|
|
|
|
Л.Н. ГУМИЛЕВ. НТӨ III-II ЗУУНЫ ХҮН-ХЯТАДЫН ДАЙН. |
|
|
|
|
|
Л.Н. ГУМИЛЕВ. НТӨ III-II ЗУУНЫ ХҮН-ХЯТАДЫН ДАЙН.
2012-10-09Орчуулсан: Судлаач Д.Ганхуяг
Л.Н. Гумилевын нэгэн суут өгүүллийг толилуулж байна. Шинжлэх ухааны анализ, хэвшиж тогтсон үзэл бодлыг оюун сэтгэлгээгээр ялна гэдэг юу байдгийн гайхамшгийг эндээс харж болно. Мөн Гумилев Монголчуудын төлөө ямар их гавъяа байгуулсныг мэдэрч болно. Сүүлийн үед Гумилевыг шүүмжлэх солиотнууд бий болж байна. Түүхээ мэдэхгүй мэдэмхий чалчаа мянган монголтой байснаас Гумилев шиг ганц гадаад хүнтэй байвал би ихэд баярлана. Энэ суут өгүүлэл академич В.В.Струвегийн дурсгалд зориулсан “Древный мир” эмхтгэлд 1962 онд анх Москвад хэвлэгдсэн юм.
Хятад болон тэдний нүүдэлчин хөрш хүнчүүдийн хилийн мөргөлдөөн соёлтой газар тариалангийн муж руу бүдүүлэгчүүдийн дээрмийн довтолгоо хэлбэрээр явж ирсэн гэж голдуу үзэж ирсэн юм. Ийм явдал түүхэнд олон адилтгалтай болохоор асуудлыг ингэж тайлбарлах нь ингэх тусмаа дэндүү харамсалтай юм. Гэхдээ адилтгалын арга зам нь түүхэн бодит байдлыг гуйвуулахад цөөнгүй хүргэдэг. Юуны өмнө хүнчүүдийг дурдан буй нүүдлийн болон тэнэмэл ард түмнүүдтэй нэгэн эгнээнд тавьж болохгүй. Энэ тухай тэдний материаллаг өндөр соёл, нийгмийн нарийн зохион байгуулалт өгүүлдэг юм. Гэхдээ хамгийн гол зүйл нь НТӨ III зуунаас нарийн харагдах үйл явц өөрөө болно. Энэ үйл явц нь эмх замбараагүй хилийн дайны тухай таамаглалын боломжийг өөрийг нь үгүйсгэхээр үл барам Хань эзэнт гүрэн хийгээд Хүн гүрний гурван зуун жилийн тэмцлийн үнэн шалтгааныг тогтоох боломжийг олгодог юм. Хэд хэдэн боломжит шалтгааныг шууд хаях хэрэгтэй. Хоёр талаас газар нутаг булаан эзлэх эрмэлзэл байгаагүй: хятадуудад газар тариалан эрхэлж болохгүй хүнчүүдийн тал нутаг хэрэггүй байсан, хүнчүүдэд мал маллахад тохиромжгүй хятадын тариалангийн хөндий бас л хэрэггүй байсан. Хоёр ард түмэн соёлын гүн гүнзгий ялгаатай хэдий ч бүтээгдэхүүний худалдааны солилцоо хийх хөгжлийн хангалттай өндөр түвшинд байсан ба хүнчүүдэд оноодог төрөлхийн хэрцгий авирын үзэл утгагүй юм. Үнэн хэрэг дээрээ хүнчүүд умард, дорнод болон баруун хөршүүдтэйгээ нэн ховор дайн хийсэн, харин Хятадтай бол тэд гурван удаа л дайтсан. Энд судлан буй эхний дайн хүнчүүдэд ялалт авчирсан, хоёр дахь (133-90 он) тэнцэж дууссан, гурав дахь нь (I-II зуун) Хүн гүрэн мөхөснөөр дууссан. Энд авч үзэж буй асуудлаарх сурвалж ганцхан “Сыма Цяны Түүхэн тэмдэглэл” (Н.Бичурины орос хэлнээ орчуулсан) байгаа.
Хэдийгээр сонирхолтойгоор хамруулан бичсэн ч суут түүхчийн энэ бүтээл утга зохиолын хувьд түүхэн бодит байдалд зохих ёсоор ойртож чадаагүй юм. Сорбоннын профессор Дегинийн ажил хуучирсан. (Degulgnes. Histoire generate des Huns, des Turcs, des Mogols et des autres Tatares occidentaux avant et depuis J.C.Jusqu’a present. I. Paris, 1756-1758.) Паркерын ном сурвалжийн ишлэл байхгүй. (Parker. The thousand of the Tatars. Shanhay) Кордье болохоор зөвхөн Хятадын түүхийг сонирхоод түүний хөршийг бага анхаарсан. (Cordier H. Histoire generate de la Chine et ses relations aves les pays etrangers depuis les temps les plus anciensjusqu’a la chute de la dynastie mandchue. I. Paris, 1920) Макговерн түүхэн дэвсгэрийг нарийн гаргасан атлаа түүхчид татагдсан нь нэлээд тохиолдолд үйл явдлуудыг тайлбарлахад нь саад болсон. (Mc Govern. Early Empires of Central Asia. London, 1939) Г.Е. Грумм-Гржимайлогийн ажил голчлон түүхэн газар зүй, эртний угсаатны зүйн асуудалд анхаараад түүхийг анхаараагүй. (“Западная Монголия и Урянхайский край”. Т. II; “Исторический очерк этих стран в связи с историей Средней Азии”/ Составлен Г.Е. Грумм-Гржимайло. Л., 1926) Ийм учраас шууд сурвалжид хандах нь учир утгатай байгаа юм. Нягт нямбай судалбал үйл явдлыг явцыг хангалттай бүрэн сэргээн тогтоож болно. Хятад болон талын ханлигуудын хил Их Цагаан Хэрмийн шугамын дагуу гарч байсан. Хүнчүүд Инылянь нурууны салбарыг эзэмшиж байсан бөгөөд энэ нь тэдний цэрэг, эдийн засгийн бааз болж байв. Энэ газар нутгийн ач холбогдол маш их байсныг Хэу Ин түшмэдийн илтгэлийн санагалзсан хэсэгт тун товч тодорхой харуулсан байдаг. “Энэ уулс нь өвс, ойгоор баялаг, араатан, жигүүртнээр арвин. Модун шаньюй энэ ууланд бэхжиж, нум сум бэлтгэн, эндээс дайралт хийдэг. Энэ бол түүний үүр…Шамо-оос хойт зүг тэгш газар, ой өвс багатай, гэхдээ гүнзгий элстэй…Хүнчүүд дайралт хийх болоход зугтахаас нуугдах газар багатай. Бэхэлсэн хилээс өмнө зүг дөхөн очиход бэрхтэй уулсын гүнзгий хөндий бий. Хилийн өвгөд ярихдаа хүнчүүд Иньшаны нурууг алдсаны дараа түүний хажуугаар нулимс унагалгүй өнгөрч чаддаггүй”. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. I. М.; Л., 1950. С. 94.)
Байлдаант улсуудын үеийн тархай бутархай хятадын ванлигууд хүнчүүдийг энэ байрлалаас шахан гаргаж чадахгүй байв, харин нэгдсэн Хятад энэ зорилтыг хялбархан шийджээ. НТӨ 214 онд жанжин Мын Тянь Ордосыг эзэлж, хүнчүүдийг Иньшанаас умар зүг хөөж, Их Цагаан Хэрмийн байгуулалтыг дуусгажээ. (Там же. С.45.) Үүнийг тэр эрин үеийн хятадын цэргийн мэргэжилтнүүд учир утгагүй гэмт явдал гэж үзээд: “Цинь Ши хуанди өчүүхэн ч ичгүүргүйгээр ард түмний хүчийг үл хайрлан 10.000 ли урт хэрэм барьсан. Идэх хоол хүнсийг далайгаар хүртэл хүргэж байсан. Гэхдээ хилийн бэхлэлт дөнгөж дуусангуут Дундад улсын дотоод хүч бүрэн цуцаж Цингийн ордон суудлаа алдсан” гэдэг. (Там же. С. 107.)
Өөрөөр хэлбэл энэ ишлэлийг зохиогчийн бодлоор бол хамгаалж чадахгүй бол бэхлэлт байгуулах нь утгагүй байж, учир нь агуу их Хятад ч гэсэн ийм их урт хилийг хамгаалах байнгын гарнизоны албаны хангалттай тооны цэрэг гаргаж чадахгүй байжээ. Үнэхээр Их Цагаан Хэрэм хүнчүүдийг зогсоож чадаагүй юм. НТӨ III зууны сүүлийн арван жилд хоёр язгуур том өөрчлөлт гарчээ. 2009 онд хүнгийн хааны суудал залгамжлагч эцэг болон ахыгаа алж, эрх мэдэл булаан аваад диктатур маягийн зүйл тогтоов; хүнгийн 24 овог цэргийн хатуу сахилга батад захирагдав; үүнээс зайлсхийсэн оролдлогод цаазын ял оноох болов. “Зөвхөн шаньюйн төрөл, ахмад, албан хаасан дотно хүмүүсээс бүрдсэн зэрэг дэвийн систем тогтоов. Энд Хүн гүрэнд бүрдсэн зохион байгуулалтын бүх системийг хамрах боломжгүй, гэхдээ түүний бүх утга санаа нь оршин буй эцгийн эрхт-ураг төрлийн байгууллыг хадгалах, чингэхдээ хүчийг нь нийгмийн хөгжлийн замаар түлхэхэд чиглэж байв, энэ үеэс дорнод хөрш дунхуг эзлэх, юэчжэг баруун тийш хаях зэрэг гадагш чиглэсэн, өөрөөр хэлбэл гадаад булаан эзлэх бодлогод хандах болсон юм. (Там же. С. 88.)
Харин Хятадад Цинь Ши Хуандийн тогтоосон цэргийн диктатур хятадын хүн амын бүх давхрааг эзэнт гүрний эсрэг босгов. Булаан эзлэгч эзэн хаан нас барсны дараа ордны хуйвалдагч нарын тэмцэл эхэлж, дэглэм сулран улс орон даяар бослогын давалгаа өрнөв. Засгийн газрын цэргийн эсэргүүцэл дарагдаж, нийслэл шатаагдан, үүний дараа ялагчдын хооронд иргэний дайн удаалав. Иргэний дайны үеэр Хятад эзэлсэн бүх газар нутгаа алдав. НТӨ 205 онд хүнчүүд Иньшаны нуруугаа эргүүлэн авч, тэр үед лоуфань, баянь хэмээх нүүдэлчин овог суурьшиж байсан Ордосыг эзлэв. Тэрхүү 205 онд, эсвэл дараах 204 онд байж магадгүй Модун Хөх нуурын орчмын уулын оронд нэвтэрч, түвд гаралт нүүдэлчин кян овог түүнд сайн дураараа захирагджээ. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). История Тибета и Хухунора. Ч. I. СПб., 1883. С. 17.) Хятадыг зүүн хойт, хойт, баруунаас эзэлснээр хүнгийн шаньюй энх тайвны нөхцөл тулгахаар бэлтгэж байв. Харин үүнийг бол уламжлалаар бүх дэлхийн дээд эрх мэдэл болсон “Тэнгэрийн хүү” эзэн хаан яагаад ч хийж чадахгүй байв. Дайн гарцаагүй болов. НТӨ 203-202 онд Модун умард хил дээрээ дайн явуулж, хүнчүүдтэй төрөл хуньюй, узюй-юэши, кипчак аймаг, Алтайн хойт талаар байрлах динлин овог, Енисейн дээд эхээс Ангар мөрөн хүртэлх Саяны нурууны хойт салбарт байсан динлины дорнод хөршүүд, Баруун хойт монголын нутагт Хар-Ус нуурын хавьд байсан гигун кыргыз, үл мэдэгдэх ард түмэн цайли нарыг дагуулав. (Киселев С.В. Древняя история Южной Сибири. М., 1951. С. 560-561. – Гигунийг заримдаа гянь-гун гэдэг) Модун ингэж ар талаа хангаж аваад Хятадад ахин анхаарлаа хандуулав. 2002 онд Хятад дахь иргэний дайн Гао Ди цолыг авсан Хань улсыг үндэслэгч Лю Баны ялалтаар дуусав. Гэхдээ улс орон сүйрлээс хараахан бэхжиж амжаагүй байхад умар зүгээс хүнчүүд нөмрөн ирэв. Тэд Май цайзыг бүсэлжээ, түүний комендант Хань Синь ван арга буюу бууж өгөв. Хятад төсөөллөөр бууж өгөх нь урвасантай адил бөгөөд ялагчийн албат болно гэсэн хэрэг юм. Бууж өгсөн хүнийг өршөөх ямар ч нөхцөлгүй бөгөөд тэр нь амиа хорлох ёстой, ингээгүй бол тэр үүргээ биелүүлээгүй болно. Ийм учраас Хань Синьд буцах зам байгаагүй учир тэр шинэ эзэндээ үнэнчээр зүтгэх болжээ. Хүнчүүд өмнө зүг амжилттай давшиж Гоучжу нурууг даван 200 оны өвөл Умарт Шаньсийн нийслэл Цзиньянь (одоогийн Тайюань) хотод дөхөн иржээ.
Гао Ди хаан өөрийн биеэр тэдний эсрэг цэргээ аван тоссон боловч их хүйтэрсний улмаас цэргийн бараг гуравны нэг нь гараа хөлдөөж нум сумаа татах аргагүй болжээ. Модун зальтай тактик хэрэглэжээ: тэр ухарч буй дүр үзүүлэн хятадын шилдэг хэсгийг отолтод оруулан хятадын армийн тэргүүн хэсгийг эзэн хааных нь хамт Пинчин хотоос холгүй Байдын тосгонд бүслэн авчээ. Хятадын армийн нийт тоо 320 мянга гэж үздэг. Энэ тоонд дорнын армийн тэн хагасаас бие бүрэлдэхүүний дөрөвний нэгээс тавны нэг болж байсан цэргийн үйлчилгээний хэсгийг оруулдаг. Хүнгийн цэргийн тоог (400 мянга) гэсэн нь хэтэрхий ихэсгэсэн хэрэг. (Модун цэргийн ангиа адууных нь зүсээр хар, цагаан, саарал, буурал гэж ялгасан нь сонирхолтой юм) Бүслэгдсэн хятадын цэрэг хүнчүүдийн тасралтгүй довтолгоог нойр хоолгүй долоон өдөр тэсвэрлэжээ. Эцэст нь хятадын туршуул Модуны эхнэрт хүрч түүнийг худалдан авч чадсан байна. Тэр хатан нөхөртөө хүнчүүд эзэлсэн хятадын нутагт тэртэй тэргүй амьдарч чадахгүй учраас Гао Дитэй эвлэрэхийг зөвлөж чадсан аж. (Там же.) Энэ санаа нь амласан тусламжаа цаг нь илгээгээгүй Хань Синь вангийн үнэнч биш байдалд сэжиглэх явдлыг улам их нэмэгдүүлж Модунг ялалтаасаа татгалзахад хүргэж, тэрбээр Гао Дигийн цэрэгт гарц нээхийг тушаажээ. Хятад цэргүүд нум сумаа бэлэн агсаж татсан хүн цэргүүдийн дундуур гарч гол хүчтэйгээ нэгдэж, харин Модун гэдрэг буцжээ. Хүнчүүдийн энэ аян дайн хамгийн том аян дайн хэдий боловч хүнчүүд Хятадын нутаг руу тийм ч их гүн нэвтрээгүй юм. Дайны бүх кампани Шаньси мужид өрнөж, Май, Пинчин хотууд хилээс 90, 40 километр зайтай, харин Цзиньянь хот 250 км зайтай. Байлдааны гол ажиллагаа Пинчэний хажуугийн Байдын тосгонд төвлөрсөн, ингэхээр хүнгийн бүх арми уулын хотгорт байрлах ёстой (30х40 километр). Хүнчүүдэд сайн үүлдрийн морьд байгаагүй гэж тооцлоо ч гэсэн нэг морьтонд 30 хавтгай метр талбай ногдож байна. Эндээс утгагүй нь харагдаж байна: хэрэв хүнгийн цэрэг 400 мянга байсан юм бол энэ бол тулалдааны талбар биш, харин Ходыний талбай юм. Сыма Цянь хүнчүүдийн хүчийг арав-хорь дахин өсгөсөн нь илт байна.
Хэрэв Модунгийн хүчийг 20-40 мянган морьтон гэж үзвэл тэр яагаад энх тайвныг эрэлхийлсэн нь ойлгомжтой болно, бараг 600 километр сунасан хятадын асар том арми тэргүүн хэсгээ бүрэн алдсан ч гэсэн Модунгийн цэргээс хүчтэй байх юм. Гэхдээ Гао Дигийн байдал ч гэсэн бас л хүнд юм, түүнтэй хамт дөнгөж сая тогтсон засгийн үндсэн тулгуур болсон хувийн хамгаалалт нь бүслэгдсэн байгаа. Хэрэв хүнчүүд түүнийг нь ниргэчих юм бол түүний ар талд өөр эзэнт гүрэн хэн ч тунхаглаж болох байв, учир нь тэр үед Хятадад эрх мэдлийн төлөө өрсөлдөгчид хэтэрхий олон байсан юм. Гао Ди цаашдын дайн утгагүйг олж хараад “энх тайван, ах дүүгийн” гэрээ хийх элч явуулсан нь “Модунг бага зэрэг зогсоожээ”. (Модун гүнжийг авч, бэлэг авч, өөрийгөө хятадын эзэн хаантай тэнцүү улсын эзэн гэдгийг зөвшөөрүүлсэн, гэхдээ Хань Синь болон бусад босогчдыг дэмжихээ үргэлжлүүлсээр байв.) “Энх тайван, ах дүүгийн” гэрээ нь хятадын ордон гадаадын эзэнд хааны гүнжээ өгнө, жил тутам гэрээнд заасан хэмжээний бэлэг өгөхөд оршиж байв. Энэ бол далдалсан татвар байлаа. Дайн үргэлжилсээр байв. Хань Синь болон түүний талынхан Хятадын хойт мужуудыг үгүйрүүлж байлаа. НТӨ 197 онд захын цэргийн ахлагч Чжао, Дай Ченхи нар хүнчүүдийн талд оров. Фань Кхуая-аар удирдуулсан хятадын цэрэг хоёр жил дайтаж байж бослогыг дарав, гэхдээ хил давахыг зүрхэлсэнгүй, учир нь Янь ванлигт (Хэбэй мужийн нутаг) шинэ үймээн гарчээ. Босогчдын удирдагч Лу Гуань хүнчүүдэд очиж, тэдний дайралтад Хятадын дорнод мужууд өртөх болов. Цэргийн дарга нарын урвалт байнгын бөгөөд хэвийн үзэгдэл болов. Азгүй явдалд гутарсан Гао Ди НТӨ 195 онд үхжээ. Угсаа залгамжлагч насанд хүрээгүй учир эзэн хааны урвагч-эх Гао Хэу хатан хаан ширээ залгамжилжээ. Түүний үед эзэнт гүрний задрал бүр ч илүү үргэлжилжээ. 192 онд Модун хатан хааныг эхнэрээ болохыг санал болгожээ. Түүний ойлголтоор энэ нь хятадын эзэнт гүрэн нөхрийх нь мэдэлд ирэх ёстой гэсэн хэрэг байв, ингэж тэр бүх Хятадыг олж авахыг эрмэлзэв. Хатан хаан уурлаж элч нарыг цаазалж, дайныг сэргээхийг хүссэн боловч түүнд зэрлэг хүнд гомдох хэрэггүй гэдгийг ятгаж чадсан байна. Ингээд Модунд хатан хаан өндөр настай гэсэн эелдэг хариу өгчээ. Хятадын сайд нарын болгоомжилж байсны эсрэгээр Хүнгийн эзэн энэ хариунд сэтгэл ханаж, будлиан самуунд ядран зовж, хүч тамираа барсан Хятадыг цэргээрээ сүйтгэсэнгүй. Ингээд найман жил өнгөрөв, гэхдээ л хүнчүүдээс айх айдас арилсангүй. Тэр үеийн дуунд: “Пин Пьхин чен хотод (Пенчэн-Л.Г.) үнэн зовлонтой: долоон өдөр хоолгүй, нумаа ч татах чадалгүй” гэж дуулдаг байжээ. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений… I. С. 53.) Залуу бэхжиж амжаагүй эзэнт гүрэн гадаад дайсныг хараахан няцааж чадахгүй байв, тэр тусмаа Модун дайныг эхлэхгүй байлаа. Шалтгаан нь түүний энх тайванчид огтхон ч биш байлаа. Баруун хил дээр юэчжи нартай хатуу ширүүн дайн болж байв, үүний нарийн ширийн нь манай сурвалжуудад байдаггүй юм. Модун дунху, саян-алтайн овгуудыг хэр зэрэг амархан ялсан, хүчээ тархаалгүй, Хятадыг тайван байлгасан баруун зүгийн нүүдэлчидтэй хийсэн тэмцэл нь хэр хүнд болсон юм бол. Ийм маягаар тэр Хань эзэнт гүрэнд амсхийж бэхжих хугацаа өгчээ. Хатан хааны засгийн газар захирагдаагүй байсан хил орчмын захирагчидтай дайтаж тэдний ихэнхи нь тэмцэлд үрэгджээ. Хамгийн зөрүүд нь Баруун Хойт Солонгост очиж тэнд Чосон улсыг үндэслэжээ. Хүнчүүд хүчээ хямгадах нь хэчнээн чухал байсныг дараах баримтаас мэдэж болно. 177 онд хүнгийн хилийн вангийн нэг Хятад руу довтолж хилийг сүйтгэж эхэлжээ. Эзэн хаан Сяо Ван Ди дайсныг няцаахын тулд 85 мянган морин цэрэг, тэрэгт цэрэг морин цэрэг дайчилжээ, гэтэл хүнчүүд хилээс дотогш явсан байжээ. Сяо Ван Ди дайныг Тал нутагт явуулах гэсэн боловч нутгийн ноёдын бослого гарч түүнийг нэн даруй дайрахаасаа татгалзахад хүргэжээ. Үүнээс өмнө хүнчүүдээс уучлал хүссэн элч ирж тэрхүү ноёныг хилээс зайлуулж баруун зүг илгээсэн, тэр тэнд юэчжи нарыг ялж гэмээ цайруулж байгаа гэдгийг тайлбарласан байна. Хүнгийн шаньюйгийн захидлаас улс орон даяар сунасан хүнгийн цэрэг юэчжи нарыг дөнгөж НТӨ 174 онд л ялж чадсан гэдгийг бид мэдэж авч байна. Хятадын ордон хүнчүүдийн хүчийг харгалзан уучлал хүссэн элчинг хүлээн авч НТӨ 174 онд тэдэнтэй энх тайвны харилцаа тогтоожээ. 174 оны гэрээгээр Хүн гүрнийг Хятадын эзэнт гүрэнтэй энэ чацуу гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн ба улсын эзэд бие биенээ ах дүү гэж нэрлэх болов. Энэ бол хүнчүүдийн хувьд зүйрлэшгүй амжилт юм: энэ болтол бүдүүлэгчүүдийн нэг ч хаан хятадын эзэн хаантай эн зэрэгцэхийг мөрөөдөж ч байгаагүй юм. Модун амьдралынхаа эхэнд бодож ч зүрхлэхгүй байсан агуу ихийн оргилд хүрээд тэрхүү 174 ондоо нас нөхчив. Дурдан буй үйл явдалд анализийг анхаараад үзье. Хүнчүүдийн зүгээс хийсэн дайн жижиг бүлгийн дээрмийн замаар хийгдэж байгаагүйг бид харж байна. Судлаач хүнийг цэргийн дээд зэргийн хөдөлгөөнт чанарт үндэслэсэн хүнчүүдийн тактик төөрөгдүүлэх ёсгүй юм: тэд стратегийн биш зорилтыг тулалдах замаас багагүй шийдэмгий өрсөлдөгчөө цуцаах замаар шийддэг байжээ. Хятадууд тооны хувьд асар олон дахин давуу байсан атлаа ийм жижиг бүлгүүдийн өмнө ямар ч амжилт олж чаддаггүй байжээ.
Модун шаньюйн улс төрийн зорилт ойлгомжтой байна. Нэгдүгээрт, тэр “жам ёсны хил” тогтоох зайлшгүй гэж үзсэн байна, энэ зорилгодоо тэр хүрчээ. Дараа нь эх орон нь өгч чадахгүй байсан түүний хүрээллийн өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээг газар тариалангийн Хятадаас бүтээгдэхүүн албадан авч хангав. Энэ бүтээгдэхүүнийг бэлгийн хэлбэрээр илгээж байв. Эцэст нь түүнд талын албат нартаа нөлөөлөхийн тулд нэр хүнд хэрэгтэй байв. Модун энийгээ ч олж хятадын эзэн хаан түүнийг “ах дүү” гэж нэрлэх болов. Энэ бүхнийг олж авсны дараа тэр тэр сэтгэл амар энх тайван тогтоожээ. Харин Модун зөвхөн түүний төрөл төрөгсөд биш, харин бүх хүнчүүд торго дурданд умбаж, хятадын боов чихрэнд хорхойтоно гэдгийг тооцоогүй юм. Тэдний шаргуу хүслийг Модун шаньюйгийн хүү болон ач Лаошань болон Гюньчень шаньюй нар харгалзах хэрэгтэй болсон юм.
Нэгэн удаа Елюй-Чуцай “Морин дээрээс улсыг байгуулах амархан, мориноос буугаад улсыг удирдах хэцүү” гэж Чингис хааны эрин үед хэлж байсан билээ. Энэ үг Модун шаньюйн улсад бүрэн утгаар хамаарна. Үүнийг Хүн гүрнийг үндэслэгч ойлгож байсан юм. Өөрийн хүрээллийн дунд боловсролтой хүн байхгүй учраас тэр засаглах сүүлийн жилүүддээ хятадаас оргож ирсэн хүмүүсийг өргөнөөр ашиглаж хятадын ордон руу дипломат илгээлт явуулдаг байлаа. Лао шаньюй эцгийн замаар замнаж Хятадаас элчин сайдын бүрэлдэхүүнд түүн рүү хүчээр илгээсэн Юе гэгч тайган шаньюйн талд орохыг хүсэхэд нь хүлээн авч, дураар нь байлгасан байдаг. “Юе шаньюйн ойр дотныхныг…ард түмнээс мал, хөрөнгийн татвар авахад сургасан.” (Там же. С. 58.) Энэ нь Хүнгийн нийгмийн дотоод харилцаанд асар том эргэлт болсон юм. Шаньюй болон түүний ойр дотныхонд (тэд бүгд түүний хамаатан садангууд байв) орж буй татвар нь шаньюйн ураг төрлийнхнийг ялган өгч, түүнд илүү эрх мэдэл олгож байлаа. Үүний шууд үр дагавар нь “Нар Сарнаас гарсан, Тэнгэр Газраас төрсөн Агуу Их Шаньюй” гэсэн цол байсан юм. (Там же.) Энд бид шаньюйн эрх мэдэл утга санаагаараа ард түмний биш, харин ч захирагдах ёстой, “бурхны нэр хүнд” дээр үндэслэж байгааг бид харж байна. Шаньюйн энэ шинэ нэр нь ард олон дургүйцэн эсэргүүцмээр, хуучин дэг дурамтай зөрчилдөж байлаа, гэвч ийм зүйл болсонгүй. Харин үүний эсрэгээр шаньюйн засаг халдашгүй дархан нэр хүндтэй болов. Хүнчүүд эртний хувь заяагаа талаар өгөөгүй юм. Тэд эрх чөлөөгөө харсаар байтал сэтгэл ханам их үнээр өгсөн юм. Эзлэн авсан овог аймгуудын олз, өргөл барьц дайчдын гар дээр үлдэж, хүнгийн эмэгтэйчүүд нэхийгээ торгон дээлээр солив. Хүнчүүд айраг, баялагныхаа зэрэгцээ дарс, талх, хятад амттанд дурлах болов. Шинэ эзэндээ хязгааргүй үнэнч, гярхай Юе ийм өөрчлөлтийн аюулыг хэлж байсан юм. Тэрээр Лаошань шаньюйд: “Хүнчүүдийн тоог хятадын нэг мужийн хүн амтай ч зүйрлэх аргагүй, гэхдээ тэд хувцас хунар, хоол хүнсээрээ ялгаатай (өвөрмөц-Л.Г.) байдаг учраас хүчтэй, бас үүгээрээ Хятадаас хамааралгүй байдаг юм. Одоо Шаньюй чи заншлаа өөрчилж хятад эдэд дурлаж байна. Хэрэв Хятадын өөрийнх нь юмны зөвхөн аравны нэгийг хэрэглэхэд (худалдан авахад – Л.Г.) хүнчүүд ганц ч хүн үлдэхгүй Ханы ордны талд орно. Хэрэв Хятадаас торго, даавуун эд авбал өргөст бутан дундуур гүйж тэр хувцсыг нь урж, ийм хувцас ноосон болон арьсан хувцаснаас хэврэг гэдгийг харуулах хэрэгтэй. Хятадаас идэх юм авбал түүнийг бүү хэрэглэ, сүү цагаан идээгээ илүүд үздэгээ тэдэнд харуул.” (Там же. С. 57-58.) Юе-гийн энэ хөтөлбөр биелэгдэшгүй байлаа. Гэхдээ ахуйн өөрчлөлтийн үр дагавар 50-75 жилийн дараа гарчээ, харин нөхцөл байдал аятай сайхан л байлаа. Хүнчүүдэд тийм их таатай бүтээгдэхүүний ихэнхи нь Хятадад байсан ба түүний урсгалыг ихэсгэх эрмэлзэл үүссэн нь жам ёсны хэрэг байв. Модун болон Лао нарын үед шаньюйд өгөх “бэлэг” хэлбэрээр нарийн урсгал орж, түүнийг өөрсдөө албатууддаа хуваадаг байжээ. Зайлшгүй хуваахаас зайлсхийхийн тулд шаньюй Хятадтай солилцооны зөв худалдаа тогтоохыг оролджээ, гэтэл энэ нь хятадын засгийн газрын эрс эсэргүүцэлтэй тулгарчээ. Хань улсын ордон Хятадын дотоодод хүн амаасаа илүүдэл бүх бүтээгдэхүүнийг нь шахан авдаг татварын систем тогтоож, энэ хөрөнгөөрөө их цэргээ тэтгэх болжээ. Гадаад худалдааг өөрийн гарт төвлөрүүлсэн төр шаардлагатай орлогоо авч, үнээ зохицуулах нь бүрэн ойлгомжтой юм. Эндээс, нэгдүгээрт, хятадын албат хүн ам, хоёрдугаарт, энэ системээс болж бөс бараа, талх тариа ихээхэн бага авах болсон хүнчүүд нэрвэгдэв. Энэ зөрчил дайнгүйгээр шийдэгдэж чадахгүй байв, энэ дайн удаан хүлээлгээгүй билээ. Юэчжи нарыг зүйл дуусгаж, гараа султгаж авсан Лаошань шаньюй НТӨ 166 онд 140 мянган морин цэргээ авч баруун хойт Хятад руу довтолж, “асар олон ард түмэн, мал сүрэг, эд хөрөнгө булаан авч”, эзэн хааны зуны ордонг шатаав. (Тоо баримтыг нь Сыма-Цян мэдэх хэрэг) Хүнчүүдийн морин цэргийн тархалт Чанъан нийслэлээс 40 километр зайд шурган оржээ. Эзэн хаан мянган морьт тэрэг, 100 мянган морин цэрэг, гурван туслах бүлэг (корпус) цуглуулжээ, гэхдээ цэрэг довтолгоонд бэлдсээр байтал хүнчүүд ганц ч хүнээ алдсангүй хамаг олзоо аваад явж одсон байна. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений… I. С. 59.)
Үүний дараа дөрвөн жилийн турш хүнчүүд дайралтаа давтаж, хилийн бүх мужуудыг үгүйрүүлэв, ялангуяа Ляодун муж их нэрвэгдэв. Үндсэн цохилтыг хүнчүүдийн саяхан эзэлсэн, хятад бус хүн ам суурьшсан мужууд болох баруун талаас хийсэн байна. Байлдааны ажиллагаа НТӨ III зуунд л эзлэгдсэн “икюйгийн жун” нарын орон Бэйди-д (дорнод Ганьсу) өрнөв. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений… III. Указатель. С. 13.) Хүнчүүд орон нутгийн хүн амын тусламжтайгаар Хятадын төв хэсэг рүү цөмөрч чадах байсан уу гэсэн санаа гарч ирдэг юм. Аян дайн нь өөрөө хүччүүдэд их амжилт авчирч байгаагүй юм, гэхдээ тэр бүх хятадын морин цэргийг баруун тийш татан сунгаж, Иньшанаас бүх дорнод хилээр дээрэм хийх боломж олж авсан юм. Эцэст нь Сяо Ван Ди эзэн хаан Лаошань шаньюйд хандан энх тайван тогтоох тухай хүсэлт гаргажээ, хариуд нь шаньюй данху (бага тушаалын түшмэл) явуулж үл тоомсорложээ. Тэр данху нь хятадын эзэн хаанд бэлэг болгож хоёр ширхэг морь өгсөн ба хятадын түүхчид энэ морины чанарын тухай ярьдаггүй юм. Хэдий ийм боловч Сяо Ван Ди үүнд гомдсонгүй, бэлгийг хүлээн авч энх тайван тогтоожээ.
Хятадын хувьд энэ энх тайван хүнд бөгөөд шившигтэй байлаа: Хятад, Хүн хоёр эрх тэгш хоёр улс гэж хүлээн зөвшөөрөв, чингэхдээ Хятад “өөрийн хөршийн хүйтэн уур амьсгалыг харж үзэн жил тутам умар зүг шаньюйд тодорхой тооны шар цагаан будаа, хоргой, торго, даавуу болон бусад олон зүйлийг нийлүүлж байх үүрэг авчээ”. (Бичурин Н.Я. (Иакинф). Собрание сведений… I. С. 60.) Энэ бол зүгээр л өргөл барьц юм. Гэрээ ёсоор оргон ирсэн хүмүүсийг буцаан өгөхгүй, гэхдээ шинээр нааш цааш дамжихыг цаазаар авах ялаар цээрлүүлэх болов. Энэ гэрээ Хүн гүрэн Хятадаас ямар ч эргэлзээгүй давуу болсныг харуулж байна, харин чөлөөт худалдааны тухай энд нэг үг байхгүй. Лаошань шаньюй НТӨ 161 онд нас барж, өөрийн хүү Гюньчень-д Хятадтай худалдаа хийх шийдэгдээгүй асуудал үлдээсэн билээ. Гюнь-Чень дөрвөн жил энх тайвныг сахив, ингээд юунд ч хүрээгүй учраас НТӨ 158 онд дайныг сэргэжээ. Тус бүр нь 30 мянган хүнтэй (?!) хүнгийн хоёр отряд Хятадын хойт болон баруун талаас цөмөрч, хилийн бүсүүдийг хоослоод буцан оджээ. Хилийн галан дохиоллын систем довтолгоон эхэлсэн тухай мэдэгдсэн, гэтэл хятадын засгийн газар армиа хурдан дайчилж чадсангүй, хятадын цэрэг хил дээр дөхөж ирэхэд хүнчүүд аль хэдийн талын гүн рүү орсон байлаа. 157 онд Сяо Ван Ди нас барж, хааны суудалд Сяо Цинь Ди суув (156 он.) Хаант засгийн дотор намуудын тэмцэл өрнөж байлаа. Ялагдсан нь цээрлэл хүлээдэг байсан, тэд бослого гаргаж, хүнчүүдээс тусламж гуйдаг байлаа. Гэхдээ шинэ засгийн газар дотоод хүндрэлээ давж чадсан юм. 154 онд бослогыг дарав, учир нь хүнчүүд түүнийг дэмжээгүй юм. Үүнийхээ төлөө тэд хүссэн юмандаа хүрч чаджээ. 152 оны гэрээгээр чөлөөт солилцооны хилийн зах зээл нээгдэж, түүний дээрээс шаньюйд асар их бэлэг, хятадын гүнж иржээ. НТӨ 152 он бол Хүн гүрний хүчин чадлын оргил үе бөгөөд У-Ди хааны 133 онд эвдсэний дараа хорин жилийн энх тайвны эхлэл байлаа. Хятад НТӨ 90 оноос НТӨ болтол үргэлжилсэн шинэ дайныг эхлүүлсэн бөгөөд энэ нь хоёр талын хүч шавхагдсанаар дууссан юм. Гэхдээ энэ дайны онцлог нь огт өөр бөгөөд ийм учраас түүнийг онцгой авч үзэх ёстой юм. Одоо анхдагч сэдэв рүүгээ эргэн оръё. Хэрэв хүнчүүд зүгээр л талын дээрэмчид байсан бол ийм их амжилт олчихоод дайн дээрмээ яагаад ч зогсоохгүй байсан. Гэтэл үнэн хэрэг дээр огт өөр зүйл болж байна, арилжааны солилцооны асуудал шийдэгдмэгц дайн зогсож, хоёр гүрний хувьд эдийн засгийн өсөлтийн үе эхэлж байна. Тогтсон нөхцөл байдал хүнчүүдийн ч, хятадын ард түмний ч өргөн давхрааны сэтгэлд нийцэж, харин Хань гүрний эзэн хааны засгийн газрын сэтгэлд огт нийцэхгүй байна. Дээр хэлсэнд үндэслэн дараах ерөнхий дүгнэлт хийж болно: хүнчүүд бол “бүдүүлэгчүүд” биш, харин ард түмэн хийгээд түүний эрх ашгаас тасарсан Хань гүрний эрх баригч дээдэс цуст дайн өдөөсөн бөгөөд энэ нь хүнгийн ард түмнийг ниргэсэн хийгээд Хань гүрэн унаснаар дууссан юм.
2012 оны 10 дугаар сарын 05.
|
Л.Н. ГУМИЛЕВ. НТӨ III-II ЗУУНЫ ХҮН-ХЯТАДЫН ДАЙН. |
|
|
|
Bolod.mn |
|
Сэтгэгдэл (1) |
|
Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу. Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно |
Зочин Орчуулж чадаа ч угуй байна, хамгийн гол н бидний Монголд ямар санаа агуулсан унэн санаа дотоод итгэлийг н н ч оороо ойлгохгуй чадахгуй хун байна.Сайн судалж бод, гэхдээ наад мэтээ судлаад ч дээ чиний энэ хачин эрээвэр юм шиг л юм ургэлж гарна.Гумилэвтан гуай..Илуу ихийг судла.
2012-10-09 | 18:58:09 | 123.109.236.151 | |
|
|
|
|
Хятадын номын дэлгүүр дэх өөрчлөлтийг харцгаая 18:42 Дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр. Дэлхийн ном унших өдөр юм. Номын дэлгүүрүүд нь зөвхөн ном худалдан авах газар биш, харин хүмүүс номын дэлгүүрээр зочилж сэтгэлийн амар амгаланд хүрдэг. Хүмүүс номонд агуулагдах билгийн очыг номын дэлгүүрээс хайж олдог. Хятадын бүх ардын ном уншлагын үйл ажилагаа жилээс жилд эрчимтэй явагдаж байна. Хятадын номын дэлгүүр дэх өөрчлөлтийг харцгаая.
|
Дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр. Дэлхийн ном унших өдөр юм. Номын дэлгүүрүүд нь зөвхөн ном худалдан авах газар биш, харин хүмүүс номын дэлгүүрээр зочилж сэтгэлийн амар амгаланд хүрдэг. Хүмүүс номонд агуулагдах билгийн очыг номын дэлгүүрээс хайж олдог. Хятадын бүх ардын ном уншлагын үйл ажилагаа жилээс жилд эрчимтэй явагдаж байна. Хятадын номын дэлгүүр дэх өөрчлөлтийг харцгаая. »»
|
|
Компьютерын чимээ гаргадаггүй гар бүтээхэд таван жил зарцуулжээ 18:14 Компьютерын тансаг загварын хэрэгслийн “Norbauer & Co.” компанийг үүсгэн байгуулагч Райн Норбауэр чимээ гаргадаггүй
|
Компьютерын тансаг загварын хэрэгслийн “Norbauer & Co.” компанийг үүсгэн байгуулагч Райн Норбауэр чимээ гаргадаггүй »»
|
|
“Албан үүргээ гүйцэтгэж яваад амиа алдсан алба хаагчийн ар гэрт байр олгоно” 17:58 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Цэргийн алба хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг чуулганаар хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж эхэллээ.
|
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаанаар Цэргийн алба хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийг чуулганаар хэлэлцэх эсэхийг хэлэлцэж эхэллээ. »»
|
|
Далай тэнгисийн хамгийн гүн нүхийг илрүүлжээ 17:26 МЕХИКО, 2024 оны тавдугаар сарын 3 /TASS/. Судлаачид Мексикийн буланг Карибын тэнгисээс тусгаарладаг
|
МЕХИКО, 2024 оны тавдугаар сарын 3 /TASS/. Судлаачид Мексикийн буланг Карибын тэнгисээс тусгаарладаг »»
|
|
Ложистикийн түвшинг дээшлүүлэхийг онцлов 17:12 Энэ сарын 22-ны өдөр ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ши Жиньпин Чүнчин хотын олон улсын ложистикийн паркт ирж, баруун бүс нутгийн тэнгисийн болон хуурай газрын нэгдсэн ложистикийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлж буй нөхцөл байдалтай газар дээр нь танилцав.
|
Энэ сарын 22-ны өдөр ХКН-ын Төв хорооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ши Жиньпин Чүнчин хотын олон улсын ложистикийн паркт ирж, баруун бүс нутгийн тэнгисийн болон хуурай газрын нэгдсэн ложистикийн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлж буй нөхцөл байдалтай газар дээр нь танилцав. »»
|
|
Эрэлтэд нийцсэн ур чадвар олгох хөтөлбөр өнөөдрөөс хэрэгжинэ 16:52 Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, ажил олгогчийн шаардлага, хувь хүний хэрэгцээнд нийцсэн мэргэжлийн ур чадвар олгох, мэргэшүүлэх сургалтын цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлж, иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Эрэлтэд нийцсэн ур чадвар олгох хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэхээр энэ сарын 01-ний өдөр хөтөлбөрийн нээлтийг хийлээ.
|
Хөдөлмөрийн зах зээлийн эрэлт, ажил олгогчийн шаардлага, хувь хүний хэрэгцээнд нийцсэн мэргэжлийн ур чадвар олгох, мэргэшүүлэх сургалтын цогц арга хэмжээг хэрэгжүүлж, иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор “Эрэлтэд нийцсэн ур чадвар олгох хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэхээр энэ сарын 01-ний өдөр хөтөлбөрийн нээлтийг хийлээ. »»
|
|
"Жанжин цом 2024" наадмын эхний шатны дүн гарлаа 16:06 Монгол Улсын соёл, урлагийн ууган байгууллага- Жанжин клубын 100 жилийн ойг тохиолдуулан Баянзүрх дүүргийн Соёлын ордноос зохион байгуулж буй "Жанжин цом 2024" яруу найргийн наадмын эхний шатад дараах яруу найрагчид шалгарав.
|
Монгол Улсын соёл, урлагийн ууган байгууллага- Жанжин клубын 100 жилийн ойг тохиолдуулан Баянзүрх дүүргийн Соёлын ордноос зохион байгуулж буй "Жанжин цом 2024" яруу найргийн наадмын эхний шатад дараах яруу найрагчид шалгарав. »»
|
|
Хадам ээжийнхээ интернет банкаар орж 13.7 сая төгрөгийн тэтгэвэрийн зээл аваад мөнгийг нь ашиглажээ 14:19 Дорноговь аймгийн Замын-Үүд суманд нөхөр, хүүхдийн хамт оршин суух Д.Ц гэх эмэгтэй нь өөрийн хадам ээж болох
|
Дорноговь аймгийн Замын-Үүд суманд нөхөр, хүүхдийн хамт оршин суух Д.Ц гэх эмэгтэй нь өөрийн хадам ээж болох »»
|
|
Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрыг Тагнуулын байр луу шилжүүлж, ТЕГ-ыг Хөшигийн хөндий рүү нүүлгэхээр болжээ 13:53 Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрыг Тагнуулын ерөнхий газрын байранд шилжүүлэн байршуулах, харин Тагнуулын ерөнхий
|
Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрыг Тагнуулын ерөнхий газрын байранд шилжүүлэн байршуулах, харин Тагнуулын ерөнхий »»
|
|
Хурдны зам нурснаас болж амиа алдсан хүний тоо 48 болж нэмэгдээд байна 13:50 Тавдугаар сарын нэгний шөнө хоёр цаг 10 минутад Гуандүн мужийн Мэйжөү хотын Мэйда хурдны замын нэг хэсэг нурж,
|
Тавдугаар сарын нэгний шөнө хоёр цаг 10 минутад Гуандүн мужийн Мэйжөү хотын Мэйда хурдны замын нэг хэсэг нурж, »»
|
|
Дэлхийн хэвлэлийн эрх чөлөөний шагналыг Палестины бүх сэтгүүлчид олголоо 13:49 ПАРИС, 2024 оны тавдугаар сарын 3 /AFP/. НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага /ЮНЕСКО/ дэлхийн
|
ПАРИС, 2024 оны тавдугаар сарын 3 /AFP/. НҮБ-ын Боловсрол, шинжлэх ухаан, соёлын байгууллага /ЮНЕСКО/ дэлхийн »»
|
|
МҮОНРТ сүүлийн гурван жилд зар сурталчилгааг хуульд заасан хувь хэмжээнээс хэтрүүлэн түгээсэн 13:22 Монгол Улсын Их Хурлын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны 2024 оны 5 дугаар сарын 1-ний өдрийн хуралдаанаар
|
Монгол Улсын Их Хурлын Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны 2024 оны 5 дугаар сарын 1-ний өдрийн хуралдаанаар »»
|
|
Катарын ард түмний аж амьдрал, ахуй соёлыг толилуулж байна 12:33 Катарын Үндэсний музейн “Нүүдэл” буюу “On the Move” тусгай үзэсгэлэнг Монголын Үндэсний музйд энэ сарын 2-нд нээлээ.
|
Катарын Үндэсний музейн “Нүүдэл” буюу “On the Move” тусгай үзэсгэлэнг Монголын Үндэсний музйд энэ сарын 2-нд нээлээ. »»
|
|
Шар өвс шатааж, гал алдсан иргэдэд хариуцлага тооцож байна 11:48 Хаврын хуурайшилтын улирал үргэлжилж байгаатай холбогдуулан нийслэлийн хэмжээнд шар өвс шатсан дуудлага
|
Хаврын хуурайшилтын улирал үргэлжилж байгаатай холбогдуулан нийслэлийн хэмжээнд шар өвс шатсан дуудлага »»
|
|
Нийтийн эзэмшлийн талбайд зөвшөөрөлгүй барьсан автомат хаалтуудыг буулгаж байна 11:42 Нийслэлийн Засаг даргын захирамжийн хүрээнд Сүхбаатар дүүргийн 10, 11 дүгээр хороо, 100 айл, шинэ зам орчим
|
Нийслэлийн Засаг даргын захирамжийн хүрээнд Сүхбаатар дүүргийн 10, 11 дүгээр хороо, 100 айл, шинэ зам орчим »»
|
|
Д вирусийн эмийг татвараас чөлөөлөх хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийв 10:24 УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Гепатитын Д вирусийн эмчилгээнд хэрэглэхээр АНУ-аас худалдан авах Булевиртид эмийг Гаалийн болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ.
|
УИХ-ын чуулганы хуралдаанаар Гепатитын Д вирусийн эмчилгээнд хэрэглэхээр АНУ-аас худалдан авах Булевиртид эмийг Гаалийн болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийлээ. »»
|
|
Турк улс Израилтай хийх бүх худалдаагаа зогсоолоо 10:16 Турк улсын Худалдааны яамнаас Палестины нутаг дэвсгэрт нөхцөл байдал улам дордож байгааг дурдаад үүнтэй холбогдуулан Израилтай бүх худалдаагаа зогсоосон хэмээн мэдэгдлээ.
|
Турк улсын Худалдааны яамнаас Палестины нутаг дэвсгэрт нөхцөл байдал улам дордож байгааг дурдаад үүнтэй холбогдуулан Израилтай бүх худалдаагаа зогсоосон хэмээн мэдэгдлээ. »»
|
|
Ховдод зарим гол үерлэж байгаа тул сэрэмжтэй байхыг анхааруулав 10:10 Буянт голын усны түвшин 340 см буюу үерийн түвшинд хүрч, Үенч голын усны түвшин 132 см, үерийн түвшнээс хоёр см-ээр, Бодонч голын усны түвшин 192 см хүрч үерлэх нөхцөл бүрдсэн байна.
|
Буянт голын усны түвшин 340 см буюу үерийн түвшинд хүрч, Үенч голын усны түвшин 132 см, үерийн түвшнээс хоёр см-ээр, Бодонч голын усны түвшин 192 см хүрч үерлэх нөхцөл бүрдсэн байна. »»
|
|
Тээврийн хэрэгслийн албан татвараа зургаадугаар сарын 1-нээс өмнө төлөөрэй 10:02 Татвар төлөгч та 2024 оны тээврийн хэрэгслийн албан татвараа зургаадугаар сарын 1-ний өдрөөс өмнө төлөөрэй.
|
Татвар төлөгч та 2024 оны тээврийн хэрэгслийн албан татвараа зургаадугаар сарын 1-ний өдрөөс өмнө төлөөрэй. »»
|
|
ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 18 хэм дулаан байна 09:27
|
|
|
Дэлхийн эдийн засгийн өсөлтийн төсөөллийг ахиулжээ 00:17 АНУ-ын эдийн засаг тогтворжиж, инфляц Төв банкуудын зорилтот түвшинд таамаглаж байснаас илүү богино хугацаанд хүрэх төлөвтэй байгаа тул
|
АНУ-ын эдийн засаг тогтворжиж, инфляц Төв банкуудын зорилтот түвшинд таамаглаж байснаас илүү богино хугацаанд хүрэх төлөвтэй байгаа тул »»
|
|
Тавдугаар сарын 23-нд бүх нийтээр АМАРНА 23:46 Монгол Улсын Бүх нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд зааснаар монголчууд жилд есөн удаа баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдэд амардаг.
|
Монгол Улсын Бүх нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд зааснаар монголчууд жилд есөн удаа баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдэд амардаг. »»
|
|
Хятадад нисгэгчгүй онгоцоор амжилттай ачаа тээвэрлэжээ 18:49 Хятадын FP-98 "Шижизоу" нисгэгчгүй онгоцоор ачаа хүргэх анхны нислэгийг Хайнань мужийн Хайкоу болон Гуандун мужийн Жухай хотын хооронд үйлджээ.
|
Хятадын FP-98 "Шижизоу" нисгэгчгүй онгоцоор ачаа хүргэх анхны нислэгийг Хайнань мужийн Хайкоу болон Гуандун мужийн Жухай хотын хооронд үйлджээ. »»
|
|
Хууль бусаар 1,3 тэрбумын НӨАТ-ын буцаан олголт авсан бүлэг этгээдийг илрүүлжээ 17:37 Монгол Улсын иргэн Г, Ц, Б, У, У нар нь бүлэглэн 2017 оны дөрөвдүгээр улирлаас 2022 оны нэгдүгээр улирал хүртэлх
|
Монгол Улсын иргэн Г, Ц, Б, У, У нар нь бүлэглэн 2017 оны дөрөвдүгээр улирлаас 2022 оны нэгдүгээр улирал хүртэлх »»
|
|
Т.Нямжаргалын дебют тулааны тов гарчээ 17:36 Мэргэжлийн холимог тулааны ноён оргил UFC-д тулалдах жимийг гаргасан Д.Батгэрэлийн араас дахин нэг монгол тулаанч
|
Мэргэжлийн холимог тулааны ноён оргил UFC-д тулалдах жимийг гаргасан Д.Батгэрэлийн араас дахин нэг монгол тулаанч »»
|
|
М.Бадарчид унасан Ховдын Б.Баянмөнх 800 сая төгрөг амалсан нь үнэн гэжээ 17:27 Улсын арслан М.Бадарчийн допингийн асуудалтай холбоотой шүүх хурал хоёр өдөр үргэлжилж, Допингийн давж заалдах
|
Улсын арслан М.Бадарчийн допингийн асуудалтай холбоотой шүүх хурал хоёр өдөр үргэлжилж, Допингийн давж заалдах »»
|
|
Г.Занданшатар: Эмийн түр хороо богино хугацаанд үр дүнтэй ажилласан 17:23 Улсын Их Хурлын чуулганы 2024.05.02-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанд Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах үүрэг бүхий түр хороо тайлангаа хэлэлцүүллээ. Тайланг Түр хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн танилцуулж, хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүдийн зүгээс эмийн үнийн өсөлт өрхийн төсөвт багагүй дарамт үзүүлэхэд хүрсэн тул яаралтай арга хэмжээ авах, мөн эмийн сан болон эм ханган нийлүүлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн тоо эрс нэмэгдсэнтэй холбогдуулан цаашид төрийн зүгээс эмийн зах зээлийг зохицуулах цаг болсныг онцоллоо.
|
Улсын Их Хурлын чуулганы 2024.05.02-ны өдрийн нэгдсэн хуралдаанд Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах үүрэг бүхий түр хороо тайлангаа хэлэлцүүллээ. Тайланг Түр хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн танилцуулж, хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүдийн зүгээс эмийн үнийн өсөлт өрхийн төсөвт багагүй дарамт үзүүлэхэд хүрсэн тул яаралтай арга хэмжээ авах, мөн эмийн сан болон эм ханган нийлүүлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн тоо эрс нэмэгдсэнтэй холбогдуулан цаашид төрийн зүгээс эмийн зах зээлийг зохицуулах цаг болсныг онцоллоо. »»
|
|
Богдхан уул, Хийморийн овоонд цугларсан хадаг, туг, дарцгийг цэвэрлэв 17:01 Монголчууд өнө эртнээс байгаль дэлхийдээ тавгийн идээ, цагаан сүүний дээжээ өргөж ажил үйлсээ даатган залбирдаг уламжлалтай.
|
Монголчууд өнө эртнээс байгаль дэлхийдээ тавгийн идээ, цагаан сүүний дээжээ өргөж ажил үйлсээ даатган залбирдаг уламжлалтай. »»
|
|
К картын 5-р сарын бэлэг задарлаа 12:13 Залуусын хоног тоолон хүлээдэг Монголын амьд хөгжмийн хамгийн том наадам "Playtime"-ын тасалбарыг 30 хувийн буцаан олголттой худалдан авах боломжтой гэвэл та итгэх үү. Үүний тулд K картаа захиалахад л хангалттай.
|
Залуусын хоног тоолон хүлээдэг Монголын амьд хөгжмийн хамгийн том наадам "Playtime"-ын тасалбарыг 30 хувийн буцаан олголттой худалдан авах боломжтой гэвэл та итгэх үү. Үүний тулд K картаа захиалахад л хангалттай. »»
|
|
Хөвсгөл аймагт 2,595 иргэнийг хохироосон гэх “Бэлтэс мөрөн” компанийн удирдлагуудыг цагдан хорьжээ 11:39 Чингэлтэй дүүргийн прокурорын газраас яллах дүгнэлт үйлдсэн, “Бэлтэс мөрөн” ХХК-д холбогдох хэргийн шүүх хуралдаан Хөвсгөл аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн
|
Чингэлтэй дүүргийн прокурорын газраас яллах дүгнэлт үйлдсэн, “Бэлтэс мөрөн” ХХК-д холбогдох хэргийн шүүх хуралдаан Хөвсгөл аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн »»
|
|
БНСУ-д хууль бусаар оршин суугаа иргэдийг визтэй болгоно хэмээн бусдыг залилж байгааг сэрэмжлүүлж байна 11:17 Монгол Улсаас БНСУ-д суугаа Элчин сайдын яамнаас сэрэмжлүүлэг гаргажээ. Үүнд
|
Монгол Улсаас БНСУ-д суугаа Элчин сайдын яамнаас сэрэмжлүүлэг гаргажээ. Үүнд »»
|
|
“Бэлтэс Мөрөн” ХХК-ийн үүсгэн байгуулагч нэр бүхий 9 шүүгдэгч нарт холбогдох эрүүгийн хэргийн шүүх хурал болж байна 10:20 Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн (залилах)
|
Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.3 дугаар зүйлийн (залилах) »»
|
|
Монголын хоккейн баг Азийн аваргаас хүрэл медаль хүртжээ 10:18 Узбекистаны Ташкент, Самарканд хотод шайбтай хоккейн 18 хүртэлх насны Ази, Далайн орнуудын аварга шалгаруулах тэмцээн болж өндөрлөлөө.
|
Узбекистаны Ташкент, Самарканд хотод шайбтай хоккейн 18 хүртэлх насны Ази, Далайн орнуудын аварга шалгаруулах тэмцээн болж өндөрлөлөө. »»
|
|
Шинэ Apple Pencil жинхэнэ харандаатай илүү төстэй болно 08:16 “Apple” компани гурав дахь үеийн Apple Pencil стилус гаргахаар ажиллаж байгаа тухай Блүмберг агентлаг дамжуулжээ.
|
“Apple” компани гурав дахь үеийн Apple Pencil стилус гаргахаар ажиллаж байгаа тухай Блүмберг агентлаг дамжуулжээ. »»
|
|
Монголын хоккейн баг хүрэл медальтай ирлээ 22:44 Узбекистан улсын Ташкент, Самарканд гэсэн хоёр хотод шайбтай хоккейн 18 хүртэлх насны Ази, Далайн орнуудын аварга шалгаруулах тэмцээн дөрөвдүгээр сарын 20-30-ны өдрүүдэд боллоо.
|
Узбекистан улсын Ташкент, Самарканд гэсэн хоёр хотод шайбтай хоккейн 18 хүртэлх насны Ази, Далайн орнуудын аварга шалгаруулах тэмцээн дөрөвдүгээр сарын 20-30-ны өдрүүдэд боллоо. »»
|
|
Л.Чинбатыг худал мэдээлэл тараасан гэж үзэн зорчих эрхийг нь хязгаарлав 22:43 Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч Л.Чинбатад холбогдуулан “Манай адууг туугаад явж байгаа малын хулгайч нартай тэмцэж байна.
|
Сэлэнгэ аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч Л.Чинбатад холбогдуулан “Манай адууг туугаад явж байгаа малын хулгайч нартай тэмцэж байна. »»
|
|
Н.Учрал: Оюун санаа, мэдлэгийн эдийн засгийг дэмжсэн хуулийг батална 22:40 Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэсэн асуудлын талаар Цахим хөгжил харилцаа холбооны сайд Н.Учрал мэдээлэл хийлээ.
|
Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэрлэсэн асуудлын талаар Цахим хөгжил харилцаа холбооны сайд Н.Учрал мэдээлэл хийлээ. »»
|
|
С.Наранцогт: Оюутолгой төслийн ногдол ашиг 2036 оноос хуваарилагдана 22:26 Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг дагалдаж Ашигт малтмалын тухай хуульд орсон өөрчлөлтийн талаар "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт өнөөдөр мэдээлэл өглөө.
|
Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг дагалдаж Ашигт малтмалын тухай хуульд орсон өөрчлөлтийн талаар "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Наранцогт өнөөдөр мэдээлэл өглөө. »»
|
|
Шар өвс шатаасан хоёр иргэнийг нэг зуун нэгжээр торгожээ 22:24 Нийслэлийн хэмжээнд он гарсаар шар өвс шатсан 48 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдээд байна. дуудлага мэдээллийн дийлэнх нь хүний буруутай үйлдлээс үүдэлтэй бөгөөд
|
Нийслэлийн хэмжээнд он гарсаар шар өвс шатсан 48 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдээд байна. дуудлага мэдээллийн дийлэнх нь хүний буруутай үйлдлээс үүдэлтэй бөгөөд »»
|
|
Т.Чимгээ хохиролдоо 48 тэрбум төгрөгийг нэхэмжилж байгаа, Хуулийн дагуу нөхөн төлбөрийг төрөөс төлөх шаардлагатай гэв 22:22 УИХ, Засгийн газрын гишүүн асан С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгт хилсээр шийтгэгдсэн Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарын эрх ашгийг хамгаалах асуудлаар
|
УИХ, Засгийн газрын гишүүн асан С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгт хилсээр шийтгэгдсэн Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарын эрх ашгийг хамгаалах асуудлаар »»
|
|
Зүүн Өмнөд Ази нүүрсний хараат байдлаас гарах болоогүй 22:11 Дэлхийн дулаарал нь Төв Азид агаарын температур дэлхийн бусад бүс нутгаас илүү хурдацтай нэмэгдэхэд хүргэж байна.
|
Дэлхийн дулаарал нь Төв Азид агаарын температур дэлхийн бусад бүс нутгаас илүү хурдацтай нэмэгдэхэд хүргэж байна. »»
|
|
Нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголын үр дүнгийн талаар эмийн Түр хорооноос сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө 18:51 Улсын Их Хурлын “Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах” үүрэг бүхий Түр хороо эмийн хүртээмж, үнэ, чанарын асуудлаар нотлох баримтыг шинжлэн судлах нээлттэй сонсголыг 2024 оны 04 дүгээр сарын 15-наас 17-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан. Сонсголын үр дүнгийн талаар болон өнгөрсөн хугацаанд Түр хороо хэрхэн ажилласан талаар Хянан шалгах Түр хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн, тус Түр хорооны гишүүн, Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг, Б.Жаргалмаа нар өнөөдөр (2024.05.01) сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө.
|
Улсын Их Хурлын “Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах” үүрэг бүхий Түр хороо эмийн хүртээмж, үнэ, чанарын асуудлаар нотлох баримтыг шинжлэн судлах нээлттэй сонсголыг 2024 оны 04 дүгээр сарын 15-наас 17-ны өдрүүдэд зохион байгуулсан. Сонсголын үр дүнгийн талаар болон өнгөрсөн хугацаанд Түр хороо хэрхэн ажилласан талаар Хянан шалгах Түр хорооны дарга, Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Чинбүрэн, тус Түр хорооны гишүүн, Улсын Их Хурлын гишүүн М.Оюунчимэг, Б.Жаргалмаа нар өнөөдөр (2024.05.01) сэтгүүлчдэд мэдээлэл өглөө. »»
|
|
Монголчууддаа гээгдсэн Монгол 18:34 “Сургуулиа төгсөөд, 1-2 жил мэргэжлээрээ ажиллана. Тэр зуур CV-гээ сайжрууж, хэлний түвшингээ ахиулж, мөнгө ч хураана.
|
“Сургуулиа төгсөөд, 1-2 жил мэргэжлээрээ ажиллана. Тэр зуур CV-гээ сайжрууж, хэлний түвшингээ ахиулж, мөнгө ч хураана. »»
|
|
Чан-Ань Арван хоёр цагийн гудамжаар аялъя 18:25 Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилгын багийнхан Чан-Ань Арван хоёр цагийн гудамжтай танилцлаа.
|
Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилгын багийнхан Чан-Ань Арван хоёр цагийн гудамжтай танилцлаа. »»
|
|
“Бүс ба Зам” дахь ХАА-ын хамтын ажиллагаа 17:40 “Бүс ба Зам” санаачилга гарснаас хойш Хятад улс болон хамтран байгуулагч улс орнууд хөдөө аж ахуйн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт, үйлдвэрлэл, боловсруулалт, гүйлгээ зэрэг салбарт бүх талын хамтын ажиллагаагаа тасралтгүй эрчимжиж, дэлхийн хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, хангалт хэрэгцээний гинжийн аюулгйү байдал ба тогтвортой байдлыг хамтдаа хамгалж байгаа аж. Хүсэл тэмүүллээр баялхсан газар тариалаг, хөдөө аж аухйн үйлдвэр зэрэг нь олон улсын хөдөө аж ахуйн хамтын ажиллагааны үзэсгэлэнт сайхан дүр төрхийг харуулж байгаа аж.
|
“Бүс ба Зам” санаачилга гарснаас хойш Хятад улс болон хамтран байгуулагч улс орнууд хөдөө аж ахуйн дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт, үйлдвэрлэл, боловсруулалт, гүйлгээ зэрэг салбарт бүх талын хамтын ажиллагаагаа тасралтгүй эрчимжиж, дэлхийн хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, хангалт хэрэгцээний гинжийн аюулгйү байдал ба тогтвортой байдлыг хамтдаа хамгалж байгаа аж. Хүсэл тэмүүллээр баялхсан газар тариалаг, хөдөө аж аухйн үйлдвэр зэрэг нь олон улсын хөдөө аж ахуйн хамтын ажиллагааны үзэсгэлэнт сайхан дүр төрхийг харуулж байгаа аж. »»
|
|
Хятадын алдагдсан соёлын дурсгалт зүйлс эх орондоо ирнэ 16:29 Синьхуа агентлагийн мэдээ: 4 дүгээр сарын 17-нд Нью-Йоркт Америкийн талаас Хятадад буцааж өгсөн Хятадаас алдагдсан соёлын дурсгалт 38 урлагийн бүтээлийг хүлээн авав.
|
Синьхуа агентлагийн мэдээ: 4 дүгээр сарын 17-нд Нью-Йоркт Америкийн талаас Хятадад буцааж өгсөн Хятадаас алдагдсан соёлын дурсгалт 38 урлагийн бүтээлийг хүлээн авав. »»
|
|
Герман, Хятадын аж ахуйн нэгжүүдийн ”устөрөгч” технологийн салбарын хамтын ажиллагаа үнэхээр гайхалтай юм 16:10 Германы канцлер Шольц 14-ний өдөр:
- Герман, Хятадын аж ахуйн нэгжүүдийн "устөрөгчийн" технологийн салбарын хамтын ажиллагаанд гүн сэтгэгдэл төрж, Герман, Хятадын найрсаг солилцоог үргэлжлүүлэн гүнзгийрүүлж, хоёр орны хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гаргахад бэлэн байна .
|
Германы канцлер Шольц 14-ний өдөр:
- Герман, Хятадын аж ахуйн нэгжүүдийн "устөрөгчийн" технологийн салбарын хамтын ажиллагаанд гүн сэтгэгдэл төрж, Герман, Хятадын найрсаг солилцоог үргэлжлүүлэн гүнзгийрүүлж, хоёр орны хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гаргахад бэлэн байна . »»
|
|
Энэ сарын 3-нд сэтгүүлч нар жагсана 15:01 Монголын Сэтгүүлчдийн Нэгдсэн Эвлэл тавдугаар сарын 3-нд "Хэвлэлийн эрх чөлөө гавлагдав" жагсаалыг зохион байгуулах тухай мэдээллээ.
|
Монголын Сэтгүүлчдийн Нэгдсэн Эвлэл тавдугаар сарын 3-нд "Хэвлэлийн эрх чөлөө гавлагдав" жагсаалыг зохион байгуулах тухай мэдээллээ. »»
|
|
Хууль бусаар 1,3 тэрбумын НӨАТ-ын буцаан олголт авсан бүлэг этгээдийг илрүүлжээ 14:58 Монгол Улсын иргэн Г, Ц, Б, У, У нар нь бүлэглэн 2017 оны дөрөвдүгээр улирлаас 2022 оны нэгдүгээр улирал хүртэлх хугацаанд үйл
|
Монгол Улсын иргэн Г, Ц, Б, У, У нар нь бүлэглэн 2017 оны дөрөвдүгээр улирлаас 2022 оны нэгдүгээр улирал хүртэлх хугацаанд үйл »»
|
|
Өнөөдөр болон маргааш дараах байршлуудад цахилгаан хязгаарлана 14:50 Өнөөдөр болон маргааш /2024.05.01, 2024.05.02/ хийх засварын хуваарийг танилцууллаа.
|
Өнөөдөр болон маргааш /2024.05.01, 2024.05.02/ хийх засварын хуваарийг танилцууллаа. »»
|
|
|
Хурдны зам нурснаас болж амиа алдсан хүний тоо 48 болж нэмэгдээд байна 13:50 Тавдугаар сарын нэгний шөнө хоёр цаг 10 минутад Гуандүн мужийн Мэйжөү хотын Мэйда хурдны замын нэг хэсэг нурж,
|
Тавдугаар сарын нэгний шөнө хоёр цаг 10 минутад Гуандүн мужийн Мэйжөү хотын Мэйда хурдны замын нэг хэсэг нурж, »»
|
|
Турк улс Израилтай хийх бүх худалдаагаа зогсоолоо 10:16 Турк улсын Худалдааны яамнаас Палестины нутаг дэвсгэрт нөхцөл байдал улам дордож байгааг дурдаад үүнтэй холбогдуулан Израилтай бүх худалдаагаа зогсоосон хэмээн мэдэгдлээ.
|
Турк улсын Худалдааны яамнаас Палестины нутаг дэвсгэрт нөхцөл байдал улам дордож байгааг дурдаад үүнтэй холбогдуулан Израилтай бүх худалдаагаа зогсоосон хэмээн мэдэгдлээ. »»
|
|
Дэлхийн эдийн засгийн өсөлтийн төсөөллийг ахиулжээ 00:17 АНУ-ын эдийн засаг тогтворжиж, инфляц Төв банкуудын зорилтот түвшинд таамаглаж байснаас илүү богино хугацаанд хүрэх төлөвтэй байгаа тул
|
АНУ-ын эдийн засаг тогтворжиж, инфляц Төв банкуудын зорилтот түвшинд таамаглаж байснаас илүү богино хугацаанд хүрэх төлөвтэй байгаа тул »»
|
|
Оросоос уран импортлохыг хориглох тухай хуулийн төслийг Сенат батлав 14:40 ОХУ-аас баяжуулсан уран импортлохыг хориглох тухай хуулийн төслийг АНУ-ын Конгрессын Сенатын танхим мягмар гаргийн хуралдаанаар баталсан
|
ОХУ-аас баяжуулсан уран импортлохыг хориглох тухай хуулийн төслийг АНУ-ын Конгрессын Сенатын танхим мягмар гаргийн хуралдаанаар баталсан »»
|
|
Перу улсад шөнийн цагаар зорчиж явсан зорчигч тээврийн автобус хадан дээрээс унаж, 25 хүн амиа алдсан хэрэг гарчээ 14:27 Перу улсад зорчигч тээврийн автобус хадан дээрээс унаж, 25 хүн амиа алдаж, 13 хүн шархадсан хэрэг явдал гарчээ.
|
Перу улсад зорчигч тээврийн автобус хадан дээрээс унаж, 25 хүн амиа алдаж, 13 хүн шархадсан хэрэг явдал гарчээ. »»
|
|
Ши Жиньпин Европын орнуудаар айлчилна 19:09 БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин ирэх сарын 5-аас 10-ны хооронд Серби, Франц, Унгарын төрийн тэргүүн нарын урилгаар төрийн айлчлал хийнэ гэж тус улсын Гадаад хэргийн яамнаас мэдээлжээ.
|
БНХАУ-ын дарга Ши Жиньпин ирэх сарын 5-аас 10-ны хооронд Серби, Франц, Унгарын төрийн тэргүүн нарын урилгаар төрийн айлчлал хийнэ гэж тус улсын Гадаад хэргийн яамнаас мэдээлжээ. »»
|
|
Бөжүн 26-6 газрын тосны ордын өрөмдлөг эхэлжээ 11:49 Бөхай тэнгисийн газрын тосны орд болох Бөжүн 26-6 газрын тосны ордын эхний шатны төслийн ажлыг эхлүүлж, дэлхийн хамгийн том метаморф нефтийн ордыг ашиглах гараа тавигджээ.
|
Бөхай тэнгисийн газрын тосны орд болох Бөжүн 26-6 газрын тосны ордын эхний шатны төслийн ажлыг эхлүүлж, дэлхийн хамгийн том метаморф нефтийн ордыг ашиглах гараа тавигджээ. »»
|
|
Казакстан гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх хуулиа чангатгав 11:27 Казакстаны эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаев эхнэр 31 настай Салтанат Нукеновын амь насыг онц хэрцгийгээр
|
Казакстаны эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаев эхнэр 31 настай Салтанат Нукеновын амь насыг онц хэрцгийгээр »»
|
|
Жо Байден TikTok-ийг АНУ-д хориглож магадгүй хуульд гарын үсэг зурлаа 14:52 АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм.
|
АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм. »»
|
|
Д.Трамп: Жо Байден еврейчүүдийг ч, палестинчуудыг ч үзэн яддаг 14:10 АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ.
|
АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ. »»
|
|
НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн Монголд хүрэлцэн ирээд байна 12:34 Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
|
Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн. »»
|
|
Хятадууд 2030 он гэхэд саран дээр хөл тавина гэжээ 10:09 Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
|
Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон »»
|
|
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарна 09:43 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
|
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа. »»
|
|
К.Токаев Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Д.Камеронтой уулзжээ 09:40 Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
|
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг, »»
|
|
Фүкүшима цахилгаан станцын далайд цутгаж буй усыг шинжилж эхэллээ 11:40 Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
|
Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ. »»
|
|
Сонгуулийг луйвардсан гэж Дональд Трампыг буруутгажээ 15:11 ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй
|
ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй »»
|
|
Тайваньд нэг хоногт 200 гаруй удаа газар хөдөлжээ 13:44
|
|
|
БНХАУ-д болсон үерийн улмаас дөрвөн хүн энджээ 10:06 БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна.
|
БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна. »»
|
|
“Tesla”-ийн борлуулалт буурч, цахилгаан автомашинаа 2,000 ам.доллароор хямдруулав 18:01 “Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla”
|
“Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla” »»
|
|
Франц “хязгааргүй” эрчим хүч үйлдвэрлэх чадамжтай цөмийн реактор бүтээж эхэлжээ 17:30 Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл
|
Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл »»
|
|
|
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ 14:45 Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
|
Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ. »»
|
|
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай 20:57
|
|
|
Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ 14:35 Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
|
Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ. »»
|
|
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна 11:28 ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
|
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо. »»
|
|
Хятад-Монголын олон улсын худалдааны хот 17:13
|
|
|
“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт 17:02 “Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
|
“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа. »»
|
|
Орос үндэстний цорын ганц шян 16:30 “Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
|
“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал” »»
|
|
Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон 18:24 Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
|
Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал” »»
|
|
Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар 17:41 Гадаад хүмүүс Хятадад
|
|
|
Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав 11:38 Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
|
Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг »»
|
|
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая 17:58 Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
|
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768 »»
|
|
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв 10:08 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
|
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн »»
|
|
С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя 10:51 УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
|
УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа. »»
|
|
Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ 09:05 Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
|
Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ »»
|
|
Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан 17:44 Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
|
Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна. »»
|
|
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан 10:55 Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
|
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан. »»
|
|
Ч.Хүрэлбаатар: Х.Баттулга арьс, ширний экспортыг зогсоосон нь маш буруу бодлого байсан 18:20
|
|
|
Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй 09:58 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
|
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар »»
|
|
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа 18:40 Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
|
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна. »»
|
|
У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш! 16:56 Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
|
Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан. »»
|
|
|
|