тавигддаг гэдэг “Гамлет” УДЭТ-ын тайзнаа 33 жилийн дараа мориллоо. “Би” гэж хэн бэ, “Би” энэ хорвоод орших уу, эс орших уу гэсэн асуултад хариулт өгөхөөр дахин морилсон нь энэ. Дэлхийн олон бvтээлээс ямар ч цаг vед тавьсан агуулга, утга чанараа алддаггvйг нь л сонгодог гэж нэрлэдэг. “Гамлет” бол сонгодгийн дээд бvтээл гэдгийг нээлтийн vеэр vзэж, мэдэрч суулаа.

Улаан хивсэн дээр алхсан “Гамлет”

Гадаа цас бударсан өвлийн жихvvн орой... УДЭТ-ыг зорьж шинэхэн улирлын нээлтэд оролцохоор ирж яваа vзэгчдийн сэтгэл будран орох цасыг ч хайлуулахаар хvчтэй догдлол, хvлээлт, баяр баяслаар шатаж байсан нь мэдээж. Гэхдээ тэднээс илvv дэлхийн утга зохиолын сор болсон Уильям Шекспирийн “Гамлет” жvжгийг амилуулахаар тайзны ард айдас бас догдлол, бяцхан сандрал дунд зогсох уран бvтээлчид дvрэлзэн асч байсныг жvжгээр дамжуулан мэдэрсэн билээ.
Цагаахан цасан дээр дэвссэн улаан хивс театрын vе vеийн уран бvтээлчдийг шинэхэн улиралын нээлтэд хөтлөн оруулж байлаа.

Театр мөнхийн залуугаараа байдаг

УДЭТ-ын vзвэрийн шинэ улирал, “Гамлет” жvжгийг нээж УДЭТ-ын ерөнхий захирал Д.Цэрэнсамбуу “Манай театр У.Шекспирийн нийт зургаан бvтээлийг тайзнаа амилуулжээ. 1979 онд “Гамлет”-ыг vзэгчидтэйгээ уулзуулж, “Эрдмийн” гэдэг цол авч байлаа. Энэ агуу бvтээлийг дахин та бvхэндээ толилуулахад Засгийн газар маань их дэмжлэг vзvvлсэн билээ. Тэр дундаа УИХ-ын дэд дарга С.Баярцогтод онцлон талархал илэрхийлье. Тэрээр Сангийн сайд байхдаа “Гамлет” жvжгийг тайзнаа тавих 140 сая төгрөгийн санхvvжилтийг шийдэж өгсөн нь өнөөдөр биднийг ийн баяртай уулзуулж байна” гэсэн юм.
Харин уран бvтээлчдээ төлөөлж төрийн соёрхолт, Ардын жvжигчин Н.Сувд vзэгчидтэйгээ мэндчилсэн. Тэрээр Монголын анхны Офелия. “Яг 33 жилийн өмнө зvрх минь цээжээ дэлбэлэх шахам цохилон, догдолсоор тайзны ард зогсч байлаа. Өнөөдөр харин хөшигний урд ч гэсэн зvрх маань хvчтэй цохилж байна. “Vзэгчдийн танхим дvvрэн байхад, жvжигчид хамгийн жаргалтай, хамгийн баян байдаг” гэж агуу зохиолчийн жvжгийн vгэнд байдаг. Өнөөдөр бид тийм л байна” гэж хэлээд бурхны орноос харж суугаа алтан vеийнхэн, мөр зэрэгцэн ажиллаж байсан нөхдvvд, тэдний залуу халаа болж яваа уран бvтээлчдэд баяр хvргээд “Театр мөнхийн залуугаараа байдаг юм шvv” гэлээ.

Хөшиг нээхийн өмнө хөгжим

Хөгжмийн зохиолч С.Сансаргэрэлтэхийн зохиосон хөгжим нvргэлэн жvжиг эхлэх нь тэр. Жvжгийг чихэнд хvргэдэг хамгийн гол чимэг бол хөгжим. Хөгжмийн зохиолч С.Сансаргэрэлтэхийн анх удаа жvжигт зориулан бичсэн хөгжмийн зохиол нь 33 жилийн тэртээх “Гамлет”-ийг өнөөдрийнхөөс ялгах бас нэгэн хэмжvvр. Нvргэлсэн тvгшvvртэй хөгжим аажим аажмаар намсан, найр наадмын хөнгөн хөгжим болон хувирч, хөшиг нээгдлээ.

Олны дунд ганцаардсан Гамлет

Данийн ван, Гамлетын аав таалал төгсөөд хоёрхон сар болжээ. Гэсэн ч ордонд Гамлетаас бусад нь найр наадам болж, хөгжин цэнгэнэ. Тvvний ээж Гертруда Гамлетын авга ах Клавдитай гэрлэж буй нь энэ. Аавыгаа алдсан Гамлетэд энэ бvхэн утгагvй мэт санагдана. “Тэнгэрийн салхи тэнгэрлэг царайд нь хvрчих вий гэж хайрладаг байсан аавын минь эхнэр. Цадах тусмаа өлсөх мэт аавд минь дурладаг байсан ээж минь энэ хvн мөн vv” гэдэг асуулт бас аавынх нь vхэл Гамлетийн өмнө өндрөөс өндөр хана хэрэм мэт дvнсийнэ. Vнэн мөнийн эрэлд гарахдаа солиорсон дvр эсгэх Гамлетийн дvрийг жvжигчин С.Болд-Эрдэнэ ухаалаг, чадварлагаар гаргаж чаджээ. Жvжгийн дотор чадварлаг жvжиглэх тvvний авьяасыг vзэгчид бишрэн магтаж байлаа.
Янаг бvсгvй, хадам ээж, халамжит эх

Зугаа цэнгэлд толгойгоо алдсан Гертруда. Нөхрөө алдсан ч дахин нөхөрт гарсан бvсгvй. Энэ дvрийг гавьяат жvжигчин У.Уранчимэг vзэгчдэд хvргэсэн юм. Тvvний урт хөл, хурц нvд, ялдам инээд янаг бvсгvйн дvрийг гаргахад ёстой л нvдээ олжээ. Гэвч Гертруда хадам ээж, халамжит эх хэзээ ч байгаагvй. Эр нөхрийнх нь амийг хороосон хvнтэй гэрлэж, аз жаргалд умбаж буй мэт боловч тэр амьдралын vнэ цэнэ чухам юунд байдгийг хожимдож ухаарна.
Гертрудад хувирсан гавьяат жvжигчин У.Уранчимэг энэ орой цэцгэнд “даруулсан” юм. Жvжиг хөшгөө хааж, уран бvтээлчид vзэгчидтэй мэндчилэхэд тvvний нөхөр VДБЭЧ-ын захирал Г.Цоггэрэл эхнэртээ баяр хvргэж улаан сарнайн баглааг бэлэглэсэн нь жvжигчин Урнааг дарах шахам цугласан цэцэгсийн ердөө эхлэл нь байлаа.
Тэрээр “Хvний эрхэмлэж явах ганц зvйл нь гэр бvл. Тэгэхээр энэ дvрээр дамжуулж vзэгчдэд хvн байгаасай, хvний ёсноос гажууд юм битгий хийгээсэй гэдгийг хараасай” гэж хvсч байна хэмээн өөрийнхөө бvтээсэн дvрийг тодорхойлсон юм.

Тэр л ганцаараа золиос...

Гэнэн цагаахан сэтгэлтэй, амьдралын хар бараан, муу муухай талыг огтхон ч мэддэггvй Офелия. Хvмvvнд байдаг хамгийн эрхэм, нандин, сайн сайхан бvхий л чанарыг шингээсэн Офелия бол Гамлетын амьдарч буй бухимдал дvvрэн энэ нийгмийн золиос.
Найруулагч тvvний дvрд сонгон шалгаруулалт явуулсан билээ. Найруулагчийн хувьд Офелияг сонгохдоо ганц том шалгуур тавьсан нь солиорол гэнэ. Жvжигт Офелия ухаан санаагаа алдан самуурч, солиорч буй хэсэг бий. Харин энэ дvрийн төлөө өрсөлдсөн театрын 10 уран бvтээлчээс залуу жvжигчин А.Ганчимэг найруулагчийн дотоод сэтгэлд буусан төсөөллийг гаргаж чадсан аж. Тvvнийгээ ч энэ орой тод томруун харууллаа. Хад, чулууны дундаас ургасан vзэсгэлэнт цэцгийг залуу жvжигчин маань vнэхээр чадварлаг бvтээсэн.

Тэдэнд хамгийн чангаар алга ташисан

Өөрийн ах Данийн ванг өөрийн гараар хороож, хатантай нь гэрлэж ван болсон Клавди. Зугаа цэнгэл, эрх мэдэл тvvний хувьд ахаас нь илvv vнэтэй. Энэ дvрийг Монголын тайзнаа анх Ардын жvжигчин, төрийн шагналт Г.Гомбосvрэн гуай бvтээж байсан тvvхтэй. Харин энэ удаа Г.Гомбосvрэн багшийн шавь Ардын жvжигчин П.Цэрэндагва гуай амилууллаа.
Тэрээр багшийнхаа бvтээсэн дvрийг амьдруулаад “Гомбосvрэн багш бол Монголын тайз дэлгэцийн урлагт монгол жvжигчний дээд сургуулийг бий болгосон хvн. Энэ хvний тоглосон дvрд тэр бvр хvн тоглоод байдаггvй. Тохиолдлоор надад хоёр дахь удаагаа таарч байна. Тиймээс бодох, санах зvйл их байсан. Би иргэний хувьд эмзэглэж буй сэтгэлээ уран бvтээлчийн аргаар илэрхийлэн таашаал авах гэж энэ дvрд тоглосон. Энэ жvжиг орших оршихгvйн тухай өгvvлж байгаа. Оршихын төлөө зvтгэдэг хvн байхад, оршиж болохгvй хvн орой дээр гарчихсан тохиолдолд сэтгэл эмзэглэдэг. Энэ жvжгийг vзсэн бол хvнд хэлж чадахгvй, эмзэглээд байгаа vгээ өөрсдөө хашгирч чаддаггvй юмаа гэхэд, таны оронд орилж буй хvнийг хараад уужрах байх гэж бодож байна” хэмээв. Ардын жvжигчин П.Цэрэндагва театрын ахмад уран бvтээлчдийн тоонд орох ч тvvний хурдан шалмаг хөдөлгөөн, жvжиглэлт залуучуудаас хол илvv гарахаар байсан юм. Vзсэн vзэгчид тvvнийг “Тайзнаас буух тухай ойрын 20 жилдээ ярихгvйгээр эрч хvчтэй байна шvv” гэж хөөрөлдөн сууна. Vзэгчдийн талархалыг хvлээсэн бас нэгэн жvжигчин бол Офелиягийн аав Полонигийн дvрийг бvтээсэн гавьяат жvжигчин Б.Жаргалсайхан. “Би уг нь олон vг яриад байдаг хvн биш л дээ” хэмээн олон зvйл ярих Полонигийн дvрийг өөрийнхөө туршлага, чадвартай хамт нэгтгэн гаргаж, vзэгчдээр vзэн ядуулж чадсан юм. Жvжигчин хvний хийх ёстой зvйл бол өөрийн бvтээж буй дvрдээ vзэгчдийг vнэмшvvлэх. Б.Жаргалсайханыг vзэгчид жvжиг дуусан дуустал хорсон, vзэн ядсан нь итгэл vнэмшлийн тод жишээ.

Гамлетийн солиорол монголчуудын саруул ухаан

Нийгмийн зөрчил, бухимдал, худал хуурмаг, эс бvтэх бvхнийг өөрөөрөө, өөрийн солиорлоор илэрхийлэх Гамлетын дvрийг найруулагч Н.Наранбаатар “Монголын ард тvмний саруул ухаан” хэмээн тодотгосон. XXI зуунд техник технологийн хөгжлийг гэрлийн хурдаар хэмжихvйц хэмжээнд хvрсэн ч хvний язгуур эрх гэгч зvйл алдагдаж, сайн муу, vнэн худлын дэнсэн дээр сөрөг тал руугаа давамгайлж, материаллаг сонирхол ихтэй, өнгөц, хийсвэр болсон энэ цаг vед “Гамлет” жvжиг тайзнаа тавигдаж байгаа нь цагаа олсон гэдгийг ч тэр онцолсон.

Анхны Гамлет зочилсон нь

Монголын анхны Гамлет төрийн шагналт, ардын жvжигчин Л.Жамсранжав гуай аль хэдийнэ тэнгэрийн оронд одсон гэж vv. Тэрээр амьд ахуйдаа Гамлетийг бvтээж, vзэгчдийн зvрх сэтгэлд амьдарч чадсан. Харин өнөөдөр тvvний төрсөн дvv зураач Л.Аюуш ахынхаа Гамлетад тоглож байсан vеийг цааснаа буулгаж УДЭТ-т бэлэглэсэн юм. Жавхаатай, vнэнийг эрэлхийлсэн нvдээр тvvний хөрөг театрын тайзнаас vзэгчидтэй харцаараа мэндчилэх шиг... 33 жилийн тэртээ “Гамлет” жvжгийн тайзыг дvv нь зурж, ах нь гол дvрд нь тоглож байж.

Та хожимдов...

Хvн амьдрах гэж vхдэг vv, vхэх гэж амьдардаг уу. Энэ хорвоо дээр орших уу, эс орших уу гээд тайлагдаагvй олон асуултанд хариулт өгөх сонгодог бvтээл ийн хөшгөө нээлээ. Vзэгч бvр өөрийнхөөрөө ойлгох, бодох сэтгэлгээний эрх чөлөөг олгосон драмын эмгэнэлт жvжгээс би хvссэн хариултаа авсан. Та ч бас хариултаа аваарай...