ярилцлага өгснийг хүргэж байна.

-Ноён ерөнхийлөгч өө, та эх орондоо хайртай юу?
-Мэдээж хэрэг. Би бусад хүмүүсээс ялгарах зүйлгүй эх орондоо адилхан хайртай нэгэн. Эх орноо хайрлах зүрх сэтгэл минь зүгээр нэг төрийн тэргүүн бо-лоод бүх эрх мэдлийг гартаа авсны дараа цээжээ дэлдэж “Би эх орондоо хайртай” гэж байгаа юм биш. Энэ бол миний эх орноо хамгаалах үүрэгтэй холбоотой сэтгэлийн илрэл.

-Та өөрийн эрх үүргээ шилжүүлэн өгсний дараа ч гэсэн эх оронч сэтгэлтэй хэвээр байх уу?
-Сирийн ард түмэн намайг үнэлнэ. Миний эх оронч сэтгэлийг ойлгохын дээдээр ойлгож байгаа. Өөр ямар ч улс төрийн нам, жигүүр намайг ингэж үнэлэхгүй болов уу. Харин зэвсэглэсэн сөрөг хүчнийхэн дундаас өөрсдийн төлөөллөө гарган, мэдээж тэр нь сири хүн байх юм бол, бас санал хураалтаар шаардлагатай нөхцөлийг хангаж байвал олон зүйл ярихгүй. Түүнийг ялгаа байхгүй л бид эх оронч өнцгөөс харах учиртай.

-Та айсуй Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөх талаар бодож үзсэн үү. Энэ тал дээр ер нь ямар байр суурьтай байна вэ?
-Уг нь миний бүрэн эрх ирэх оны наймдугаар сард дуусах учиртай. Тэгэхээр Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгууль тэрнээс өмнө болох ёстой. Сирийн иргэд, Сирийн ард түмэн юу хүсэж байгаагаас шалтгаалан би өрсөлдөх эсэхээ шийднэ. Одоогоор би тодорхой хариулт өгөх боломжгүй байна. Хэрэв ард иргэд миний ард байхгүй, намайг дэмжихгүй бол би сонгуульд өрсөлдөх шаардлага байхгүй.

-Та албан ёсоор бүх эрх мэдлээ хүлээлгэн өгөх шийдвэртээ баттай зогсож байна уу?
-Энэ бол миний талаархи асуудал биш юм. Эсвэл би юу хүсэж байгаа нь чухал биш. Энэ бүхэн ард иргэд юу хүсэж, ямар зүйлийг хүлээж байгаад оршиж байгаа юм. Энэ эх орон бүхэлдээ зөвхөн минийх биш шүү дээ. Би энэ эх орны нэг хэсэг нь. Сири бол Сирийн ард түмний өмч юм.

-Гэхдээ зарим хүмүүсийн хэлж буйгаар та өөрөө энэ бүхний эгдүүцэл нь болж байгаа гэх юм. Учир нь тэд хээл хахууль, дарамт шахалтаас ангижрахыг л хүсэж байгаа гэсэн. Тэд жинхэнэ ардчиллыг л хүсэж байгаагаа хэлсэн. Энэ бүх шинэчлэлт өөрчлөлтүүд таны бодлого, баримталж буй зарчимтай харшилдаж байгаа гэж ярих юм?
-Тэд өөрсдийнхөө өмнөөс энэ бүхнийг хэлээд байна уу, өрөөл бусдын өмнөөс хэлээд байна уу, эсвэл ард иргэдийн нэрийн өмнөөс яриад байна уу, нэг бол сөрөг хүчин, эх орончдын өмнөөс ийм зүйл яриад байгаа юм болов уу. Би бас сайн ойлгохгүй л байгаад байна. Нэг бол эх оронч хэсэг партизан шиг ярих юм. Эсвэл төрийн бодлого эсэргүүцсэн этгээдүүд шиг ярих юм. Үнэндээ энэ эргэлзээ л өнөөгийн байдлын эхлэлийг бий болгосон. Эсвэл тэд АНУ-ын нэрийн өмнөөс яриад байгаа юм уу.

Их Британи, Саудын Араб, Катар, Франц зэрэг орнуудын өмнөөс байр сууриа илэрхийлээд байгаа юм болов уу. Толгой эргэм. Энэ бүхэнд би шударга байя. Яг үнэндээ бидний өөр хоорондоо тэмцэлдэж эхэлсэн нь гадны бохир зүйлээс л эхтэй. Сөрөг хүчнийхэн, босогчид, зэвсэгт дайчид гэх эдгээр хүмүүс таван одтой зочид буудалд амьдарч, өөрсдийн санхүүгийн дэмжлэг үзүүлж буй арын нууц ноёнтноос тушаал авч Сирид хохирол учруулаад байгаа. Бүтэн 10 жил манай улс руу барууныхан нэвтрэх гээд чадаагүй. Хэзээ ч чадахгүй гэдгийг онцолмоор байна.

-Тэд таны эсрэг маш хүчтэй эсэргүүцэж байгаа гэдгийг няцаасан. Сирийн эрх баригчдын эсрэг хүчирхэг сөрөг хүчин зогсож байна. Та яагаад тэднийг үл ойшоогоод, санал нийлэхгүй байгаа юм бэ?
-Нэгдүгээрт, АНУ-ын Ерөнхийлөгчид Сирийн дотоод асуудалд хөндлөнгөөс орох ямар ч үндэслэл байх ёсгүй. Хоёрт, тэр Сирийн ард түмэнд хэзээ ч ямар Ерөнхийлөгчийг сонгох талаар зааж, зөвлөгөө өгөх эрхгүй. Гуравт, түүний хэлсэн ярьсан зүйлүүд ямар ч баталгаагүй, эх сурвалжгүй. Зүгээр л тархи угаах бодлого явуулж байна. Тэр бараг намайг бууж өгөхийг хагас жил ярьсан. Дараа нь юу болно гэж тэр төсөөлөөд байгаа юм бол. АНУ-ын төр Сирийг хариуцаад явах юм уу. Нэг тиймэрхүү утгатай зүйл байнга шахуу ярьдаг нь буруу юм.

-Сэтгүүлчдэд та өөрөө бодит байдлыг үгүйсгээд байгаа юм шиг харагддаг. Та бууж өгснөөр ард түмнийхээ эрх ашгийг хамгаалахын сацуу тэднийг аюулаас аврах юм биш үү?
-Намайг Ерөнхийлөгч байсан байгаагүй энд ямар ч ялгаа байхгүй. Ерөнхийлөгчийг нь л унагачих юм бол бусад зүйл нь санаа амар болчих юм яриад байх юм. Тэд “Аль-Кайда” бүлэглэлд гэм буруугүй хүмүүсийг алж, автомашинд тэсрэх бөмбөг суурилуулан хүмүүсийг үй олноор нь устгах таатай нөхцөл бий болгосон. Намайг Ерөнхийлөгчийн алба хашиж байх хугацаанд л бүхнийг зэрэг зэрэг амжуулан цааш харуулчих гээд байх юм. Чанарын ялгаа байхгүй гэдгийг ойлгохгүй байгаа хүмүүс дээ.

-Та Ерөнхийлөгч байснаар цэргийн анги бааз, удирдлага болон бусад нөлөөлөх хүчин зүйл, салбарт шууд тушаал өгч байна. Энэ л хамгийн чухал зүйл болж таарч байна?
-Үймээн самуун үүсгэгч, төрийн эсрэг боссон хүмүүсийн эсрэг хариу арга хэмжээ авах эрхийг төрд хуульчилсан байдаг. Та өөрөө бодоод үз л дээ. Төр засгийн эсрэг хэсэг иргэд тэмцэл эхлүүлж, ямар нэг дайны шинжтэй зүйл гаргалаа. Гэтэл эрх баригчид шийдвэр гаргах хэрэг гарна. Шийдвэрээ гаргалаа, дараа нь Ерөнхийлөгчөөр баталгаажуулна.

Би бол албан үүргээ гүйцэтгэж байгаа бүрэн эрхтэй улсын Ерөнхийлөгч. Түүнээс ганцаараа энэ бүхнийг шийдвэрлээд байгаа зүйл байхгүй. Бослого гарсан эхний долоо хоногт бид цэргүүдээ алдаж, цагдаагийн бие бүрэлдэхүүн хүчин мөхөсдөж эхэлсэн. Зарим нь босогчдын гарт амиа алдаж эхэлсэн. Тухайн үед онцгой байдлын бүхий л дарга, сайд нар хуралдаж юу хийх талаар шуурхай хуралдсан. Нөгөө талаас бид улсынхаа нутаг дэвсгэрт ямар нэг террорист үйл ажиллагаа болчихвий гэсэн өнцгөөс эмээж эхэлсэн. Засгийн газрынхан энэ бүх нийгмийн өөрчлөлтөд бэлэн байх шаардлагатай байсан.

Ингээд л эрх баригчид, төрийн сайд нар шийдвэрээ нэгтгэсэн. Улмаар иргэдийнхээ аюулгүй байдлыг хамгаалах санал дээр нэгдэж, тэдгээр босогчдын үйлдлийг цэвэр террорист шинж чанартай ажиллагаа гэдгийг баталсан юм. Бид хэн, хэн нь үүнийг сайн ойлгох хэрэгтэй. Зүгээр л байж байгаад ард иргэдээ хоморголон устгадаг тийм төр засагтай улс орон байх уу. Эрх баригчид бид өөрсдийн албан үүргээ гүйцэтгэж байхдаа алдаа дутагдал гаргаж л таараа. Гэхдээ улс орны хувь заяанд ингэж нөлөөлөх хэмжээний биш гэдгийг онцлох нь зүйтэй.

-Дара хотоос эхэлсэн эсэргүүцлийн жагсаалаас бослого хөдөлгөөн эхэлсэн гэж дүгнэдэг. Мөргөлдөөний үеэр зөвхөн цагдаа, хүчнийхэн амиа алдсан юм биш, энгийн иргэд ч амиа алдсан хэрэг гарсан шүү дээ. Энгийн иргэд эхэндээ тайван жагсаал хийж байтал цагдаагийнхан галт зэвсэг хэрэглэн хүмүүс рүү буудаж эхэлсэн талаар гэрчүүд ярьдаг?
-Цагдаагийн ажилтнууд шаардлагатай тохиолдолд босогчид, жагсаал хийж буй иргэдэд сэрэмжлүүлэх үүднээс дээшээ буудах эрхтэй байдаг. Ер нь дэлхийн хаана ч тиймэрхүү дүрэм журам байдаг гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Таны хэлсэнтэй санал нэгтэй байгаа ч Сирийн ард түмэн бүгдээрээ босогчид, террористууд биш. Энэ бүхэнд гадны ямар нэг хүчин зүйл орсон болоод үймээнийг дэвэргэсэн. Зарим иргэнийг цагдаагийнхан алсан мэтээр бүхнийг зохион байгуулсан. Төлөвлөгөөний дагуу бүх зүйл болсон гэх яриа байдаг юм билээ.

-Тэгэхээр та жагсагчдын ширүүн ууртай байдал жагсаал цуглааныг эхлүүлсэн гэж хэлэх гээд байна уу?
-Үгүй. Үүнд иргэдийг, босогчдыг, жагсаал зохион байгуулагчдыг турхирсан гэж үзээд байгаа юм. Нөгөөтэйгүүр жагсаалд оролцсон иргэд ч тэр турхиралтад автсан. Хүмүүсийг дагаж, зарим нь амиа алдсан. Эцсийн дүндээ иргэд алдаа гаргасан учраас бусдын олз болсон. Ерөнхийлөгч хүртэл алдаа гаргаж бусдын олз болдог тохиолдол бий. Гэхдээ үүнд ганц л ялгаа бий. Ерөнхийлөгч бол бу-садтай зөвлөлддөг. Харин иргэд тиймэрхүү үед зөвлөгөө авах боломж байхгүй байснаар бусдын нөлөөнд автдаг.

-НҮБ-ын үзэж буйгаар Хоула тосгоноос 108 цогцос гаргаж авсан бөгөөд үүний 49 нь хүүхэд, 34 нь эмэгтэйчүүд байсан гэдэг баримт нь өөрөө дэлхий нийтийн анхаарлыг татаж эхэлсэн. Үүнийг та терроризмтэй тэмцсэн гэж хэлэх гээд байна уу?
-Таны хэлсэн бүхэнд маш их хүндлэл үзүүлж байна. Гэвч Сирийн иргэд бид өөрсдөө хангалттай сайн баримт нотолгоо бүхий зүйлийг танаас ч сайн мэднэ.

-Таны удирдлага дор үйл ажиллагаа явуулдаг “Шабиха” бүлэглэлийн сэжигтэн тухайн тосгонд байсан талаар гэрчүүд мэдэгдсэн?
-Танд тэр гэрч нь байвал би яг одоо уулзаж болно. Нүүр нүүрээ харж байгаад баримттай ярьсан ч болж байна. Танд баталгаа бий юу?

-Бид энэ бүхэнд холбоотой гэх нэгэн гэрчээс сонссон юм?
-Би таны асуусан энэ асуултад ямар нэг асуудал үүсгэж болно. Гүтгэх ч гэсэн гэмт хэрэг гэдгийг ойлгож байгаа байх. Та мэддэг, харсан юм шиг л ярилаа. Энэ бол буруу. Таны цуглуулсан мэдээлэлд буруу асуулт байна гэдгийг та одоо ойлгосон байх. Бодит байдлын талаар ярилцсан нь дээр. Худал зүйл бол худал зүйлээрээ л дуусдаг. Хэдийгээр та хэн нэгнээс сонссон, дуулсан ч бай. Үнэн зүйл үргэлж ялалт, сайн зүйл дагуулж байдаг.

-Тэр ч үнэн шүү. Тэгэхлээр та өөрийн “Шабиха” бүлэглэл дээрх тосгоны иргэдийг хөнөөгөөгүй гэдгийг үгүйсгэж байна гэж ойлгож болох уу?
-Та “өөрийн Шабиха” гэж юу яриад байна.

-Таны удирдлага дор үйл ажиллагаа явуулдаг гэх цэргийн бүлэг этгээдүүдийн талаар ярьж байна?
-Наад нэр чинь үнэндээ турк үгнээс гаралтай. Сири хэлээр ямар ч утга агуулдаг юм бүү мэд. За тэгэхээр нэг ийм зүйл байдаг юм. Хэсэг зэвсэглэсэн дайчин ямар нэг тосгон руу дайрах үед төрийн цагдаа, хүчнийхэн иргэдийг халдлагаас хамгаалах боломжгүй үед иргэд өөрсдөө буу зэвсгээрээ хамгаалдаг тохиолдол бий. Улсын зэвсэгт хүчин зарим тохиолдолд иргэдийг халдлагаас хамгаалах үе байлгүй л яахав. Гэхдээ иргэдийг хамгаалж байгаа тэдгээр цэргүүд “Ерөнхийлөгч Башар Аль Ассадын гарын үзүүр” гэсэн ойлголт бий болчихсон юм шиг байгаа юм. Үнэндээ тэд иргэдийг террорист халдлагаас хамгаалах үүднээс чөлөөт армийн замыг сонгосон цэргүүд гэж ойлгож болно.

-Тэгээд тэд иргэдийг хамгаалах биш харин хөнөөсөн яриа яагаад гарчихдаг байна аа?
-Албан бус мэдээллийн дагуу террорист бүлэглэлүүд манайхны цэргийн хувцсыг ашигласан гэж байсан. Өөр энэ талаар мэдэх зүйл алга.

-Сүүлийн асуулт. Та Сирийн ирээдүйг хэрхэн харж байна вэ?
-Хууль эрх зүйн орчин сайн, эрүүл мэнд, иргэдийн аюулгүй байдлыг бүрэн хангадаг сайхан нийгэмтэй, эдийн засаг нь өргөжин хурдтай хөгжиж буй тусгаар тогтнолоо мандуулж, олон улсад эзлэх байр суурь нь дэлхийн энх тайванд хамгийн сайн үлгэр жишээ тийм л улс орныг харж байна.

Б.Баатар