Байсгээд иргэдийнхээ халаасыг сэгсрэх увайгүй үйлдлээрээ нийгмийг хөдөлгөж орхидог энэ хэдэн шатахууны компаниудад төрийн хайр хишиг гэхээсээ түмэн олны хатуухан шаардлага үгүйлэгдэж байна.

Иргэд олон нийтийн бүү хэл төрийн ноён нуруу, бодлого үйл хэргийг үймүүлж утсан хүүхэлдэй мэт тоглох монголын монополь хэдэн шатахуун импортлогчдод сонгууль дөхөхөөр бензиний үнэ нэмж шоуддаг тэнэглэлийнх нь төлөө хариуцлага үүрүүлье. 400 төгрөг аавдаа хэлэлгүй авсаныхаа төлөө балчир хүү суран тэлээний амтыг үхтэл мэдэрсэн мэдээллийг бид мартаагүй. Тэгвэл өнөөдөр нийт монголчуудыг хоёр хоног сандаргаж, халаасыг нь сэгсэрч 400 төгрөгөөр үл барам үнийн хөөрөгдлийг бий болгож орхиод элдэв шалтаг хэлж өөрсдийгөө өмгөөлж суух эрх мэдэл, ямба нь хэтэрсэн Г.Батхүү тэргүүтэй “Шунхлай”-г “базаж” чадах хүн байна уу.

Сануулахад өнгөрөгч оны аравдугаар сард Уул уурхайн яам, Монголбанк, ШӨХТГ хамтран хөнгөлттэй зээлийг нефть импортлогч компаниудад олгосон.

Гэтэл энэ сарын 13-ны өдрөөс эхлэн УИХ-ын гишүүн Г.Батхүүгийн гараас бодлого нь хөвөрч байдаг “Шунхлай” компани борлуулж байгаа шатахууныхаа үнийг тус бүрт нь 50 төгрөгөөр нэмээд амжив. Энэ талаар нь холбогдох газруудаас тодруулбал, Уул уурхайн сайдаар ахлуулсан ажлын хэсэг “Шунхлай”-д үнэ нэмэх шаардлага байгаагүй гэсэн. Салбарынхан энэ тухай “Бид үнэ нэмэхгүй байхыг хүсч хөнгөлөлттэй зээл нефть импортлогч компаниудад олгосон. Шунхлай үнээ нэмсэн учраас бид Монголбанкнаас хөнгөлөлттэй зээлээр олгосон мөнгийг буцааж авна. Мөн торгууль ногдуулна” гэсэн хариулт өгсөн. ШӨХТГ-аас ч мөн бензиний үнийг ямар ч компани дур мэдэн нэмэх шаардлагагүй гэсэн бол Монголбанк “Манайх зөвхөн хөнгөлттэй зээлийн шугам л нээж санхүүжүүлсэн. Хянаж, шалгадаг газар нь мэднэ. Мэдээж гэрээнд заасан нөхцөлийг сөхвөл хөнгөлттэй зээлд хамрагдсан бол жилийн хугацаанд шатахууны үнийг нэмэхгүй” гэсэн байгаа. Тэгвэл энэ гэрээ, нөхцөл зөрчигдөж иргэд халаас дахь орлогоосоо хүссэн хүсээгүй Шунхлайд илүүчилчихлээ.

Тэгэхээр шатахууныхаа үнийг 50 төгрөгөөр нэмээд буулгасан “Шунхлай” компанийн захирал П.Баттүшиг “ОХУ-аас нефтийн бүтээгдэхүүнийхээ үнийг нэмсэнтэй холбогдуулан манай компани үнээ нэмэх асуудлыг тооцоотойгоор холбогдох газруудад явуулсан. Импортын үнэ дээр тээвэрлэлт, хадгалалт, агуулах сав, үйл ажиллагааны зардлыг тооцвол бодит дүн гарна. Үнээ нэмээд удалгүй бууруулсан ч одоо алдагдалтай ажилласан хэвээр байна” гэлээ. Салбарын сайд аа, манайдаа л эдийн засгийн хөрс суурь болсон газрын тосны салбарт үйл ажиллагаагаа 1993 оноос хойш явуулж эхэлсэн тус компани үнэхээр алдагдалтай ажиллах боломжтой юу. Тус компанийн гүйцэтгэх захиралын хэлээд байгаа хадгалалт, агуулах сав, үйл ажиллагааны зардлыг тооцоё. Д.Ганхуяг сайд аа, та бодитоор эдийн засгийнх нь тооцоо судалгааг гаргаад өгөөч. Үнэхээр дээр хэлсэн бүхний зардал шатахууны үнийг нэмэх шалтаг болох уу.

Үнэ нэмэх бүртээ “Бид алдагдалтай ажиллаж байгаа учраас, оросууд шатахууныхаа үнийг нэмсэн учраас, “Роснефть” компани засвар хийж байгаа учраас литр тутамдаа үнээ нэмлээ гэх мэт хөгийн тайлбар хийдэг “Шунхлай” мэт даварсан компаниудын шатахуун оруулж ирэх эрхийг нь тэгвэл хасаж хариуцлага тооцвол яасан юм бэ.

Энэ саналыг хэлж байгаа үндэслэл нь ийм юм, Д.Ганхуяг сайд аа. Дотоодын 10-аадхан компани шатахууны үнийг 50 төгрөгөөр нэмэхэд хотын захын дэлгүүрийн лангуун дээр боодол шүдэнз 500 төгрөг болж байна. Талх, саван, тэр ч бүү хэл хүнсний ногоо, мах, сүү гэх мэт өргөн хэрэглээний бараа материалын үнэ дагаад суга өсч байх жишээтэй. Барилгын материалын үнэ ганц хоногийн дотор гайхамшигтай өөрчлөгдөж байгааг бензиний үнэ 50-200 төгрөгөөр нэмэгдсэн өдрүүдэд харж болно. Ийм байж болох уу.

Ганц хоёрхон өдөр бензиний үнэ нэмж, хасч тоглосон Г.Батхүү гишүүнд тэгвэл өргөн хэрэглээний бараа материалын үнийг хөдөлгөсөн хариуцлагыг үүрүүлье. Наймаачид гэдэг бол УИХ-ын эрхэм гишүүн бизнесмэн таны л нэг хэсэг. Тэд үргэлж үнээ нэмэхэд бэлэн сууж байдгийг та юу эс андах вэ. Тиймээс иргэдийг утсан хүүхэлдэй мэт ашигладаг Шунхлайд иргэдийн нуруун дээр дан ганц 50 төгрөгийн ч бус бараа таваарын үнийг нэмэгдүүлсэнийх нь төлөө хариуцлага тооцъёо. Цөөн хэдэн нөхөдийн сонгууль угтсан шоуны хөлд иргэд үрэгдэж шатахуунаар шантаажлуулсаар байдгаа барж дуусах нь байна шүү дээ. Үнэхээр ашиггүй ажиллаад байгаа бол шатахуун оруулж ирдэг эрхийг нь чадалтай шинэ компаниудад шилжүүлье.

МАНАЙ ГАЗРЫН ТОСЫГ БОЛОВСРУУЛААД БУЦААН НИЙЛҮҮЛНЭ

Газрын тосоо түүхийгээр нь урд хөршдөө “бэлэглэчихээд” өөрсдөө гаднаас гуйлгачилдаг арчаагүй байдал хэзээ төгсөх юм бол гэсэн асуултад хариулт авахаар Газрын тосны газрыг зорив. Мэргэжилтнүүдийн хэлж буйгаар “Монгол Улс энэ сарын 15-ны байдлаар улсын хэмжээнд А-80 автобензиний 47, АИ-92 автобензиний 42, дизель түлшний 31 хоногийн нөөцтэй байна. Энэ оноос БНХАУ-д газрын тос экспортлох асуудлыг тодорхой шатанд ярьж байгаа гэнэ. Тодруулбал, Хятадын үндэсний газрын тосны корпорацийн харьяа “China oil” компанитай удаан ярилцсаны эцэст БНХАУ-д экспортолж буй газрын тосыг Хөх хотын боловсруулах үйлдвэрт боловсруулан түүнээс гарах шатахууныг Монгол Улсад буцаан нийлүүлэхээр болжээ. Энэ ажил энэ сарын сүүлээр эхлэх бөгөөд дөрөвдүгээр сараас сар бүр 10 мянган тонн шатахууныг бэлтгэн Монгол Улсад нийлүүлэх аж. Худалдан авах шатахууны үнийг тооцохдоо Монгол Улсаас экспортолж байгаа газрын тосны үнэд үндэслэх юм байна.

М.МӨНХТУНГАЛАГ

НИЙГМИЙН ТОЛЬ