ажил. Зүтгэсээр, нэр зүсээрээ ч болов хотын даргын талд зогсмоор үр өгөөжтэй бүтээн байгуулалт. Тэгэвч ганц л зүйл таалагдахгүй байна, Үүл дарга аа. Орон сууцны чинь үнэ хэтэрхий “чанга” байна. Хэдийгээр өнөөдөр ШӨХТГ болон ОССК-аас орон сууцны боломжит үнийг шоо метрийг нь 1.2 сая төгрөгийн өртөгтэй байх боломжтой гэсэн ч энэ бас л үүд хоймор шиг хол зөрүүтэй үнэ шиг санагдах болов. Нийслэлд манай улсын нийт хүн амын 45 хувь нь оршин суудаг. Үүнээс 173 мянган өрх бий гэдгийг албаныхан хэлдэг. Тэгвэл 173 мянган өрхийг орон сууцтай болгох нь тийм хэцүү ажил гэж үү, хотын дарга аа. Нөгөө 100, 40 мянган айлын орон сууц хөтөлбөр бүрэн хэрэгжихэд л гэр хорооллын өнөөх илүү үзээд байгаа яндан байхгүй болох юм биш үү. Манайх ямар урд, хойд хөрш шиг хөл толгой нь тоологддоггүй олон хүн амтай биш. Дондог, Дулмаагаар нь ялгаад удам судрыг нь хэлж болохуйц цөөн иргэнтэй. Гэтэл эдгээр иргэдийнхээ амьдралын чадавхийг тооцож үзсэн үү. Хэдэн хувь нь арилжааны банкны шаардлага хангах үл хөдлөх хөрөнгөтэй, урьдчилгаа төлбөр гэгдэх дунджаар 3-4 сая төгрөг бэлнээр төлөх чадвартай, сардаа сая төгрөгийн орлоготой байж чадах вэ. Гэтэл өнөөдөр орон сууцны шоо метр нь 1200 ам.доллараас дээш үнэлэгдэж байна. Ийм байрнаас иргэдийн хэдэн хувь нь худалдаж авах боломжтой вэ. Мэдээж монголд өрх бүр цалингаараа хангалуун амьдрах боломжгүй. Талхнаасаа эхлээд гурил, мах, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүнийх нь үнэ өндөр.

Хоолноосоо ахиж чадахгүй, цалингаас цалингийн дунд зутруухан яваа ир¬гэдийнхээ насны ганц хүслээр тоглож үхтэл нь өртэй явуулах хэмжээний мөнгөөр байртай болгох бодлого ярьж суугаа нь гомдмоор байна. Тэгвэл хамгийн энгийнээр орон сууцтай болох боломжийн тухай задлаад бодоод үзье, хүмүүс ээ.

Бид газрын гүнд байх баялгаа бодоод байхаас хөрсөн дээрхээ юмны чинээнд тоохгүй байна. Өнөөдөр Монгол шиг ус, элс, хайрга, мод, үнс элбэгтэй улс орон нэг их олон байхгүй болов уу. Бас ч гэж дотооддоо цемент, хөнгөн, бетонон блок, банз, вакум цонх, модон хаалга, шат, тавилга, тоосго гэх мэтийг хэнд ч гологдохгүй чанартайгаар үйлдвэрлэж байна. Тэгвэл гаднаас эрэг шураг, дотоод чамин чимэглэл, цахилгаан шат гэх мэт эх орны үйлдвэрлэгчдээс нийлүүлэх боломжгүй цөөн материалыг гаднаас оруулж ирнэ. Үүнийг эс тооцвол орон сууц үнэд хүрээд байх нөхцөл алга.

ЯЛТНУУДЫГ АЖИЛЛАХ ХҮЧ БОЛГОН АШИГЛЪЯ

Энэ салбарт нүүрлэдэг бас нэгэн асуудал нь ажиллах хүч. Хятад, солонгос, вьетнам иргэд тоосго өрөхөд үнэд орж ажлын урамшуулал гэх овоо хэдэн “бор” юм манайхнаас салгаж чаддаг. Тэгвэл айлаас эрэхээр авдраа ухъя.

Нийслэлийг тойрсон хэд хэдэн шорон бий. Нарны амьдралд хөл алдсан нарсанд хүмүүжихээр ял эдлэдэг иргэдийн тоо энэ салбарын ажиллах хүчийг чамгүй ихээр нэмж болохыг бодоод үзээрэй. Шуудхан хэлэхэд, өнөөдөр Монгол шоронжсон улс болчихоод байгаа. Өндөр албан тушаал, зөөлөн сандалд тухлагсад эхнээсээ том хар машин барих эрхээ хасуулж торны цаана хүмүүжигчдийн тоог нэмээд эхэлчихлээ. Тэд хүмүүжихээр тэнд очиж байна. Харуул хамгаалалтыг нь сайжруулаад ажлын байранд нь дадлага¬жуул¬чихвал тэд харийнхнаас дутахгүй орон сууц барина. Монгол хүний цусанд юмыг бусдаас хурдан сурах, монголчлох, өөрийн болгож эзэмших гярхай, шуурхай чанар шингэсэн байдаг улс цөөнгүй. Тэд урд хөршийнхнөөс хувь илүү байшин барина. Давуу тал нь хоригдлууд харийнхан шиг өндөр цалин нэхэхгүй. Тэднийг барилгын салбарын ажиллах хүч болгоё. Ингээд л нийтийн орон сууцыг тэнгэрийн мэт үнэд оруулдаг байдлыг хялбархан аргаар шийдчихвэл иргэд байртай болсныхоо төлөө юун 20, 30 жил банкны өрөнд байдгаа барах билээ.

Үнэ ханшаа иргэдийнхээ орлогод нийцүүлэн бууруулах бодлого барьж чадахгүй л бол гэр хорооллынхоон, газраа битгий өг. Газар хөдлөлтийн ая даахгүй, сан техникийн асуудалтай, усаа гаднаас зөөж уудаг, цахилгаан шатгүй, хөршүүдийн яриа лекцийн танхимд суугаа юм шиг нийтэд нээлттэй сонсогддог, хана тааз нь цуурч хагарсан, өвөл нь хөлдөж, зун нь дусаал гоожиж, ус алддаг, насаараа төлөөд дуусахгүй өндөр үнэтэй байранд амьдрахын тулд газраа өгөх хэрэг байна уу. Орон сууцны шоо метрийнх нь үнийг буулгахын төлөө дуу хоолойгоо хотын даргын сонорт хүргэе. Монголд хямд үнээр байшин барих боломж байна. Иргэдийнхээ хэрэгцээг улс төржүүлэхгүйгээр шийдье салбарынхаан.

СУМ, ОРОН НУТГИЙН ХӨГЖЛИЙГ ДАВХАР “ЧИРЬЕ”

Мэдээж нийслэл рүү нүүдэллэсэн орон нутгийнхны их цувааг мартаж болохгүй. Ингэхийн тулд хөдөөг хөгжүүлэх аян өрнүүлье. Монголчуудыг нутаграхаг, дов жалгын үзэлтэй гэдэг. Тэгвэл энэ зан чанарыг нь давуу тал болгоод Нутгийн зөвлөл гэгчээр нь дамжуулаад орон нутгийн удирдлага, төсвийнх нь чадавхийг ахиулъя. Тэдэнд нутгаа хөгжүүлэх боломжийг нь олгоод хөгжлөөр нь уралдуулъя. Энэ хамтын ажиллагаа үр өгөөжөө өгч эхэлбэл нийслэлээс хөдөөг зорих иргэдийн цуваа бий болохыг үгүйсгэх аргагүй юм биш үү хотын дарга аа. Тэд нутгаа хөгжүүлэх үйлст гар бие оролцож жижиг, дунд үйлдвэр бий болгож эхэлнэ. Орон нутгийнхан нийслэлийнхнээс дутахааргүй амьдрахын тулд барилгажина. Үүнийг дагасан хөнгөн үйлдвэр, аж ахуй эрхлэлт, нутгийн брэнд үйлдвэрлэл, ахуйн үйлчилгээний салбар хөгжих боломжтой. Тиймээс хот дагасан барилгажилтыг хөдөө рүү тэлье. Сум, аймаг орон нутгийг хөгжүүлэх бодлогыг орхигдуулахгүйгээр хотын хөгжлийн бодлоготой уялдуулъя. Давхар чирээд явъя. Ингэж чадвал хотынхоо төвд ялаа батгана шиг шавахгүй. Орон сууцны үнэ буурч, эрэлт дагасан нийлүүлэлт, чанар сайжирна. Орлогогүй иргэдийн¬хээ газрыг арилжааны банкинд барь¬цаал¬сан орон сууцны үнэ хаднаас буухгүй бол гэр хорооллынхоон дахин хэлье, гэр, хашаагаа хатгачихсан газраа битгий чөлөөлж өг. Монголд орон сууцны үнэ өндөр байх боломжгүй.

М.МӨНХТУНГАЛАГ

newmn