Тэд хүн амаа чадан ядан шингээж буй нийслэлээ чулуун баримлаар чимж эхлэв.

Хөшөө, дурсгал уг нь тухайн улсын зан заншил, урлаг, оюун сэтгэлгээний хөгжил, үндэсний бахархалтай холбоотой үй олон мэдээлэл, гайхамшигт түүхийг өгүүлж байх ёстой. Гэвч тив алгасан аялж, гаднын хэлбэр загварыг хуулж сурсан Монголчууд хөшөө дагасан соёлд өөр өнцгөөс хандаж эхэллээ.

Улаанбаатарчууд чимээгүй хотын чулуун хөшөөнд боомилогдож хүрээгээ тэлэх боломжгүй болчихоод буй. Гэтэл хэнд, юунд зориулсан нь үл ойлгогдох, түүхийн ач холбогдолгүй хөшөө өдрөөс өдөрт нэмэгдэхийг яана. Ядаж байхад хөшөө дурсгал босгох хэн нэгний санаачилгыг хүлээн авч, улсын нийслэлд заавал байх ёстой эсэх, зураг төсөл нь үүх түүхээ илтгэж, хотын өнгө үзэмжид эерэг нөлөөлж чадах, эсэхийг шүүн хэлэлцэж, байршил тогтоон хэрэгжүүлж, зохицуулалт хийдэг байгууллага өнөөдөр алга.

Түүх, урлаг, хот байгуулалтын салбарынхны оролцоотой эрх бүхий мэргэжлийн зөвлөлийн үүд хаалгыг яаралтай нээхгүй бол хэн дуртай нь хөшөө босгох нь ердийн үзэгдэл болох төлөвтэй. Монголын төрд хийж бүтээсэн зүйлтэй гавьяатны дурсгалд зориулсан самбар, багана, суварга, цээж баримал, хөшөө босгох, гэр музей, цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулах зөвшөөрлийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, ИТХ олгодог. Тийм учраас дархан эрхтэй орон нутгийн удирдлагаас дэмжлэг авсан ямар ч төсөл тухайн оны төсвөөс санхүүжилт авдаг юм байна. Харин хөшөө, дурсгал босгох давуу эрхийг гартаа атгасан орон нутгийн удирдлагууд эрх мэдлээ ашиглан нийслэлийг чулуун баримлаар дүүргэх нь. Энэ нь сүүлдээ бизнес болон цэцэглэж, Ялалтын талбайн голд Чингэлтэй дүүргийн Засаг дарга асан Д.Ганболд “Тусгаар тогтнолын хөшөө”, Чулуун овоонд Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга Б.Батзориг ямар гавьяа, үйлстэй нь үл мэдэгдэх нохойн цаашлаад эвтэй дөрвөн амьтдын хөшөөг хэдэн тэрбум төгрөгөөр босгож улсын төсвийг зарлагадсан баримт бий.

Түүнчлэн Баянгол дүүргийн Засаг дарга Л.Амгалан Тээврийн дээд сургуулийн урд босгосон Алун гуа эхийн хөшөөг барихад зориулж дүүргийн төсвөөс хагас тэрбум орчим төгрөг авсан байх юм.

Засаг ноёдтой уралдан хөдөө орон нутагт боссон хөшөө дурсгалын хувилбарыг нийслэлд “шахах” ажлыг ИТХ-ын төлөөлөгчөөс яамны түшмэд хүртэл хийдэг болж чулуун барималын тоог өсгөх болжээ. Улаанбаатар хотод 2006 онд түүх соёлын үнэт дурсгал бүхий хөшөө баримал 105 байсан бол энэ тоо өнөөдөр хоёр дахин нэмэгдсэн аж. Тэдний дунд Монгол Улсын түүхтэй салшгүй холбоотой гэж онцлох нь Их Монгол Улс байгуулагдсаны 800 жилийн ойгоор босгосон Их Эзэн Чингис хааны хөшөө, Халх голын дайны баатар Д.Дандар, Соён гэгээрүүлэгч, ардын билэг авьяас тан, зохиолч, эрдэмтэн Б.Ринчен, Их зохиолч Д.Нацагдорж, Монгол Улсаас дэлхийн II дайны фронтод илгээсэн “Хувьсгалт Монгол” цуваанаас эргэж ирсэн танкийн хөшөө, Хэлмэгдэгсдийн дурсгалд зориулсан баримал гээд хуруу дарам цөөхөн. Юутай ч хөшөө дурсгалууд төрийн өмчид байж түүхийн, хосгүй үнэт, үнэт, ердийн гэж ангилагдан, мэдээллийн санд бүртгэдэг.

Харин хувийн өмчлөлд байдаг зарим нэгийг өмчлөгчийн хүсэлтийг харгалзан нууцалж болдог гэнэ. Ийнхүү эзэн нь нууцлагдмал байж болдог учраас хэн дуртай нь төрсөн эцгээ, хэн нэгэн улстөрч, хурдан морьд, нохой, эвтэй дөрвөн амьтан, тарвага, аргал угалз тэр ч бүү хэл эр хүний бэлэг эрхтэнийг хөшөөнд мөнхөлж байна. Автомашины түгжрэл ихтэй хотод зохион байгуулалтгүй босгосон тэд гээр хөшөө түүх соёл, үндэстний бахархал талаасаа олон зууны настай байж, хүүхэд залуус, гаднын жуулчдад улс орны оюун сэтгэлгээний хөгжлийг түүчээлж чадах уу гэдэг нь эргэлзээтэй л асуудал.

Хэдэн жилийн өмнө 40 мянгатын “Цэцэг” төвийн орчимд нэг өглөө тар ваганы хөшөө тавьсан байсан. Дам сонсвол тарваганы арьс наймаалж бизнесийн гараагаа эхэлсэн нэгэн эр нүгэлээ ийн наманчилж буян үйлдсэн юм байх. Элдэв хийцийн хөшөөнд дасаж амжаагүй явсан нийслэлчүүд хөшөөг хэн босгосон, ямар учиртай эд болох талаар асуудал дэвшүүлж, эздийнх нь эрэлд гармагц нийслэлийн төвд заларсан тарвага гэнэт гарч ирсэн шигээ гэнэт алга болж билээ. Дараа нь тэр баримал Хүүхэд залуучуудын үндэсний соёл амралтын хүрээлэнд чимээгүйхэн нутагшсан байдаг. Эзэндээ л үнэтэй болохоос бусдад хачирхалтай санагддаг энэ мэт хөшөө бусдын хүндлэл үл үзэх нь эмгэнэлтэй.

Бас нэг жишээ татахад, Сүхбаатар аймагт нутагт боссон Тоорой Бандийн хөшөөг сонирхоод гарсан хүмүүс шилийн сайн эрийн дүрийг “хооллож” байна гээд аманд нь хоол цутгаж, халтайлгаж орхиод явахдаа сэтгэл нь эмзэглэдэггүй. Мон голд хөшөө дурсгал ийн үнэгүйдэж байгаагийн зэрэгцээ цагийн аясаар зарим хөшөө улстөрждөг болсон. Энэ хөшөөний нэг нь Ардчиллын алтан хараацай С.Зориг агсны хөшөө. Түүний төрсөн өдөр, амь үрэгдсэн өдрөөр хөшөө тийш АН-ынхан зүглэж хүндэтгэл үзүүлж байхад Д.Сүхбаатарын хөшөөнд МАНыхан л цэцэг өргөж зогсох нь хэвшил болсон. Уг нь хөшөө дурсгал үнэ цэнэтэй байж, гадна дотнын жуулчдын сонирхлыг татаж, улс орныхоо эдийн засагт тодорхой дэмжлэг үзүүлж чаддаг байх ёстой. Эртний Ром, Парис зэрэг хөгшин Европын олон хот дундад зууны үеийн театр, музейн уран барилгыг түшиглэн сонин хачин үзмэр, тоглоом, зугаа цэнгээний газрууд байгуулж, хотоо бусдаас ялгагдахуйц өнгө үзэмжтэй, алдар цуутай болгож жуулчдын анхаарлыг татдаг. Түүн шиг бид Их эзэн Чингис хааны байгуулсан 850 жилийн төрт ёс, агуу түүх соёлоороо бахархаж, их түүхээрээ иж бүрэн дурсгалын цогцолбор босгох ёстой. Гэвч энэ цогцолборын босгох хэмжээний хөрөнгөөр эвтэй дөрвөн амьтан хэлхэж, тарвага, нохойд хөшөө босгож байгаа нь хачирхалтай.

Өнөөдөр нийслэлдээ архитектур, өнгө үзэмжийн хувьд тийм ч сайнгүй эрээвэр хураавар дурсгал цуглуулж байхаар утга учиргүй чулуун хөшөө нэмэх үү, болих уу гэдгийг шийдэх цаг ирсэн юм шиг санагдана.

Д.Отгонжаргал

ЭХ СУРВАЛЖ: ӨНӨӨДӨР СОНИН

Хэн дуртай нь хөшөө босгосоор байх уу
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (2)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
odjargal gui shine tsagiin darda nariin hoshoog helj bolnoo. harin busd ni chamd salaawch mai shuu!!!!

2016-05-24 | 10:17:28 | 180.149.98.182 |

Зочин
энэ сэтгүүлч юугаа ч мэдэхгүй байж бурах юм аа

2013-11-12 | 12:11:58 | 182.160.32.59 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео