Ном уншиж дууслаа, Сэтгэл санаа тавгүй. Сэтгэлээр нэг их унадаггүй өөдрөг хүний хувьд их сонин үзэгдэл болов. Гол харлаад юу юугүй мэлмэрэх нь. Хэн мэдэхэв нэг ном уншаад ингэж сэтгэл хөдлөлд автаад харанхуй шөнө юм бичээд сууж байх юм гэж санасангүй. Айн Рэндийн "Бид Амьд хүмүүс" гэдэг роман. Эхэндээ ч муугүй зохиолч байна гэсэншүү юм бодож байлаа одоо бүүр автагдаж орхижээ. Энэ номыг нь уншаад миний биеийг ингэж гунигт автан суухыг энэ орос хүүхэн төсөөлөөгүйл байх даа. Цаг үе гэж хэзээ нэгэн цагт огт өөрчлөгдөж байгаагүй үргэлж л иймээрээ байсан юм шиг надад санагддаг байлаа, урьд нь уг нь зөндөөн л эрт урьдын амьдралыг өгүүлсэн юм уншиж киног нь үзэж байлаа гэвч тэр болгон яг л өнөө үе шиг тухайн үеийн хүмүүстээ бүхэл бүтэн амьдрал байсан түүгээр ч зогсохгүй тэр үед байсан хүмүүс одоогийн миний үеийн нийгмийг төсөөлдөг ч үгүй байсан байх гэж би бодлоо. Надад төрсөн сэтгэгдэл асар их, бодсон юм олон гэсэн мөртлөө хэнд ч тэрийгээ ярьмааргүй, эсвэл бүгдийг нь ярьмаар сонин байнаа.. Зохиолыг нь уншиж байсан хүн байвал сайхан ярилцмаар ч юм шиг.

Тухайн үеийн амьдрал, коммунист нийгэм, аж амьдралыг өгүүлж байгаа нь бол ялт ч үгүй энэ зохиолын гол утга санаа байж таараа. Үгүй ээ энэ зохиол бол хувь хүний мэдрэмж, хүсэл мөрөөдөл, хайр дурлал, нэгэнтээ л амьд хүмүүс хойно хүн болгонд байдаг зан чанар ёс суртахуунтай холбоотой болвуу тиймдээ ч бид амьд хүмүүс гэж нэрлэсэн байх. Тэгэхдээ миний бодлоор энэ номд юуг өгүүлэхийг зорьсон, эсвэл миний өгүүлэхийг зорьсон байгаасай гэж хүссэн санаа бол ерөөсөө л эрх чөлөө. Би энх чөлөөнд хайртай.

Хүмүүс ч бас хайртай, та ч тэр зохиолч ч тэр зохиолийн баатрууд ч тэр эрт эдүгээ амьдарч байгаа хүн болгоны хэзээ ч хэлдэггүй, мөн ухамсарлаж ойлгоогүй ч гэсэн цаг ямагт, магадгүй амьдралд нь үнэтэй гэх зүйл юу ч үлдээгүй байсан ч эцсийн мөч хүртэл улам шунан дурлаж илүү ихийг үргэлж мөрөөдсөөр байдаг зүйл болох эрх чөлөөнд хүрэхийг тэмүүлж байдаг хүний мөн чанарыг би уншсан гэж бодож байна.

Зохиолын гол дур бол Кира гэгч. Ер нь зарим хүмүүс мэдэж байгаа байх Үхлийн тэмдэглэл гээд аниме ийг үзэж байсан бол тэр дээр гардаг кира тай адилхан нэртэй тул миний санаанд тэр дүрээрээ л буугаад байсан. Надад гол дүр зохиолийн эхнээс л авхуулаад огт таалагдаагүй. Хогийн хүүхэн биеэ үнэлэгч хайрлах ёсгүй хүнийг хайрлаж амьдралаа алагч, уг нь Кирагийн амьдрал дордох миний хувьд огт хамаагүй боловч уншиж байгаан болохоор бас л ялгаагүй миний сэтгэл зүй дордож таарна. Бас дээр нь гаж зантай амьтан. Лео надад уг нь таалагддаг даанч зарим үед би хараан зүхсэн. Түүнчлэн зохиолийн турш үргэлж манай талд байсаар түүний төлөө уншигдаагүй үлдсэн хүүдас болгондоо түүнд илүү дээр юм тохиолдоосой гэж хүссээр ирсэн анд найз Тагананов минь.

Даанч зохиолч намайг дуртай байна гэж мэдсэн мэт түүний нуруун дээр байж болшгүй хүнд ачааг тохсон байв. Андрейг тодорхойлсон үгс надад энэ номноос хамгийн таалагдсан хэсэг гэж хэлж болно. Түүний нүд нь ган болдноос хүйтэн, гар нь хөшүүргээс ч хатуу, сэтгэл зүрх нь дээрх хоёрын аль алинаас илүү хүйтэн, илүү хатуу... Гол дүрд багтсан хүмүүс уг нь бүгд өөрийн гэсэн зан чанартай, үзэл бодолтой тэрэндээ үнэнч эсрэг тэсрэг хүмүүс. Амьдарч байгаа цаг үе нөхцөл байдал гэдэг бол зан чанарыг өөрчилж чадах хангалттай хүчин зүйл боловч эдгээр хүмүүс маань энэ бүхний эцэст байдгаараа л байж чадсан, өөрчлөгдөөгүй. Үзэл бодол зан чанар өөрчлөгдсөн ганц тохиолдол нь ган төмөр шиг залууг яаж өөрчилж байгаа нь намайг ихээр баярлахад, мөнхүү хэмжээгээр гуниглан гашуудахад хүргэв. Леог авч яваад Кира Андрей дээр ирдэг хэсэг дээр би хэзээ ч ном уншаад хүнийг тэгтлээ өрөвдөж, бас хүнийг тэгтлээ үзэн ядаж үзээгүй. Зохиолд хэд хэдэн үхэл гардаг.

Галинагийн дүүгийн үхэл, ахмад Тимошенкогийн, Андрейтэй хамт хамт алхаж байгаад улаантан эзэлсэн байхыг хараад буу аваад үлддэг ахмад гээдл. Бас хэдэн сэтгэл өмдмөөр хэцүү хэсгүүд байдаг. Саша Ирина 2ийн галт тэрэгнээс салаад явдаг, Василий ахын Виктортой яриад охиноо аваад явдаг хэсэг, Кирагын ажил олж хийгээд зүдэрдэг гээд. Хүний нүдэнд харагдаж чихэнд сонсогдтол тун гайхамшигтайгаар дүрсэлсэн байдагтай бол ярих юм угаас байхгүйээ. Энэ хэсгүүд ч юмуу номыг дуусгаад хэр барагийн сэтгэлийн хаттай хүн байлаа ч нулимсаа нууж чадмааргүй юм байналээ. Зарим нэг зөөлөн сэтгэлтнүүд бол номоо урдаа бариад нилээн хэдэн удаа мэлмэрүүлчихмээр сайн бичсэн байна билээ. Сүүлд тэр Андреиг үхэхэд би дэмий л тэгэвүүдээ гэж бодсон. Нөгөө Бэйний хэлдгээр өчүүхэн төдий ч итгэл найдвар хүнд байдаг, итгэл байхгүй бол жинхэнэ цөхрөл үгүй гэдэгчлэн ган төмөр залууд маань огт найдвар үлдээгүй байсан биз.

Эцсийн мөч хүртлээ гэртээ хадгалсаар байсан тэр даашинз Кирад л гэж авсан зүйлс тэр хүний найдвар хэдийд унтарч цөхрөлд хүрснийг харуулах бизээ. Хүнд итгэл найдвар гэж үгүй бол амьдрал гэдэг ямар үнэ цэнэгүй эд вэ? Харин Кирагийн хувьд бол өөр. Түүнд найдвар байсаар байсан нь Леог дуудсаар байснаас нь харагдсан. Хараал идсэн Леог. Хүн заримдаа бүх л амьдралаа өөрчилж чадах, өөртөө аз жаргалийг авч үлдэх сонголт хийх мөч тулгардаг. Тэр хүн даанч сонгоогүй. Сонгох зориг нь хүрээгүй. Сонгоё гэвч оройтсон юмшиг өөрт нь санагдсан. Сонголт ямар чухал нөлөөтэйг бодож үзээгүй байх. Тэгээд . зүгээр л урсаад явчихсан. Чив чимээгүй тэр чигтээ одоогийн нийгэмд урсгалаараа урсаад явж байгаа хүмүүс хиг зүгээр л урсгалдаа чимээгүйхэн урсаад явчихсан. Би харамссан.

Кирагийн үхлийг би ер нь мэдчихсэн байсан, сүүлд үлдсэн 50 хуудас түүнийг цаашид амьдруулахад хангалттай хүрэлцэхүйц биш юм гэдгийг ойлгоод Кирагийн үхлийг их л бэлтгэлтэй уншсан. Тэхдээ сонин. Андрейг үхэхэд би харамссанаас илүү Кираг зохиолчийн үзэг алахаас би айж байсан. Төгсгөлийн хуудас руу ойртох тусам улам түгшээд Кираг битгий тэгээсэй битгий үхээсэй гээд залбирч байгаагаа анзаарсан л даа. Үзэн яддаг дургүй байсаар байсан тэр хүнээ алдахад надад харамсах юм байхгүй мэт авч сүүлд бүр яалт ч үгүй зохиолчийн эрх чөлөөний талаар, итгэл найдвар хүний сэтгэлийг амьдралыг аль хүртэл авч явж чадахуу гэдгийг надад ойлгуулсан тул сүүлд би тэр хогийн хүүхнийг их өрөвдсөөн. хамгийн хэцүү мөч байсан зохиол дуусахад.

Цасан дунд Леоо гээд орилоод сууж байгаа хуримийн даашинзтай эсгий гуталтай цусанд будагдсан хүүхнийг би харах шиг л сонсох шиг л болоод хоолой зангираад хэцүү болж ирсээн. Уйлаагүй л дээ одоо бичихэд хүртэл мэлмэрэх гээд байх юм. Заза дуусгая даа. Зохиолч бол угаас даам юм байна. Цаашид түүний олон ч зохиолыг уншина гэж бодож байна. Тэгээд энэ зохиолыг уншсан, надтай санал нийлж байгаа мөн нийлэхгүй байгаа, хэлмээр санагдсан, дэмжмээр санагдсан хүмүүс минь сэтгэгдлээ бичээд байгаарай.

http://notforsociety.blog.banjig.net/post.php?post_id=123214