БНСУ-ын Корей их сургуулийн Анам эмнэлгийн эрхтэн шилжүүлэх төвийн дарга Ким Дун Шигтэй ярилцлаа. Профессор Ким Дун Шиг нь донорын хамт 10 гаруй монгол хүнд элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал хийж амьдрал бэлэглэсэн ачтан билээ.

-Та олон хүнд элэг шилжүүлэн суулгасан ачтан. Эндээс яриагаа эхлэх үү?

-Элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал нь эрүүл хүний элгийг өвчтөнд суулгаж өгдөг нэг ёсондоо элэг солих мэс засал юм. Ямар нэгэн шалтгааны улмаас элэг өвчилж хэвийн үйл ажиллагаагаа хангаж чадахаа больсон нөхцөлд элгийг бүрмөсөн авч өөр хүний элгийг бүхэлд нь болон хэсэгчилж суулгах үйл явц гэж хэлж болно. Шинээр суулгасан элэг хэвийн ажиллахын тулд элэг рүү орж, гарч байгаа судсыг сайн холбож өгөх ёстой бөгөөд цөсний ялгаралтыг сайтар гадагшлуулахын тулд дээрх судас холбох ажилбарыг хамгийн чухал гэж үздэг. Элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал нь анх 1950-иад оноос эхэлж Америкт судлагдсан бөгөөд 1980 оноос албан ёсоор клиникт хэрэгжүүлж өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд маш олон өвчтөнд шинэ амьдрал бэлэглээд байна. Одоогоор манай улсын элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслын үр дүн дэлхий дахиныг дагуулах хэмжээнд хүрээд байна.

-Нутаг ус, гэр бүлийнхээ талаар товчхон танилцуулна уу?

-Би Солонгосын өмнөд хэсэгт байдаг Дэгү хотод төрж өсөн тэндээ ахлах сургууль төгссөн. Их сургуулийн хувьд Сөүлд байдаг Корей их сургуулийг дүүргэсэн. Аав маань цэргийн хүн байсан болохоор хүүхэд байхдаа их олон удаа нүүж байснаа санадаг юм. Төрсөн ах дүү гэвэл нэг эмэгтэй дүүтэй. Одоо эхнэр, хүү, охины хамт амьдардаг.

-Эмчийн мэргэжил сонгох болсон талаар сонин байх?

-Миний өвөө намайг хүүхэд байхаас эхлээд "Миний хүү том болоод эмч болбол зүгээр дээ" гэж хэлдэг байсан. Одоо өвөө маань хэдийгээр бурхан болсон ч би тэр үеэс эхлэн эмч болно хэмээн боддог болсон. Би анагаахын сургуульд элсэн орсноос хойш үхэл амьдралын зааг дээр ажиллах мэс заслын эмчийн мэргэжилд татагдан сургууль төгсөхөөсөө өмнө мэс заслын эмч болохоор шийдэж билээ. Тухайн үед элэгний хатуурал гэхэд л ихэнх тохиолдолд эмчилгээ байхгүй үхэхээс өөр гарцгүй хэмээн ойлгодог байсан. Тиймээс элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал нь эмчилгээгүй гэх өвчтөнүүдийг амьдруулж чадахаар барахгүй мэс заслын хувьд ч өөрийгөө сорьж болохуйц салбар хэмээн үзэж энэ чиглэлээр мэргэжил эзэмшсэн юм.

-Танай эмнэлэг болон эрхтэн шилжүүлэх төвийн талаар сонирхмоор байна?

-Манай эмнэлэг (Корей их Сургуулийн Анам эмнэлэг)-ийн эрхтэн шилжүүлэх төвд элэг шилжүүлэн суулгах баг, бөөр шилжүүлэн суулгах баг, зүрх шилжүүлэн суулгах багууд идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж байна. Элэг шилжүүлэн суулгах багт надаас гадна Юү Ён Дун профессор, Жон Сон Вон профессор, Жи Үн Бэй эмч, бөөр шилжүүлэн суулгах багт Паг Гуон Тэй профессор, Жон Чоль Үн профессор, зүрх шилжүүлэн суулгах багт Сун Хью Сон, Жон Жей Сон зэрэг профессорууд ажиллаж байгаа. Үүнээс гадна эмч өвчтөний хооронд хамгийн чухал гүүр болж байдаг Ким Сү Ён, Ким Сү Жин нарын зохицуулагч ажиллаж байна.

-Юунаас болж хүмүүс элэгний хорт хавдраар их өвчлөх болов?

-Уг хавдар нь ихэвчлэн элэгний өвчний эх сурвалжтай хүмүүст үүсдэг гэж тогтоогдоод байгаа. Эх сурвалж гэдэг нь элэгний В, С вирусийн өвчлөл, архи удаан хугацаанд хэтрүүлэн ууснаас болж үүсдэг алкохолын шинжтэй үрэвсэл, элэгний өөхжилт зэрэг юм. Ихэнх тохиолдолд үрэвсэл удаж даамжирсны улмаас элэгний хатуурал руу шилждэг бөгөөд элэгний хатууралтай өвчтөнүүдэд хорт хавдар үүсэх магадлал өндөр байдаг гэж үздэг. Элгэнд хавдар үүсэх явц нь ерөнхийдөө ямар ч шинж тэмдэг илрэхгүй байх нь олонтаа тул шинж тэмдэг илрэх үед өвчний явц хүндэрсэн байх нь элбэг байдаг. Иймд дээр дурдсан В, С вирусийн улмаас элэгний үрэвсэлтэй болсон хүмүүс тогтмол шинжилгээнд хамрагдаж хавдар үүссэн эсэх талаар зайлшгүй хянуулах шаардлагатай юм. БНСУ нь мөн ялгаагүй В вирусээр өвчилсөн өвчтөний тоогоор дэлхийд өндөрт ордог улсын нэг. Түүгээр ч барахгүй элэгний хорт хавдар үүсч байгаа хувиараа ч дэлхийд хамгийн өндөрт ордог. Монгол Улсыг ч гэсэн би энэ талаар манай оронтой төстэй байдалд байгаа гэж ойлгодог. Одоогоор манай улсад элэгний хорт хавдартай өвчтөнүүдэд хийж байгаа эмчилгээ гэвэл элэг тайрах, шилжүүлэн суулгах мэс засал, Radiofrequency ablation (RFA), Transarterial chemoembolization (TACE), Ethanol injection therapy (EIT), Radioembolization, Systemic chemo treatment , External radiation treatment зэрэг эмчилгээг хийж байна. Үүн дотроос өвчтөн эдгэрэх боломжтой эмчилгээнд элэг тайрах, шилжүүлэн суулгах мэс засал, ethanol injection therapy зэрэг эмчилгээнүүд орж байна.

-Элэг шилжүүлэн суулгасан хүн эдгэрсэн гэд гийг батлах баталгаа байна уу. Тийм хүмүүс дунджаар хэдэн жил амьдарч байна?

-Энэ хавдраас урьдчилан сэргийлэхийн тулд өөртөө өвчний эх сурвалж байгаа эсэхийг мэдэх нь чухал. В, С вирусийн гаралтай элэгний үрэвсэл байгаа эсэх, байхгүй бол В вирусийн хувьд вакцин тариулах, архи хэтрүүлж хэрэглэхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Түүнчлэн сүүлийн үед хэт таргалалт нь уг хавдрыг үүсгэх гол шалтгааны нэг болж байгаа тул жингээ хэтрүүлэхгүй байх нь чухал юм. Ер нь өөртөө элэгний өвчин үүсгэх сурвалж байгаа бол шинж тэмдэг байх, байхгүй нь хамаагүй тогтмол шинжилгээнд хамрагдан хавдар үүссэн эсэхийг шалгах нь юу юунаас чухал. Өвчтөний хавдрын явц нь мэс заслын дараах үр дүн, эдгэрэлтэнд хамгийн чухал нөлөө үзүүлдэг. Элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслын өмнө хавдар нь 1 ширхэг бөгөөд 5 см-ээс доош, 3 ширхэг бол тус бүрдээ 3 см-ээс доош байвал элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслын дараа 5 жил амьдрах хувь нь 80-85%-д хүрдэг. Давтаж хэлбэл ерөнхийдөө бүрэн эдгэрэх боломжтой гэж найдаж болно. Гэхдээ элэг шилжүүлж суулгахаас өмнө хавдар их хэмжээгээр газар авсан байвал суулгасны дараа ахиж хавдар үүсэх тохиолдол ч бий.

Ерөнхийдөө элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслын дараа нэг жилийн хугацаанд амьдрах хувь нь 90-95%, 5 жил амьдрах хувь нь 80 орчим хувь байдаг. Элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал хийлгэснээс хойш таван жилийн турш ямар нэгэн асуудал гарахгүй байвал түүнээс хойш хугацаанд элэгний хорт хавдар дахин үүсэх нь маш бага гэж хэлж болох юм. Өнөөдрийн байдлаар манай улс элэг тайрах, шилжүүлэн суулгах мэс заслын тоогоор дэлхийн хэмжээнд хамгийн их хийгдэж байгаа улсын нэгэнд багтаж байгаа. Элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал нь донор байснаар хийгддэг мэс засал боловч одоогийн байдлаар манай улсын хувьд тархины саажилтанд орж унтаа байдалд орсон өвчтөн олон байхгүй тул олонх өвчтөнүүд амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгуулж байна.

-Таны хувьд элэг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг хэдийнээс эхэлж хийсэн бэ?

-Би 2004 оноос албан ёсоор элэг шилжүүлэн суулгах мэс засалд суралцаж эхэлсэн. Мэдээжийн хэрэг мэс засалд орох цаг нь урт бөгөөд амьд донороос элэг авах тохиолдолд дунджаар 12 цаг орчим хугацаа зарцуулагддаг. Элэг шилжүүлэх мэс заслыг амжилттай явуулахын тулд сайн бэлтгэгдсэн баг хэрэгтэй бөгөөд уг мэс засал нь нилээд төвөгтэй учраас нэг хүн дангаараа хийх боломжгүй байдаг. Хамгийн гол нь гар нийлсэн сайн баг байх шаардлагатай.

-Монгол өвчтөнүүдэд элэг шилжүүлэн суулгасан мэс засал хэр амжилттай болов?

-Одоогийн байдлаар манай эмнэлэгт зургаан монгол өвчтөн амьд донороос элэг шилжүүлэн суулгах мэс засал хийлгээд байна. Бүх мэс засал амжилттай болж өвчтөнүүдийн биеийн байдал нь хэвэндээ ороод байна. Донор болсон зургаан хүн ч гэсэн хүндрэлгүй сайн байгаа.

-Донорын хувьд мэс заслын явцад болон мэс заслын дараа хүндрэл гарах тохиолдол байдаг уу?

-Донор ч гэсэн ялгаагүй том мэс засалд орж байгаа учраас мэс заслын явцад болон дараа хүндрэл гарч болно. Гэхдээ донор нь энгийн хүмүүсийг бодвол эрүүл мэнд сайтай, гэр бүл, бусдын төлөө өөрөө шийдвэр гарган мэс засалд орж байгаа учраас эмч, мэргэжилтнүүд донорыг аль болох хүндрэл багатай байлгах үүднээс бүх хичээл зүтгэлээ дайчлан ажилладаг. Донорын мэс заслын тухайд дэлхий дахинд гаргасан мэдээнээс авч үзвэл баруун талын элгээ донор болгон өгсөн тохиолдолд нас баралтын хувь 0.1-1% орчим гэсэн үзүүлэлт байдаг. Тоон үзүүлэлтийн хувьд бага тоо мэт харагдавч эрүүл саруул хүний хувьд төсөөлж боломгүй хэрэг учраас эмч, мэргэжилтнүүд дээрх нас баралтыг 0% болгохын төлөө хичээнгүйлэн ажиллаж байдаг. Донор нь мэс засал хийлгэсний дараа ихэвчлэн 7-10 хоногийн дараа эмнэлгээс гардаг бөгөөд элэгний төлжилтийн хувь нь мэс засалд орсноос хойш хоёр долоо хоног өнгөрөхөд 80 хувьд хүрдэг. Цаашлаад төлжилт нь зургаан сараас нэг жилийн дараа аяндаа явагдах бөгөөд ихэнх доноруудын элэг эхний хоёр долоо хоногт нөхөн төлждөг. Донорууд мэс заслын дараа биеийн байдал хэвэндээ орвол өдөр тутмын амьдралд нь хүндрэл багатай байдаг гэж үздэг хэдий ч зарим өвчтөнүүд ядрах тохиолдлууд гардаг тул ерөнхийдөө зургаан сар орчим өнгөрсний дараа аажмаар хэвэндээ ордог. Мэс заслын дараа анхаарч болгоомжлох зүйл гэвэл элэг бүрэн гүйцэд төлжих хүртэл элгэнд хортой зүйл ялангуяа архи, өөх, тослог ихтэй хүнс аль болох хэрэглэхгүй байх нь чухал ба шарх эдгэх хүртэл нэг сар хагасаас хоёр сарын хугацаанд хэвлийн хэсэгтээ хүч өгөх дасгал хийхгүй байх нь зүгээр.

-Сүүлийн үед Монголчууд БНСУ-д эрүүл мэндийн үзлэг шинжилгээ болон эмчилгээ хийлгэх нь эрс өсч байна. Тэр дундаа Корей их сургуулийн Анам эмнэлэгт элэг болон бөөр шилжүүлэн суулгуулах мэс засал хийлгүүлж байна. Энэ өвчтөнүүд эх орондоо буцаж ирээд эмчилгээгээ үргэлжлүүлэх шаардлагатай. Энэ талаар та юу хэлэх бол?

-Монголын олон өвчтөн манай эмнэлэг төдийгүй Солонгосын бусад эмнэлэгт эмчилгээ хийлгэж байгаа тухай би сонсож байгаа. Яваандаа эдгээр хүмүүсийг эх орондоо буцсаны дараа эрүүл саруул байлгахын тулд хоёр орны эрүүл мэндийн байгууллагын хамтын ажиллагаа чухал гэсэн бодол над төрдөг. Ялангуяа элэг, бөөр шилжүүлэн суулгах төдийгүй шилжүүлэн суулгах мэс заслын салбарт өөр салбарыг бодвол тоног төхөөрөмж гэхээсээ илүү хүн өөрөө хамгийн чухал байдаг. Өөрөөр хэлбэл эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс заслыг өөрийн орондоо хэрэгжүүлснээр эрхтэн хүлээн авсан өвчтөнүүдийг асарч халамжлах сургалтанд хамрагдсан олон хүн цаашдаа Монгол Улсад хэрэгтэй байх болов уу гэж бодож байна. Өмнө нь Монголын хэд хэдэн эмч Солонгосд ирж сургалтад хамрагдсан байдаг. Энэ тал дээр манай эмнэлгийн зүгээс ч гэсэн байнгын анхаарал тавьж боловсон хүчний сургалтын асуудал дээр хичээж ажиллахаар төлөвлөж байна. Манай Корей их сургуулийн Анам эмнэлэг бол Монгол Улстай олон талаараа дотно харилцаатай эмнэлэг гэж хэлж болох юм. Цаашдаа ч би болон манай Паг Гуон Тэй профессор танай оронд ажлын айлчлал хийж өөрсдөө эрхтэн шилжүүлэн суулгах мэс засал хийх ба өвчтөний эмчилгээний тал дээр тусламж дэмжлэг үзүүлэх талаар бодож байгаа.

-Монгол хүмүүс болоод элэгний өвчтэй хүмүүс юу анхаарах ёстой вэ?

-Би Монголд элэгний өвчтэй хүмүүс их байдаг гэж сонсоод гайхаж байсан. Дээр хэлсэнчлэн В, С вирусийн элэгний үрэвслийг эрт оношлон эмчилбэл үр дүнтэй байдаг бөгөөд архагших тохиолдолд хавдрын шинжилгээнд тогтмол хамрагдах хэрэгтэй. Өмнө нь манай эмнэлэгт элэг шилжүүлэн суулгах мэс засалд орохоор танай улсаас хэд хэдэн хүн ирсэн бөгөөд хавдрын явц хэт даамжирсны улмаас эмчилгээ хийлгэж чадалгүй буцсан тохиолдол бий. Тэгэхээр нярай хүүхдийг В вирусийн эсрэг вакцинжуулалтад хамруулж В, С вирусийн элэгний үрэвсэл байгаа эсэхийг эрүүл байхад нь шинжлэх нь чухал бөгөөд үрэвсэлтэй гарах тохиолдолд шинж тэмдэг илрэхгүй байсан ч нэг жилээс зургаан сарын давтамжтай тогтмол шинжилгээнд хамрагдаж байхыг зөвлөе.

-Цаг гаргаж бидэнд ярилцлага өгсөн танд баярлалаа!

-Цаашдаа Монгол Улс, БНСУ-ын харилцаа улам батжин бэхжихэд эрүүл мэндийн салбарын харилцаа, хамтын ажиллагаа чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт найдаж байна. Анхаарлаа хандуулсан та бүхэнд, танай сониныхонд баярлалаа.

mongolnews

Ким Дун Шиг: Монголоос зургаан хүнд элэг шилжүүлэн суулгасан. Бүгд сайн байгаа
Tweet
Bolod.mn