аймгийн Баянгол, Мандал сумдын нутагт алтны үндсэн ордоос алт олборлож боловсруулах үйлдвэрлэл эрхэлдэг. Тус уурхайн бүтээн байгуулалтанд анх 75 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийж дараа нь 16 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт нэмж хийжээ.

Бороогийн уурхайн үйл ажиллагаа нь уламжлалт ил уурхайн арга дээр үндэслэгдсэн бөгөөд 24 цагаар ажилладаг. Тэсэлгээний цооногийг эргэлтэт-цохилттой гурван өрмөөр гаргадаг ба үндсэн чулуулагтай ажиллахдаа хоёр гидро экскаватор, найман 50 тоннын машин, мөн хоёр том ачигч, гурван бульдозер, хоёр грейдер ашигладаг.

Бороогийн алтны орд нь 2.5х1.5 км хэмжээтэй нутаг дэвсгэрийг эзэлдэг. Уурхай хоногт 6600 тн, жилд 2.41 сая тн хүдэр олборлож хоногт 50.900 тн, жилд 18.6 сая тн хоосон чулуулаг гаргадаг. Хүдэр дэхь алтны дундаж агуулга 4.25 гр/тн, хөрс хуулалтын коэффициент нь 7.7 тн хоосон чулуулагт 1 тн хүдэр байдаг. 1 унц алт олборлохын тулд ойролцоогоор 8.5 тн хүдэр, нийтдээ 65 тн уулын цул боловсруулдаг.

Бороогийн боловсруулах үйлдвэр нь бутлалт, тээвэрлэлт, жингээр ялгалт, цианы уусгалт болон нүүрсээр баяжуулах хэлхээнд алтыг гарган авах гэсэн уламжлалт загвартай.

“БорооГоулд” компанийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим нь аюулгүй, байгаль орчинд халгүй үйлдвэрлэл эрхэлж хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх явдал юм. Компани хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүйн ажиллагааны дүрэм журам, стандартыг ягштал мөрдөж ажилладаг. Эрүүл ахуй, аюулгүй ажиллагааны хэлтэс, Байгаль орчны хэлтэс, мөн ажлын байрны эрүүл ахуй, хөдөлмөр хамгаалал ба аюулгүй ажиллагааны хороотой.

Аюул осолгүй үйлдвэрлэлийн шаардлагыг хангах, найдвартай бөгөөд эрүүл ажлын байртай байхын тулд хүнийг үл буруутгах хөдөлмөрийн соёлын бий болгохыг чармайн ажиллаж байна. Хүнийг үл буруутгах соёл нь ажилчдын өөрсдийн үйлдлээс үүдсэн аливаа ослыг өөрсдөө мэдээлэх явдлыг дэмжихэд оршино. Иймээс ажилчид болзошгүй ослыг урьдчилан тодорхойлох ба түүнээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой арга хэмжээг авах, зөвлөмжөө бичих болон гарсан аюул ослыг тодорхойлж түүнийг залруулахаар авсан арга хэмжээг тайлагнасан мэдээллийг агуулсан Метрикс карт, Аюулыг мэдээлэх хуудас зэргийг тогтмол бөглөдөг.

Ажлын байрны аюулыг тухайн ажлын байр бүрт тодорхойлж эрдсийн үнэлгээ гаргадаг. Үүн дээр тулгуурлан шаардлагатай хувийн хамгаалах хэрэгсэл, тусгай хамгаалах хэрэгсэл, нийтийн хамгаалал хэрэгслүүдээр хангаж тэдгээрийн ашиглалт, хадгалалт, хамгаалалтад хяналт тавьж ажилладаг.

Мөн ажилчдаас бүрдсэн бэлтгэгдсэн аврах ажиллагааны багтай. Тэд химийн бодисийн асгаралт гарах гэх мэт онцгой нөхцөл байдлын үед ажиллахад шаардлагатай багаж тоног төхөөрөмж, энгийн үед сургалт явуулах талбай, сургалтын хэрэглэгдэхүүн бүхий байраар хангагдсан байдаг.

Тус компани нь гэрээгээр ажил гүйцэтгэгч нарын эрүүл ахуй, хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагаанд мөн адил анхаарал тавьдаг. Тэдний үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэх стандарт, шаардлагуудыг боловсруулж аюулгүй ажиллагааны сургалтын багцыг бэлтгэж тухайн гэрээ гүйцэтгэгчийг Бороогийн уурхай дээр үйл ажиллагаагаа эхлэхээс өмнө тэдгээрийг урьдчилан хүргүүлж судалдаг.

2006 оноос эхлэн тус компани аврах багийн тэмцээнийг уламжлал болгон зохион байгуулж байна. Анхны аврах багийн тэмцээнд Киргиз улсын Кумторын уурхайгаас баг оролцсоноор олон улсын чанартай тэмцээн болж байсан. 2007 онд зохиогдсон тэмцээнд уул уурхайн аврах анги, ОБЕГ-ын Аврах тусгай анги, ОБЕГ-ын Шуурхай бүлэг 105, Бор-Өндөрийн уурхайн Аврах баг, Дархан-Уул аймгийн Эрэн хайх аврах бүлэг оролцсон улсын чанартай тэмцээн болсон юм. Бороогийн аврах багууд нь хоёр нөхөрсөг уулзалт тэмцээнд аль алинд нь амжилттай оролцож эхнийхэд нь тэргүүн байр, хоёр дахь удаагийнхад нь шилдгийн шилдэг багаар шалгарсан юм.

“БорооГоулд” компани нь Дэлхийн банкнаас гаргасан “Байгаль орчинтой харилцах стандарт”-ын дагуу үйл ажиллагаагаа явуулдаг бөгөөд байгаль орчны нөхөн сэргээлтийг холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хийдэг. Тус компани олборлолтын үйл ажиллагаагаа явуулахын зэрэгцээ уурхайн үйл ажиллагаанд өртсөн талбайдаа нөхөн сэргээлтийн ажлыг нэгэн зэрэг хийдэг. 2004 оноос хойш тус компани 615.5 сая /2007 оны есдүгээр сарын 30-ны байдлаар/ төгрөгийн нөхөн сэргээлтийн ажил хийгээд байна. Үйлдвэрийн зориулалтаар ашигладаг усаа гүний худгаас авдаг ба харин дулааны улиралд хаягдал хадгалах байгууламжийн усыг эргэлтэд оруулж дахин үйлдвэрлэлд ашиглаж гүний эх үүсвэрийг хэмнэдэг.

Боловсруулалтын дараах хаягдлыг агаар хүхэр-давхар ислийн сайжруулсан технологи ашиглан хоргүйжүүлдэг. Хаягдал нь хүндийн жингээрээ зориулалтын байнгын хаягдлын байгууламж руу ялгардаг. Хаягдлын цөөрмөөс хүрээлэн байгаа орчинд үндсэндээ хаягддаггүй байна.

Бороогийн уурхайн бүтээгдэхүүний борлуулалт 2004 оны гуравдугаар сарын 1-ээс эхэлсэн билээ. Тус уурхай 2003 оны 12 дугаар сараас 2007 оны есдүгээр сарыг дуустлах хугацаанд 31.4 тонн алт үйлдвэрлээд байна. Ер нь төслийн нийт хугацаанд буюу ашиглалтынхаа туршид уурхай 44.1 тн буюу 1.42 сая унц алт олборлох юм. Мөн уурхай бага агуулгатай хүдрийг боловсруулж алт олборлох нуруулдан уусгалтын шинэ төслийг хэрэгжүүлж эхлэх бэлтгэл ажлаа хангаад байна. Энэ төслийн хүрээнд бага агуулгатай буюу ойролцоогоор 0.5- 1.5 г/тн-ын агуулгатай хүдрийг боловсруулна.

Компани цаашид Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт оршдог Гацууртын алтны ордыг /”Сентерра Гоулд” корпорацийн хайгуулын үйл ажиллагааг гүйцэтгэдэг “Сентерра Гоулд Монголиа” компанийн хайгуулын ажлын үр дүнд нээгдсэн/ ашиглах зорилт тавин ажиллаж байна.

Монгол улсад оруулж буй хувь нэмэр

1998 онд “БорооГоулд” компани нь Монгол Улсын Засгийн Газартай “Тогтвортой байдлын гэрээ” байгуулсан. Үүний дагуу тус компани зөвхөн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараас чөлөөлөгдсөн байсан билээ. 2007 оны наймдугаар сард тус гэрээнд нэмэлт өөрчлөлт хийгдсэнээр 2007 оны есдүгээр сараас эхлэн аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг одоо мөрдөгдөж буй Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуулийн дагуу 25 хувиар төлж эхэлсэн ба 2007 оны наймдугаар сарын 3-наас эхлэн нөөц ашигласны төлбөрийг урьд нь төлж байсан 2.5 хувиар биш, одоо мөрдөгдөж байгаа ашигт малтмалын тухай хуулийн дагуу 5 хувиар төлж байна. Өнөөдөр “БорооГоулд” компани нь улсын төсөвт татвар төлөлтөөрөө “Эрдэнэт” уулын баяжуулах үйлдвэрийн дараа орж Монгол улсын хоёр дахь том татвар төлөгч болоод байна.

Одоо “Бороо Гоулд” ХХК зарим нэр төрлийн татвар хураамж төлдөг бөгөөд 2004 оны нэгдүгээр сарын 1-ээс 2007 оны есдүгээр сарын 30 хүртэлх хугацаанд улсын төсөвт нийт 66 тэрбум гаруй төгрөгийн татвар хураамж төлсөн. Мөн түүнчлэн энэ хугацаанд тус компани гэрээт байгууллагуудын үйлчилгээ, материал тоног төхөөрөмжийн нийлүүлэлт болон түрээс, ажилчдын цалинд ойролцоогоор 180 тэрбум орчим төгрөг төлжээ. 2007 онд эхний есөн сарын байдлаар тус компани 6.2 тонн алт боловсруулж 161.4 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийсэн ба 31.1 тэрбум төгрөгийн татвар хураамж улсын төсөвт төлжээ. Үүнээс 4.5 тэрбум төгрөгийг ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрт, 419.4 сая төгрөгийг улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийсэн ордын нөхөн төлбөрт, 36.4 сая төгрөгийг газрын төлбөрт, 13.4 сая төгрөгийг гаалийн татварт, 1.1 тэрбум төгрөгийг НӨТ-т төлсөн байна.

Бороогийн уурхайд 800 гаруй үндсэн болон гэрээт ажилчид ажилладаг ба тэдний 10 хүрэхгүй хувь нь гадаадын мэргэжилтнүүд байдаг. Компани ажилчдынхаа ажиллаж амьдрах орчныг сайтар бүрдүүлж тэдний мэдлэг боловсрол, ур чадварыг дээшлүүлэхэд байнга анхаарч гадаад, дотоодод болон уурхай дээр зохион байгуулагддаг сургалтуудад тогтмол хамруулж иржээ.

Хөдөө орон нутагт оруулж байгаа хувь нэмэр

“БорооГоулд” компани үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа явуулж эхэлснээс хойш сум орон нутгийн хөгжилд багагүй хувь нэмэр оруулсан байна. Компанийн санаачилгаар үйл ажиллагаа явуулдаг Сэлэнгэ аймгийн Мандал, Баянгол сумдад “Сум хөгжүүлэх сан” байгуулж 2004 оноос хойш энэ сангийн хөрөнгөөр эдгээр сумдад олон арван төсөл хэрэгжүүлж байна. 2004 онд сум тус бүрд 100.0 мянган ам доллар, 2005 онд сум тус бүрд 250.0 мянган ам доллар, 2006 онд сум тус бүрд 200.0 мянган ам доллараас гадна Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод 200.0 мянган ам долларын төсөл хэрэгжүүлсэн бол 2007 онд эдгээр болон Сэлэнгэ аймгийн нийт сумдад 750.0 мянган ам долларын хөрөнгө оруулалт хийгээд байна.

2003-2006 онуудад Баянгол, Мандал сумдад хэрэгжсэн томоохон бөгөөд чухал төслүүдэд дараах ажлууд орж байна.

Баянгол суманд Засаг даргын Тамгын газрын барилгыг барьж сургуулийн дотуур байрны их засвар хийж өндөр настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан сэргээн засварлах эмчилгээ сувилгааны барилга барьж түүнийг тоног төхөөрөмжөөр ханган бас сумын мастер төлөвлөгөөг боловсруулжээ.

Харин Мандал суманд Соёлын төвийн их засвар, Билиг дунд сургуулийн өргөтгөл, сантехникийн шугам сүлжээний засвар хийж гурван багт үйлчилгээний төвийн барилга, сумын төвд номын сангийн барилга, эмнэлэгт сүрьеэгийн тасаг, хоёр тосгонд цагдаагийн байр шинээр барьсан ба иж бүрэн тоноглогдсон зам барих ангийг байгуулж тус сумын мастер төлөвлөгөөг боловсруулсан байна.

Мөн түүнчлэн тус сумдын төв гудамжуудад гэрэлтүүлэг хийх, зам барих, эмнэлэг сургууль, цагдаагийн газар болон бусад олон нийтийн үйлчилгээний байгууллагуудыг тоног төхөөрөмжөөр хангаж жижиг дунд бизнесийг дэмжих чиглэлээр олон төслүүд хэрэгжүүлсэн байна. Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод 2006 онд Спортын ордонд их засвар хийх Хүүхдийн ордон байгуулах хоёр том төсөл хэрэгжүүлсэн билээ.

2007 онд хэрэгжүүлж байгаа томоохон төслүүдийн тухайд гэвэл Баянгол суманд орон сууцны барилга барих ажил хийгдэж байгаа болон 1 км зам тавьж Хараа багийн захиргааны байрыг бариад байна. Мандал суманд 500 хүний суудалтай Соёлын ордон барих ажил дуусах шатандаа ороод байна. Үүнээс гадна Сэлэнгэ аймгийн бүх сумдад сүү, ногоо савлаж даршлах цех байгуулж Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар хотод Засаг Даргын Тамгын газрын байранд их засвар хийж тавилга тоног төхөөрөмжийг нь шинэчлээд байна.

Эдгээрээс гадна Сэлэнгэ аймгийн хэмжээнд эх хүүхдийн хоол тэжээлийн дутагдлыг бууруулах зорилгоор “Дэлхийн зөн” олон улсын байгууллагаар дамжуулан 700 ам.долларын өртөгтэй 5 жилийн хугацаатай төслийг 2006 оноос эхлэн хэрэгжүүлж байна.

Түүнчлэн төрийн болон төрийн бус байгууллага, хувь хүн, олон улсын байгууллагын янз бүрийн үйл ажиллагаа, урлаг, соёл, спорт, эрүүл мэнд, боловсрол, олон улсын арга хэмжээг ивээн тэтгэн хөрөнгө мөнгө, эд материалын хандив өргөн тусламж үзүүлж байна. Компани 2002 оноос 2007 оны зургаадугаар сарын 30 хүртэлх хугацаанд “Сум хөгжүүлэх сан”-гаас гаргасан хөрөнгийг оролцуулан нийт 2.4 тэрбум төгрөгийн хандив тусламж үзүүлжээ.

Сэлэнгэ аймгийн болон сумдад хэрэгжүүлсэн төслүүдээс гадна Төв аймагт байдаг Батсүмбэрийн Улсын асрамжийн төвийн барилгын засварт 45 сая төгрөгийн өртөгтэй төсөл, Дархан-Уул аймгийн нэгдсэн эмнэлэгт Электрон мэдээллийн систем бүхий эрүүл мэндийн сургалтын төвийг байгуулах 26.0 мянган ам долларын өртөгтэй төсөл, Ми- 8 нисдэг тэрэгний ослоор амь үрэгдэгсдийн ар гэр болон Онцгой байдлын ерөнхий газрын чадавхийг дээшлүүлэхэд зориулсан 30.0 сая төгрөгийн хандив, Монгол Улсын Олимпийн хороонд монголын баг тамирчдын 2008 оны Бээжингийн олимпод оролцох бэлтгэлд зориулсан 11.5 сая төгрөгийн хандив тусламжийг бас үзүүлсэн байна.

“БорооГоулд” ХХК нь “Гадаадын шилдэг хөрөнгө оруулагч”, “Найдвартай татвар төлөгч”, “Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйн тэргүүний байгууллага”, харилцагч олон байгууллагуулынхаа шилдэг үйлчлүүлэгч төдийгүй Монгол улсын Эдийн засаг, нийгмийн хөгжилд оруулсан хувь нэмрээ үнэлүүлж 2004 оноос хойш “Топ 100 аж ахуйн нэгж”-ийн нэгээр удаа дараа шалгараад байна.

www.bolod.mn