нийгэмд эзлэх байр суурь, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийн төлөө тууштай тэмцсэнээрээ Helen Keller өөрийн гайхалтай амьдралын түүхийг бүтээсэн билээ.

Тэр Америкийн зохиолч, улс төрийн зүтгэлтэн, уран илтгэгч байсан төдийгүй бакалаврын эрдмийн зэрэг хүртсэн анхны хараагүй, сонсголгүй хүн болж чадсан. Үүгээрээ тэр дэлхийн сая сая хараагүй, сонсголгүй хүмүүст амьдрах итгэл хайрлаж, гайхамшгийг бүтээж өгсөн юм. Хүний ямар нэг эрхтэн ажиллагаагүй болж, амьдрах итгэлгүй болсон ч гэлээ энэ бүхнийг сэтгэлийн тэнхээтэйгээр даван туулж, өөрийн дотоод хүч чадлыг бусдад нээн харуулснаар хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн ч нийгэмд голлох үүрэг гүйцэтгэж чаддагийг тэр өөрөөрөө нотлон харуулсан. Түүний багш Anne Sullivan анх боломжгүй мэт санагдаж байсан хараагүй, сонсголгүй охины хөгжих үүдийг нь нээж, хэрхэн харилцаж сургасан талаар үзүүлсэн “The Miracle Worker” буюу “Гайхамшгийг бүтээгч” хэмээх кино болон жүжгийг хожим нь туурвисан байдаг. Улмаар 1971 онд түүнийг Алабама мужийн эмэгтэйчүүдийн алдар цуутны танхимд мөнхөлсөн билээ.

Ачит багш Anne Sullivan-ыг олов

Helen Adams Keller 1880 оны 6 сарын 27-нд Алабама мужийн Tuscumbia дахь Ivy Green хэмээх аавынхаа байгуулсан эдлэн газарт төржээ. Түүний эцэг АНУ-ын иргэний дайны Өмнөдийн холбоонд ахмад цолтой байлдаж явсан бөгөөд хожим нь North Alabamian сонинд редактораар ажиллаж байсан аж. Гайхалтай тохиолдлоор түүний аавын талын өвөг эцэг болох Casper Keller нь Зурич хот дахь анхны сонсголгүйчүүдийн багш хүн байсан гэдэг.

Helen Keller төрөлхийн хараагүй, сонсголгүй байгаагүй бөгөөд түүнийг 19 сартайдаа гэдэс болон тархины ноцтой бөглөрөл туссан гэж тухайн үед эмч нар оношилжээ. Энэ нь одоогийнхоор менингит байж болох талтай юм. 1886 онд ээж нь Charles Dickens-ийн American Notes тэмдэглэл дээр гардаг хараагүй, сонсголгүй Laura Bridgman хэмээх эмэгтэй хэрхэн суралцаж чадсанаас санаа авч Helen-ийг жирийн хүмүүстэй адил боловсрол эзэмшүүлэхээр шийдсэн байна. Ийнхүү чих хамар хоолойн эмч J.Julian Chisolm-д үзүүлсэн нь түүнд Alexander Graham Bell-тэй уулзах завшааныг олгожээ. Bell түүний сурах хүсэл эрмэлзлэлийг ойлгон тусалж тэднийг Bridgman-ийн суралцсан хараагүйчүүдийн Perkins институтэд хандахыг зөвлөв. Энд л Helen бүх амьдралынх нь турш түүний дэргэд хань болсон ачит багш Anne Sullivan-ыг олсон аж. Тухайн үед Anne багш нь 20 настай харааны согогтой оюутан байв.

1887 онд Anne Sullivan, Helen дээр ирсэн бөгөөд тэрээр түүнд гарын алган дээр нь үгийг үсгээр нь бичиж харилцаж сурахыг зааж эхэлсэн байна. Эхэндээ түүнд үг бүрийг ойлгохгүй хэцүү санагдаж, уурладаг байв. Нэг удаа “сэнжтэй аяга” гэдэг үгийг ойлгохгүй бухимдсандаа хүүхэлдэйгээ эвдэж ч байсан удаатай. Гэвч түүний нэг алган дээр нь ус гэж бичин нөгөө алган дээр нь ус урсгах үед маш сайн ойлгож, үүнээс хойш ямар ч бэрхшээлгүй суралцах болсон гэдэг.

Бакалаврын зэрэг хүртсэн нь

1888 оны 5 дугаар сард Helen хараагүйчүүдийн Perkins институтэд суралцаж байсан бөгөөд 1894 онд Anne Sullivan багштайгаа сонсголгүйчүүдийн Wright-Humason сургуульд элсэхээр Нью-Йорк руу нүүсэн байна. Тэнд байхдаа сонсголгүйчүүдийн Horace Mann сургуулийн багш Sarah Fuller-аас ихийг суралцжээ. 1896 онд Anne багшийнхаа хамтаар Массачусетс руугаа буцаж залуу хатагтай нарын сургууль болох Cambridge-д элсэв.

1900 онд Radcliffe коллежид элсэх үед Helen-ийн шүтэн бишрэгч АНУ-ын алдарт зохиолч Mark Twain түүнийг “Standard Oil” компаний эзэн Henry Huttleston Rogers-тэй танилцуулсан бөгөөд энэ хүн түүний сургалтын бүх төлбөрийг төлсөн аж. Ийнхүү 1904 онд Helen Keller 24 насандаа Radcliffe коллежийг төгсөж, бакалаврын эрдмийн зэргийг хүртсэн анхны хараагүй, сонсголгүй хүн болсон билээ.

Тэрээр бусадтай харилцаж үзэл бодлоо солилцохыг хүссэн учраас ярихыг хичээж эхэлсэн нь хожим түүний олон нийтийн өмнө хэлсэн үг, уран илтгэлүүдээ тавих үндэс суурь нь болсон юм. Helen хүний яриаг уруул дээр нь хуруугаа тавьж ойлгодог байсан ба брайл үсэг болон дохио зангааны хэлийг мөн гараараа мэдэрч уншдаг байсан аж. Мөн тоглож буй хөгжмийн хөгийг мэдрэхийн тулд ширээний тавцан дээр хурууны үзүүрээ тавин чичиргээг нь мэдэрдэг байв.

Түүний багш Anne 1905 онд John Macy-тай гэрлэсэн ба 1914 оноос эрүүл мэнд нь эрс муудаж эхэлсэн байна. Helen багш Anne болон түүний нөхөртэй хамт Forest Hills, Queens рүү нүүж тэнд “Америкийн хараагүйчүүдийн нийгэмлэг”-ийг байгуулах үндэс суурийг тавьжээ. 1936 онд Anne Sullivan-ыг нас барсны дараа Helen түүний асрагч Thompson-ы хамт хараагүйчүүдэд мөнгөн сан байгуулахын тулд дэлхийг тойрон аялсан юм. Харамсалтай нь 1957 онд Thompson цус харван, илааршихгүй байсаар 1960 онд нас барахад Helen-ийг Winnie Corbally хэмээх сувилагч асрах болжээ.

Хүний эрхийн төлөө тууштай тэмцсэн он жилүүд

Helen Keller дэлхийд танигдсан зохиолч, уран илтгэгч төдийгүй хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийн төлөө тууштай тэмцэгч байсан юм. Бүх хүмүүст сонгуулийн эрх олгох, энхийн үзэл болон радикал социализмын төлөө тууштай зогссон билээ. Мөн тэрээр 1915 онд George Kessler-ын хамтаар HKI олон улсын байгууллагыг,1920 онд Америкийн иргэний эрх чөлөөний холбоог байгуулалцсан байна. Helen, Sullivan-тай хамт нийтдээ 40 гаруй орноор аялсан бөгөөд тэр дундаа Япон руу хэд хэдэн удаа аялж тэндхийн ард түмний талархал, хүндэтгэлийг хүлээж байв. 1937 онд Келлер Японы Акита мужид зочлохдоо Хачико нохойны талаар асууж байсан бөгөөд удалгүй Акито хэмээх нохойтой болсон гэдэг.

Helen Keller мөн Grover Cleveland-аас Lyndon B.Johnson хүртэлх АНУ-ын бүх Ерөнхийлөгчтэй уулзаж байв. Мөн Alexander Graham Bell, Charlie Chaplin, Mark Twain гэх мэт олон алдартай хүмүүстэй нөхөрлөж явсан гэдэг. Charlie Chaplin-тай тэрээр капитализмыг эсэргүүцэх үзэл дээр санал нийлдэг байжээ.

Тэрээр мөн социалист намын гишүүн байсан ба ажилчдын төлөө үргэлж дуугарсаар ирсэн юм. 1911 онд тавьсан илтгэлдээ тэрээр “Энэ улс (АНУ) газрын эзэд, банкирууд, корпорациуд, ажилчдын хөдөлмөрийг мөлжигчид ба баячуудын төлөө л оршин тогтнодог. Хүн төрөлхтний ихэнх нь ажилчид байдаг. Тэдний амьдралыг дээрх хүмүүс бүрэн мэдэж байгаа цагт хүний эрхийн талаар яриад ч хэрэггүй. Хүн төрөлхтөн аж үйлдвэрийн мөлжлөгт дарлагдаж цөөхөн хувь нь амар хялбар амьдарч байна” гэжээ. Социалист намын дэлхийн хувьсгал хийх зорилт нь нуран унасны дараа Helen ажилчидтай холбоо тасарсан ба түүнээс хойш улс төрийн хувьд харьцангүй тусгаарлагдсан юм.

Ерөнхийлөгчийн эрх чөлөөний медалиар шагнагдав

Helen Keller нийтдээ 12 ном ба олон тооны өгүүлэл бичсэн. Түүний хамгийн анх буюу 11 настайдаа бичсэн зохиол бол “The Frost King” юм. 22 насандаа Keller өөрийн намтрыг өгүүлсэн “The Story of My Life” номоо Sullivan болон түүний нөхрийн тусламжтайгаар нийтлэсэн аж. Энэ нь Helen-ий хэлсэн үгнүүдээс гадна коллежид суралцаж байх үеийнх нь талаар хүүрнэсэн байдаг. 1908 онд Keller “The World I Live In” буюу “Миний амьдарч буй ертөнц” номоо, 1913 онд “Харанхуйн гадна” нэртэй социализмын талаарх цуврал эссенүүдээ нийтлэсэн юм.

Түүний сүсэг бишрэлийн намтар болох “Миний шашин’’ нь анх 1927 онд хэвлэгдсэн ба 1994 онд “Харанхуй дахь гэрэл’’ нэртэйгээр дахин хэвлэгдсэн байна. 1964 оны 9 сарын 14-нд АНУ-ын ерөнхийлөгч Lyndon B.Johnson түүнийг Ерөнхийлөгчийн эрх чөлөөний медалиар шагнасан юм. Энэ нь жирийн иргэнд өгдөг хамгийн том хоёр шагналын нэг ажээ. Тэрээр үлдсэн амьдралынхаа турш Америкийн хараагүйчүүдийн санд хөрөнгө босгон өнгөрүүлсэн билээ.

1961 онд Keller хэд хэдэн удаа хүчтэй өвдөж, үлдсэн амьдралынхаа сүүлийн жилүүдийг гэртээ өнгөрөөсөн байдаг. Тэрээр 1968 оны 6 дугаар сарын 1-нд гэртээ унтаж байхдаа хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлсэн бөгөөд түүнийг хүндэтгэн Вашингтон хотын “Үндэсний сүм”-д оршуулгын үйл ажиллагааг ёслон эцсийн замд нь үджээ. Ийнхүү түүний чандрыг үүрдийн хань нөхрүүд болох Anne Sullivan болон Polly Thompson-ны дэргэд байршуулсан билээ.

Эх сурвалж: uptown.mn