олон хүн сэтгэл дундуур байна. Нэг эвсэл болж хамтарсан Засгийн газар байгуулсан “Шударга ёс” эвсэл, АН хоёр албан тушаалын төлөө зөрчилдөж, “Шударга ёс” эвслийнхэн хоорондоо хагарч, бутарч байгаа гэдэг мэдээлэл байнга чих дэлсэх боллоо. Тиймээс манай сэтгүүлч энэ асуултанд хариулт авахаар УИХ-ын дэд дарга Логийн Цогтой уулзсан юм.

-Шинэчлэлийн Засгийн газар байгуулагдаад багагүй хугацаа өнгөрч байна. Энэ Засгийн газарт хамтарч ажиллаж байгаа намын хувьд Засгийн газрын үйл ажиллагаанд ямар дүгнэлт өгч байгаа вэ?

-УИХ-ын сонгуулийн зургаа дахь удаагийн сонгуулийн дараа Хамтарсан Засгийн газар байгуулагдсан. Энэ Засгийн газарт манай “Шударга ёс” эвсэл, МАХН орж ажиллаж байгаа. Гэхдээ өнөөдөр Засгийн газрын үйл ажиллагаанд ямар нэг үнэлэлт дүгнэлт өгөх арай эрт байна. Нөгөө талаар шинэчлэлийн Засгийн газар гэж нэрлэмээргүй байна. Харин Шинэтгэлийн Засгийн газар гэж нэрлэх ёстой гэж би хувьдаа боддог. Яагаад гэхээр шинэтгэл, шинэчлэл гэдэг хоёр өөр нэр томьёо. Шинэтгэл гэдэг маань ул үндсээр нь өөрчлөх тухай асуудал. Харин шинэчлэл гэдэг маань сайжруулах, засах л тухай асуудал. Би Шинэтгэлийн Засгийн газар гэж нэрлээд олон зүйл дээр зарчмын өөрчлөлт хийх ёстой гэж боддог хүн. Монгол улс ардчилсан нийгэмд шилжээд хорь гаруй жил өнгөрч байна. Энэ хугацаанд өөрчлөх ёстой асар олон асуудал хуримтлагдсан. Одоо энэ бүх асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд шинэтгэл, реформ хийх шаардлагатай болсон. Үүний тулд л Засгийн газар мөрийн хөтөлбөрөө баталсан гэж ойлгож байгаа. Агентлагуудаа одоо л төрхөнд оруулж байна. Зарим нэгийг нь сольж байна. Засгийн газрын сайн муугийн тухай ярих арай эрт байна. Нийгмийн бүхий л салбарт реформ, шинэтгэл хийх учраас цаг хугацаа шаардагдах нь тодорхой.

-Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулах нь тодорхой болсон. Гэхдээ яг ямар асуудал дээр өөрчлөлт хийх гээд байгаа нь бүрхэг байгаа шүү дээ?

-Тодорхой асуудлууд бий. Нийгмийн энэ реформийг хууль тогтоох дээд байгууллага, УИХ-д ч гэсэн хийх ёстой. Тэгэхгүй бол нам төрөөс хүчтэй, хууль тогтоох байгууллагаасаа ч илүү эрх мэдэлтэй болчихоод байна. Төрөөс илүү эрх мэдэлтэй намын энэ бүлэглэлийн тогтолцоог ч нураах цаг болсон.

-Засгийн газар байгуулагдснаасаа хойш албан тушаалын томилгоо л хийж байна шүү дээ. Төрийн албан хаагчдыг хоморголон халж, юмны үнэ өсөж, иргэдийн дунд төрд үл итгэх байдал бий болчихоод байгааг та хүлээн зөвшөөрөх үү?

-Би өөрөө төрийн алба хамгийн тогтвортой байх ёстой гэж боддог хүн. Улс төрийн албан тушаалтан өөрчлөгдөж болно. Харин төрийн албан хаагчдыг улс төрийн шалтгаанаар халж сольж болохгүй гэдэг байр суурьтай байдаг хүн.

-Орон нутгийн сонгууль хаяанд туллаа. Энэ сонгуульд хамтарсан Засгийн газарт нэгдэж байгаа гурван нам ямархуу байдлаар орох нь тодорхой бус байх шиг байна?

-Орон нутгийн иргэдийн өөрөө удирдах байгууллагыг сонгох сонгууль болно. Тиймээс дээрээс нь ямар нэг хатуу журам тогтоож, хайрцаглаж өгөх шаардлагагүй гэж бид үзсэн. Аймаг болгон дээр хүчний байдал тэнцвэртэй бус, харилцан адилгүй байна. Тиймээс нэр дэвшүүлэх, хамтарч, эвсэх асуудлаа орон нутаг дахь намын удирдлагууд өөрсдөө мэдээд шийд гэсэн байр суурьтай байгаа. Зарим тойрог дээр “Шударга ёс” эвслийнхэн АН-тай эвсэж байна. Зарим тойрог дээр АН, МАХН, МҮАН тус тусдаа нэр дэвшигчдээ гаргаж ирж байна. Зарим тойрог дээр ИЗНН-тай ч нэгдэж байгаа. Иргэд маань, намын гишүүд дэмжигчид маань тухайн тойрог дээрээ өөрсдөө шийдвэр гаргаад ялалт байгуулах бололцоотой эсэхээ тооцоод, хэнтэй яаж эвсэж, яаж нэгдэж нийлж сонгуульд орох вэ гэдгээ шийдэж байгаа учраас тэдэнд сонгуулийн сурталчилгаа хийх, нэр дэвшигчдээ тодруулах зэрэг асуудлуудыг шийдвэрлэхэд илүү амар хялбар байгаа.

-Төрийн эрхийг алдсан сөрөг хүчин ч гэсэн энэ сонгуулийг зүгээр алдахыг хүсэхгүй байгаа. Тиймээс асар их хэмжээний хөрөнгө хүч хаях байх. Эрх барьж байгаа намууд орон нутагт хөл, гараа алдахгүйн тулд орон нутгийн сонгуульд заавал ялах ёстой шүү дээ. Нөхцөл байдал ийм байхад хайрцаглалгүйгээр, эмх замбараагүй байдалтайгаар сонгуульд оролцож болно гэж үү?

-Хайрцаглалгүй хаяна гэдэг чинь өөрөө бас л нэг бодлого шүү дээ. Амьдралд илүү дөхүүлж, өөрсдөө шийдвэр гаргах боломж олгож байна гэдэг чинь давуу тал. Орон нутагт ажиллаж байгаа намын удирдлагууд энд сууж байгаа дарга нараас илүүтэйгээр тухайн хороо, дүүрэг, сумаа мэднэ. Тиймээс сонгуульд яаж оролцвол илүү амжилт гаргах вэ гэдгээ ч тооцож л байгаа. Хоёрдугаарт сөрөг хүчин энэ сонгуульд хамаг хүчээ хаяж ажиллах нь мэдээж. Гэхдээ өнгөрсөн УИХ, НИТХ-ын сонгуулиар иргэд МАН-д ямар үнэлэлт дүгнэлт өгч байгааг харсан шүү дээ.

-МАН-аас МАХН руу маш олон гишүүд ирж байгаа, гишүүнчлэлээ сэргээж байгаа гэдэг мэдээлэл цацагдаж байгаа ч МАН-ынхан үүнийг үгүйсгэж байгаа шүү дээ. Яг бодит байдал дээр хэр олон хүн танай намд элсээд байгаа юм бэ?

-Энэ хэн нэгний тарааж байгаа мэдээлэл биш. Нийгэмд ийм давалгаа үүсчихээд байгаа юм. Үүнийг нууж, үгүйсгэх аргагүй. МАХН гэдэг 90 гаруй жилийн түүхтэй том нам хоёр хуваагдчихаад л ийм асуудал үүсээд байгаа шүү дээ. Иргэд аль талыг нь дагавал илүү шударга байх вэ гэдгийг мэдээд байна шүү дээ. Нам гэдэг бүлэглэлийн шинжтэй хэсэг бусаг хүмүүсийн нэгдлийг задалья гэж тэд хүсэж байна. Өнгөрсөн УИХ-ын сонгуулиас өмнө МАХН-д элсэх гэж хүсэж байсан хүмүүс дарамт шахалтанд орж байсан. Ажил албагүй болно, үр хүүхдүүдийг нь хүртэл шахдаг, хялайж хардаг байсан. Харин УИХ-ын сонгуулийн дараа энэ бүх хүлээс тайлагдаж байна. Иргэд хэнийг дагах бэ гэдэг сонголтоо хийх боломжтой болж байна. Аймаг бүрт л янз бүрийн хөдөлгөөнд орж байна. Нэгэнт хувь хүн өөрөө улс төрийн сонголтоо хийгээд МАХН-ыг сонгож байгаа нөхцөлд бид тэр хүнийг дэмжээд л угтаж авна.

-Өнгөрсөн долоо хоногт МҮАН-ын гишүүн, тус намаас квотоор УИХ-ын гишүүн болсон Ц.Цолмон МАХН-д элссэн. Үүнээс үүдэж “Шударга ёс” эвслийн дунд маш том хагарал гарлаа гэдэг ойлголт олон нийтэд бий болоод байна л даа? Хамгийн гол нь Ц.Цолмон гишүүнийг Их хурлын гишүүнээс эргүүлэн татах ёстой гэдэг яриа гараад байгаа. Та УИХ-ын дэд даргын хувьд энэ асуудал дээр ямар байр суурьтай байгаа юэ?

-Аливаа нэг улс төрийн нам, хүчинг сонгоно гэдэг бол тухайн хүний өөрийнх нь сонголт, хувь хүний эрх, эрх чөлөө. Үндсэн хуулинд ч энэ талаар тодорхой заачихсан байгаа. Түүнээс биш хэн нэгэн хүн, хэсэг бүлэг хүнээс хараат байж, нам эвсэлд харьяалагдана гэж байхгүй. Би ч гэсэн өөрөө энэ замаар л улс төрийн сонголтоо хийсэн хүн. Энэ дагуу л Ц.Цолмон гишүүн шийдвэрээ гаргасан. Тэр хүний сонголтыг бид хүндэтгэж байгаа. Хуулийн дагуу эвсэл болж сонгуульд орсон нөхцөлд хэн нэгэн хүнийг Их хурлын гишүүнээр сонгох, эргүүлэн татах асуудлыг Эвслийн төлөөллийн байгууллага шийднэ. Тиймээс Ц.Цолмон гишүүнийг эргүүлэн татах асуудал яригдахгүй байхаа. Яагаад гэхээр МҮАН энэ асуудлыг дангаараа шийдэхгүй. МАХН-тай хамтран шийдвэрлэнэ.

-МҮАН-ын хувьд Ц.Цолмон гишүүнд ч, МАХН-д ч гомдолтой байх шиг байна лээ?

-Гомдох ч хүн бий, гомдохгүй ч хүн бий. Тэдний өөрсдийнх нь л асуудал.

-Эндээс үүдээд “Шударга ёс” эвсэл задрах гэж байна гэсэн хардлага газар аваад байна шүү дээ? Албан тушаал, эрх мэдлийн төлөөх зөрчил хамтарсан Засгийн газрын аминд хүрч магадгүй гэдэг таамаг ч газар авч байна?

-Энэ бол дэндүү өчүүхэн асуудал. Эрх мэдлээс болж төрөөр тоглоно гэдэг өөрөө байж болохгүй асуудал. Хэн нэгэн сайд дарга болох, өөрийнхөө хүмүүсийг албан тушаалд томилох гэдэг тийм чухал асуудал биш. Гол нь ямар зорилгын төлөө эвслээ гэдгээ л сайн санах хэрэгтэй. Том зорилгын хажууд албан тушаал, эрх мэдэл гэдэг өөрөө жижиг асуудал гэж манай намынхан үзэж байгаа. Гэхдээ зориудаар өдөөн хатгаж, Хамтарсан Засгийн газрыг хагалж бутаргах гэсэн санаатай хүмүүс байгааг би үгүйсгэхгүй.

-Та бол олон Засгийн газрын түүхийг мэдэх хүн. Ялангуяа АН-ын байгуулж байсан Засгийн газрууд ээлж дараалан унаж байсан гэдгийг сайн мэднэ. Өнөөдрийн энэ Засгийн газрын амь хэтэрхий хэврэг гэж улс төрчид ярьж байгаа. Та үүнийг хүлээн зөвшөөрөх үү?

-Би тэгж хэлж чадахгүй. Дотроос нь л хагалж бутаргахгүй бол энэ Засгийн газар тогтвортой ажиллаж чадна.

-Гэхдээ МАХН-ынхан л албан тушаалын наймаа хийх гээд АН-ынханг байнга шантаажилдаг. Засгийн газраас гарна, сална гэж байнга Н.Алтанхуягийг дарамталж байна гэсэн мэдээлэл их тарж байгаа шүү дээ?

-Бид олон суудал авсан намыг дагасан. Тэр дундаа манайх цөөн суудалтай намуудын нэг шүү дээ. Бид элдэв хэлэлцээр, албан тушаал гэхээсээ илүүтэйгээр зарчмаа л ярьж байгаа. Тэр ч бүү хэл биднийг хаячих вий, гээчих вий, АН тогтсон, тохирсон зарчмаасаа ухарчих вий гэсэн болгоомжлол манайханд илүү байгаа.

-Болгоомжлол уу?

-Тиймээ. Ийм болгоомжлол маш их байгаа.

-МАХН гэдэг энэ нэрийг Намбарын Энхбаяр гэдэг хүнгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй болоод байна л даа. Тиймээс энэ талаар танаас асуухгүй байж болохгүй нь. Та Н.Энхбаяр даргыг эргэж очсон уу? Одоо биеийн байдал нь хэр байгаа вэ?

-Би Н.Энхбаяр даргатай байнга уулзаж байгаа. Гэхдээ байнга гэдэг нь өдөр бүр гэсэн үг биш шүү дээ. Долоо хоногт хоёрхон удаа ар, гэр намын нөхөдтэй нь уулзуулж байгаа. Н.Энхбаяр даргатай уулзья гэсэн хүмүүсийн тоо хэдэн зуугаараа бий. Миний хувьд МАХН-ын дэд даргын албатай учраас ажлын шаардлагаар уулздаг. Бас тэр хүнийг эргэж тойрох, биеийн байдалд нь анхаарал тавих үүрэгтэй хүмүүсийн нэг нь би. Тиймээс шүүхээс зөвшөөрөл өгсөн нөхцөлд уулзаж байгаа. Байнга эмчилгээ хийж байгаа учраас биеийн байдал нь арай л дээрдэж байна. Гэхдээ энэ хүнийг сайжирч байна, бие нь гайгүй болж байна гэж хэлж чадахгүй.

-Н.Энхбаяр МАХН-ын далдаас удирдаж байгаа гэж эдийн засагч Дашзэвэг гуай ярьж байсан?

-Тэр хүнд ямар ч утас байхгүй. Хатуу хяналтан дор байгаа. Гэхдээ Н.Энхбаяр одоо ч МАХН-ын дарга хэвээрээ байгаа. Энэ хүн МАХН-ын байгуулсан гэдэг нь үнэн шүү дээ. Тиймээс намтай холбоотой асуудал дээр өөрийнхөө боломжоор саналаа хэлэх эрх нь нээлттэй байгаа.

-Н.Энхбаяр дарга дахин давж заалдах уу?

-Давж заалдах шүүх хурал сая болсон. Харамсалтай нь Монголын шүүх дахиад л хууль зөрчсөн шийдвэрээ гаргалаа. Одоо хяналтын журмаар гомдол гаргах байх.

-Н.Энхбаяр даргад оноосон энэ ялыг өөрчлөхгүй бол МАХН дахин даргаа шинээр сонгох шаардлагатай болох байх. Энэ асуудал ер нь яригдаж байгаа юу?

-Одоогоор тийм яриа байхгүй байна. Манай намын дарга улс төрийн хэлмэгдүүлэлтэд өртсөн. Тиймээс эцсээ хүртэл явна. Олон улсын шүүхэд хүртэл хандах эрх нь бидэнд нээлттэй байгаа.

УИХ-ЫН ДЭД ДАРГА ЛОГИЙН ЦОГ: Биднийг хаячих вий, гээчих вий, АН тогтсон, тохирсон зарчмаасаа ухарчих вий гэсэн болгоомжлол манайханд илүү байгаа
Tweet
Bolod.mn