байгуулсан багш нар маш их хичээл зүтгэл гаргасан. Энэ багш нарын ач гавьяа их бий.

-Энэ жил сургуулиа төгсөж байгаа юм байна. Мэдээж их, дээд сургуульд элсэн суралцах байх. Сургууль, мэргэжлээ сонгосон уу. Сонгосон бол зааж, зөвлөсөн хүн байгаа юу?

-МУИС-ийн Эдийн засгийн сургуулийн эдийн засгийн онолын ангид элссэн. Гэр бүлийнхээ хүмүүсийн зөвлөгөөг сонсож байгаад өөрөө сонгосон.

-Цаашдын зорилго, хүсэл мөрөөдөл тань юу вэ?

-Одоо ямар ч гэсэн хэсэг хугацаанд хөдөө очиж амарна. Цаашдаа дэлхийн хэмжээний том сургуульд суралцаж, сайн мэргэжилтэн болохыг хүсч байна.

-Үеийнхээ залууст хандаж үг хэлээч?

-Олимпиад дууссаны дараа хамгийн гол бодогдож байгаа зүйл бол өөрийгөө бүрэн дүүрэн дайчилж чадах юм бол хүссэндээ заавал хүрч чадна. Төрөлхийн гоц авьяастай хүн гэж байхгүй. Би асар их өрсөлдөөн дундаас гарч ирсэн. Энэ сайн хүүхдүүдтэй өрсөлдсөн тэмцэл намайг хурцалж, би их өндөр түвшинд хүрлээ. Тэгэхээр надтай өрсөлддөг бусад хүүхдүүд ч гэсэн энэ амжилтыг гаргахаар сайн байсан гэсэн үг.

Юу гэж хэлэх гээд байна вэ гэхээр монгол хүүхдүүд маань ч гэсэн дэлхийн хэмжээний өндөр чадвартай болчихсон. Нэгэнт ийм чадвартай шинэ залуу үе гараад ирчихсэн учраас бүгдээрээ сайн хичээгээд зүтгэж чадах юм бол Монгол улс маань дэлхийн тавцанд дахиад гарч ирж чадна.

-Ярилцсанд баярлалаа. Амжилт хүсье.

Эх сурвалж: "Өглөөний сонин"