удаатай. Энэ нь "Татвар төлөх нь үнэн, үхэх нь үнэн" гэсэнтэй агаар нэг юм.

Татвар анх улс байгуулагдаж байсан үеэс улбаатай гэдэг. Газар, мал болон хөлсний ажилчдаас гувчуур авч байсан түүх эдүгээ татвар хэлбэрээр хэвээр хадгалагдсаар иржээ. Улс орон хөгжихийн хэрээр төрөл бүрийн татвар бий болж, зарим нь бүр гайхал төрүүлэхээр байв.

Тухайлбал, Веспасиан хаан Ромд нийтийн бие засах газар ашигласны татвар гэж хураадаг байсан нь "мөнгө үнэртдэггүй" гэсэн үг бидний үгийн санд орсон гэдэг. Цаашлаад Византид үнэтэй байшинд амьдардаг хүмүүст татвар оногдуулдаг байсан бол Башкирт нүдний өнгөнд оногдуулах татвар гэж байжээ. Тэгвэл өнөөдөр дэлхийн зарим улс оронд ийм хачирхалтай татварууд байсаар байна. Энэ талаар "Форбс" сэтгүүл нийтэлжээ.

Үхэр унгахад татвар оногдуулдаг /Эстон/

Танд энэ нь инээдэмтэй байж болно, гэхдээ ийм татвар Эстонд үнэхээр байдаг. Энэ татвар саяхан буюу 2008 онд бий болжээ. Тус улсад агаар мандлыг ихээр бохирдуулдаг үйлдвэрүүд байдаггүй ч үхрийн эздэд "экологийн" хураамж оногдуулдаг байна. Тугал унгахад агаарт метан ялгаруулдаг. Тиймээс Эстоны парламент агаарын гол бохирдуулагч нь тугал гэж тооцжээ. Харин гахай, морь болон бусад гэрийн тэжээвэр амьтанд энэ татварыг хамааруулаагүй нь сонин гэх. Ийм ижил татварыг 2003 онд Шинэ Зеландад бий болгох гээд бүтэлгүйтсэн удаатай.

Нэг удаагийн савхны татвар /Хятад/

Одоогоос гурван мянга гаруй жилийн өмнө савх бий болсон түүхтэй. 2006 оноос эхэлж Хятад улсад савханд татвар оногдуулжээ. Ой модыг хамгаалах зорилгоор бий болсон энэ татвар савхны худалдаанаас 5 хувийн хураамж авдаг байна. Манай урд хөршид жил бүр 45 их наяд хос савх ашиглагдаж, бас хогийн сав руу явдаг аж. Түүнээс гадна тус улсад хулсаар хийсэн эдлэлээс тодорхой хэмжээний татвар авдаг байна.

Энх тайвны төлөөх татвар /Гвиней улс/

Баруун Африкийн улсууд дэлхийн хамгийн ядуу орнуудын зэрэглэлд багтдаг. Гэтэл иргэд нь татвартай, зарим татвар нь нэлээд өвөрмөц шинжтэй гэнэ. Тухайлбал, Гвиней улсын бараг бүх хүн ам нь ядуу амьдардаг, дээр нь ямар ч батлан хамгааллын үйл ажиллагаа явуулдаггүй хэрнээ иргэд нь "дэлхийн" татвар гээч юмыг төлөөд нэлээд удаж байна. Дэлхийн энх тайвны төлөө гвинейчүүд жил бүр 17 евро төлдөг. Гэтэл тус улсад нэг кг кофе 50 евроцентний үнэтэй.

Гипсийн татвар /Австри/

Австри нь уулын спорт, аялал нэлээд сайн хөгжсөн Европын улс билээ. Жил бүр тус улсад дэлхийн өнцөг бүрээс мянга мянган цаначид ирдэг учраас тэднээс өвөрмөц татвар авахаар шийджээ. Австрийн эрх баригчид эдгээр жуулчдын эрүүл мэндийн даатгал хангалтгүй гэж үзэж уулын цаначдаас "гипсийн татвар" нэртэй хураамжийг заавал авдаг болсон юм.

Жил бүр 150 мянган уулын цаначид бэртэж, орон нутгийн гэмтлийн эмнэлэгт ирж эмчлүүлдэг статистик мэдээтэй. Эдгээр гэмтэгчдийн эмчилгээний зардлыг тооцож үзээд тамирчин болгоноос цана чаргаар гулгасны үйлчилгээг оруулаад нэмэлт татвар бий болгожээ.

Татвар хураамжийг цуглуулах үүргийг орон нутгийн захиргаа хариуцдаг бөгөөд харин мөнгө нь төрөл бүрийн хугарал зэрэг гэмтлийн зориулалтын эмчилгээнд эмнэлгийн байгууллагад шилждэг журамтай гэнэ. Өөрөөр хэлбэл, энэ татвар эргээд уулын спортынхонд зарцуулагддаг аж.

Нарны татвар /Балеарын арал/

2000 оны эхээр Балеарын арал дээр "нарны" хураамж бий болгов. Энэ татварыг жуулчдаас авдаг байна. Жуулчид нэрт амралт сувиллын Ибицы, Майорки, Менорки зэрэг арал дээр очих тохиолдолд өдөрт нэг евро төлөх хуультай. Засаг захиргаа татварын мөнгөөр аялал жуулчлалын дэд бүтцийг сайжруулах, шарлагын газрыг хогноос цэвэрлэх, экологийн тэнцвэрийг тогтооход зарцуулдаг аж. Дашрамд сонирхуулахад өнгөрсөн онд Балеарын арлыг 10,4 сая гадаадын жуулчид ирж сонирхжээ. Ийм их жуулчид ирдэг хойно ийм татвар авах нь зүйд нийцэх бололтой.

Барбекю татвар /Бельги/

2007 оны хавар Бельгийн Валлони мужийн Засаг даргын Тамгын газар, дөрвөн сая хүн ам амьдардаг нутаг дэвсгэр дээрээ дэлхийн дулааралтай тэмцэхээр шийджээ. Энэ тэмцлийн арга нь барбекю татвар бий болгов.

Тус мужийн эрх баригчдын үзэж буйгаар, грил дээр шарсан мах агаарт 50-100 гр нүүрс хүчлийн хий ялгаруулдаг нь цаг агаарт өөрчлөлт оруулж буй нэг шалтгаан нь гэнэ. Валлонийн оршин суугчид өөрийн эзэмшил газарт барбекю хийх тохиолдол бүрт 20 еврогийн татвар төлөх ёстой. Агаараас тусгай зориулалтын тоног төхөөрөмжөөр агаарыг хянаж байдаг тул татвараас зайлсхийгчид бараг гардаггүй юм байна.