Надад хөнгөн ял өгөөч" хэмээн шүүгч нарын өмнө гөлөг болох нь олонтаа. Хэргээ үнэн зөвөөр мэдүүлээд, хийсэн хэрэгтээ харамсч буйгаа илэрхийлэх юм бол шүүгч нар хөнгөн ял өгдөг гэсэн ойлгоц хэн хүний тархинд байдаг билээ. Чухам энэ л үүднээс шүүхийн өмнө толгой гудайлган зогсч буй гэмт этгээдүүд долоон булчирхайгаа тоочиж, эцэст нь шүүгчээс хөнгөн ял гуйдаг. Тэгтэл хөнгөн ял гуйх нь байтугай шүүгч нарын өөдөөс ач тач хэрэлдэж, салаавч гарган доромжилж, бүр өөдөөс нь нулимж байсан гэмт этгээд Монголын эрүүгийн ертөнцөд хэд хэдэн удаа тохиожээ.

Нэг ёсондоо цагаандаа гарсан буюу цайчихсан. этгээдүүд ийм үйлдэл хийдэг байна. Шүүгч нарын өөдөөс ана мана хэрэлдэж байгаад ялаа хүндрүүлж орхисон хамгийн анхны яллагдагч бол 60-аад оны цуутай гэмт хэрэгтэн "шилэн" Дамдин юмсанж. Түүний үйлдсэн хэрэг гэвэл өөрөөсөө дүү хэсэг залууг гэмт хэргийн зам руу уруу татаж, хоёр ч удаа касс тоносон явдал бөгөөд уг хэрэгтээ үсрээд л 10 жилийн ял авах байж. Тэгтэл "Шилэн" Дамдин шүүх хурал дээр шүүгч нарын өөдөөс хэрэлдэж "Та нар тэгээд чаддаг юм бол намайг цаазаар авчихаач дээ" гэх зэргээр томорчээ. Хууль нь хатуу, шүүгч нар нь чанга байсан жараад оны коммунист дэглэмийн үед хэн ч ингэж томорч байсангүй. Тиймээс "Шилэн" Дамдинд доромжлуулсан шүүгч нар одоогийнхоор бол гүн "шоконд" орж, хүн алж хүрээ талаагүй, ердөө л хэдэн халтар төгрөг тоносон жирийн нэг хулгайчид цаазаар авах ял оноосон гэдэг.

"Шилэн" Дамдинг цааз ял сонсоод тухайн үеийн Улаанбайшингийн шоронд очиход ойр дотнын хүмүүс нь "Чи ямар хүний амь хөнөөсөн биш дээ. Цаазаар авах ял сонсоод байхдаа яадаг юм бэ. Шүүгч нараас уучлал гуй. Тэгээд давж заалд" гэхэд цаадах нь "Би бөөлжсөн бөөлжсөө эргэж долоодог хулгайч биш. Тэр муусайн шүүгч нараас би хэзээ ч амь гуйхгүй" гээд хөдөлж өгсөнгүй. Ингээд л мань хүн "Ноёнтой тэрсэлдсэн хүн толгойгүй" гэгчээр хатуу чанга цаазын илдэнд хар толгойгоо тавьж өгчээ.

Үүнээс хойш 1970-аад оны дунд үед шүүгч нараас айдаггүй нэг зоригтой хулгайч гарч ирсэн нь Ховд аймагтаа нэг хэсэгтээ л дуулиан дэгдээсэн "Чангас" хочит Эрдэнэсонин ажээ. Тухайн үед Ховд аймаг даяар "Эрдэнэсонин гурван хүүхдээ алаад цогцсыг нь хадны хөндийд тэврэлдүүлээд тавьчихсан гэнэ". Эхнэр Галсаа нь уул хадаар бүгээд оргочихсон гэнэ". "Ээжийгээ амьдаар нь баглаж үүрээд оршуулгын газар аваачаад хаячихжээ", " Эхнэрээ ус авч явахад нь хувинг нь цоо буудаж танхайрсан" гэх мэт бузар муухай цуу дэгдэж байжээ. Тийм ч учраас улсын яллагч түүнд 32 жилийн ял төлөвлөсөн байна. Түүний хэргийг шүүн таслах хурал дээр Ховд аймгийн намын хороо, Захиргааны бүх ажилтнууд, аймгийн төвийн бараг бүх хүн цуглаж, сүүлдээ бүр багтаж шингэхээ болиод хаалганы завсар зай, цонхны тавцан дээр хүмүүс пиг шавсан байжээ. Хэргийг хэлэлцэх үед ялангуяа түүнд цааз сонсгох агшинд танхимд ялаа ниссэн ч дуулдахаар нам гүм болсон гэдэг.

Хул шаргал пүүсүү дээлэн дээр шар дурдан бүс ороож, хар эсгий малгай духдуулсан Эрдэнэсонингийн хоёр талд төмөр сараалж дотор мөрдөгч нохой өдөржингөө цагираглан хэвтсэн байна. Шүүгч нар ял оноохоосоо өмнө Эрдэнсонинд хандаж "Чамд хэлэх үг байна уу. Сүүлчийнхээ үгийг хэл" гэхэд мань эр босч "Үнэнийг олдоггүй социалист хууль сөнөтүгэй" , "Шударга бус шүүгч Доржгочоо сөнөтүгэй" хэмээн тааз доргитол хашгирсан гэдэг. Ингэснээр тэр 32 жилийнхээ ялыг дээд хэмжээ болгож хүндрүүлжээ.

Харин 1980-аад оны үед Шөрмөсийн Нямхүү гэгч ёстой л шөрмөстэй хулгайч гарч ирж, шүүх хурал болгон дээрээ шүүгч нарын өөдөөс салаавч өгдөг болсон байна. Халхын рецедив гэмт хэрэгтний нэг болох Шөрмөсийн Нямхүү одоогоос хэдэн жилийн өмнө залуу эхнэрийнхээ гар дээр таалал төгсчээ. "Наранд байх уйтгартай юм, нарсандаа очъё" гэсэн үг түүний амнаас нэлээд гардаг байжээ. Тэрээр далан насыг давж насалсан он жилүүдийнхээ гучаадхан жилийг нь энгийн амьдралд буюу наранд өнгөрүүлжээ. Энэ эр гучаад жилийг наранд өнгөрөөсөн гэхэд арван нэгэн авгай сольж амжсан байгаа юм. Анхны авгайтайгаа суугаад төдий л удаагүй байхдаа Баянхонгор аймгийн "Өлзийтийн худаг" гэдэг газраас замын машинд эхнэртэйгээ сууж "Хүрээ хот гэдгийг чинь үзнэ ээ хө" гэж хөөрцөглөж явснаа төдөлгүй жолоочоо хөнөөж хээр булж орхиод, машиныг нь өөрөө жолоодсоор хот орсон ч юмгүй нутагтаа ирчихсэн гэрийнхээ гадаа нэг их машин тавьчихсан амьтан сууж байжээ. Хамгийн гайхалтай нь Нямхүү машин жолоодох нь бүү хэл бага боловсрол ч эзэмшээгүй байсан гэдэг. Гэтэл мань эр амийг нь хөнөөсөн жолоочийнхоо дэргэд сууж явахдаа жолоодох төдийгүй ойр зуурын гэмтлийг ч яаж аргалж засахыг сурчихсан байж л дээ. Ер нь тэрээр ясны ой сайтай, авхаалжтай эр байсан аж. Гэвч хүн хөнөөх нь бүү хэл мал нядлахад ч эгцэлж харж чаддаггүзй байсан эхнэр нь айж балмагдахдаа цагдаагийнханд үнэнийг өчсөнөөр Нямхүү анх ял сонсч хатуу газрын хаалгыг татжээ. Чухам энэ үеэс л эхлээд л цагдаа, шүүгч, прокурор гээд хуулийн байгууллагын ажилтнуудыг нэг нүдээрээ ч үзэхээ байж, үүнийхээ харгайгаар халхын бүх шорон гянданг гүйцээжээ.

Нямхүү нэг удаа шоронгоос оргохдоо 20 гаруй км газар алхсан байгаа юм. Түүнийг дагаж хамт оргосон залуугийн хөлийн ул улаан нялга юм болж явж чадахгүйд хүрчээ. Тэгтэл Нямхүү гутлынхаа түрийнээс хутга гаргаж ирээд "Энийг ингэж амьдаар нь хээр хаяж улам зовоогоод яахав, алчихъя" гэж бодоод хутгаа далайтал нөгөө эр үсрэн босч ирээд дахин зовиур шаналгаа тоочилгүйгээр сэлүүхэн алхсан гэдэг. Тэрээр удаа дараа шоронгоос оргож, эсвэл шоронд хэн нэгнийг шоглоод ял нэмүүлэх тоолондоо шүүгч нарын өөдөөс том хар салаавч гаргаж "Та нар муусайн хүн яллахаас өөр юм мэддэг юм уу. Тэгээд яллаач дээ. Ялтан хүн нэмж ял сонслоо гээд сайндаа л гяндлуулна биз. Ер нь би тэр гянданд чинь нэг очмоор байна. Тэгээд хурдхан шиг очуулаад өгөөч дээ" гэж томордог байж.Ингэснээр мань эр гурав дөрвөн ч удаа гяндлуулжээ.

Түүний дараа "Бавсай" Чука гэгч зоригтой эр гарч иржээ. Гэхдээ мань эр шүүгч нарын өөдөөс томроод ялаа нэмүүлэх биш хасуулчихсанаараа онцлогтой. Анх тэр нэг залууг хутгалж гэмтээгээд Баянзүрхийн шоронд арван жилийн ялтай оржээ. Энд байхдаа мөн л хутганы хэрэгт орооцолдож, "Хар айраг" хэмээх харанхуй нүхэнд унасан байна. Нэг өдөр "Бавсай" Чука Улсын дээд шүүх дээр очиж байцаагдахдаа "15 жилийн ялтай надад та нар ял нэмж чадах юм уу. Алах ял байхгүй шүү. новшнууд аа" гэж шүүгч нарт томорсон гэдэг. Шүүх хурлыг хүндэтгэн "Бос" гэхэд тэрээр "Битгий солиор" гээд босоогүй байна. Тэгтэл шүүгч таван жилийн чанга дэглэмтэй гянданг гурван жилийн гяндан болгож, 13 жилийн онцгойг нь чанга болгон бууруулахад "Бавсай" Чука учиргүй баярлаж "Ял нэмүүлэх биш хасуулчихлаа. Энэ чинь арай тоглоом биш биз дээ" гэж хашгирсан гэдэг. Шүүгч хариуд нь Тоглоом биш. Төр чамайг арван настайгаас чинь эрхлүүлж зовоолоо. Төр иргэнээ бас хардаг юм шүү. Дахиж битгий хэрэг хийгээрэй" гэж анхааруулжээ. Тэрээр тэр цагаас хойш дахин хэрэг төвөгт холбогдоогүй байна.

Монголын эрүүгийн ертөнцөд "Сохор онио" гэж алдаршсан Цэрэнчимэд цагдаа, шүүгч нараас огтхон ч айдаггүй байж. Түүний эцэг Дүгэржав нь жар, далаад оны үед Улаанбаатар хотын даргын албыг хашиж байсан бөгөед Цэрэнчимэд дарга эцгээрээ түрий барьж, цагдаа шүүгч нарын өөдөөс гал маналзтал хэрэлддэг байсан гэдэг. Энэ ч утгаараа тэрээр шүүгч нарын занаанд орж, хүүхдийн колониос томчуудын шоронд шилжиж, цаашлаад Мааньт, Зүүнхараа, Багануур, Хар-Айраг гээд Монголын том том шоронгуудаар дамжсан байна. 1973 онд аав нь мундагдаж байгаад түүний хэргийг Улсын дээд шүүхээр оруулж ялнаас нь чөлөөлж орхижээ. 1990-ээд оны үед шүүгч нарын өөдөөс томорсон хоёр ч хулгайч тодорсон байна. Нэг нь "Занаг" Төрбат, нөгөө нь Дамчаа-Осорын Энхболд. Төрбат шүүгч нарын өөдөөс томорч "Би новшийн шүүгч нарын оноосон цаазаар авах яланд үхнэ гэж байхгүй. Өөрийнхөө суманд үхнэ" гээд амиа хорложээ.

ЭХ СУРВАЛЖ: ХОРИОТОЙ БҮС СОНИН

Шүүгч нарын өөдөөс томорч байсан шоронгийн үе үеийн атаманууд.
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (2)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Chi uuruu um maani badmi hum

2017-07-04 | 20:09:41 | 202.70.46.239 |

Зочин
Бас нэг хүн байна тэр орчин үеийн авилгачин хулгайч худ******** бас болоогүй монгол төрийг удирдаж явахдаа хөгжилрүү биш хөйш нь чирсэн үхэж д********д ордоггүй Намбарын Энхбаяр гэж хүнийг дуулсан уу

2014-07-24 | 19:13:11 | 202.179.11.94 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео