Нэгэн үе "гал гаргадаг" Өнөрмаа хэмээн шуугиан дэгдээж байсан хүүхний заль луйврыг галын байгууллагад ажиллаж байсан залуухан шинжээч Б гэдэг офицер илрүүлсэн байдаг. Өнөрмаагийн "гал" дандаа хажууд нь хүн байхгүй үед гарч байсан нь Б-д тун сэжигтэй санагджээ. Байсан өрөөний нь хөшигний шаталтаас энэ бол зориуд тавьсан гал байна, тэр тусмаа шүдэнзнийх байж болох өндөр магадлалтайг Б ажиглажээ. Ингээд Өнөрмаагийн хэвтэж байсан эмнэлгийн өрөөнд хэд хэдэн удаа үзлэг хийж байхдаа дутуу шатсан шүдэнзний мод олсноор Өнөрмаа зориуд гал тавиад байгаа нь нотлогджээ.

Уг нь Өнөрмаа шүдэнзээ маш чандлан нууцалдаг байсан бөгөөд орных нь дор дутуу шатсан шүдэнзний мод байгааг хараагүй бололтой. Тэр үед манай дэлхий дээр харь гаригийнхан олноороо "зочилж", ЗХУ-д буусан харь гаригийнхан "Өөрчлөн байгуулалт мандтугай" гэж олны өмнө оросоор хашгирч, гадаадын олон оронд Өнөрмаа шиг биеэс нь "гал гардаг" хүмүүс олширч, монгол хүн хүртэл харь гаригийн хөлгөөр ниссэн, алтан цөгцний Төмөрбаатар, Ромбу гаригийн үзмэрч Дашцэрэн гээд үнэн худал нь мэдэгдэхгүй эх захгүй юм болж байсан болохоор Өнөрмаа бол тэдний өрөөсөн дугуй байв.

Галын шинжээч Б нь Өнөрмаагийн "гал"-ын заль луйврын тухай олж мэдсэнээ хэвлэлийнхэнд ярьсан нь түүний эцэг Батмөнхийн уурыг хүргэж, төрөлх нутаг Хөвсгөлдөө очиж, Б-д хараал хийлгүүлсэн байна. Б-г миний бие таньдаг байв. Өнөрмаагийн "гал"-ыг илрүүлснээс хойш хэдэн жилийн дараа Б-тэй гудамжинд тааралдаад би түүнийг таньсангүй. Өтгөн хар үс нь халцарч унаад халзан толгойтой болжээ. Махлаг бие нь эцэж туржээ. Жаал хуучлангаа бие нь яагаад ийм болсныг асуухад "Өнөрмаагийн заль луйврыг илрүүллээ гэж аав нь надад хараал хийлгүүлсэн. Түүнээс хойш бие минь өөдлөхөө больсон" гэж билээ.Хөөрхий Б-гийн бие өөдлөхгүй байсаар удалгүй нас барсан юм. Хараал жатга үнэхээр байдгийн нэгэн тод жишээ бол энэ юм.

Одоо хоёр дахь баримтын тухай өгүүлье. Миний нэгэн танил бурхан, хуучны эд өлгийн зүйлийн наймаа олон жил хийж байгаад больсон юм. Ялангуяа бурханы наймаагаа бүр больсон. Яагаад больсныг нь асуухад "Надтай хамт бурханы наймаа хийдэг байсан нэг нөхөр Хөвсгөлийн бөө нарын хараалын хорлолоор бие нь нялх хүүхэд шиг болтлоо жижигрэн тамлагдаж байгаад үхсэн. Тийм болохоор би бурханы наймаа хийхээ бүр больсон" гээд доорх түүхийг ярьсан юм.

Талийгаачийн ясыг өндөлзүүлэхгүйн тулд нэрийг нь Пэлжид гэж өөрчилье. Пэлжид Хөвсгөл аймгийн цагдаагийн байгууллагад олон жил ажиллажээ. Ерээд оны эхэнд цэрэг, цагдаагийн байгууллагын олон хүнийг 45 нас хүрэхэд нь хоморголон тэтгэвэрт гаргаж байсан. Пэлжид тэдний нэг болсон тул амьдралын зам мөрөө хөөн хотод шилжин ирж, Дэнжийн мянгын захын хажууханд айлын хашаанд буусан байна. Пэлжид өдөр нь Дэнжийн мянгын хуучин захаар хэсэж, энэ тэрийг сонирхоно. Ингэж явахдаа бурханы наймааг ихээхэн сонирхох болсон байна. Тэр үед шашин шүтлэг сэргэж, хаа сайгүй сүм хийдүүд шинээр байгуулагдаж байсан нь Пэлжидийн толгойд нэгийг бодуулав.

Хөвсгөл бол гучаад оны хэлмэгдүүлэлтэд хамгийн их өртөж, олон арван сүм хийдээ устгуулж, олон зуун ламаа буудуулсан. Пэлжид ажиллаж байсан сумандаа очиж, баахан бурхан гүнгэрваа, шашны эд өлгийн зүйл олж ирэн зах дээр зарж мөнгөжихөөр шийдэв. Ийм луйвар хийх гэж байгаагаа юу гэж нутгийн хүмүүст хэлэх билээ. Харин нутгийнхаа сүм хийдийг хотод байгуулна, бурхан тахил, ном судар, шашны эд өлгийн зүйлс хэрэгтэй байна гэж хөдөөний хүмүүсийг хошгоруулахаа сайн мэдэж байлаа. Ингээд унаа хөлөглөн нутгийн зүг давхив. Нутгийн хүмүүс Пэлжидийг талархан дэмжсэнээр машин дүүрэн олзтой ирж, авчирсан юмаа үнэ хүргэн зарж эхэлсэн байна. Заримыг нь зах дээр, заримыг нь гадаадын хүнд, мөн бурхан тахил, шашны эд өлгийн зүйл зардаг дэлгүүрт гэхчлэн. Овоо мөнгөтэй болсон Пэлжид хашаа худалдан авч, данагар том байшин бариад авав. Хүний шуналд хэмжээ хязгаар гэж байдаггүй юм хойно Пэлжид Хөвсгөл рүү хэд хэдэн удаа явж, олз омог ихтэй ирнэ. Удахгүй хувьдаа машин худалдан авч, амьдрал нь бялхаж цалгиж эхлэв.

Ийм үед нь дээр миний өгүүлсэн танил маань түүнтэй хамт бурханы наймаа хийж байсан юм билээ. Пэлжид хотод юун сүм хийд байгуулах, нутгийн хүмүүсийн итгэл, сүсэг хоёроор ийнхүү тоглож, хар амиа бодож байв. Хотод ирээд Пэлжидтэй тааралдан гэрт нь очиж дайлуулсан нэгэн эр нутагтаа очоод "хэдэн жилийн өмнө хотод очиход Пэлжид "Ажил олдохгүй хэцүү юм. Наймаа хийе гэхээр мөнгө алга. Айлын хашаанд гэрийнхэнтэйгээ хоолтой хоолгүй зутруухан амьдарч байна" гэж ярьж байсан. Сая очиход түүн шиг тансаг амьдарч байгаа хүн цөөхөн байх. Хийсэн ажилгүй хэрнээ хашаа худалдаад авчихаж. Том сайхан байшин барьжээ. Бас хувьдаа машинтай юм. Идэж ууж байгаа юм нь хүртэл тансаг. Өнөө сүм хийд чинь юу болж байна. Очиж үзье гэсэн чинь "Арай болоогүй байгаа. Ажил явж л байна" гээд газрыг нь зааж өгөөгүй шүү.

Цаадах чинь арай биднээс авсан юмаараа хүүдэгнэн тансаглаж байгаа юм биш биз" гэж ярьсан нь олон хүнийг Пэлжидэд үл итгэхэд хүргэжээ. Хот яваад ирсэн олон хүн дээрх эрийн яриаг баталсан байна. Пэлжид хэнд нь ч сүм хийдийг хаана барьж байгаагаа хэлээгүй гэнэ. Бариагүй сүмийнхээ юуг нь ярих билээ. Пэлжидэд уурлаж дургүйцсэн олон хүн чадалтай зайран, удгануудаар түүнд хараал хийлгүүлжээ. Тэр хараал жатгын хорлолоор Пэлжидийн бие ер еедлөхөе больж, амьдрал ахуй нь ч уруудаад эхэлсэн байна. Чухам юу өвдөөд байгаа нь мэдэгдэхгүй хэрнээ бие нь турж жижгэрсээр байв. Эмнзлэг домнолгоор өчнөөн яваад ямар ч тусыг олсонгүй, онош нь тогтоогдсонгүй.

Санаа нь зовсон танил маань хааяа Пэлжидийг эргэж очно. Очих болгонд бие нь улам бүр давжааран жижигэрсээр байжээ. Сүүлдээ хэвтрийн хүн болж бүр нүднээс гарсан байна. Танилыг маань амьсгал хураахаас нь хэдхэн хоногийн өмнө эргэж очиход бие нь бүр 2-3 настай хүүхдийнх шиг давжааран жижгэрсэн байв. Пэлжид хараал жатгыг хариулах гэж олон үзмэрч, лам хуварга, бөө зайрантай уулзахад тэд "Маш хүчтэй хараал жатга хийлгэсэн байна. Бид хариулж дийлэхгүй юм байна" гэсэн адилхан хариу өгсөн байна. Нүд хальтрим аймшигт энэ явдлаас айсан танил маань Пэлжидийг нас барсны дараа "Тэр хараал жатга нь надад бас хүрчих вий" гэж болгоомжлоод бурханы наймаагаа бүрмөсөн больжээ. Ер нь алт ухах, бурхан танилын наймааг буруу хийх нь аминд халтай гэдэг. Пэлжид нутгийн хүмүүсийн итгэл, сүсгээр тоглон, буян бус нүгэл хийсэн учир ийнхүү амьдаараа тамлуулан тамын ертөнц рүү одсон бололтой. Нутгийн хүмүүс Пэлжидийн үхсэнийг сонсоод "Нүгэл нь нүдээрээ гарч үхэж дээ" гэсэн гэдэг.

БОЛСОН ЯВДАЛ СОНИН

Хараал жатгын хорлолоор бие нь жаахан хүүхдийнх шиг болж жижигрэн үхжээ.
Tweet
Bolod.mn