Анхаарлын төвд орох болсон шалтгаан нь тус сургуулийн наймдугаар ангийг өнгөрсөн жил төгссөн 80 сурагч сургуулиасаа хөөгдсөн явдал. Хөөгдөх болсон шалтгаан нь дээрх сурагчид бүгд муу сурлагатнууд буюу хаврын шалгалтандаа F үнэлгээ авсан гэх шалтаг. Гэвч сургуулиас хөөгдөж байгаа 80 хүүхдийн эцэг, эх энэ байдалтай эвлэрч чадахгүй, тус сургуулийн захирлыг хүүхдүүдийн хувь заяагаар тоглож байна гэж буруутгаж байгаа юм. Түүгээр ч барахгүй олон жил өч төчнөөн сая төгрөг өгч сургачихаад хүүхдийг сургуулиас хасна гэдэг хууль бус үйлдэл хэмээн үзэж ойрын хугадаанд БШУЯ-ны гадна жагсаал хийх болсон талаараа мэдээлснээр барахгүй сургуулийн захирал Ж.Соронзонг ажилдаа ирэхгүй байгаа хэмээн ярьж байсан юм.

Бид нэг талыг барилгүй мэдээллийг үнэн зөв хүргэх үүднээс тус сургуулийг зорилоо. Очиход бага ангийн сурагчдын хичээл орох цаг нь болсон бололтой үүдэнд нь цэнхэр дүрэмт хувцсаар жигдэрсэн сурагчид жагсаж анги ангиараа дуудуулан орж байсан юм.

Тэдний дунд бужигналдан арай гэж сургууль руу ортол үүдний жижүүр биднийг зогсоож ямар ажлаар яваа юм бэ, хэнтэй уулзах вэ, хаанаас сонссон гээд л байцааж эхэллээ. Учир байдлаа хэлтэл “Гадны хүн оруулж болохгүй. Миний цалингаас хасна” гээд л баахан тайлбар хэлж биднийг нэг ч алхуулахгүй сургуулийн үүдэнд бараг 20 минут гаруй зогсоосон. Аргаа баран дахин учирлаж хэлж зургаа ч болов авч байя хэмээн зураг авахад бидэн рүү хараал урсган, чиний аппарат чинь орой гэхэд ажиллахгүй. Би мэдэж байна гэхчлэн нэлээн дөвчигнөв.

Төрийн ордноос илүү хамгаалттай газар байх юм гэж хэн саналаа, ерөнхий боловсролын сургуулийг.

30 гаруй минут тус сургуулийн үүдийг сахиж хөөгдөж туугдсаны эцэст тус сургуулийн захирлаар 20 жил ажиллаж буй Ж.Соронзон гэх хүний царайг олж харлаа. Тэрбээр ажил ихтэй байхад хажуугаар нь асуудал үүсгээд янз бүрийн юм яриад явах юм. Бид ямар анх удаа хүүхэд хасч байгаа биш. 20 жилийн турш сурлага муутай сурагчдыг хассаар л ирсэн хэмээн нэлээд бухимдангуй биднийг хүлээж авлаа. Мөн сэтгүүлчид ирсэн гэдгийг мэдэж илүү тайлбар өгөхийг хүссэн юм уу, сургалт хариуцсан эрхлэгчээ дуудсан байсан юм. Ингээд тус сургуулийн захирал, доктор профессор Ж.Соронзонтой ярилцсанаа хүргэе.

-Сүүлийн хэдэн өдөр танай сургуулиас хасагдах гэж байгаа 80 хүүхэдтэй холбоотойгоор нэлээд асуудал үүсээд байна. Эцэг, эхчүүд жагсаал цуглаан хийнэ гэдгээ мэдэгдээд байгаа. Яг юу гээч болоод байна вэ?

-Монгол-Оросын хамтарсан сургууль нь Монгол Оросын Засгийн газар хоорондын гэрээгээр байгуулагдсан олон улсын статустай сургууль. Монгол сургуулиудтай адилгүй. Оросын холбооны улсын Боловсролын яам, Буриад улсын Боловсролын яам, Монголын БШУЯ-уудын гурвалсан гэрээнд энэ сургуулийн дүрэм журмыг тодорхой заасан байдаг юм.

1995 оноос хойш өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа гэрээ. Гэрээнд заасан дүрмийн дагуу хаврын шалгалт буюу эцсийн шалгалтанд муу дүн авсан сурагч намар хичээлдээ ирэхдээ муу дүн авсан хичээлдээ бэлдэн ирж дахин шалгалт өгдөг. Хэрвээ намар дахин өгсөн шалгалтандаа хангалтгүй үнэлгээ авах юм бол сургуулиас хасагдах болно гээд 3.7-д заачихсан байгаа. Энэ дүрмэн дээр тулгуурласан Монгол, Оросын хамтарсан сургалтын журам гэж бий. Энэ журманд сургалтын бүхий л үйл ажиллагааг зохицуулсан байдаг. Журмын наймдугаар зүйлд нь сургуулиас хасах үндэслэл нь юу байдаг нь маш тодорхой байдаг юм. Манай сургууль 20 жилийн турш тэр дүрмийн дагуу л үйл ажиллагаагаа явуулж ирсэн. Хүүхдүүд сурлагын хангалтгүй үнэлгээнээсээ болж сургуулиас хасагдаж л байдаг. Энэ жил л гэнэт шинэ дүрэм зохиогоод хасчихсан явдал огт биш. Өмнө нь манай сургуультай холбоотой тэр дундаа сурагчид нь хасагдаж байгаатай холбоотойгоор хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр нэг ч удаа мэдээлэл гарч байгаагүй. Засаг төр солигдохоор, ард түмэн замбараагүйтэж болно гэж бодож байгаа юм уу л гэж ойлгоод байна ш дээ.

-20 жилийн турш хангалтгүй үнэлгээтэй сурсан сурагчид хасч ирсэн юм бол эцэг, эхчүүд яагаад ийм байдал үүсгээд байгаа юм бол?

-Хүүхдүүдээ хасагдана гэдгийг эцэг, эхчүүд гэнэтхэн өнөөдөр мэдэж байгаа юм биш шүү дээ. Бид хичээлийн шинэ жилийн эхэнд бүх эцэг, эхчүүдтэй гэрээ байгуулдаг. Эцэг, эхчүүд зөвшөөрч байна гээд гарын үсгээ зураад хүүхдээ хичээлд нь явуулж эхэлдэг. Гэрээ байгуулаагүй тохиолдолд тэр хүүхэд хичээлд суух эрх байхгүй. Гэрээнд сургуулийн зүгээс, эцэг эхийн зүгээс, гэрээ хэзээ, ямар тохиолдолд дуусгавар болох вэ гээд бүх зүйлийг нь хавсаргаж өгсөн байдаг. Одоо асуудал үүсгээд байгаа сургуулиас хасах талаар ч мөн зааж өгсөн байгаа. 20 жилийн турш ийм л байсан.

Хэрвээ хүүхэд нь манай сургуульд сурч байгаа л бол энэ гэрээг байгуулсан хүүхэд нь муу гэсэн үнэлгээг авах юм бол сургуулиас хасагдана гэдгийг мэдэж байх учиртай. Түүнчлэн хаврын жилийн эцсийн шалгалт өгөхөд тухайн сурагч муу дүн авлаа гэхэд эцэг, эхийг нь дуудаж байдлыг танилцуулж хүлээн зөвшөөрсөн гэх гарын үсэг зуруулж аваад, намар ирж дахин шалгалт өгөхөөр болоод явдаг. Өөрөөр хэлбэл эцэг, эхийн хүсэлтээр тухайн хүүхдэд дахин нэг боломж олгож намар шалгалт авч байгаа юм. Тэгэхээр эцэг, эх мэдэхгүй байх үндэслэл байхгүй. Өнгөрсөн жил төгссөн 2047 сурагчаас нэгээс дээш хичээл дээр F үнэлгээ авсан 180 сурагч байсан. Үүнээс дахин шалгалтаа өгч тэнцсэн 100 сурагч одоо анги дэвшин, хичээлдээ суугаад л явж байна.

Үлдсэн 80 хүүхдүүдээс нэг F дүнтэй сурагчдыг нэгдугээр улирал хуртэл дахин энэ хичээлдээ бэлдэж ирэх бололцоог олгохоор болж байна. Харин хоёр болон түүнээс дээш муу дүнтэй сурагчдын хувьд хасахаас өөр аргагүй. Гэхдээ эцсийн байдлаар хэн нь хасагдаж хэн нь үлдэх вэ гэдэг шийд хараахан гараагүй байна. Эдгээр хүүхдүүд хоёроос дээш хичээл дээр муу дүн авна гэдэг эцэг, эхийн хүүхдэдээ тавих анхаарал муу гэдгийг л харуулж байгаа юм. Сурнa гэдэг хоёр талтай. Сурах хариуцлага, сургах хариуцлага гэж байна. Бидний хувьд сургах хариуцлагыг нь биелүүлэх гээд хэдэн багшийн цалинг нь хасаад үзээд байдаг. Гэтэл эцэг, эхчүүд үүргээ биелүүлдэггүй. Бусад сургуульд огт хэрэглэгддэггүй нэг журам энэ сургуульд хэрэгждэг. Энэ нь сурагчийн үнэлгээг хөндлөнгийн нүдээр харж шүүдэг. Өөрөөр хэлбэл багш нэг улирал заах ёстой хичээлээ чанартай заана. Харин сургалтын алба тест боловсруулаад тухайн багш хичээлээ хэр хангалттай заасан гэдгийг шалгалт аваад шалгачихдаг. Ингэхээр тухайн сурагч ямар хэмжээнд суралцаж байгаа гэдэг нь бодитой үнэлэгддэг байхгүй юу. Та нар бусад Монгол сургуулиудыг харж байгаа биз дээ. Ерөнхий шалгалтын үнэлгээг нь үзээрэй. Манай сургууль шалгалт өгсөн дүнгээрээ хоёрдугаар байрт явж байгаа. Угаасаа хүүхэд ямар сурах нь багштай бас шууд холбоотой байдаг.

-Одоо сургуулиас хасагдлаа гэхэд монголоороо сайн бичиж чаддаггүй, наймдугаар ангийн сурагч боловч тав зургаадугаар ангийн боловсролтой энэ хүүхдүүдийг хаана ямар сургууль авах юм бэ гэж эцэг, эхчүүд ярьж байсан?

-Тийм зүйл огтхон ч байхгүй. Энэ сургуулийн сурагчид монгол хэлийг гуравдугаар ангиасаа эхлэн долоо хоногийн таван цагаар үздэг. Монголын бусад сургуулиудын программтай ижилхэн Монгол хэл, Монголын уран зохиол, Монголын түүх, Монголын газарзүй, Монголын төр эрхзүй, Монгол бичиг гээд бүх хичээлийг үздэг. Манай сургуулийн сурагчид ерөнхий шалгалтаа Монголоор маш сайн өгдөг. Дүүрэг дээр Монгол хэлний шалгалтаар нэгдүгээр байрт яваа гээд бод доо, та нар.

Тэгэхээр тэр эцэг, эхчүүд худлаа ярьж байгаа байхгүй юу. Ийм зүйл яриад явж байгаа нь хүүхдүүддээ анхаардаггүй эцэг, эхчүүдийн л хийдэг ажил. Мөн манай сургуулиас долоодугаар ангиасаа шилжиж байгаа хүүхэд өөр сургуульд орохдоо хоёр анги дэвшиж суралцдаг. Америкт хүртэл очоод хоёр анги дэвшээд суралцаж байсан хүүхэд бий. Тэгэхээр манай сургуулийн программ бусад Монгол сургуулийн программаас хоцрогдолтой байна гэж хэзээ ч байхгүй. Дээрээс нь нэг зүйл нэмж хэлэхэд муу сураад байгаа хүүхэд сургууль төгсөхдөө атестатгүй төгсөх гээд байдаг учраас багаас нь хариуцлагатай байлгах гэж хичээдэг. Та нар мэдэж байгаа байх. Манай сургуулийг төгсч байгаа хүүхдүүд Оросын атестачилалтай төгсдөг.

Энэ атестатчилалыг ямар нөхдөлд авдаг вэ гэхээр Оросын Ерөнхий боловсролын шалгалт өгсөн тохиолдолд л авдаг юм. Орос чинь манайх шиг сургууль төгсөнгүүт нь худлаа баахан онц, сайн дүн тавьж өгөөд явуулдаггүй. Мөн дахин их, дээд сургуульд орох шалгалт гэж өгдөггүй. Өөрөөр хэлбэл төгсөлтийн шалгалт их, дээд сургуульд орох шалгалтууд нь нэг гэсэн үг. Манайх ч гэсэн энэ журмаар явдаг учраас Оросоос хөндлөнгийн хүмүүс ирээд шалгалт авчихдаг. Тодруулбал, манай сургууль Оросын программаар хичээлээ заадаг учраас шалгалтыг Оросоос хүмүүс ирж авдаг. Тэгээд сарын дараа дүн нь интернэтээр цацагддаг. Бид энэ үед одоо тэр яасан бол, энэ яасан бол гээд л зүрх түгшээд сууж байдаг ш дээ.

Яг л барууны өндөр хөгжилтэй орнууд шиг шалгалтаа өгч хариултаа сонсдог. Тийм учраас өнөөдөр заргалдаад байгаа эцэг, эх сурагчдын толгойг нь илээд за яахав, нэг удаа гээд байлгаж болохгүй байхгүй юу. Ингээд сургачихаар тэр хүүхэд арван жилээ төгсөхдөө биднээс огтхон ч хамааралгүйгээр атестатчилалгүй төгсөх гээд байгаа юм. Хэрвээ манай сургуульд ороод сайн сурч чадахгүй бол жирийн сургуульд ороод сурч болно ш дээ. Одоо бид Оросын ерөнхий шалгалтанд есдүгээр сарын дөрөвнөөс бэлдээд эхэлчихсэн явж байна. Манай 12 дугаар ангийн сурагчид өдөрт нэг цаг амраад л шалгалтандаа бэлдээд сууж байгаа. Тэгэхгүй бол Монгол хүүхдүүд Оросын дунд сургууль төгсөж байгаа хүүхдүүдийн түвшинд шалгалт өгнө гэдэг хэцүү шүү дээ. Тиймээс л орос стандарт программын дагуу хичээлээ заах шаардлагатай болдог юм. Та нар орос школьтой гэгдэх Радуга, Эрэл, Русская гимназия, Пелхановын сургуулиудыг хар л даа. Бүгд хаалгаа барьчихсан. Бас Эрэл дунд сургууль байна. 1500 сурагч сургана гээд өндөр сайхан байшин бариад л байсан, дампуурчихсан.

Эдгээр сургуулиудаас манай с у р г у у л ь д шилжиж суралцах гэсэн олон хүүхэд байдаг. Яагаад гэвэл тэр сургуулиуд чанаргүй сургалт явуулдаг байхгүй юу. Тэнд хэдэн орос монголчуудаас сургалтын төлбөр гэж мөнгө хурааж халааслаад л хүүхдүүдэд нь хуурамч дүн тавиад л өнгөрч байгаа. Ийм байдлыг нь мэдсэн эцэг, эхчүүд хүүхдүүдээ сургуулиас нь гаргаж манай сургууль руу оруулъя гээд дугаарлаад байгаа юм. Бид өнөөдөр Монголын ирээдүйтэй харьцаж байгаа учраас хариуцлагагүй байж болохгүй. Би өнөөдөр өөрийн сургууль дээр хэрэгжүүлж байгаа дүрэм журмаар сургалт явуулъя гэж бодож байгаа. Тэгэхгүй бол арван жилийн сургууль төгсөж байгаа хүүхдүүд дэлхийн түвшин битгий хэл Монголын түвшинд ажиллах чадваргүй төгсчихвөл үнэхээр харамсалтай шүү дээ.

Тиймээс үүнд хариуцлага, хариуцлага, хариуцлага гэдгийг цаг тутам ярьж хэрэгжүүлж байна. Үүнийгээ бид эцэг, эхийн нэгдсэн хурал хийж ярьдаг. Өө тийм үү гэж толгойг нь илээд суугаад байдаггүй. Одоо хасагдах дээрээ тулчихсан байгаа хүүхдүүд бол хичээл давтлагаа тасалдаг, эцэг, эх нь хариуцлагагүй л хүүхдүүд байгаа.

-Сурагчдыг хасч байгааг сургуулийн анги дүүргэлт хэтэрсэнтэй холбон тайлбарлах хүмүүс бас байсан л даа?

-Русская гимназия, Пелхановын сургуульд нэг ангид гурваас арван таван хүүхэд байна гэнэ. Тийм болохоор энэ сургуулийн эрэлт хэрэгцээ гэдэг давагдашгүй. Манай нэг ангид 34, 35 хүүхэд сурдаг нь үнэн.

Сүүлд төгсөх 12 дугаар анги 48 хүүхэдтэй байхад тараасан. Манай сургуулийг зорих хүмүүсийн тоо маш их. Хамгийн наад зах нь орос школьтой сургуулиуд нь дампуураад байгаа болохоор манайхыг зорих хүүхдүүд их байгаад байна. Энэ сургуульд орос хэл дээрээ C үнэлгээ авсан сурагч хэдэн жилдээ л нэг хоёр гардаг. Бусад сургуулиуд шиг байдаггүй. Хүмүүс намайг дектатуртай авгай л гэдэг юм билээ. Би энэ үгнээс нь айдаггүй ээ. Би түмний хүүхдийн төлөө хариуцлага хүлээгээд сууж байгаа хүн.

-Ер нь шинээр танай сургуульд элсэн орох гэж байгаа хүүхдэд ямар шаардлага шалгуур тавьдаг юм бэ. Төлбөрөө төлсөн л бол орчих уу?

- -Бид зургаан настай хэний ч хүүхэд бай, хамаагүй бүртгэж сэтгэн бодох чадварын шалгалтыг Монгол хэлээр авдаг.

-Би сонсч байсан л даа. Танай сургуульд шинээр орох гэж байгаа хүүхдүүдийн эцэг, эх нэлээдгүй юм атгуулдаг гэж?

-Намайг хардаа. Би хүнээс юм аваад сууж байх царайны авгай байна уу. Надад мөнгө өгье гээд бариад орж ирэх зоригтой амьтан ч байхгүй. Намайг дуудахад миний хүүхэд яасан юм бол гээд өвдөг нь чичрээд л зогсч байна. Сургуулийн зүгээс хэний хэн ч байсан хамаагүй шалгалтанд нь бүртгээд оруулна. Шалгалт авахад хэн яаж хийсэн гэдгийг хөндлөнгийн хүн хараад мэдэх боломж байхгүй. Учир нь шалгалт нь даасан тусгай кодтой дугаарлагдчихсан байдаг юм. Дээрээс нь энэ шалгалтын хуудсанд надаас өөр ойртох ч хүн байхгүй. Ямар ч багш хэн ч мэдэхгүй. Харин шалгалтын хуудсыг гурван багш засдаг. Яагаад гэвэл нэг нь тэр хүний таньдаг хүүхэд байлаа гэхэд нөгөөх нь үнэн зөвөөр засна. Энэ байдлаас болж ямар нэгэн алдаа гаргасан багшийн цалинг “үхтэл” нь хасдаг. Өнгөрсөн жил гэхэд л алдаа гаргасан багш нарын цалинг хасаад 280 сая төгрөг цугласан. Тэр мөнгөөр бид сургуулийнхаа гаднах тохижилтын ажлыг хийсэн. Тэгэхээр мөнгө төгрөг авч хүүхэд элсүүлнэ гэсэн ойлголт байхгүй. Ийм зүйл ярьж байгаа хүмүүс нотлох нотолгоог нь аваад ирэх хэрэгтэй шүү дээ.

-Та биш юм гэхэд таны доод албан тушаалтнууд авсан байж болох шүү дээ?
-Тийм зүйл байхгүй ээ. Миний хажууд сууж байгаа Оросын холбооны улсын иргэн, манай сургуулийн эрхлэгч энэ хүн 20 жилийн хугацаанд надаас нэг ч удаа хүүхэд оруулах гэсэн юм гэж гуйж үзээгүй. Тэгсэн өнгөрсөн жил надад нэг захиа бичиж үлдээсэн байгаа юм. Тэр захианд нь “Захирлаа та уучлаарай. Би танд хэлэхээсээ айгаад энэ зурвасыг үлдээлээ. Манай хамаатны хүүхэд энэ сургуульд орох гэж байгаа юм. Шалгалтандаа сайн бэлдсэн” гээд биччихсэн байсан. Хамгийн гол нь зүгээр оруулчихгүй захиа бичсэн шалтгаан нь тэр хүүхдийн нас нь жаахан байсан. Тэгээд ч шалгалтандаа тэнцээгүй, элчингийн сургуульд орсон гэсэн.

-Танай сургуулийн сургалтын төлбөр хэд байдаг юм бэ?

-Хамгийн доод тал нь нэг сая найман зуун тавин мянган төгрөг. Харин нэгдүгээр ангид орж байгаа сурагчдын төлбөр хоёр сая найман зуун мянган төгрөг байдаг. Тэд нэг ангид 15-уулаа хичээллэж эхлээд хоёрдугаар ангиасаа хоёр хоёроороо нэгдээд төлбөр нь сая найман зуун мянган төгрөг болдог. Одоо зарга үүсгээд байгаа хүүхдүүд сургуулиас хасагдахад сургалтын төлбөрө аваад явна. Бид өргөдөл гаргаж өгсөн өдөр нь сургалтынх нь төлбөрийг гаргаж өгнө. Ямар ч асуудал үүсгэхгүй. Бид мөнгө харж сургалт явуулдаг хүмүүс биш. Бусад хувийн сургуулиуд төлбөрөө л өгсөн бол сурч л байх ёстой гэсэн дүрмээр ажилладаг юм билээ. Харин манай сургууль тийм биш.

Г.Түмэнтөгс
Эх сурвалж:”Улаанбаатар Таймс”

Ж.Соронз: Би авлига аваад сууж байдаг авгай шиг харагдаж байна уу?
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (9)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
яаж зайлдийн лүндэндорж гээд асаалттай танк ард нь бна бэр эгч гээд Солонго гээд авгай ЗГХЭГ-т орлогч дарга, төрсөн ах Солонго гээд кино үйлдвэрээр газраар нь тоглож бгаа хүн.... ичих ч гүй УГЗ луйвардаж болчоод яриа авий гэхэд олны хэл ам гайгүй болхоор өгий гэччээ бас

2016-01-29 | 13:14:25 | 202.179.28.3 |

Зочин
тэтгэвэртээ гарах боогуй юмуу дэндүү ширун муухай хумуусийг дорд узэж оорийгоо хаа мэт ярисан яриа бна

2013-01-13 | 23:06:49 | 122.201.18.234 |

Зочин
энэ xүн шиг заxирал олон болвол сайн шүү

2012-09-15 | 11:23:25 | 71.191.202.23 |

Зочин
Ичдэггүй НОВШ вэ? 3 р сургуулийн ГАЗРЫГ зарж БААХАН барилга бариулсан нЬ авилга БИШҮҮ? 3-р СУЛГУУЛЬ энэ авгайн ХУВИЙН өмч биш шүү дээ. Хүмүүс ИЧЭХЭЭ БАЙЧИХ ЮМАА. ИЧИХ БУЛЧИРХАЙГАА АЖИЛЛУУЛААЧ АВИЛГАЧ АВГАЙ МИНЬ. 3-Р СУРГУУЛИЙН ГАЗРЫН АСУУДАЛААР АТГ наад ичдэггүй авгайгаа САЙН ШАЛГАХ хэрэгтэй.

2012-09-15 | 09:48:17 | 119.40.99.197 |

Зочин
3-р сургуулийн биеийн тамирын талбайг хужаануудад зарж барилга бариулсан, тэр луйварт нь хотын захиргаа, боловсролын яамны луйварчингууд оролцсон юм. Энэ асуудлыг авилгатай тэмцэх газарт шалгуулах хэрэгтэй. Одоо тэднийг өмөөрдөг МАН нь засгаас зайлсан.

2012-09-14 | 16:52:11 | 122.201.18.155 |

Зочин
Энэ луйварчин авгай 3-р сургуулиас зайлах болоогүй юу?

2012-09-14 | 16:45:39 | 122.201.18.164 |

Зочин
Энэ луйварчин авгай 3-р сургуулиас зайлах болоогүй юу?

2012-09-14 | 16:45:39 | 122.201.18.161 |

Зочин
Энэ луйварчин авгай 3-р сургуулиас зайлах болоогүй юу?

2012-09-14 | 16:45:38 | 122.201.18.185 |

Зочин
Энэ луйварчин авгай 3-р сургуулиас зайлах болоогүй юу?

2012-09-14 | 16:45:36 | 122.201.18.186 |