Энэ талаар Улсын ерөнхий прокурор Б.Жаргалсайханаас тодрууллаа.

-Нэр бүхий гурван гишүүний бүрэн эрхийг ямар үндэслэлээр түдгэлзүүлэхээр санал оруулсан бэ?

-Түдгэлзүүлэх үндэслэл гэдэг бол мөрдөн шалгах ажиллагааг саадгүй явуулах боломжийг олгох гэдэг. Боломж гэдэг нь УИХ-ын тухай хуулйин 9.8-д гишүүнийг баривчлах, албадан саатуулах, үзлэг нэгжлэг хийх шаардага үүсдэг. Өнөөдрийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад зайлшгүй үзлэг нэгжлэг хийх асуудал үүсэхээр байна. Үүнд гишүүний бүрэн эрх саад болохоор байгаа юм. Тийм учраас түдгэлзүүлэх саналыг оруулж ирсэн.

-Саад учруулах гэдгийг юу гэж ойлгох вэ?

-Жишээлбэл, зайлшгүй шаардлагаар аль нэг гишүүний орон байр болон албан тасалгаанд нэгжлэг хийх байдал үүслээ гэхэд гишүүний бүрэн эрх байхад тэр ажиллагааг хийх боломжгүй. Хоёрдугаарт гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэхгүйгээр аливаа мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байх үед гишүүний хамаарал бүхий үл хөдлөх хөрөнгө гэх мэт асуудал хөндөгдөх юм бол шалгаж байгаа мөрдөгч, зөвшөөрөл өгсөн прокурор хууль ёсны бус шийдвэр гаргасан болдог. Тийм учраас мөрдөгч, прокурорын үйл ажиллагаанд саад болдог, энэ ажиллагаа эрсдэлд ордог болохоор санал оруулсан.

-Түдгэлзүүлэх саналыг оруулж ирэхдээ албаны нууцад хамааруулсан уу, эсвэл улсын нууцад хамааруулсан уу?

-Улсын нууц гэж байхгүй. Өмнө нь би хэлж байсан. Мөрдөн шалгах ажиллагаа бол Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9.3-т зааснаар нууц ажиллагаа байдаг юм. Мөрдөн шалгах ажиллагааны үр дүн, цаашид хийх төлөвлөлт бол бүгд хуулиараа нууц. Гишүүдтэй холбоотой асуудлууд яригдаж байх үед мөрдөн байцаалт явуулж байхад хийгдсэн ажиллагаанууд, цаашид хийгдэх ажиллагаанууд яригдана. Тиймээс төрийн албаны нууц гэдгээр ирж байгаа юм.

-Гишүүд прокурорын энэ дүгнэлттэй санал нийлэхгүй байна. Энэ дээр та ямар тайлбар өгөх вэ?

-Мөрдөн шалгах ажиллагаа явагдаж байна. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх хуулиар хэрэг бүртгэлтийн ажиллагаа явагдаж байгаад шаардлагатай нотлох баримт тогтоогдсон учраас яллагдагчаар татсан. Энэ бол эцсийн шийдвэр биш. Дахиад энэ гишүүд өөрсдийнхөө яллагдагчаар татагдсан энэ үндэслэл дээр үгүйсгэх нотлох баримт гаргаж ирж болно. Энэ цааш үргэлжилнэ. Тийм учраас би хэлмэгдсэн гэх, энэ бол буруу байна гэх нь тухайн хүний асуудал.

-Хөдлөшгүй нотлох баримттай гэсэн үг үү?

-Хөдлөшгүй нотлох баримт гэдэг нь хүний гэм буруугийн асуудал яригдах үед л яригддаг. Одоо бол цугласан нотлох баримт нь яллагдагчаар татах үндэслэл болоод явж байна.

-Гурван гишүүн тус бүр дээр өнгөрсөн хугацаанд хэчнээн гэрч дуудсан бэ. Үүнээс уулзахыг хориглосон ямар арга хэмжээнүүдийг авсан бэ?

-Т.Аюурсайхан гишүүн дээр нэг хүн яллагдагчаар татагдаж, 119 хүн гэрчээр асуугдсан, 11 хүнтэй уулзахыг хориглосон байна. Д.Бат-Эрдэнэ гишүүн дээр 60 хүн гэрчээр асуугдаж, 11 хүн яллагдагчаар татагдсан. Н.Наранбаатар гишүүн дээр 60 хүн гэрчээр асуугдаж, 16 үл хөдлөх хөрөнгийг битүүмжилсэн, 3 хүн яллагдагчаар татагдсан байна.

-Хэрэв УИХ-аар гишүүдийг авч үлдвэл дараагийн алхам нь юу байх вэ?

-Шийдвэр гараагүй байхад энэ асуудлыг хэлэх нь эрт байна. Хоёрт, дахиж оруулж ирэх асуудал нь мөрдөн байцаах байгууллагад саад учирч байгаа байдлаас шалтгаална.

-Нүүрсний хэрэгт долоон гишүүнийг яллагдагчаар татсан. Харин гурвынх нь бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудал яригдаж байна. Үлдсэн дөрвөн гишүүн дээр ямар арга хэмжээ авч байгаа юм бэ?

-УИХ-ын тухай хуулийн 9.8-д зайлшгүй гишүүнд холбогдолтой албадан саатуулах, байр орон гэрт нь үзлэг хийх шаардлага үүсч байгаа тохиолдолд түдгэлзүүлэх асуудал зайлшгүй яригдана. Дээрх гурван гишүүний хувьд үзлэг нэгжлэг хийх, бусад байцаан шийтгэх ажиллагаа хийгдэх зайлшгүй шаардлага гарч ирж байна. Бусад дөрвөн гишүүд дээр зайлшгүй үзлэг нэгжлэг хийх шаардага байхгүй, УИХ-ын тухай хуулийн 9.8 дээрх нөхцөл байдал үүсэхгүй бол гишүүний бүрэн эрхтэй холбоотой асуудал яригдахгүй. Яагаад гэвэл энэ нь мөрдөх байгууллагын мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад л тодорхойлогддог зүйл.

-Хэрэв Их хурлаас энэ асуудлыг нээлттэй байдлаар хэлэлцъе гэж шийдвэрлэвэл прокурор дээр авагдсан саналуудыг нээлттэй байдлаар танилцуулах боломжтой юу?

-Нээлттэй байдал гэдэг бол мөрдөн шалгах ажиллагааны хувьд маш хүндрэлтэй асуудал. Эрүүгийн хуулийн 29.3-т, мөрдөн шалгах ажиллагаанд авагдсан нотлох баримтууд, цаашид хийх ажиллагаанууд Их хурал дээр дэлгэрэнгүй яригдвал эргээд мөрдөн шалгах ажиллагаанд саад учирна. Энэ ажиллагаа одоогоор тодорхой нууцлалтай явагдаж байгаа. Ямар тохиолдолд ил болдог вэ гэвэл мөрдөн байцаах байгууллагын саналаар шүүхэд шилжүүлээд шүүхийн шийдвэр гарсан үед ямар хэрэгт энэ хүн гэм буруутгагдсан юм бэ гэдэг нь ил болдог юм.