2012-09-04

Ардчилал, ХҮНИЙ эрх, эрх чөлөө, монгол эх орныхоо хөгжил цэцэглэлтийн төлөө нийгэм, эдийн засгийн бүхий л

салбарт хийх шинэчлэлийн үзэл санаанд нэгдэн Ардчилсан нам, иргэний зориг ногоон нам, махн-мүан-ын “шударга ёс” эвсэл хамтран:

• Үндэсний эрх ашгийг дээдлэн, хувь хүн, өрх гэрийн хөгжлийг эрхэмлэж, баялгийг бүтээгч, чинээлэг, эрх чөлөөт иргэдийн хариуцлагатай нийгмийг төлөвшүүлэх эрхэм зорилгоо нотлон,

• Хүний жам ёсны, заяагдмал эрх, хувийн өмч, төрийн хязгаарлагдмал оролцоо, төрийн нээлттэй, иргэдэд хянагдах тогтолцоо иргэний нээлттэй нийгэм, жендерийн тэгш байдал зэрэг тулгуур үнэт зүйлсийг шалгуур болгон,

• Монгол төрийн бодлогын залгамж чанарыг эрхэмлэн,

• Сонгуулийн шинэ хуулиар тогтоосон хязгаарлалт, хэм хэмжээг мөрдлөг болгон,      

• Нам, эвслийн гишүүд, дэмжигчид, олон нийтийн нэмэрлэсэн санаа, санал санаачлагад тулгуурлан,

• Эдийн засгийн аюулгүй байдал, ардчилсан засгийн шударга тогтолцоог хангах, баялгийн шударга хуваарилалтанд түлхүү анхаарах цаг ирснийг тунхаглан,

• АН-ын “Монгол хүн” хөтөлбөрийг үндэслэн, ИЗНН-ын “Амьдрал” хөтөлбөр, МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслийн “Монголоо аврах таван хувьсгал” хөтөлбөрийн зарим тодорхой саналуудыг тусган,

 

Шинэчлэлийн засгийн газрын 2012-2016 онд хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны хөтөлбөрөө толилуулж байна.

Нэг. Ажилтай орлоготой Монгол хүн

Хүн амын үндсэн хэрэгцээг тогтвортой хангахуйц, өөрийгөө тэтгэх чадвар бүхий олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадвартай эдийн засгийг бүрдүүлэхэд чиглэгдсэн төсөв, санхүү, мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүлэх нь макро эдийн засгийн хүрээний гол зорилт мөн.

Хөдөлмөрийн насны иргэдээ ажлын байраар хангах, авдаг цалин нь амьдрал ахуйд нь хүрэлцдэг болох, хавтгайрсан нийгмийн халамжийн бодлогоос татгалзаж, халамж шаардлагатай хүүхэд, хөгшид, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ дэмжих нь энэ хүрээний гол зорилтын нэг байх болно.

Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг шинэ шатанд гаргаж,  бизнест ээлтэй орчин бүрдүүлэх нь тэргүүлэх зорилтын нэг байна.

Энэхүү зорилтуудыг биелүүлэхийн тулд дараахь шинэчлэлүүдийг хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

• Татварын тогтолцооны шинэчлэлийг хийнэ.
• Зээлийн хүүг бууруулна.
• Орон сууцны зээлийн тогтолцоог бий болгоно.
• Ажлын байр шинээр бий болгох хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
• Инфляцид хөтлөгдөх бус зохицуулдаг тогтолцоонд шилжинэ.
• Барилгын материалыг эх орондоо үйлдвэрлэдэг болно.
• Хувийн хэвшилтэй хамтран бизнес форум тогтмол зохион байгуулж, тодорхой асуудлууд шийддэг болно. 
• Экспортын нэг цонхны бодлого хэрэгжүүлнэ.
• Хилийн боомтын шинэчлэлтийг хийнэ.
• Хөрөнгийн биржийг шинэчилнэ.

Ингэхийн тулд доорхи зарчмуудыг мөрдлөг болон ажиллана. Үүнд:

• Засгийн газраас өргөн барьсан төсвийн төслийн зарлагыг өсгөх, алдагдлыг нэмэгдүүлэхгүй байх зарчмыг хуульчилна.
• Инфляцийг нэг оронтой тоонд барьж төгрөгийн худалдан авах чадварыг тогтвортой байлгана.
• Улсын төсвийн зардлыг хязгаарлаж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд төсвийн эзлэх хувийг 40-өөс илүүгүй байлгана.

-ДНБ-нд эзлэх төсвийн алдагдлыг 2%-иас илүүгүй байлгана.

-Ашиггүй ажиллаж байгаа төрийн өмчийн компанийн удирдлагад хариуцлага тооцох зарчмыг тогтооно. Алдагдалтай ажиллаж байгаа төрийн өмчит аж ахуйн нэгжийг төрд ашигтайгаар өөрчлөн байгуулна.

-Уул уурхайгаас бусад салбарын гаалиар оруулж байгаа нийт бараа, бүтээгдэхүүний 80%-ийг гаалийн татвараас чөлөөлнө.

-Уул уурхайгаас бусад салбарын бараа бүтээгдэхүүнийг экспортын татваргүй болгоно.

-Ре-экспорт, дамжин өнгөрүүлэх татварыг тэглэнэ.

-Улаанбаатар-Замын-Үүдийн хурдны авто замыг тэргүүн ээлжинд ашиглалтанд оруулж, Замын-Үүдийн хийлийн боомтын нэвтрүүлэх чадварыг эрс нэмэгдүүлснээр инфляцийн зохиомол хөөрөгдлийг бууруулна.

-Тендерийн будлиан, авлига, хээл хахуулийг халах зорилгоор төсвийн хөрөнгөөр бараа, үйлчилгээ худалдан авах үйл ажиллагааг 100 хувь онлайн хэлбэрт шилжүүлж, иргэд, олон нийтийн хяналтан дор ил тод явуулна. эвсэл

-Татварын шинэчлэл хийсний дараа татварыг шинээр нэмэх тохиолдолд бүх нийтийн санал асуулга явуулдаг тогтолцоонд шилжинэ.


Дээрх зорилт, шинэчлэлүүд, тодорхой зарчмыг биелүүлэх үүднээс дараахь үйл ажиллагааг Шинэчлэлийн Засгийн газраас авч хэрэгжүүлнэ.Үүнд:

• Цалин, тэтгэврийн хэмжээг инфляцийн түвшин, хөдөлмөрийн бүтээмжтэй уялдуулан  жил бүр нэмэгдүүлнэ.

• Цалин тэтгэврийн хэмжээг өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнийг өсгөхгүйн тулд нийтэд зарлахгүйгээр салбар бүрээр нэмнэ.

• Мөнгөний бодлогыг бодит эдийн засгийг дэмжихэд чиглүүлнэ.

• Хөгжлийн банкнаас дэд бүтэц, боловсруулах үйлдвэрийг дэмжихэд олгох хөнгөлөлттэй зээлийн хэмжээг нэмэгдүүлнэ.

• Төсөв, санхүү, боловсон хүчний томилгоотой холбоотой орон нутгийн эрх мэдлийг нэмэгдүүлж, төвлөрлийг сааруулна. ИЗНН, Эвсэл

• Бусад улс орнуудтай хийсэн давхар татварын гэрээнүүдийг Монгол Улсын эрх ашигт нийцүүлэн шинэчлэх, эсхүл хүчингүй болгоно.

• Уул уурхай, ашигт малтмал, нефтийн бүтээгдэхүүний импорт, газрын тосны экспорт, үүрэн холбооны операторын үйлчилгээ, архи, спирт, тамхи зэргээс бусад салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг, жилийн борлуулалтын орлого нь   1.5 тэрбум төгрөгөөс илүүгүй аж ахуйн нэгжүүдэд төлсөн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын 90 хувийг өөрт нь буцааж олгоно.

• Төсвийн хөрөнгөөр худалдан авч буй бараа ажил үйлчилгээний нийлүүлэгч компаниудад нийт борлуулалтын гучин хувиас багагүй хэсгийг төсвийн бус хүрээнээс олдог байх шаардлага тавина.

• Гадаад улс орнуудын төрийн өмчит компаниудын хөрөнгө оруулалтыг хязгаарласан зохицуулалт хийнэ.

• Ажилгүйдлийг бууруулах үүднээс хөдөлмөрийн багтаамж ихтэй салбаруудыг бодлогоор дэмжинэ.

• Хүнс, хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийн салбарыг бие даасан, цөөн улс орноос хамааралгүй болоход анхаарч өрсөлдөх чадварыг бэхжүүлнэ.

• Хөрөнгийн биржийн үйл ажиллагааг дэмжих замаар хөрөнгийн зах зээлийн хөгжлийг дэмжиж, хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалт татах боломжийг дээшлүүлнэ.

• Жижиг, дунд үйлдвэрүүдэд олгож буй зээлийн олон эх үүсвэрүүдийг нэгтгэн зангидаж, үйл ажиллагааг нь үр дүнтэй болгоно.

Монгол Улсад уул уурхайн салбарыг хөгжүүлэх чиглэлээр дараахь бодлогыг авч хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

• Уул уурхайн салбар дахь төрийн зохицуулалт, хяналтыг чангатгаж, төрийн өмчийн оролцоог хязгаарлаж, үндэсний аж ахуйн нэгж, иргэдийн оролцоог дэмжинэ.

• Ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрөл олгоход тухайн орон нутгийн иргэдийн саналыг авч гэрээ байгуулдаг зарчмыг хэрэгжүүлнэ. ИЗНН, Эвсэл

• Ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг Ашигт малтмалын газраас олгодгийг зогсоож Засгийн газар олгодог болгоно.

• Хувь хүний болон хуулийн этгээдийн эзэмшиж болох ашигт малтмалын тусгай зөвшөөрлийн тоонд тодорхой хязгаарлалт тавина.

• Ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг зөвхөн төрөөс тогтоосон нутаг дэвсгэрт олгодог болно. ИЗНН, Эвсэл

• Эрдэс баялгийн экспортийг “Нэг цонх”-ны бодлогоор хэрэгжүүлнэ.

• Уул уурхайн ордуудыг түшиглэн байгуулагдах компаниудад Монголын талын оролцоог 51 хувиас багагүй байлгах эрх зүйн орчныг бий болгож, хэрэгжүүлнэ.

• Эдийн засгийн үр ашиг муутай, байгаль орчинд хор хөнөөл ихтэй уурхайг ажиллуулахыг хориглоно.

• Байгаль орчинд ээлтэй, шилдэг техник, технологийг уул уурхайн үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж, эвдрэлд орсон талбайг тоолж дуусган, буруутай этгээдээр нөхөн сэргээлгэж, цаашид нөхөн сэргээлтийн зардлыг улсын төсвийн дансанд байршуулдаг болгоно.

• Уул уурхайн бүтээгдэхүүний боловсруулалтын түвшинг нэмэгдүүлэх, нэмүү өртөг шингэсэн эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчдийг татварын бодлогоор хөхиүлэн дэмжинэ.

• Монголд хэрэгжиж буй уул уурхайн болон бусад том төслүүдэд, үндэсний аж ахуй нэгж, тэдний хөрөнгө оруулалттай ААН бараа ажил үйлчилгээ нийлүүлэх туслан гүйцэтгэгчээр ажилллах эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ.   ИЗНН, Эвсэл

• Улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн ордууд дээр байгуулагдах компанийн 51-ээс доошгүй хувийг төр эзэмшдэг байна.

• Эрчим хүчний болон коксжих нүүрс, зэс, төмрийн хүдэр болон газрын ховор элемент зэргийг стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын ангилалд оруулж, тусгайлсан бодлогыг хэрэгжүүлнэ.

• Уул уурхайн салбарын түүхий эдэд нэмүү өртөг шингээх бодлого хэрэгжүүлэн хагас болон эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, экспортлоно.

Уул уурхайн салбарын хамаарлыг бууруулах, урт хугацааны тогтвортой хөгжлийг хангах, өрсөлдөх чадвар бүхий олон тулгуурт эдийн засгийг бий болгох нь эдийн засгийн бодлогын тэргүүлэх зорилт байна. Дээрх зорилтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор Эдийн засгаа солонгоруулах бодлогыг дараахь долоон чиглэлээр явуулна. ИЗНН

1. Үйлдвэржүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлэх чиглэлээр:

• Уул уурхайн бүтээгдэхүүнийг боловсруулах зорилгоор аж үйлдвэрийн анхны паркийг Дорноговь аймгийн Сайншанд хотод байгуулна. ИЗНН

• Дархан хотын төмөрлөгийн үйлдвэрийг шинэчилж, хүдэр баяжуулдаг болно.

• “Замын Үүд” эдийн засгийн чөлөөт бүс, “Алтанбулаг” болон “Цагааннуур” худалдааны чөлөөт бүсүүдийн дэд бүтцийг цогцоор нь барьж дуусгана. “Чойр” ложистикийн төвийн эхний ээлжийн дэд бүтцийг барьж, байгуулна.

• Барилгын материалын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, цемент, төмөр хийц, шил, дулаалгын материал зэрэг бүтээгдэхүүний хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангах бодлого баримтлана.

• Эрчим хүчний нүүрсний уурхайнуудыг түшиглэн аймгуудад дулааны болон эрчим хүчний цахилгаан станц байгуулах ажлыг эхлүүлнэ .

• Нар, салхи, нүүрсээр цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэн, Азийн нэгдсэн сүлжээнд холбогдоно.

• Сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагуудыг төрөөс татварын бодлогоор дэмжинэ. ИЗНН

• Сэлэнгэ мөрний сав газар том чадлын усан цахилгаан станц барина.

• Улаанбаатар хотын хэрэгцээг хангах зорилгоор 5-р цахилгаан станцын эхний ээлжийг ашиглалтад оруулна.

• Алтай-Улиастайн системийг байнгын найдвартай эрчим хүчний эх үүсвэрээр хангах зорилгоор Могой голын нүүрсний ордыг түшиглэн 60 МВт-ын хүчин чадалтай дулааны цахилгаан станцыг барьж ашиглалтад оруулна.

2. Ноос, ноолуур, арьс ширний чиглэлээр явуулах бодлого: ИЗНН

• Ноолуурын салбарын зээлийн санг 300 тэрбум, арьс ширний салбарын зээлийн санг 300 тэрбум, ноосны салбарын зээлийн санг 50 тэрбум, махны үйлвэрлэлийг дэмжих зээлийн санг 100 тэрбум төгрөгт хүргэнэ. ИЗНН

• Малын гаралтай түүхий эд ноолуур, ноос, арьс ширийг эцсийн бүтээгдэхүүн болгон үйлдвэрлэж  зах зээлд нийлүүлдэг болгоно.

• Ноос, ноолуур, арьс ширний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн өрсөлдөх чадварыг дэмжихэд чиглэгдсэн оёмол бүтээгдэхүүн-дизайны парк байгуулна.

• Улаанбаатар хотод ноолуурын үйлдвэр технологийн парк байгуулна.

• Дархан хот, Улаанбаатар хотын орчимд байгаль орчинд ээлтэй, хаягдлаа бүрэн боловсруулах чадвартай арьс шир боловсруулах үйлдвэр байгуулахыг дэмжинэ.

3. Уламжлалт мал аж ахуй, мах сүүний чиглэлээр явуулах бодлого:

• Малын индексжүүлсэн даатгалыг давхар даатгалд хамруулах замаар олон улсын стандартын дагуу  мал сүргийг  бүрэн бүртгэж даатгана.

• Малын гоц халдвар, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх тарилга, үйлчилгээний төсвийг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ.    

• Хөдөө аж ахуйн их сургуульд түшиглэн малын үүлдэр угсаа, ашиг шимийг сайжруулахад чиглэгдсэн судалгаа шинжилгээний ажлын үр дүнг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлдэг тогтолцоог бий болгоно. ИЗНН

• Хангайн аймгуудад өндөр ашиг шимт мах, сүүний чиглэлийн үхрийн эрчимжсэн аж ахуй, говь хээрийн бүсэд өндөр ашиг шимт хонь, ямааны аж ахуйг дэмжинэ. Дархан, Сэлэнгэ, Хөвсгөл, Булган, Хэнтий, Дорнод, Архангай аймгийн газар тариалангийн бүс нутагт дэвшилтэт технологи бүхий фермерийн аж ахуйг хөгжүүлнэ.

• Сум болгонд малын гаралтай түүхий эд, бүтээгдэхүүнийг бэлтгэх, анхан шатны боловсруулалт хийх, зах зээлд нийлүүлэх тогтолцоог хөдөө аж ахуйн бараа, түүхий эдийн биржийн салбар хэлбэрээр бий болгоно.

• Сумын хөгжлийн сангийн эх үүсвэрийг 300 саяаас доошгүй, аймгийн ЖДҮ-ийг дэмжих дэд санг 5 тэрбумаас доошгүй, Бүс нутгийн хөгжлийн дэмжих, ЖДҮ-ийн сангийн эх үүсвэрийг 500 тэрбумаас доошгүй төгрөгийн эх үүсвэртэй болгоно. ИЗНН

• Малчдаас үндэсний үйлдвэрлэлд нийлүүлэх бүтээгдэхүүний зохион байгуулалт, эдийн засаг санхүүгийн шинэ тогтолцоог бүрдүүлнэ.

• Эрчимжсэн мал аж ахуй, гахай, шувууны аж ахуй эрхэлж буй аж ахуйг дэмжих зээлийн санг 50 тэрбумаас доошгүй төгрөгийн эх үүсвэртэй байгуулна.

• Цөлжилт, бэлчээр талхлалтыг бууруулах зорилгоор бэлчээрийн менежментийн оновчтой бодлогыг хэрэгжүүлж аймаг сум дамнасан бэлчээрийн бүсийг бий болгох эрхзүйн орчныг бүрдүүлнэ.ИЗНН

• Дархан, Сэлэнгийн газар тариалангийн бүс нутаг дахь эрчимжсэн мал аж ахуйн фермерийг түшиглэн мах, сүүний үйлдвэрлэлийн цогцолбор байгуулна.

• Аймаг бүрт шинээр олон улсын стандарт хангасан махны үйлдвэр барьж, жилд бог малын махны экспортыг 30 мянган тонноос доошгүй хэмжээнд хүргэнэ.

• Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт хотод олон улсын стандартад нийцсэн мах нөөцлөх зориулалт бүхий агуулах, бөөний худалдааны төвүүдийг барьж байгуулна.

• Газар тариалан, фермерийн бүс нутгуудыг түшиглэн хуурай сүү боловсруулах үйлдвэр, аймгийн төв бүрт цөцгийн тос, сүүн бүтээгдэхүүний үйлдвэр байгуулахыг зээлээр дэмжинэ.

• Мах, махан бүтээгдэхүүний үнийг тогтвортой байлгах зорилгоор махны нийлүүлэлтийн шинэ тогтолцоог бүрдүүлнэ.

4. Аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх чиглэлээр хэрэгжүүлэх бодлого:

• Гадаад, дотоодын аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд шаардлагатай дэд бүтцийг бий болгоно.

• Монгол Улс руу чиглэсэн олон улсын нислэгийн давтамж, чиглэлийг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ.

• Говийн аялал жуулчлалын бүс, Орхоны хөндийн аялал жуучлалын бүс, Хөвсгөл нуурын аялал жуулчлалын бүсийг холбосон дэд бүтэц байгуулна.

• Орхоны хөндийн аялал жуулчлалын бүсийг хөгжүүлж Хархоринг байгаль орчинд ээлтэй аялал жуулчлалын хот болгон хөгжүүлнэ.

• Аймаг, бүс нутгийн онцлогт тулгуурласан аялал жуулчлалын хөтөлбөр хөгжүүлнэ.

• Монгол ахуй, соёлыг гадаад улсад сурталчлах цогц хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ.

• Үлэг гүрвэлийн музей, парк, палентологийн лабораторийг улсын төсвөөр байгуулна.

• Бүх аймгуудад орон нутгийн уран зураг, гар урлал, фото зургийн галерей байгуулахыг дэмжинэ.

5. Өндөр технологи, био, нано, мэдээллийн технологийн чиглэлээр хэрэгжүүлэх бодлого: ИЗНН

• Их дээд сургуулиудыг түшиглэн өндөр технологийг дэмжих сургалтын тогтолцоог бий болгох замаар өндөр технологийн салбарт суралцан төгсөгчдийн тоог жилд нэг мянгад хүргэнэ.Эвсэл

• Өндөр технологийн салбарт бусад орнуудтай багш солилцох ажлыг зохион байгуулж, жилд 30-аас доошгүй өндөр мэргэшилтэй багш нарыг Монгол Улсад багшлуулж, 50-иас доошгүй багш нарыг гадаадын нэр хүнд бүхий их сургуулиудад дадлага хийлгэнэ.

• Мэдээлэл холбоо, нано, биотехнологийн чиглэлээр гадаад дотоодын их дээд сургуулиудын хамтын ажиллагааг хөгжүүлж, дээрх мэргэжлүүдээр жилд 300-аас доошгүй оюутныг оюутан солилцоогоор дэлхийн шилдэг сургуулиудад сургана.

• Их сургуулиудын бие даасан байдлыг бэхжүүлэх, сургалт-судалгааны бие даасан төв болгож хөгжүүлэх зорилгоор шинжлэх ухаан технологийн сангийн санхүүжилтийг нэмэгдүүлэн их дээд сургуулиудын дунд нээлттэй өрсөлдөөнт шалгаруулалтаар судалгааны ажлыг санхүүжүүлдэг болно.

• Мэдээлэл холбооны технологийн салбарт инновацийн бодлого хэрэгжүүлэн сургалт-судалгаа-үйлдвэрлэл хосолсон олон улсын зах зээлд өрсөлдөх чадвар бүхий технологийн паркийг Багануур дүүрэгт байгуулна.

• Нано, биотехнологийн салбарт лаборатори, сургалтын хэрэглэгдэхүүнийг шинэчлэхэд хөрөнгө оруулалт хийж, лабораторийн хүчин чадлыг гурав дахин нэмэгдүүлнэ.

• Төлбөр тооцоо, бүртгэлийн бүх үйл ажиллагааг цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамааран хийж гүйцэтгэдэг орчин үеийн дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлнэ.

• Хөдөө аж ахуй, хүнсний үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх боломжтой биотехнологийн төслүүдийг санхүүжүүлдэг механизмыг нэн түрүүнд бий болгоно.

6. Импортыг орлох, улмаар экспортын бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлого:

• Төмс, хүнсний ногоо, сүү, өндөг болон импортоор оруулж ирдэг хүнсний бусад  бүтээгдхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэдэг болно. Эвсэл, ИЗНН

• Тариалан эрхлэлтийн дэмжих сангийн үйл ажиллагааг хувийн хэвшлийн оролцоотой корпораци болгон зохион байгуулна.

• Баруун бүсэд газар тариалан эрхлэлтийг хөгжүүлж, бүсийн гурилын хэрэгцээг дотоодын бүтээгдэхүүнээр хангадаг болно.

• Хүнсний ногооны тариалалт, хураалтыг механикжуулж, агуулахын аж ахуйг хөгжүүлэх замаар дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангана.

• Хүнсний нарийн ногооны тариалалтыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авна.

• Аймгуудад  усалгаатай газар тариаланг дэмжинэ.

• Боловсруулах үйлдвэр байгуулан Монгол Улсад олборлож байгаа ашигт малтмал, газрын тосны бүтээгдэхүүнийг дотоодын үйлдвэрт эхний ээлжинд нийлүүлдэг болгоно.

• Уул уурхайн үйлдвэрүүд хэрэгцээтэй бараа, үйлчилгээг тэргүүн ээлжинд  дотоодоос худалдан авахыг үүрэгжүүлсэн хууль гаргана.

• Монгол Улсын эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор газрын тосны олборлолтыг нэмэгдүүлж, Дорнод, Зүүнбаян зэрэг газруудад газрын тос боловсруулах үйлдвэр байгуулна.

• Газрын тосны бүтээгдэхүүний хангамжийн тогтвортой байдлыг бий болгох зорилгоор улсын нөөцийн хэмжээг нэмэгдүүлнэ.

• Шатахууны бөөний худалдаанд татварын хөнгөлөлт эдлүүлдэг тогтолцоог өөрчилж,  жижиглэнгийн үнийг тогтвортой байлгана.ИЗНН

• Нүүрснээс хий, шингэн түлш гаргах судалгааны ажлыг эрчимжүүлж дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэн хийн түлш, нефть бүтээгдэхүүний гадаад хамаарлаас ангижирч дотоодын эх үүсвэртэй болно.

• Хийн түлшний тээвэрлэлт хадгалалт, хамгаалалт, түүнд тавигдах стандартыг сайжруулах замаар хийн түлшний хэрэглээг нэмэгдүүлнэ.

• Метан хий, шатдаг занар болон бусад эх үүсвэрийн талаарх судалгааг эрчимжүүлж, ашиглалт олборлолтын асуудлаар бодлого боловсруулан эрх зүйн орчныг бүрдүүлнэ.

7. Үйлчилгээний бизнесийг дэмжих чиглэлээр:

• Найдвартай, аюулгүй, мэдлэг, ур чадварт суурилсан үйлчилгээний салбартай улс орон болно.

• Үйлчилгээний салбарын мэргэжлийн холбоодын үйл ажиллагааг онцгойлон дэмжинэ.

• Үйлчилгээний салбарын мэргэжлийн холбоодод тус салбарын хэмжээнд мөрдөх стандарт, ёс зүйн дүрэм, үйлчилгээний зэрэглэл, тарифын зохицуулалтыг батлах эрх олгоно.

• Такси, зочид буудал, зоогийн газар болон бусад үйлчилгээний ажилтанд англи хэл сургах хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.

Эдийн засгийн хөгжлийг хангах, тогтвортой өсөлтийг дэмжих зорилгоор дэд бүтэц, хот байгуулалт, аймаг сумыг хөгжүүлэх талаар дараахь бодлогыг авч хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

• Монгол улсын бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлалыг шинэчилж, аж үйлдвэрийн болон экологийн тэргүүлэх хөгжлийн бүсүүдийг тогтооно.

• Бүсийн дагуух үндсэн дэд бүтцийг байгуулж, эдийн засгийн болон ажиллах хүчний хязгаарлагдмал нөөцийг тулгуур хотуудад байршуулах замаар хөгжих бодлогыг тодорхойлно.

• УИХ-аас баталсан “Шинэ бүтээн байгуулалт” хөтөлбөр, Төмөр замын талаар баримтлах төрийн бодлогод тусгагдсан төмөр замыг хөтөлбөр, бодлогод тусгасан үе шатын дагуу барьж байгуулна.   

• Аймгийн төвүүдийг Улаанбаатар хоттой болон ойролцоох хилийн боомттой хатуу хучилттай авто замаар холбоно.

• Улаанбаатар хотын авто замын сүлжээг тойрог замын системд шилжүүлж, гүүрэн гарц, хоёр түвшний уулзваруудыг шаардлагатай газруудад барьж байгуулна. ИЗНН

• Транзит тээврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх зорилгоор Алтанбулаг-Улаанбаатар-Замын-Үүд чиглэлийн хурдны зам барьж ашиглалтад оруулна.

• AH-4 Улаанбайшинт-Өлгий-Ховд-Ярант, Ховд-Улаангом чиглэлийн авто замыг ашиглалтад оруулна.

• Далайд гарцгүй орны хувьд агаарын харилцааг эдийн засгийн тэргүүлэх чиглэлд тооцон төрийн бодлогоор дэмжин хөгжүүлнэ.

• Хөшигтийн хөндийд шинээр баригдах олон улсын нисэх онгоцны буудлыг олон улсын зорчигч болон ачаа тээврийн өрсөлдөх чадвар бүхий төв болгоно.

• Агаарын тээврийн салбарыг  чөлөөлөх бодлогыг 2016 он хүртэл үе шаттайгаар хэрэгжүүлж, төр-хувийн хэвшлийн түншлэлийг дэмжинэ.

• МИАТ ХК-ийг үндэсний агаарын тээвэрлэгчийн статус олгож, 51-ээс доошгүй хувийг төрийн эзэмшилд байлгана.

• “Шинэ Улаанбаатар” төслийн хүрээнд хот төлөвлөлтийг шинээр хийж, нэгдсэн бодлогоор инженерийн дэд бүтцийг байгуулан, Улаанбаатар хотод 17 иж бүрэн хорооллыг барьж байгуулна.

• Дархан хотыг дэлхийн жишигт нийцсэн Монгол Улсын анхны жишиг хот болгон хөгжүүлнэ.

• Бүх аймгийн төв болон 15000-аас дээш хүн амтай суурин газрыг улсын зэрэглэлтэй хот болгон өөрчилнө.

• Хот, аймгуудыг иргэддээ нээлттэй байх, иргэдийн оролцоотой асуудлаа шийддэг байхад чиглэсэн дүрэмтэй болгоно.

• Ажилтай хүн бүр орон сууцны зээлд хамрагдах бодлогыг бодитоор хэрэгжүүлж, хот төлөвлөлтийн дагуу гэр хорооллыг орон сууцжуулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг хотууд, аймаг, сумын түвшинд хэрэгжүүлнэ. Эвсэл

• Аймаг бүрт “1000 айлын орон сууц” төсөл хэрэгжүүлнэ.

• Дотоодын барилгын материалын үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж, барилгын материалын туршилт, сорилын лабораторийг бүсийн тулгуур төвүүдэд бий болгоно.

• Шинээр барих барилгуудын зураг төсөлд эрчим хүчний хэмнэлттэй, ашиглалтын зардал багатай шийдлүүдийг тусгана.

• Барилгын салбарын стандартыг олон улсын жишигт нийцүүлэн шинэчилж, мөрдүүлэх замаар хүний амьдрах орчны аюулгүй байдлыг дээшлүүлнэ.

• Аймгийн төвд төрөөс иргэдэд үйлчилгээ үзүүлдэг байгууллагуудын орчинг утасгүй интернетийн бүсэд хамруулна.

• Иргэдийн газар өмчлөлийг бүрэн шийдэж, өмчилсөн газраа барьцаалан санхүүгийн эх үүсвэртэй болох бодит боломжийг бүрдүүлнэ.

• Орон нутгийн дулаан хангамжийн асуудлыг цогцоор шийдвэрлэх зорилгоор төв суурин газруудад эдийн засгийн үр ашгийг харгалзан дулаан хангамжийн төвлөрсөн болон бие даасан системийг бий болгоно.

• Хотуудын усан хангамж, бохир ус цэвэрлэх байгууламжид технологийн шинэчлэл хийнэ.

• Аймаг, сумдын төвд мод тарих ажлыг эрчимжүүлж урамшуулна.Эвсэл ИЗНН

• Аймгуудын нэгдсэн захыг эрүүл мэнд, бизнесийн жишигт нийцсэн орчин үеийн худалдааны төв болгоно. Эвсэл

• Аймгийн төв бүрт кино театр, фитнес төв, усан бассейн бүхий залуучуудын соёлын ордон байгуулна.

• Аймгийн эмнэлгүүдийг орчин үеийн оношлогооны төвтэй болгоно.

• Улсын Их Хурал, Засгийн Газраас баталж гаргасан “Шинэ бүтээн байгуулалт”, “Төмөр замын бодлого”, “Монгол мал”, “Атрын 3-р аян”, “Үйлдвэржүүлэлт”, “Хөдөө аж ахуйн бирж” зэрэг төсөл хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлнэ.

• Тулгуур хотуудад үйлдвэр технологийн паркууд байгуулна.

• “Сумын төвийн шинэчлэл” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж, эхний ээлжинд 100 сумын  бүтээн байгуулалтыг эхлүүлнэ.

• Дулаан алдагдал багатай Канад барилгын технологийг нэвтрүүлж дулаалгын материалд монгол хонины ноосыг ашиглах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ.

• Сум бүрт улсын хөрөнгө оруулалтаар ахуйн үйлчилгээний цогцолбор төвүүдийг байгуулна.

• Сумын дэд бүтцийг барьж байгуулах ажилд хувийн хэвшлийн оролцоог дэмжинэ.

• Сум бүрт 50 саяас доошгүй төгрөгийн эх үүсвэр бүхий “Бэлчээр хамгаалах сан”-гийн эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлого:

• Нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн яамыг өөрчлөн зохион байгуулж хөдөлмөр эрхлэлт, мэргэжлийн сургалт, жижиг дунд үйлдвэрлэлийн асуудал эрхэлсэн Хөдөлмөрийн яам байгуулна.

• Залуучууд болон 40-өөс дээш насны ажил олоход хүндрэлтэй байгаа иргэнийг ажлын байраар хангах хүрээнд:

-Ажилд авсан аж ахуйн нэгжүүдэд дэмжлэг үзүүлнэ.

-Ажил хайж байгаа иргэнийг дахин сургалтад хамруулна.

-Нөхөрлөл, хоршоо байгуулахыг бүх талаар дэмжинэ.

-Хот суурингаас хөдөө орон  нутагт  шилжин суурьшиж ажиллагсдыг дэмжих зэрэг ажлыг зохион байгуулна. ИЗНН

• Ажлын байр бий болгох зорилгоор үйл ажиллагаа явуулж байгаа Засгийн газрын тусгай сангуудыг нэгтгэнэ.ИЗНН

• Бүх сум, дүүрэгт ажил хайгч болон ажил олгогчтой шууд уулзуулах хөдөлмөр зуучлалын мэдээллийн онлайн сүлжээг нэвтрүүлнэ.

Нийгмийн хамгааллын бодлого:

• Эх /эцэг/ нь төрүүлсэн хүүхдээ 2 нас хүртэл, ихэр хүүхдийг 3 нас хүртэл  өөрөө асран хүмүүжүүлэх эдийн засаг, эрх зүйн орчныг бий болгож хэрэгжүүлнэ.

• Олон давхаргат тэтгэврийн тогтолцоог нэвтрүүлж уул, уурхайн баялгийн орлогоос баялгийн сан байгуулж, сангийн 60 хүртэлх хувийг ирээдүйн тэтгэврийн сангийн нөөц болгоно.

• 1990-1995 оны хооронд өөрөөс үл хамаарах шалтгааны улмаас ажил хөдөлмөр эрхлээгүй буюу эрхлэх боломжгүй байсан иргэдийн ажилласан жил тасарсаныг ажилласнаар нөхөн тооцох эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.

• 1995 оноос өмнө тэтгэвэр тогтоолгосон буюу 1995 оноос өмнөх ажилласан жил, авсан цалингаасаа тооцож тэтгэвэр тогтоолгосон иргэдийн тэтгэврийн зөрүүг арилгана.

• Зорилтот бүлгүүдэд чиглэсэн нийгмийн халамжийн бодлого хэрэгжүүлнэ.ИЗНН

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг асрах, хөгжүүлэх төвийг аймаг, дүүрэг бүрт бий  болгоно.

• Ахмадуудыг нийгмийн тустай ажил эрхлэх, хамтарч ажиллах санаачилгыг дэмжинэ.ИЗНН

• Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн халамжийн хэмжээг нэмэгдүүлж, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээнд хүргэнэ.

• Цөөн мал бүхий малчин өрхийн амьдралыг баталгаажуулах тусгай хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.ИЗНН

• Өндөр настны асрамжийн төвийг хувийн хэвшлийн байгууллага шинээр байгуулах эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.

• Нийгмийн халамжийн хамгийн шударга тогтолцоо болох “Хүүхдийн мөнгө”-ийг дахин олгож эхэлнэ.

• 16 нас хүртэлх өнчин, хагас өнчин хүүхдийн эдийн засгийн баталгааг төрөөс хариуцна.

• Хараагүй иргэдэд зориулсан явган хүний зам, замын хөдөлгөөнд оролцоход дуутай гэрлэн дохиоллыг нэвтрүүлэх асуудлыг хот төлөвлөлтийн бодлогод тусгана.

• Шинээр баригдаж буй орон сууц, сургууль, үйлчилгээний газарт тэргэнцэртэй иргэдэд зориулсан шат, зам тавих асуудлыг барилгын стандартад нэвтрүүлнэ.

 

Хоёр. Эрүүл чийрэг монгол хүн

Шударга өрсөлдөөн сонголтонд суурилсан, хамгийн чанартай эрүүл мэндийн оношлогоо, эмчилгээ, үйлчилгээ  авах боломжийг иргэн бүрт олгох нь эрүүл мэндийн салбарын үндсэн зорилт мөн.

Энэхүү зорилтыг хангах үүднээс дараахь бодлого, шинэчлэлийг Засгийн газраас авч хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

-Иргэний эрүүл мэндийн даатгалын реформыг хийнэ.

-Гадаад руу оношлогоонд урсдаг мөнгөн хөрөнгийг Монголдоо үлдээх цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ.

-Эмнэлгийн ор хоног дээр үндэслэсэн хуучин тогтолцоог даатгалтай холбосон дэвшилтэт тогтолцоонд шилжүүлнэ.

-Даатгалд хамрагдаж чадаагүй, орлого багатай иргэдэд төрийн зорилтот дэмжлэг үзүүлнэ.

-Импортын эмийн болон хүнсний аюулгүй байдлыг хангах шинэчлэлийг хийнэ.

Дээрх шинэчлэлийг үр дүнд хүргэх үүднээс дараахь ажлуудыг зохион байгуулна. Үүнд:

• Эрүүл мэндийн салбарын тоног төхөөрөмж, түргэн тусламжийн сүлжээний хөрөнгө оруулалтын хэмжээг 2016 он гэхэд 5 дахин нэмэгдүүлж, бүх шатны эмнэлэг эрүүл мэндийн төвүүдийг орчин үеийн тоног төхөөрөмж, техник хэрэгслээр хангана.

• Эрүүл мэндийн даатгалын санг бие даалган, даатгалын санхүүжилтийг нэг худалдан авагчийн тогтолцоонд шилжүүлнэ.

• Оношлогоо, эмчилгээний чанарын хяналтын үнэлгээг үндэслэн улсын болон хувийн хэвшлийн эрүүл мэндийн байгууллагуудыг тарифийн ялгаваргүйгээр эрүүл мэндийн даатгалын сангаас санхүүжүүлнэ.

• Өрхийн эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцоог бүрдүүлж, эрүүл мэндийнхээ төлөө хүлээх гэр бүлийн хариуцлагыг дээшлүүлнэ.ИЗНН

• Эрүүл мэндийн салбарт ажиллагсдыг төрийн албаны бүтцээс гаргаж нэгдсэн эмнэлэг, үндэсний төвүүдийн санхүүгийн бие даасан үйл ажиллагааг хангаж, эмч сувилагчдын ажлын ачаалал, ур чадварт суурилсан цалин урамшууллын тогтолцоог бүрдүүлнэ.

• Төсвийн санхүүжилтыг эрүүл мэндийн даатгалын сантай уялдуулж, өрхийн эрүүл мэндийн төвийн гэрээр үйлчлэх үйлчилгээг эрүүл мэндийн, даатгалд хамруулж, өрхийн эрүүл мэндийн төв, гэрээнд заагдаагүй бусад эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг иргэдэд хүргэх эрх зүйн орчинг бүрдүүлнэ.

• Иргэдийг цахим карт, хувийн эрүүл мэндийн нэгдсэн мэдээллийн сантай болгож,  эрүүл мэндийн даатгалтай иргэн  харьяалал харгалзахгүйгээр аль ч эрүүл мэндийн байгууллагаас тусламж үйлчилгээ авах боломжтой болгоно.

• Телемедицины үндэсний сүлжээг байгуулж, зайн оношлогоог өргөтгөнө.

• Эмнэлгийн яаралтай тусламжийн нэгдсэн сүлжээг бий болгож, алсын дуудлагад бүх төрлийн тээврийн хэрэгсэл ашиглах нөхцлийг бүрдүүлж,  явуулын болон сэхээн амьдруулах тасгуудын хүчин чадлыг нэмэгдүүлнэ.

• Нэг өвчтөнд ногдох сувилагчийн тоог олон улсын жишигт хүргэж өвчтөнд үйлчлэх асаргаа сувилгааны чанар хүртээмжийг дээшлүүлнэ.ИЗНН

• Анагаахын боловсрол олгох, мэргэжил дээшлүүлэх,  нарийн мэргэшлийн эмчийг дотоод, гадаадад бэлтгэх тогтолцоог боловсронгуй болгоно.

• Эх хүүхэд, өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанар хүртээмжийг дээшлүүлнэ.

• Төрийн болон хувийн хөрөнгө оруулалтаар Оношлогооны томоохон төвийг байгуулж, оношлогоо эмчилгээнд анагаахын шинжлэх ухааны ололтыг нэвтрүүлж, иргэн хүн эх орондоо эмчлэгдэх нөхцлийг бүрдүүлнэ.

• Хүүхдэд гэр бүл, цэцэрлэг, сургуулийн орчинд эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх, орчны эрүүл мэндийг сайжруулах бодлогыг нийгмийн эрүүл мэндийн үндсэн чиглэл болгож, утаа хөрс усны бохирдолтоос болж эрүүл мэндээр хохирсон иргэний оношлогоо, эмчилгээний зардлыг буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлэх хариуцлагын тогтолцоог бүрдүүлнэ.

• Аймаг, нийслэл, дүүрэгт усан бассейн бүхий спортын ордон барих ажлыг үргэлжлүүлж, дугуйн болон гүйлтийн зам, мөсөн гулгуурын талбай шинээр барьж хүн бүр биеийн тамир, спортоор хичээллэх, хот, суурин газар, байгууллага хамт олон, өрх гэр бүлд  эрүүл амьдралын орчин нөхцлийг бүрдүүлэх цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ. ИЗНН

• Уламжлалт анагаах ухааныг орчин үеийн анагаах ухааны ололттой уялдуулан эмчилгээ, сувилгааны чанар, үр өгөөжийг дээшлүүлж, рашаан сувиллын үйл ажиллагааг мэргэжил арга зүйн нэгдсэн удирдлагаар хангана.

• Бүртгэл мэдээллийн цахим санд тулгуурласан  хяналтын  бие даасан тогтолцоог бүрдүүлж, эм, хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангана.

• Орчин үеийн эмийн Үндэсний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийн хамт, уламжлалт шинэ эм, тангийн үйлдвэрлэлийг өргөтгөж, экспортын хэмжээг нэмэгдүүлнэ.

• Эрүүл мэндийн даатгалд хамрагдсан иргэд 3 жилд нэг удаа эрүүл мэндийн иж бүрэн оношлогоонд хамруулна.

 

ГУРАВ. ЭРДЭМ БОЛОВСРОЛТОЙ МОНГОЛ ХҮН

Монголын онцлогтой, олон улсын стандартад нийцсэн, хөрвөх чадвартай боловсролыг Монгол эх орондоо олж авах, эзэмшсэн мэдлэг, мэргэжлээрээ ажил хөдөлмөр хийх боломжтой байх, эх орны хөгжлийн ирээдүй Монгол хүнээ сургаж бэлтгэх нь боловсролын салбарын гол зорилт байх болно.

Монгол соёл, өв уламжлалаа, их спорт, биеийн тамираа хөгжүүлж Монгол эх орноо дэлхийд данстай байлгана.

Ингэхийн тулд доорхи шинэчлэлийн арга хэмжээг авч хэрэгжүүлнэ. Үүнд:

-Тоог бус чанарыг чухалчилж, шинэ стандарт мөрдүүлснээр 160 гаруй их, дээд сургуулийн тоог эрс цөөлнө.

-Өндөр хөгжилтэй оронд оюутан сургах тогтолцоог шинэчилнэ.

-Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийг ажлын байртай шууд холбодог тогтолцоонд шилжинэ.

-Ерөнхий боловсролын сургалтад олон улсын стандарт нэвтрүүлнэ.

-Сургуулийн өмнөх боловсролд монгол ахуй, онцлогоо тусгасан хосолмол тогтолцоог нэвтрүүлнэ.

-“Монгол хүүхэд” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлнэ.

-Монгол Улсын нэрийг дэлхийд гаргадаг гол чиглэл, салбар болох соёл урлаг, спорт, аялал жуулчлалын салбарыг бие даасан бүтцээр хөгжүүлж, Монгол брендийг бий болгоно.

Дээрх зорилго, шинэчлэлүүдийг хэрэгжүүлэхийн тулд дараахь үйл ажиллагааг авч явуулна. Үүнд:

• Сургууль, цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх, өргөтгөх замаар хүүхдийн ая тухтай сурч хүмүүжих орчинг бүрдүүлнэ.ИЗНН

• Эх оронч сэтгэлгээ, ёс суртахуунтай иргэн төлөвшүүлэхэд чиглэсэн “Зөв Монгол Хүүхэд” хөтөлбөр боловсруулж, хөтөлбөрийн хүрээнд цэцэрлэг, сургуулийн насны хүүхдүүдэд зориулсан Монгол бахархалтай, үндэсний соёл уламжлалыг дээдэлсэн иргэн болгон хүмүүжих бүх нөхцлийг агуулсан хичээлийн стандарттай болно.

• Эцэг эхийн зөвлөл болон цэцэрлэг, сургуулийн захиргааны хамтын ажиллагааг хөгжүүлж, хамтран ажиллах дүрэм журам, арга зүйн зөвлөмжтэй болгоно.

• Гэр цэцэрлэгийг шаардлагатай багт байгуулах ажлыг зохион байгуулж сургуулийн өмнөх боловсролын хамрах сургалтыг нэмэгдүүлнэ.

• “Үдийн хоол” хөтөлбөрийн хүрээнд хүүхдийн эрүүл мэнд, өсөлт хөгжилтийг дэмжсэн эрүүл хүнсээр хангах асуудлыг стандартчилж, хангамж, хамрах хүрээг нэмэгдүүлнэ.ИЗНН

• Ерөнхий боловсролын сургуулиудын дэргэдэх хоолны газрыг өргөтгөж, хүчин чадлыг нэмэгдүүлж, баталгаатай хоол хүнсээр үйлчлэх бүх нөхцлийг бүрдүүлэхийн зэрэгцээ, хоол зүйч багш нарыг тусгайлан бэлтгэнэ.ИЗНН

• Сургуулийн бие засах газар, гар угаалтуурын нөхцлийг сайжруулж, сумдын сургуулийг орчин үеийн нийтийн халуун усны газартай, дотуур байрыг утасгүй интернэтээр хангаж, хичээл давтах тусгай техник хэрэгсэлтэй танхим, номын сантай болгоно.

• Боловсролын байгууллагын менежментийн мэдээллийн системийг байгуулж, түүн дээр тулгуурлан багшлах боловсон хүчин мэргэжлээрээ нэгдэж, харилцан мэдээлэл туршлага солилцдог, өөрсдийгөө хөгжүүлдэг мэдээллийн цахим сүлжээг байгуулна.