Минийх /өгүүллэг/

Tweet

Минийх /өгүүллэг/

2013-01-04

ЗОхиолч Ц. Түмэнбаярын “Минийх" өгүүллэгийг уншигч танаа хүргэж байна.

Түүний нэрийн араас Д.Нацагдоржийн болон МЗЭ, С.Удвал сангийн нэрэмжит шагналт хэтээх гуншин үргэлжилдэг. Тэгвэл хэдхэн хоногийн өмнө “Алтан өд" наадмын “Жүжиг, кино зохиолын шилдэг бүтээл ” номинацад өрсөлдөж, цомын эзэн болсон. Үүгээрээ өөрийгөө ямар зохиолч гэдгээ харуулсан юм.

МИНИЙХ

-Муурын хурц хумсаар самардуулж байгаа юм шиг зүрх сэтгэл минь сэглэгдэн урагдаж шархлан зовоох юм. Амьдралд яахаараа шаналал байх ёстой юм бэ гэдгийг даанч төсөөлөөгүй явжээ би.
Нөхөр маань тайзан дээрээ гарахад л төрөл арилжсан мэт тэс өөр болчих юм. Хайрт минь хөгжмийн аялгуугаар жигүүрлэсэн хүчит шонхор болж хувираад намайг газарт орхин гүн хөх тэнгэр өөд нисээд явчих шиг санагддаг юм. Тайз, хөгжим, аялгуу, ялимгүй инээвхийлэл, бусдын сэтгэлийг эзэмдсэн бахархал, ихэмсэг төрх нь хүртэл үзэсгэлэнтэйеэ зохилдоно.
Хайртын минь харц, бие, сэтгэл, дуу хоолой цогцлон хөглөгдөж, тийм гэхийн аргагүй гайхамшигтайгаар эгшиглүүлж эхлэхдээ л цээжиндээ багтаж яданчин эрсэн их хайр, энхрийлэл, гуниг харуусал, хүсэл мөрөөдлөө асар их тачьяангуйгаар сад тавих нь тэр ээ. Тэрээр яруу эгшгийн амтат жаргалд гагцхүү үзэгчидтэй хамт л шавайгаа ханатал сэлж байх аж.
Урьд шөнө өвөрт минь байж ядсан халуун янаглалдаа шатаж асан тэр эр мөн үү... Яах аргагүй энэ хоолойгоор надад янагийн халуун үгс хэлж, энэ уруулаар намайг шунаглан үнсч, энэ л гараар намайг энхрийлэн таалж, энэ цоглог хар нүд намайг бишрэн ширгэж байсан гэхэд итгэхийн арга алга. Түүний тэрхүү янаглан озолдохын халуун илч... танхимыг эзлэн захирагч илбэт дууны дэргэд юу ч биш хэмээх мэдрэмж харван орж ирэхүй “ингэхэд тайз бид хоёрын хэнд нь илүү хайртай юм бэ” гэх эргэлзэл төрнө. Хамгийн гол нь миний гоо үзэсгэлэн нөхрийн минь гэгээн хоолой, уянга яруу дууны дэргэд ердөө л хумхын тоос ажээ.Танхим дүүрэн үзэгчид амьсгалаа түгжин, зүрх даран түүний дууг сонсож, бүхий л мэдрэхүй, бие сэтгэл нь бадриун цээл хоолойноос ундрах эгшиг дууны хүчит урсгалд живнэ. Би нөхрийнхөө тайзан дээрх энэ гялалзсан амжилтыг ийм аймшигтайгаар цочирдон хүлээж авах юм гэж даанч зүүдэлсэнгүй явжээ.
Ер бусаар уймран хямарч, нулимсаа тэсгэлгүй сул асгах эмгэн, төвөнхөө гүрэлзүүлэн шүлсээ залгиж шунан сонсох эр, ялангуяа ховсдуулан алмайрагч гоо бүсгүйн талимаарсан харцаар мэлмэртэл ширтэх нь зүрхийг минь чимхээд авна. Танхим, үзэгчид найрал хөгжим, хоолойноос нь гарч байгаа дуу нь хүртэл тэр чигээрээ л миний нөхрийг надаас хайр найргүй булааж байлаа. Түүний цээжнээс эгшиг аялгуу ямар ч зовлонгүй чөлөөтэй, улам гоёмсгоор урсан гарч, яруу сайхан, утга төгөлдөр болон өрнөж бусдын сэтгал зүрх рүү цутгана. Заримдаа ялдам гунигтай, зарим үед өрнүүн бадруун болж,үзэгчид чагнахбиш бүр бие сэтгэлээрээ живэхийг зүрхээ шимширтэл мэдэрсэн юм. Тэр агшинд учиргүй харам төрж, “Үгүй, энэ чинь миний нөхөр” гэж үзэгчдийг цочтол хашгирмаар санагдлаа. Би түүнийг дуугаараа хүмүүст зөвхөн баяр баясгалан, зугаа цэнгэл авчирдаг хэмээн бодож байсан юм. Гэтэл түүний зүрх сэтгэлээс эгшиглэх шидэт аялгуу үзэгчдийн урьд амьдралын нөхөгдөшгүй алдаа, харуусал, алдуурсан хайр сэтгэл, гуниг уйтгарын шархыг сэдрээж, зовоон шаналгаж чаддаг ажээ.
Түүнийг дуулж дуусахад танхим шүүрс авдах мэт чимээгүй болно. Дууны амтанд ховсдуулсан хүмүүс юунаас ангижирч буйгаа хоромхон гайхсхийгээд гэнэт санасан мэт хашгиран баяр хүргэж, дахин сонсох гэж адган алга ташина.
Би хөмхийгөө цус шүүртэл зууж, урт хумсаа алгандаа шигдтэл гараа атган, нүдээ хагас анин суув. Миний бие бадайран хөшиж, хамаг хөлс цамц нэвтэлснийг ч анзаарах сөгөөгүй... Энэ бүхнийг эмгэнэлтэйгээр ажиглан суухуйд тархи дүйрэн, чамархайны судас хагарах нь уу гэлтэй лүг лүг цохилж, нүд манантана.
Тоглолт дуусахад сэтгэлээ хүчлэн барьж, гэртээ ирлээ. Хэдэн өдрийн турш түүний тайзнаас эгшиглэх дуун цээжинд хадаж, үзэгчдийн дүр төрх нүднээс салахгүй тарчиж, бодол санааг нь шуурга шиг үймүүлнэ. Энэ зовиураасаа ангижирч ядан байтал нэг орой нөхөр маань орж ирээд урьдынхаасаа ч илүү баяр хөөртэйгээр:
-Би бүх хотынхны өмнө тоглолт хийх боллоо. Боддоо. Зуугаад мянган хүний өмнө шүү дээ. Тэр бол чиний үзсэн саяхны тоглолтоос хэд дахин илүү болно гэж сэтгэл бадран хэлээд хуруугаа инчдэж, миний хамрыг зөөлөн чимхэв. Чингэхэд нь “тийм үү” гэдгээс өөр үг хоолой давсангүй. Түүний хэлсэн үг гол зураад л явчих шиг болсон сон. Тоглолт дөхөх тусам цөхрөнгөө барж, би гэж шархадсан амьтан шиг элий балай, үлгэн салган болж орхилоо. Улайран догшрох хардалтанд өрөө өмлүүлсээр нэг л өдөр гомдож хорссондоо “Минийх, минийх гэдгийг би та нарт тэр оройны тоглолтын үеэр үзүүлнэ дээ” хэмээн заналхийлэн шийдсэн юм. Ердөө л хамтдаа үхэх. Эхлээд түүнийг, дараа нь өөрийгөө. Ингэж л амрахаас өөр мэх даанч олдохгүй байлаа. Чингээд тусгал сайтай гар буу олж нуугаад тоглолт болох өдрийг тэсч ядан хүлээлээ.
Тоглолтын урьд шөнө “нөхрийнхөө гэгээн тунгалаг царайг сүүлчийн удаа харж байна” гэж бодоход өөрийн эрхгүй огшин, нулимс түрэхэд шүтэн бишрэгчдийн харцанд булаалгаж, амьдаараа тарчилснаас хамтдаа үхэх нь хавьгүй дээр санагдана.
’ Тоглолтын урьд шөнө “Бид хоёрын сүүлчийн шөнө” гэж бодох бур урьд урьдынхаас ч илүү шунаглан янаглаж билээ. Жаргалтайяа улаа бутран амгалан нойрсох эр нөхрөө энхрийлэн ширтэхэд өтгөн хар хөмсөг, өөртөө итгэлтэй жимийсэн цэвэрхэн уруул, жигдхэн амьсгалах ханхар өргөн цээж, ер юу эсийг нь харж ханашгүй...
Хүнээр пиг дүүрсэн их талбай миний нөхрийн эгшиг дуугаар амьсгалж байлаа. Тэр зөвхөн хоолойгоороо биш бүхий л бие сэтгэл, харц, ухаан бодлоороо дуулахад бүх дэлхий амьсгалаа түгжин сонсож, бадайран ачмайрах ажгуу.
Би яг эгц өөдөөс нь харж зогсоод буугаа ониллоо. Тэр намайг огт анзаарсангүй. Зүрх минь түгшин чичрэвч, яг зүрхэнд нь... намайг тарчилган зовоогч тэр зүрхэнд нь онилон гохоо дарлаа. Буун дуу тасхийхтэй зэрэгцэн тэнд эгшиглэж асан яруу тунгалаг дуу, үзэгчид, найрал дуучид нэгэн зэрэг ниргүүлсэн мэт нам жим болж, огцомхон харанхуйлав. талбай хов хоосрон, Би хэлмэгдсэн хүний өрөвдөлтэй нүдээр эргэн тойрноосоо өмөөрөл эрэн харахад, ер хорвоо ертөнц тэр чигээрээ эзгүйрэн би цэлийсэн өргөн талбайд гав ганцаараа зогсож байх нь тэр ээ. Би хэн ч, юу ч байхгүй зэвхий даасан хүйтэн орчлонд тайлахын аргагүй гасланд хүлэгдэж үлдсэндээ тавчдан чахалзуураа хяхатнатал байдаг тэнхээгээрээ “минийх, минийх” хэмээн бачууран хашгираад цочин сэрлээ.
Гэтэл нөхөр маань “Чи минь яаваа” хэмээгээд, халуу шатсан цээжиндээ энхрийлэн тэврэхэд асар их хайраар булиглах зүрхнийх нь хүчирхэг цохилт миний өчүүхэн атгаг цээжийг бөмбөр мэт дэлдэж байлаа.