Ахиад ямар залуу явах биш яадаг юм гэж бодоод бичиж байна. Үнэндээ шинэ жилд би их дургүй байсан юм. Муу сурдаг байсан болохоор шинэ жилээр Навтгар, Шовгор хоёрт дурандуулах гэж бөөн лай. Өвлийн өвгөнийг дагаж өндөр нам хоёр алиалагч гарч ирдгийг Навтгар, Шовгор хоёр гэдэг байсан юм. Одоо харин байна уу, үгүй юу. Тэр хоёр сурлага, сахилгаараа тэр жилдээ сүүлд орсон хүүхдүүдийг анги, нэртэй нь дурангаар харж дууддаг байсан юм. Манай сургуулийн шинэ жилийн Шовгор нь нөгөө ангийн "гозон" Лхагва болдог, харин Навтгар нь хурдан морины цол дууддагаараа алдартай Жавхаа болдогсон. Энэ хоёр надад "өс"-тэй. Яагаад гэвэл "гозон" Лхагвааг би тэвгээр гаргахгүй. Байнга хожно. Жавхаа бол хурдан морь унасан хугацаандаа миний өмнө нэг ч удаа гишгэж байгаагүй юм. Ингээд тэр хоёр боломжоо ашиглаж намайг сургуулийн биеийн тамирын зааланд болдог шинэ жилийн концертон дээр шараа болгож "За хүүхдүүд ээ, сахилга батаараа сүүл мушгисан 4д-гийн Хашаа хүү хаана байна, хараарай хараарай" хэмээн цоглогоор дуудан дурандахад нь нүүр хийх газар олддоггүйсэн. Гэхдээ би ганцаараа дурандуулахгүй л дээ, шинэ жил үзэж суугаа сургуулийн 800 хүүхэд рүү дурандахад манай ангийн голдуу хориод банди дурангийн аясаар ханараад байдагсан. Яагаад гэвэл бүгдээрээ муу сурна, нийтийг хамарсан зодоон өрнүүлнэ, тэвэг өшиглөнө, муухай бичигтэн гээд хөтлөлцөөд ангиудаар явна. Ер өөдтэй юмнууд байгаагүй. Хүмүүс өөрсдийгөө хүүхэд байхдаа "Таван онцын эзэн байсан" гэж ярих дуртай юм билээ. Надад бол тэр таван онц нь байтугай ганц онц нь ч байгаагүй.

Тийм байж ёолконд очихгүй л байна биз дээ, тэгэхгүй ээ, бүгдээрээ халтайгаад очно. Одоо өнөөх дуранд ханартлаа дурандуулдаг байсан хориод нөхрөөс чинь хоёрын зэрэг эрдэмтэн төрчихсөн байх юм. Бүр болоогүй, анагаахын, хуулийн чиглэлээр шүү. Нэг нь бүр Токиогийн их сургуульд байна шүү. Ганц нэг нь Эдийн засгийн хөгжлийн яаманд газрын дарга хийж байна. Монголбанкинд байна. Сая нэг нь гэхэд Булганы цагдаагийн даргаар явах жишээтэй, өнөө дурандуулдаг баатрууд чинь. Аа бас болоогүй түрүүний долоо хоногт бас нэг нь төрийн өмчит нэг компанийн дарга боллоо. Үндэсний телевизийн дэлгэцээр өдөр бүхэн гарч байгаа нэг нөхөр байгаа юм байна. Хүүхэд байхдаа бүтэлтэй хүн болох найдвар бүгдэд нь тун бага байсныг гэрчлэх багш нар маань одоо байцгаана даа. Шинэ жилдээ оръё. Тэр муу Навтгар, Шовгор хоёр бол өөрсдөө бантан ихтэй л дээ. Болдоггүй нөхдүүд байсан болохоор нь болдоггүй нөхдүүдээ сайн таньж дурандана гэж үзээд жил бүр Навтгар, Шовгор хоёрын хувцас өмсүүлээд дурандуулдаг байсан байхгүй юу. Тэрнээс онц сурлагатан байсан, одоо сумын Засаг дарга хийж байгаа Б.Ганбаатар, аймгийн мэс заслийн их эмч С.Бурмаа эд нар бол бид нарыг танихгүй ш дээ. Гудамжны мухарт тэвэг өшиглөж зогсохоос өөрийг хийдэггүй байсан нөхдийг чинь. Ингэж дурандуулахын зовлонг энэ яваа насандаа би тавдугаар анги хүртлээ үзсэн хүн дээ. Манайхны зарим нь долдугаар анги хүртлээ, бүүр зарим нь төгсөн төгстөлөө үзээ биз дээ. Миний хувьд тавдугаар анги хүртлээ дурандуулсан. Түүн дотроо дөрөвдүгээр ангидаа муу авч, бусад ангид нь сумын клубт шөнө нуугдаж байгаад томчуудын кино үзсэн хэрэг, бас цүнхнээс минь хулгана гарч давхиж пионерийн удирдагчийн үнхэлцгийг хагалах шахсан хэрэг зэрэг ноцтой асуудлуудаас болж дурандуулдаг байсан юм. Харин зургаадугаар ангиасаа эхлэн дурандуулах биш бэлэг авдаг болсон. Монгол хэл уран зохиолын олимпиадад түрүүлсэн... гэх зэргээр дээшээ өгсөж барилдсан даа. Сургуулийнхаа ном уншлагын аварга болж байгаа юм. Монте Кристо гүнээс эхлээд Монголын бүх романуудыг уншиж дуусгаад, сүүлдээ сумандаа унших юмгүй болсон шүү дээ. Үүнийг гэрчлэх хүн гэвэл одоо Замын цагдаагийн офицер Ц.Мягмарсүрэн байна. Бид хоёр унших номоо булаацалдан зодоон хийдэг байсан юм. Би бас шинэ жилийн концертод оролцож "Өвгөн партизаны яриа"-г өндөр түвшинд, бараг мэргэжлийн түвшинд уншдаг болсон.

Том ангид орсон хойноо хуучин он болж "Хугацаа дууссан хуучин он чинь буцах боллоо, Хуран цугласан хөөрхөн хүүхдүүд минь баяртай" гээд гараараа даллахдаа нөгөө ангийнхаа Одмааг сэмхэн нүдээрээ хайх маягтай тайзнаас бууна шүү дээ. Одмаа ч намайг тоохооргүй гоё охин байсан л даа. Онц сурдаг охин. Би муу сурдаг байсан болохоор зэрэг дэв зэрэгцэж өгөхгүй байсаар ашгүй би нэг муу ахлах ангиасаа дээрдэж, дөхөж очиж, бүр Их сургуулийн оюутан болж араас нь салгалсаар явтал өнөөх чинь айлын болоод явчихсан. Одоо сайхан найзууд. Нөхөртэй нь бүр янзтай найзууд. Эртээд өнөөхтэй чинь нутгийн зөвлөлийн ёолкон дээрээ таарсан. Сайхан сарнай цэцэглэж гүйцээд гэж дуулах шахуу юм болтол миний эхнэр илүү гоё харагдаад ... ийм л жишээний байгаа. Ер нь зургаадугаар ангиасаа хойш миний хамгийн дуртай баяр шинэ жил болсоор өнөөдрийг хүрч байна. Цастай үдэш гантиг шиг цайрч... гээд Сарантуяаг дуулахаар сэтгэл хөвсөлзөөд. Их сургуулийнхаа шинэ жилийг сэргээвэл их хөгтэй юм болно доо. Барагдашгүй. Жишээ нь Ерөнхий сайдын зөвлөх хийж байгаад одоо Япон руу сурахаар явчихсан Г.Өнөрбаяр манай анги юм. Завханы Их-Уулаас хүрэн дээлтэй бор юм ирсэн юм. Оюутны анхны шинэ жилээр бид бут авлаа. Асуулт хариулт, АХА тэмцээнэрхүү юм дундаа явуулахгүй юу. Сүүлд Үндэсний телевизийн "Hey Hey" нэвтрүүлгийн хөтлөгч болсон, тог могонд хүн цохиулдаг болсон Г.Ханхүү золиг хөтлөн явууллаа. Манай ангийн хүүхэд л дээ. Өнөрөөгөөс асуулаа, "Чиний дууг нь сонсох хамгийн дуртай хамтлаг юу вэ" гэж. Өнөө Өнөрбаяр чинь "Топ тен" гэж хариулсан юм даа. Би дотроо Өөнөөгөө их тоож "Маньтай адилхан гэхэд нэг ч болтугай хамтлагийн нэр мэдэж байна шүү" гэж бодон өнөөдөхөөрөө бахархаж суутал одоо "Star" TV-ийн захирал Бурмаа, "Хадгаламж" банкинд байгаа Солонго нарын хотын охидууд шоолж инээгээд жигтэйхэн. Тэгсэн юу болов гэхээр "Топ тен" гэдэг нь хамтлаг биш байж. Тэр үеийн нэртэй диско клуб байсан юм билээ. Орой нь би оюутны байрандаа ирж байгаад Өнөрөөг тэнэг мангараар нь дуудаж загналаа. "Чи топ тен гэж баар байдгийг мэддэггүй юм уу, ядахад чи Харанга гээд хэлчихэж болсонгүй юу" гэж ирээд. Өнөрөө үг гээхгүй л дээ,"Би яаж мэддэг юм, манайхан л топ тен, топ тен гээд л яриад байдаг болохоор нь алдартай хамтлаг юм бодсон дог" гэж. Иймэрхүү факттай их сургуулийн эхний шинэ жилээ үдэж билээ хөөрхий. Төгсөлтийн шинэ жилээ дурсмаар санагдчихлаа.

Оюутны дөрвөн жил онц хурдан өнгөрсөн дөө. Бүгдээрээ шахуу нөхөртэй, эхнэртэй болчихсон байж билээ. Одоо энэ нийслэлийн ЗДТГ-ын ажилтан Нямсайхан манай анги. Их л ном үзэж оюутны дөрвөн жилээ өнгөрөөсөн юм байлгүй төгсөх жилээ харааны шил зүүдэг боллоо. Хараа их муудаж байгаагаа ярина. Тэгсэн хэрнээ номын сангийн тэртээ мухарт сууж байгаа Олон улсын харилцааны охидуудыг өмссөн зүүсэнтэй нь таниад яриад байдаг нь сонин л доо. Төгсөх курсийн шинэ жил ёстой нүсэр болсон. Олон анги нийлж хийсэн болохоор охид олонтой, танихгүй охид бас олонтой, танигдахааргүй ганган эрхэмсэг амьтад болцгоосон байв. Дэндүү тансаг охид олонтой шинэ жилээр чинь нүд эрээлжлээд, солонгороод байдаг нь үнэн юм билээ. Ангийнхаа охидуудыг хүртэл танихгүй байгаа юм чинь. Дээр нь эрчүүд эхнэрээ, найз охидуудаа дагуулан ирж хооронд нь таницуулсан нүсэр шинэ жилийн арга хэмжээ. Тэр олон гоо охидын дунд нүд нь солонгорсон манай Нямсайхан эхнэрээ танихгүй "Сайн байна уу, сайхан баярлаж байна уу" гэж наалинхайтсан байгаа юм. Орой нь гэртээ очоод эхнэртээ "алуулна" биз дээ. "Чи одоо яагаад байгаа юм. Сайн байна уу ч гэх шиг, намайг Нямсайхан ч гэдэг гэх шиг. Юу болчихоод байгаа юм" гэж. Эр хүний л явдал юм даа. Жигтэйхэн гоё нэг эмэгтэй ихэд дотноор ойртож ирээд гарнаас нь барьсан гэдэг юм, Нямсайханы. Тэгэхээр нь мань эр барьцаа чангаруулаад (жаахан халмагдуу байсан бололтой юм билээ) "Хоёулаа танилцъя" болоод яасан ч юм, гэтэл өөдөөс нь "Чи олны дунд яагаад байгаа юм бэ" гээд цаад бүсгүй нь ширүүхэн дуугарчээ. Дуу нь нэг л танил болоод явчихаар нь юу билээ гэтэл эхнэр нь байсан юм билээ.

За энэ ч яахав, оюутан цагийн явдал. Одоо манай Нямсайхан шиг онц мундаг гэрийн эзэн байхгүй л дээ. Тэр жилийг гэлтгүй өнөөдөр ч гэсэн охид бүсгүйчүүд маань шинэ жилийн баяр дээрээ улам танигдахгүй болдог хэвээр. Энэ жилийн эхний ёолкнууддаа орж байхад охидын үзэсгэлэн үлэмж гоо болж Монгол орон даяараа ийм нүд баясгам байгаа мэт сэтгэл төрж байна лээ. Ерөөсөө орон улсын охид бүсгүйчүүд нь гоо сайхан байхад тэр орон тэр чигээрээ нүдэнд дулаахан байдаг юм биш үү. Энэ жилийн бүсгүйчүүдийн шинэ жилийн гоёлыг анзаарч байхад өнөөх нүсэр, Си Си хатны өмсгөл зүүсгэлэрхүү плажаасаа татгалзаж, авсаархан, богино, биеийн галбир юусаа илүү товойлгосон гоёлуудыг өмсөж ёолкондоо заларцгааж байх шиг байна. Ингэж харагдах нь эрчүүдэд илүү таашаалтайяа харагдах аж. Сандалны ирмэг дээр цомцойн сууж дарс вино шимэх бүсгүйчүүдийг цаанаас нь сэм сэмхэн хараачлан суух Цогоо, Нямка нар хүртэл гэрэлтэж харагдаад байх нь сонин. Эрчүүд үзэсгэлэнтэй харагдаад гэж бичих нь юу юм. Нэг их хараанд өртөөд байхааргүй манай Цогоо хүртэл тэр олон охидын дунд тийм ч муугүй харагдаад байгаа нь бүсгүйчүүдийн үзэсгэлэн гоо энэ шинэ жилээр дэндүү сайхан байгаагийн шинж буй за. Энэ шинэ жилийн юм бүхэн үзэсгэлэнтэй байгааг ингэж жишээлэхээс өөр арга алга. Би ч бас эр хүн болохоор сүүлд орсон шинэ жилийн хүлээн авалт дээр хажуу ширээний бүсгүй хараад ч байх шиг... тэгснээ харахаа ч байчих шиг сандаргаад байсныг эхнэрээсээ эмээж нуулгүйгээр хэлээд шинэ жилийн сэтгэгдэл дурсамжаа төгсгөе дөө.

П.ХАШЧУЛУУН /MEDEE.MN/