 |
|
 |
|
Үзэл сурталын үзгэн дороос түүх мэндэлсэн түүх |
|
|
 |
|
 |
Үзэл сурталын үзгэн дороос түүх мэндэлсэн түүх
2015-01-08Оршил буюу нууц хэлэлцээр  1948 оны 12 дугаар сард БНМАУ-ын Шинжлэх Ухааны хүрээлэн /ШУХ/, ЗСБНХУ-ын Шинжлэх Ухааны Академийн /ШУА/ хооронд нэгэн хэлэлцээр байгуулагджээ. Энэ хэлэлцээр нь 1991 оныг хүртэл, “нууц” гэсэн тэмдэглэгээтэй хадгалагдаж байгаад ил болсон юм. Хэлэлцээр нь монгол, орос хэл дэр хийгдсэн төсөв, төлөвлөгөө гэсэн хоёр хавсралттай, БНМАУ-ын талаас ШУХ-ийн дарга Б.Жаргалсайхан, ЗСБНХУ-ын талаас ШУА-ийн ерөнхийлөгч академич С.И Вавилов нар гарын үсэг зурсан олон зүйл заалт бүхий байлаа. Хэлэлцээр ёсоор таван жилийн хугацаанд хоёр тал “БНМАУ-ын түүх” гэсэн 30 хэвлэлийн хуудастай нэг боть, 140 гаруй хэвлэлийн хуудастай 3 боть цуврал бүтээлүүд бэлтгэн гаргахаар төлөвлөжээ. Тухайн үеийн баримт сэлтийг харж байхад түүхийн нэгэн ботийг сурах бичиг маягийн хэлбэртэйгээр, харин гурван боть түүхийг академик бүтээл болгон гаргахаар бэлтгэж байсан бололтой. Энд бидний анхаарлаа хандуулах хамгийн гол асуудал нь түүх бичих бүрэлдэхүүн, тэдний түүхэн үеүдийг хариуцан бичих хувиарлалт юм. Хэлэлцээрийн гуравдугаар зүйлд “Монгол Улсын түүхийн эртний ба дундад зууны үе, манжийн эзэмшил, автономит монголын үеийн ангиудыг СССР-ийн ШУА-ийн институдуудээс бичих ба БНМАУ-ын орчин үеийн түүхийн ангийг БНМАУ-ын ШУХ-ийн түүхчдээс СССР-ийн ШУА-ийн зөвөлгөө тусламжтайгаар бичнэ” гэж шулуухан заажээ. Монголчуудын түүхийг бичих, монголын түүхчдийг удирдан чиглүүлэх үүрэг бүхий зөвлөлтийн түүхчдийн бүрэлдэхүүнийг авч үзье. ЗХУ-ын түүхчдийн ямар бүрэлдэхүүн ирэх талаар ШУХ-ийн дарга Б.Жаргалсайхан, Ерөнхий сайд Х.Чойбалсанд хүргүүлсэн танилцуулгандаа тодорхой дурьджээ. Академич Козиноор толгойлуулан байгуулсан эл ажлын хэсэгт СССР-ийн ШУА-ийн шинжилгээний 5 том байгууллага, зөвлөлтийн түүхийн нэрт эрдэмтэн академич Греков, Майский нарын 50 гаруй хүн оролцжээ. Тэд Монгол Улсын түүхийг 4 том ангид хуваан бичихээр төлөвлөжээ. Үүнд: -Чингисээс өмнөх үеийн нэгдүгээр ангийг профессор Толстов, профессор Киселев, -Дундад зууны түүхийн хоёрдугаар ангийг академич Козин, сурвалжлагч гишүүн Якубовский -Манж ба автономитын үеийн гуравдугаар ангийг академич Майскийгаар толгойлуулсан тус тусын зохиолчдын группийг баталсан байна. -БНМАУ-ын шинэ үеийн дөрөвдүгээр ангийг профессор Устюжанинов Харин түүх зохиоход оролцох монголын талын комисс 1948 оны 7 сарын 17-ны өдрийн БНМАУ-ын СНЗ ба МАХН-ын ТХ-ны 200/35 тоот тогтоолоор батлагдсан нь цаг хугацааны хувьд их сонирхол татаж, эргэлзээ таамаглал төрүүлнэ. Уг хамтарсан тогтоол нь “Монгол Улсын түүхийг зохиох комиссыг байгуулах тухай”, гээд нэгдүгээр заалт нь Монгол улсын түүхийг “зохиолгох” комиссыг доор дурьдсан бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулсугай гээд комиссын даргад н.Шарав, орлогч даргад н.Майдар, гишүүдэд н.Ширэндэв, н.Жаргалсайхан хариуцлагатай нарийн бичгийн даргад н.Нацагдорж нарыг тус тус баталсан байна. Тогтоолд Ерөнхий сайд Х.Чойбалсан, НТХ-ны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ю.Цэдэнбал нар гарын үсэг зуржээ. Дургүйд хүчгүйн үлгэр Монголын өөрт ногдсон түүхийн үеийг бичихээр Монголын түүхчид 1948 оны 7 дугаар сард хуралдаж, бичих бүрэлдэхүүнээ сонгож бичих ажлын хуваарь хийжээ. Хуралд Шарав, Ширэндэв, Жаргалсайхан, Нацагдорж зөвлөлтийн эрдэмтэн Устюжанинов нар оролцсон байна. н.Устюжаниновын оролцоог хасвал монголын түүхчид 1920-1932 оны хоорондох түүх буюу ердөө 12 жилийн түүхийг бичих ажил л манай түүхчдэд оногдсон байна. Профессор Устюжанинов 1948 оны 7 сарын 17-ны өдөр дээрх нэр бүхий түүхчдэд хариуцсан үеэ бичиж дуусгах тун бачуу хугацаатай үүрэг даалгавар өгчээ. Тухайлбал, 1920-1924 оныг дуусталх үеийг бичих Нацагдоржийн зохиолын хэмжээ 3 хэвлэлийн хуудас илүү, зохиолыг 1948 оны 10 сарын 1-ний өдөр тушаах, 1924-1926 оныг дуустлах үеийг бичих Ширэндэв 1 хэвлэлийн хуудас бичиж 1948 оны 09 сарын 15-нд тушаах, 1926-1932 оны үеийг бичих Төмөрбаатар, Ширэндэв нар 1,5 хэвлэлийн хуудас бичиж, 1948 оны 10 сарын 15 нд тушаах, 1932-1940 оны үеийг бичих Цэдэн, профессор Устюжаниновтай хамт 2 хэвлэлийн хуудас бичиж 1948 оны 09 сарын 15-нд тушаахаар төлөвлөж явцын тухай эрдэм шинжилгээний удирдагчид байнга илтгэж байхыг үүрэгдсэн байна. Тэдний аль нь ч энэ хугацаанд төлөвлөсөн зүйлээ бичиж өгч чадаагүй юм  1946 оны зун Монголын түүх зохиохоор томилогдсон ЗХУ-ын ШУА-ийн комиссын орлогч дарга Киселев, мөн комиссын эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга профессор Устюжанинов нараар удирдуулсан 10-аад хүний бүрэлдэхүүнтэй археологи этнографийн шинжилгээний анги, ШУА-ийн харъяа палентлогийн институтээс гарсан палентлогийн экспедицийн удирдагч шинжлэх ухааны гавъяат ажилтан доктор, профессор Орлов, доктор профессор Горомов нарын зэрэг 3 хүмүүс, ЗХУ-ын ШУА-аас томилогдсон хөдөө аж ахуйн нэгдсэн экспедицийн мал ба ургамалын шинжилгээний отрядуудын 20 гаруй хүмүүс монголд бөөнөөрөө иржээ. Тэдний суух сууц,хэрэглэгдэх уналага хөсөг, хоол хүнс, хээрийн шинжилгээний эрэлт хайлт хийх хүмүүсийн орон тоо, зардал зэрэг бүх хүч хөрөнгийг монголын тал хариуцжээ. Ер нь түүх зохиохтой холбогдон гарах бүх зардлыг 2 талын хэлэлцээрийн дагуу монголын тал хариуцсан байна. Энэ бол дайны дараах эдийн засгийн хүнд хэцүү цагт монголчуудад нэлээд хүнд туссан ачаа байсан нь ойлгомжтой юм. Гэвч төлөвлөснөөр ажил явсангүй. 1949 онд хэвлэгдэн гарах ёстой “БНМАУ-ын түүх” нэгэн боть 1951 оны төгсгөл хүртэл сураггүй л байлаа. 1951 оны 9 дүгээр сарын 21-нд БХК(б)Н-ын ТХ-ны шинжлэх ухаан ба их дээд сургуулийн хэлтсийн секторын эрхлэгч А.Митин “БНМАУ-ын түүх” гар бичмэлийн тухай гэсэн нэгэн албан тоотыг БХК(б)Н-ын ТХ-ны нарийн бичгийн дарга Г.Маленковт хүргүүлжээ. Уг тоотод, “БНМАУ-ын түүх” нэгэн ботийг зохиох комисс нэг ботийн чанаргүй гар бичмэл ирүүлсэн. Үүнтэй холбогдуулан ШУА-ийн Тэргүүлэгчид, эх зохиогч хамт олонд даалгасан ажилд хайнга хандсаныг сануулж БНМАУ-ын түүхийн номыг бичиж дуусгах хэд хэдэн арга хэмжээг төлөвлөсөн. Гар бичмэл дахь алдаатай баримтуудыг өдгөө засч болно. ЗХУ-ын ШУА-ийн Дорно дахины судлалын хүрээлэнд уг нэг ботийг өргөн хэлэлцүүлэх үүрэг өгсөн. Номын дахин боловсруулсан эхийг мөн БНМАУ-ын ШУХ-д явуулах болно. Гар бичмэлийн эцсийн хувилбарыг 1952 оны 1 дүгээр улиралд хэвлэлд өгөхийг санал болгосон” хэмээн дурьдсан байна. Харамсалтай нь миний гар дээр энэ бүтээлийн бүлэг, зүйлийг редакцын зүгээс хүлээн авсан, хэлэлцүүлэг зохион байгуулсан, санал шүүмжлэл гарсан, сонин хэвлэлд хэсэгчилэн тавьсан гэх мэт зүйл алга. Монголын архивын миний үзсэн сан хөмрөгт л лав таарсангүй. Магад би олж үзээгүй байж болно. Гэхдээ л номын төлөвлөгөөнд дурдсан бүлэг ангиудын бичвэрийн төсөл дээр монголд л лав ямар нэгэн хэлэлцүүлэг шүүмж болж байсангүй гэж хэлэхэд хилс ташаа болохгүй болов уу. Дээрхи А.Митиний, Г.Маленковт явуулсан тоотоос харвал ЗХУ-ын ШУА-ийн дорно дахины судлалын хүрээлэнд л хэлэлцүүлэг явуулах үүрэг өгөгдсөн бололтой. Тэндхийн архивт харин энэ тухай баримт байж болох юм. Нөгөөтэйгүүр монголын түүхчид өөрийнхөө түүхийн тун багахан үеийн түүхийг бие даан бичихээр томилогджээ. Тэгэхлээр их зөвлөлтийн агуу эрдэмтэдийн марксист ленинст онол сургааль дээр үндэслэн бичсэн монголын түүхийн бичвэрийг монголд хэлэлцэн, шүүмжлье гэж зүрхлэх хэн байх билээ. ШУХ-ийн түүхийн кабинетын ажлын төлөвлөгөөнд ч энэ асуудал огт байхгүй байгаа юм. Ерөөс түүх бичих хэлэлцээр нь ч нууцын зэрэглэлтэй байсан нь энэ тухай олон таамаг дэвшүүлээд эрэгцүүлж бодоод байх шаардлагагагүй мэт. Ямартай ч монголын түүхийг зөвлөлтийн нэрт түүхчид хоёр жилийн дотор социализмын үзэл санаанд нийцүүлэн өөрчилж чадсангүй. Бүрэн түүхийн 3 боть бүр сураггүй болов. Энэ хооронд нь монголын дарангуйлагч Х.Чойбалсан, ЗХУ-ын дарангуйлан захирагч И.Сталин нар ч ертөнцөөс жилийн зайтай халин одов. Тэдэнд марксист-ленинст үзэл санааны дагуу бичигдсэн монголын түүхийг унших “хувь дутав”. 1949 онд хэвлэгдэн гарах ёстой “БНМАУ-ын түүх” нэгэн боть зохиол дуншиж дуншсаар 1954 оны 7 дугаар сард нэг юм орос, монгол хэлээр тус бүр 10,000 ширхэг хэвлэгдэв. МАХН-ын XII их хурал дээр дарга нөхөр Ю.Цэдэнбал “...БНМАУ-ын түүх” нэгэн боть зохиогдсон явдал бол манай түүхийн шинжлэх ухааны томоохон амжилт мөн бөгөөд манай орон дахь марксист-ленинст түүх судлалын цаашдын хөгжилд асар их ач холбогдолтой юм” хэмээн айлдсанаар монголд марксист түүх судлал мэндэлсэнийг тунхаглав. Монгол түүхчид “Марксист-Ленинист” болсон нь Энэ түүх марксист-ленинст-станилист онол арга зүй гэдэг нь эхэн үедээ монголын түүхчдийг их л будилж тэвдэхэд хүргэсэн юм. 1911, 1921 оны хувьсгалын дараа монголчууд түүхээ бичих талаар ихээхэн анхааран ажиллаж олон ч бүтээл туурвил туурвисан билээ. Тэр болгоныг дурдах аргагүй ч 1934 онд анхдугаар үндсэн хууль батлагдсаны 20 жилийн ойд зориулж 3 боть “Монголын товч түүх” ном хэвлүүлснийг энд зориуд тэмдэглэмээр санагдаж байна. Энэ бол ямар нэг “измгүй” монголын түүхч эрдэмтэд, бичгийн мэргэдийн бие даасан бүтээл билээ. Эдгээр бүтээлийг 1954 онд гарсан “БНМАУ-ын түүх” нэгэн ботиос хойш марксист бус хэмээн ад шоо үзэх болсон юм. Мөн 1930 оноос эхлэн МАХН-ын түүхийг бичих шийдвэр гарч бичих бүрэлдэхүүн, редакцийн комиссыг ч томилж байв. Ийн байтал ЗХУ-д 1930-аад оны дунд үеэс социализмын үзэл санаанд бүх шинжлэх ухааны онол арга зүйг холбох үзэл суртал хүчээ авч үүний салхи шуурганд монголын түүх өртөж хараар будуулж эхэлсэн юм. Хэдийгээр албан түүх биш ч гэлээ та бидний сайн мэдэх В.Яны “Чингис хаан”, “Бат хаан”, “Сүн далайн хөвөө тийш” гурамсан романыг энд нэрлэж болно. Энэ уран зохиол Сталины шагнал хүртэж, хэдэн арван удаа олон мянган хувиар хэвлэгдээд байсны цаад учир нь Чингис хааныг муулаад, монголчуудын байлдан дагууллыг буруушаан гутаагаад байсандаа ч биш сайн талын баатар нь ядуу ард олон, төлөөлөл нь оросын ард түмэн, муу талын баатар нь эзлэн түрэмгийлэгч, язгуур угсаатан харгис хэрцгийчүүд төлөөлөл нь монголчууд болж байсантай л холбоотой болов уу. Энэ нь социалист үзэл сурталтай яв цав нийцэж байж. Гэтэл Монголын түүхчид юуг марксист гэж ойлгох, юуг марксист бус гэж ойлгох талаар барьц алдахад зөвлөлтийн эрдэмтэн сургагч нар нь түүхийн аль ч үеийн түүхийг бичихдээ дарлагч, дарлагчдагчийн зөрчил бол ангийн тэмцлийн уг асуудал юм гэдэг зарчмыг барьж ажиллавал сая марксист түүхч болж байгаа юм гэдгийг заан зөвлөжээ.  Нэрт түүхч, манжич Л.Дэндэвийн “Дундад үеийн түүх” бүтээлийг бид хэдэн жилийн өмнө крилл үсэгт анх буулган нийтэд хүргэсэн билээ. Энэ бүтээлээс нь Л.Дэндэв гуай марксист түүхч болох гэж хичнээн их зовж зүдэрсэн нь харагддаг. Түүний бүтээлийн сүүлчийн бүлгүүд нь өмнөх бүлгүүдээсээ тэс өөр бөгөөд феодалыг хараах гэж үйл тамаа эдэлсэн нь илт. Тиймээс өөрөө ч энэ бүтээлээ хэвлүүлэх гэж нэг их хичээлгүй орхисон бололтой. Мөн нэрт түүхч Х.Пэрлээ гуай нэгэн боть түүх гарсны дараахан “Орос зөвлөлтийн эрдэмтэн нараас монгол орныг түүх-археологийн талаар судалсан тухай гэсэн 20 шахам хуудас өгүүлэл бичсэн нь архивын сан хөмрөгт хадгалагдаж буй. Тэрбээр энэ өгүүлэлдээ орос, зөвлөлтийн түүхчдийн монголын түүхийн талаар бичсэн бүтээлүүдийг бүхэлд нь тоймлохдоо ихэд эерүүлэн үнэлж бичсэн байдаг. Магадгүй бичүүлсэн ч байж болно. Тийм ч учраас бичвэр нь баахан бялдуу, хуурай магтаал ихтэй нь ажиглагдана. Х.Пэрлээ бээр “17-р зууны эхнээс монгол, орос хоёр айл хөрш орших болсон ба улс төр, эдийн засаг, соёлын талаар харилцдаг болсон гэх буюу монголын ард түмэн манжийн түрэмгийлэн эзлэгч ба монголын феодалын дарлал мөлжлөгийг эсэргүүцэн өөрийн эрх чөлөө, тусгаар тогтнолынхоо төлөө тэмцсэн,... оросын эрдэмтэн нараас монголын түүхийг судалсан ажлууд нь тэр үеийн барууневропын хөрөнгөтөнүүдийн монголыг түүхийн талаар судласан ажлаас хавьгүй давуу, тэргүүний байдалтай байсан,... монголын өнгөрүүлсэн түүхийг судла х ажлын шинэ үеийн түүхийг академич Владимирцов “Монголчуудын нийгмийн байгуулал, нүүдлийн феодализм” гэдэг их буйртай зохиол бичсэн. Владимирцов монголын түүхийг маркс-ленинийн методологийн үндэс дээр боловсруулахын эхийг анх үүсгэж урьдах идеалист байрнаас монголын түүхийг үзэх үзлээсээ татгалзан байсан цаг үедээ энэхүү том зохиолоо бичсэн юм,... Грум-гржмайло... монголын түүхийг идеалист үзлийн үүднээс үзсэн боловч... түүхийн асар их материал баримтуудыг хураамжлан бичсэн юм,... монгол улс байгуулагдах үед ангийн тэмцэл ба монголын 13-р зууны үеийн нийгэмд овгийн байгууллын үлдэгдэл асар их зууралдан байсан,... сүүлийн үед ЗХУ-д монголын түүхийн талаар гүйцэтгэсэн олон ажлын дотроос хамгийн том нь монголын дээд сургуулиудад үзэх "БНМАУ-ын түүх" нэгэн боть зохиолыг монголын үндэсний эрдэмтэн нартай хамтран зохиосон явдал юм” гэх мэтээр бичжээ. Х.Пэрлээ гуай марксист түүхч болж буй нь энэ бололтой. Харин нэгэн ботийн дараахан буюу 1955 онд эрдэмтэн Ц.Пунцагноров гуайн бичсэн “Монголын автономитын үеийн түүх” нэгэн сэдэвт бүтээл бол монголын бараг анхны марксист-ленинст онол арга зүй баримтлан бичсэн түүхийн бүтээл. Ц.Пунцагноров удиртгалдаа “Империализмын үндэстэн ба колонийн асуудлын тухай, улс ба хувьсгалын тухай Ленин, Сталины сургааль нь монголын автономит засгийн үеийг шинжлэн судлах онолын үндэс болж байна” хэмээн дурьдаад энэ зохиол нь ардын хувьсгалын урьдчилсан нөхцөлүүдийг судлахыг эрмэлзсэн зохиогчийн анхны оролдлого гэсэн юм. Уг бүтээлийн хоёрдугаар бүлгийн тавдугаар зүйл нь “Сайн ноён хаан Петербургт томилогдон одсон нь” гэсэн гарчигтай. Түүний хаант Орост очсоны шалтгааныг Пунцагноров гуай марксист үүднээс ийн тайлбарлаж байна. “1913 оны сүүлчээр автономит монголын гадаад дотоод улс төрийн байдал туйлын хүндрэв. Феодалын засгийн азар монголын аж ахуйн байдлыг сайжруулж чадсангүй. Ялангуяа санхүүгийн байдал туйлын хүндэрч, улсынсан хоосрон, алба татвар замбараагаа алджээ... Феодалын эрх баригчдын уршгаар Монгол орон, капиталист араатануудын эдийн засгийн боолчлогын гинжээр ороогджээ” Энэ бол тухайн үйл явдалд монголын түүхчийн өгч буй марксист дүгнэлт. Ер нь өрнөж өнгөрсөн үйл явдалд социалист орны марксист-ленинст онолыг судалгааны үндсэн арга зүйгээ болгосон ямарч түүх ч ингэж л бичнэ. Үүнээс өөрөөр бичиж болохгүй. Тэгвэл үндсэрхэх үзэлтэн, баримт тоочигч, идеалист гэсэн нэр хоч зүүж нийгэмдээ адлагдана. Энэ бол системд тохирсон түүх л байхаас бус өөрөөр яагаад ч байж болохгүй үзэл сурталд хавчигдан базагдсан түүх юм. Түүхээ огоорох цагаар... Марксист түүх бичлэгийн арга зүй нь социалист системийн бүх оронд адил. Гэхдээ эш татан авах зохиолууд нь мэдээж тухайн орондоо таарсан байна. 1950 иад оноос хойш бичигдсэн монголын түүхийн бие даасан болон хамтын бүтээлүүд нь 1990-ээд оныг хүртлэх 30 гаруй жил дараахь схемээр бичигдсэн юм. 1/ К.Марксын зохиол 2/ Ф.Энгельсийн зохиол 3/ В.И.Лениний зохиолуудаас, 4/ МАХН-ын их хурал, НТХ-ны бүгд хурал, МАХНамын ТХ-с гаргасан (голчлон үзэл суртлын) шийдвэрүүд 5/ нам засгийн удирдагчдын хэлсэн үг, ном бүтээлүүдээс эшлэл авч өгүүлэн буй сэдэвтэй уялдуулна. Үүний үлгэр жишээ нь өгүүлэн буй 1954 онд орос монгол хэл дээр олон мянган хувь хэвлэгдсэн “БНМАУ-ын түүх” нэгэн боть түүхийн бүтээл. Монгол нутаг дахь чулуун зэвсгийн үеийн түүхээс эхлэн нэн шинэ үеийн түүх хүртэлх хугацааг хамран бичсэн энэхүү зөвлөлтийн түүхчдийн бүтээл нь үндсэндээ 1990-ээд он хүртэл монголын түүхийн бүтээлүүд хэрхэн бичигдэх ёстой, монголын түүхийн үечлэл түүнд хамрагдах үндсэн сэдвүүдийг аль өнцгөөс харж бичихийг заан өгч хайрцагласан юм. 1990-ээд он хүртэл үргэжилсэн марксист түүх бичлэгийн энэ хайрцагнаас зарим зүйл нь өнөө хэр гараагүй байна гэхэд ташаа болохгүй. Энэ бүтээлийн бүлэг хэсэг бүрт буй монголын түүхэнд хандсан хандлага, дүгнэлт гаргалгааг одоо бид жишин дүгнэхэд цаг хугацаа, цаас хүрэлцэхгүй. Харин үр дагаварыг нь харвал, өнөө хэр бидний монголчуудын тархи толгойн аль нэг нуглаа атираан дотор хадгалаастай, түүхэндээ хандах хандлагаар илрээстэй байна. Тэр илрэл нь “Монголын түүх бол нэг их чухал биш” гэсэн ойлголт хандлага. Үнэхээр “БНМАУ-ын түүх” нэгэн боть зохиол гарснаар монголчуудад түүхээ үгүйсгэх, түүхэндээ сонирхолгүй болох, хайнга хайш хандах, өрөөлийг шүтэх, үндэстнээ голох үзэл бат нут суусан юм. Нэг үгээр бол марксист онолын суурь дээр бичигдсэн социалист үзэл суртлын түүх монголд байгаа оносон гэсэн үг. Түүх үзэл сурталжсанаар нийгмийн сэтгэл зүйд айдас, болгоомжлол, хулчгар зан нэлэнхүйдээ тогтож мартагнал газар авсан хэмээн дүгнэхэд сүржигнэл болохгүй байх. Тиймээс ч энэ түүхэн унтаа байдал, түүхээ мартсан монголчуудыг Б.Батбаяр “Бүү март, мартвал сөнөнө” гэсэн бүтээлээрээ сэрээсэн нь худал биш. Хамгийн хор хөнөөлтэй нь монголын түүх бичлэг нэгэн хэв загварт орж, схемээр бичигдэх болсон учраас түүхэн үйл явдлыг системдээ тохируулан дураар гуйвуулан засварлах, анги, намын үүднээс нэгийг дөвийлгөж, нөгөөг гутаах, гол асуудлыг тойрч өнгөрөх нь хавтгайрсан бөгөөд энэ нь нийт хүмүүс, тэр дундаа залууст түүхэндээ хүндэтгэлгүй хандах, түүхээ сонирхохгүй үл тоох үзэл суухад нөлөөлсөн юм. “Монголын түүхтэй ч яалаа, түүхгүй ч яалаа” гэсэн бодол одоо хүртэл байсаар байгаа төдийгүй түүхээ “а” ч мэдэхгүй залуу үеийн бүхэл бүтэн арми бидний ард байж байна. Гэтэл... Нөгөө бидний түүхийг бичсэн “ах” нар одоо бидний түүхийг өөрийн түүхээсээ арчих ажлаа эрчимтэйхэн хийгээд сууж байна. Тэд “БНМАУ-ын түүх” нэгэн ботийн хэмжээнд монголын түүхийг өнөө хэр ойлгож байгаа гэдэгт би итгэлтэй байна. Өмнөд хөршийнхөн маань бидний өнгөрүүлсэн түүхийг өөрсдийн түүхийн нэг хэсэг гэж үздэг үзлээсээ татгалзаагүй л байна. Саяхан мэндэлсэн Казахстан гэдэг залуу улс дундад үеийн монголын түүхийг өөртөө наах ичгүүргүй оролдлогыг эрээ цээргүй хийж удирдагч болон төр засаг нь мөнгө санхүүгээ харамгүй зарж байна. Гэтэл... Өнөө хэр монголын төр, засаг түүхэндээ хандах хандлагаа бодлогын хэмжээнд боловсруулан гаргаж чадаагүй, юу хийх, хэрхэн хийхээ огт мэдэхгүй дүлий царайлан сууж байна. Өдгөө цагт түүх бичих, судлах, түгээх ажил түүх судалгааны хэдэн байгууллага, бүр цаашилбал хувь хүний сайн дурын хичээл зүтгэлээс ер халихгүй байна. “Ямаа туйлаад янгиа эвдэхгүй” гэдэг. Өнөөгийн монголын түүх судлалын байдал төр засгийн ямар ч хүчтэй дэмжлэггүй янгиа тохсон ямаа шиг л энд тэнд туйлж, ойчиж босож явна. Нэг үгээр хэлбэл төр засагт маань нэгтгэж төвлөрүүлэн зангидаж хайрцагласан бодлого алга байгаа нь тулгамдсан асуудал болоод байна. “Хайрцаглана” гэдэг ньө мнөх үзэл сурталжилсан түүхийн хайрцаг биш шүү!. Түүхийн бодлогын хайрцаг. Энэ хайрцагт ямар бодлого боловсруулж багтаахад эрдэмтэн мэргэд, ер түүхэндээ элэгтэй хүн бүр оролцож санал бодлоо нэмэрлэх нь чухалтай цаг үед бид амьдарч байна. Түүхч, доктор Д.Өлзийбаатар |
Үзэл сурталын үзгэн дороос түүх мэндэлсэн түүх |
|
|
|
Bolod.mn |
|
Сэтгэгдэл (0) |
|
Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу. Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно |
|
|
|
|

Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулиас хүргэж байна 10:00 Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулиас Та бүхэндээ Ёс зүйн хороотой хамтран хүргэж байна
|
Төрийн албан хаагчийн ёс зүйн тухай хуулиас Та бүхэндээ Ёс зүйн хороотой хамтран хүргэж байна »»
|
|
Японд солирын тун ховор үзэгдэл ажиглагджээ 20:13 Сансрын биет бөөгнөрөл хэмээх олон тооны солир бараг нэгэн зэрэг харагддаг ховор үзэгдэл Лхагва гаригт (2025.08.14)
|
Сансрын биет бөөгнөрөл хэмээх олон тооны солир бараг нэгэн зэрэг харагддаг ховор үзэгдэл Лхагва гаригт (2025.08.14) »»
|
|
Цалин нэмэхгүй бол 5000 багш хөдөлмөрийн гэрээгээ ураад, жагсаалд гарахад бэлэн гэв 19:57 Багш нар өнөөдөр цалинг 50 хувиар нэмэх шаардлага тавьж, Боловсролын яамны гадаа жагссан бөгөөд төлөөлөл нь
|
Багш нар өнөөдөр цалинг 50 хувиар нэмэх шаардлага тавьж, Боловсролын яамны гадаа жагссан бөгөөд төлөөлөл нь »»
|
|
Юн Сук Ёл болон түүний эхнэрээс 11 мянган иргэн нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ 18:53 Цэргийн онц байдал зарласан асуудлаар БНСУ-ын 11 мянган иргэн ерөнхийлөгч асан болон түүний эхнэрээс нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ гэжээ.
|
Цэргийн онц байдал зарласан асуудлаар БНСУ-ын 11 мянган иргэн ерөнхийлөгч асан болон түүний эхнэрээс нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ гэжээ. »»
|
|
1.3 сая дагагчтай юүтүбер Казү Монголд иржээ 13:57 Японы алдарт юүтүбер Казү Монголд иржээ. Тэрбээр дэлхийн олон улсаар аялж, тухайн орны хэлээр иргэдтэй нь
|
Японы алдарт юүтүбер Казү Монголд иржээ. Тэрбээр дэлхийн олон улсаар аялж, тухайн орны хэлээр иргэдтэй нь »»
|
|
Аж үйлдвэр, эрдэс баялагийн сайдын дэргэдэх орон тооны бус зөвлөл анхдугаар хуралдаанаа хийв 13:46 Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд зөвлөмж гаргах, дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий
|
Төрөөс эрдэс баялгийн салбарт баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэхэд зөвлөмж гаргах, дэмжлэг үзүүлэх зорилго бүхий »»
|
|
Цагдаагийн гардан тулаан: Спорт биш, мэргэжлийн сургалт 13:43 Цагдаагийн гардан тулаан бол энгийн спортын дасгал биш. Энэ нь хууль сахиулагчийн ажил үүрэгт зайлшгүй шаардлагатай
|
Цагдаагийн гардан тулаан бол энгийн спортын дасгал биш. Энэ нь хууль сахиулагчийн ажил үүрэгт зайлшгүй шаардлагатай »»
|
|
Израилчууд орон даяар жагсжээ 13:39 ТЕЛЬ-АВИВ, 2025 оны наймдугаар сарын 18 /Reuters/. Газын зурваст барьцаанд байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэнд
|
ТЕЛЬ-АВИВ, 2025 оны наймдугаар сарын 18 /Reuters/. Газын зурваст барьцаанд байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэнд »»
|
|
5 шарын нүхэн гарцад ус зайлуулах сувгийн засвар хийж эхэллээ 11:44 СХД 5-р баазын уулзвар /541/ төмөр замын нүхэн гарамд ус зайлуулах сувгийн засвар 09 дүгээр сарын 03 хүртэл явагдана.
|
СХД 5-р баазын уулзвар /541/ төмөр замын нүхэн гарамд ус зайлуулах сувгийн засвар 09 дүгээр сарын 03 хүртэл явагдана. »»
|
|
G-Dragon-ы зохиогчийн эрхийн маргаантай холбоотой мэдээллийг няцаажээ 11:25 Тодруулбал, Өмнөд Солонгосын Хөгжмийн зохиогчийн эрхийн холбоо (KOMCA)-ны төлөөлөгч G-Dragon, Ян Хён Сог болон
|
Тодруулбал, Өмнөд Солонгосын Хөгжмийн зохиогчийн эрхийн холбоо (KOMCA)-ны төлөөлөгч G-Dragon, Ян Хён Сог болон »»
|
|
Мансууруулах, сэтгэцэд нөлөөт бодис хэрэглэсэн, хадгалсан этгээдүүдийг илрүүллээ 11:21 Энэ оны 08 дугаар сарын 17-ны өдрийн 20:20 минутад “... буудлын өрөөнд бүлэг хүмүүс мансууруулах, сэтгэцэд
|
Энэ оны 08 дугаар сарын 17-ны өдрийн 20:20 минутад “... буудлын өрөөнд бүлэг хүмүүс мансууруулах, сэтгэцэд »»
|
|
Их, дээд сургуулиудын нэг кредитийн төлбөр 11-67 мянган төгрөгөөр нэмэгджээ 11:20 Хичээл сургууль эхлэхэд цөөн хоног үлджээ. Энэ хичээлийн жилд 65 их, дээд сургууль үйл ажиллагаа явуулах бөгөөд
|
Хичээл сургууль эхлэхэд цөөн хоног үлджээ. Энэ хичээлийн жилд 65 их, дээд сургууль үйл ажиллагаа явуулах бөгөөд »»
|
|
Айлын хотонд аянга бууж цөөнгүй тооны ямаа аянганд цохиулжээ 10:06 2025 оны 8 сарын 16-ний шөнө Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын Далай багийн нутаг Борогчны ухаад айлын сувай
|
2025 оны 8 сарын 16-ний шөнө Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын Далай багийн нутаг Борогчны ухаад айлын сувай »»
|
|
Завхан аймагт гарсан 3 ой, хээрийн түймрийг бүрэн унтраалаа 09:56 Завхан аймгийн Цагаанчулуут сумын Арц багийн “Мэргэн сонгино” гэдэг газар энэ сарын 13-нд гарсан ойн гал
|
Завхан аймгийн Цагаанчулуут сумын Арц багийн “Мэргэн сонгино” гэдэг газар энэ сарын 13-нд гарсан ойн гал »»
|
|
БНХАУ-аас Монгол улсад суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхэт элчин сайд Шэнь Миньжуанийг хүлээн авч уулзлаа 09:45 БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчид сайд хатагтай Шэнь Миньжуаньтай Хууль зүй, дотоод хэргийн
|
БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчид сайд хатагтай Шэнь Миньжуаньтай Хууль зүй, дотоод хэргийн »»
|
|
Зөвшөөрөлгүй байрлуулсан ТҮЦ-үүдийг дахин нүүлгэжээ 09:39 Чингэлтэй дүүргийн хэмжээнд өнгөрсөн хавраас хойш зөвшөөрөлгүй байрлуулсан 112 ТҮЦ-ийг нүүлгэн шилжүүлсэн.
|
Чингэлтэй дүүргийн хэмжээнд өнгөрсөн хавраас хойш зөвшөөрөлгүй байрлуулсан 112 ТҮЦ-ийг нүүлгэн шилжүүлсэн. »»
|
|
Өнөөдөр 22:00 цагаас гурвалжингийн гүүрийн замыг түр хааж, засвар хийнэ 09:39 Энхтайваны өргөн чөлөөний замын засвар шинэчлэлтийн хүрээнд Саппорогийн уулзварын замыг өнгөрсөн шөнө 22:00
|
Энхтайваны өргөн чөлөөний замын засвар шинэчлэлтийн хүрээнд Саппорогийн уулзварын замыг өнгөрсөн шөнө 22:00 »»
|
|
Карго хүргэлтийн ажилчид гар утас хулгайлжээ 18:01 Энэ оны 08 дугаар 14-ний өдөр "Карго хүргэлтийн ажилтан гар утас хулгайлсан байна" гэх дуудлага мэдээлэл
|
Энэ оны 08 дугаар 14-ний өдөр "Карго хүргэлтийн ажилтан гар утас хулгайлсан байна" гэх дуудлага мэдээлэл »»
|
|
Сэлэнгэ аймгийн нутагт үйл ажиллагаа явуулж буй уул уурхайн аж ахуйн нэгжүүдэд хамтарсан хяналт шалгалтын ажил хийгдэж байна 17:59 Сэлэнгэ аймгийн Ерөө суманд байрлах Чамин Алт ХХК-нд Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын тамгын газар, Байгаль орчны
|
Сэлэнгэ аймгийн Ерөө суманд байрлах Чамин Алт ХХК-нд Сэлэнгэ аймгийн Засаг даргын тамгын газар, Байгаль орчны »»
|
|
Тал нутагт болзъё-1 17:58
|
|
《Та бидэн хоёр》2008 оны Бээжингийн олимпын сүлд дуу(Монгол хувилбар) 17:52
|
|
Цар тахлын вакцинжуулалтын дараа 1000 гаруй тамирчин нас барсан гэж Стоктон мэдэгдэв 17:50 “Юта Жаз”-ын домогт холбогч Жон Стоктон Дэлхийн даяар хөл хорио тогтооход хүргэсэн коронавирусийн цар тахлын
|
“Юта Жаз”-ын домогт холбогч Жон Стоктон Дэлхийн даяар хөл хорио тогтооход хүргэсэн коронавирусийн цар тахлын »»
|
|
Соёлоор холбогдох хоёр орны залуус 17:49
|
|
Цагдаа, дотоодын цэргийн байгууллагын процессын дахин инженежрчлэлийн ажлын явцын талаар уулзалт зохион байгуулагдлаа 15:56 Монгол Улсын Засгийн газрын төрийн үйлчилгээний бүтээмжийг сайжруулах бодлогын хүрээнд, ЗГХХГ-аас Цагдаа,
|
Монгол Улсын Засгийн газрын төрийн үйлчилгээний бүтээмжийг сайжруулах бодлогын хүрээнд, ЗГХХГ-аас Цагдаа, »»
|
|
Х.Нямбаатар: Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн 3, 4 дүгээр багц тендерийг зарласан бөгөөд давхардсан тоогоор 60 санал ирүүлжээ 15:52 Х.Нямбаатар: Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн 3, 4 дүгээр багц тендерийг задалж, 5 хуваан зарласан бөгөөд дотоодын
|
Х.Нямбаатар: Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн 3, 4 дүгээр багц тендерийг задалж, 5 хуваан зарласан бөгөөд дотоодын »»
|
|
Зургаан хүн мансууруулах бодис хэрэглэсэн байжээ 15:45 Цагдаагийн байгууллагаас мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлтэд хяналт тавих, хууль бус
|
Цагдаагийн байгууллагаас мансууруулах эм, сэтгэцэд нөлөөт бодисын хууль бус эргэлтэд хяналт тавих, хууль бус »»
|
|
Хуучнаар “Нарны титэм” барилгын Ж блокийн 1222 ам.метр талбайг энэ сарын 25-нд дуудлага худалдаагаар худалдана 12:37 Нийслэлийн алдагдсан өмчийг эргүүлэн авах, хууль бус өмчийн ашиглалтыг таслан зогсоох ажил үргэлжилж буй.
|
Нийслэлийн алдагдсан өмчийг эргүүлэн авах, хууль бус өмчийн ашиглалтыг таслан зогсоох ажил үргэлжилж буй. »»
|
|
Ирэх сард 70 мянган иргэнийг "хар жагсаалт"-аас гаргана 12:32 Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн өнгөрсөн тавдугаар сард УИХ-аар баталсан. Тус хуулийн
|
Зээлийн мэдээллийн тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн өнгөрсөн тавдугаар сард УИХ-аар баталсан. Тус хуулийн »»
|
|
Дөрвөн орны 200 гаруй тамирчин оролцсон "Олон улсын хүүхдийн боксын тэмцээн"-ийг Баянгол хүүхдийн зусланд зохион байгуулж байна 12:28 Баянгол дүүрэг үүсэн байгуулагдсаны түүхт 60 жилийн ойг тохиолдуулан манай дүүрэг Монголын Боксын академитай
|
Баянгол дүүрэг үүсэн байгуулагдсаны түүхт 60 жилийн ойг тохиолдуулан манай дүүрэг Монголын Боксын академитай »»
|
|
Кашмирт аадар борооны улмаас олон хүн амиа алджээ 12:20 ШИНЭ ДЕЛИ, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /Reuters/. Энэтхэгийн Кашмир мужид хүчтэй аадар бороо гэнэт орсны
|
ШИНЭ ДЕЛИ, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /Reuters/. Энэтхэгийн Кашмир мужид хүчтэй аадар бороо гэнэт орсны »»
|
|
Цагдан хорих ангид эмнэлгийн тусламж үзүүлж байсан ч нас баржээ 11:35 Цагдан хорих 461 дүгээр ангид эрүүгийн хэрэгт холбогдон, шалгуулж байсан 25 настай Б гэгч наймдугаар сарын 12-ны
|
Цагдан хорих 461 дүгээр ангид эрүүгийн хэрэгт холбогдон, шалгуулж байсан 25 настай Б гэгч наймдугаар сарын 12-ны »»
|
|
Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын “гал тогоо”-г хэн хэн барьдаг вэ? 11:32 Төрийн тэргүүний тамгын газрын үйл ажиллагааг урагшлуулна гэдэг амаргүй ажил байж таарна. Энэ удаа Ерөнхийлөгчийн
|
Төрийн тэргүүний тамгын газрын үйл ажиллагааг урагшлуулна гэдэг амаргүй ажил байж таарна. Энэ удаа Ерөнхийлөгчийн »»
|
|
Согтуу жолооч урсгал сөрж, автобус мөргөснөөр нэг зорчигч амиа алджээ 11:29 Цагдаагийн байгууллагад өчигдөр буюу энэ оны наймдугаар сарын 13-ны өдрийн 06 цагийн үед Чингэлтэй дүүрэг,
|
Цагдаагийн байгууллагад өчигдөр буюу энэ оны наймдугаар сарын 13-ны өдрийн 06 цагийн үед Чингэлтэй дүүрэг, »»
|
|
Биткоины ханш 124 мянгаас давлаа 11:28 ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Өчигдөр буюу пүрэв гарагт биткоины ханш анх удаагаа 124
|
ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Өчигдөр буюу пүрэв гарагт биткоины ханш анх удаагаа 124 »»
|
|
Монгол улсад орчин цагийн харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбар үүсэж хөгжсөний 104 жилийн ойн мэндийг хүргэе 11:00 Монгол Улсад орчин цагийн харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбар үүсэж, хөгжсөний 104 жилийн ойн мэндийг
|
Монгол Улсад орчин цагийн харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн салбар үүсэж, хөгжсөний 104 жилийн ойн мэндийг »»
|
|
Төв аймгийн Баянчандманьд замын хажууд эмэгтэй хүн дайрч амь насыг нь хохироогоод зугтжээ 10:59 Цагдаагийн байгууллагын 102 тусгай дугаарын утсанд энэ оны 08 дугаар сарын 08-ны өдрийн 23 цагийн үед Төв аймгийн
|
Цагдаагийн байгууллагын 102 тусгай дугаарын утсанд энэ оны 08 дугаар сарын 08-ны өдрийн 23 цагийн үед Төв аймгийн »»
|
|
“Өндөр хөгжилтэй орнуудад их дээд сургуульд зуучилна” гэх залилангаас болгоомжил 10:25 Их дээд сургуулийн элсэлт эхэлж байгаатай холбогдуулан өндөр хөгжилтэй орнуудад суралцуулна, гадаадын их дээд
|
Их дээд сургуулийн элсэлт эхэлж байгаатай холбогдуулан өндөр хөгжилтэй орнуудад суралцуулна, гадаадын их дээд »»
|
|
Сурагчид ПОЛО загварын цамц өмсөхийг зөвшөөрсөн 10:21 Боловсролын яамнаас 2025-2026 оны хичээлийн жилээс поло загварын цамцыг бага боловсролд сонголттой байхаар дүрэмт
|
Боловсролын яамнаас 2025-2026 оны хичээлийн жилээс поло загварын цамцыг бага боловсролд сонголттой байхаар дүрэмт »»
|
|
Трамп: Уулзалт амжилтгүй болох магадлал 25 хувьтай байгаа 10:20 ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Оросын удирдагч Владимир Путинтэй хийх уулзалт амжилтгүй
|
ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Оросын удирдагч Владимир Путинтэй хийх уулзалт амжилтгүй »»
|
|
Эх орноо ийм болгуулчихаад байж байх сайхан уу? 10:11 - Аляскад Украиныг хуваагаад дараа нь Европыг, Дэлхийг...
|
- Аляскад Украиныг хуваагаад дараа нь Европыг, Дэлхийг... »»
|
|
Энхтайваны гүүрний доод хэсгийн замыг хааж, борооны ус зайлуулах шугам угсарна 17:42 Хан-уул дүүрэг 15 дугаар хороо, Энхтайваны гүүрний доод хэсгийн авто замыг хааж, борооны ус зайлуулах шугам хоолой угсарна.
|
Хан-уул дүүрэг 15 дугаар хороо, Энхтайваны гүүрний доод хэсгийн авто замыг хааж, борооны ус зайлуулах шугам хоолой угсарна. »»
|
|
Орон сууцны дундаж үнэ 14.4 хувиар өсжээ 16:55 2025 оны долдугаар сард орон сууцны үнийн индекс 1.31-д хүрч, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 14.4 хувиар,
|
2025 оны долдугаар сард орон сууцны үнийн индекс 1.31-д хүрч, өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 14.4 хувиар, »»
|
|
Сөүлийн эвлэрэх саналыг Умард Солонгос хүлээж авсангүй 15:25 СӨҮЛ, 2025 оны наймдугаар сарын 14 /Yonhap/. Өмнөд Солонгосын талаас саяхан тавьсан эвлэрэх саналд татгалзсан
|
СӨҮЛ, 2025 оны наймдугаар сарын 14 /Yonhap/. Өмнөд Солонгосын талаас саяхан тавьсан эвлэрэх саналд татгалзсан »»
|
|
Хиймэл оюун ухаанд суурилсан камераар иргэнд зөрчлийн мэдээлэл алдаатай ирсэн тохиолдолд алдааг засдаг боллоо 14:32 Зам тээврийн осол, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, замын хөдөлгөөнд оролцогчдын аюулгүй байдал, хууль, тогтоомжийн
|
Зам тээврийн осол, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, замын хөдөлгөөнд оролцогчдын аюулгүй байдал, хууль, тогтоомжийн »»
|
|
Төрийн өндөр албан тушаалтнуудын үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн эсэхийг шалгана 13:31 Нийгэмд шударга ёсыг бэхжүүлэх, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлэх зарим арга
|
Нийгэмд шударга ёсыг бэхжүүлэх, авлига, албан тушаалын гэмт хэрэгтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлэх зарим арга »»
|
|
Ургамлын тоосонд өртөмтгий, харшилтай хүмүүсийн анхаарах зүйлс 13:13 Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас мэдээлснээр энэ сарын 8-15-ны хооронд Улаанбаатар орчимд лууль, шарилж
|
Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас мэдээлснээр энэ сарын 8-15-ны хооронд Улаанбаатар орчимд лууль, шарилж »»
|
|
10 дугаар хорооллын халуун ус, дулааны шугамын гэмтэл засварлах ажлыг эхлүүллээ 11:01 Баянгол дүүргийн 5 дугаар хороо, 10 дугаар хороолол орчимд халуун ус, дулаан дамжуулах гол шугам хоолойд гэмтэл гарсан.
|
Баянгол дүүргийн 5 дугаар хороо, 10 дугаар хороолол орчимд халуун ус, дулаан дамжуулах гол шугам хоолойд гэмтэл гарсан. »»
|
|
Газын зурвасыг эзлэн авах төлөвлөгөөгөө Израиль батлав 10:06 Израиль улс Хамас бүлэглэлд үзүүлэх шахалтаа нэмэгдүүлж байна. Тодруулбал, Израилийн Батлан хамгаалах хүчин Газа
|
Израиль улс Хамас бүлэглэлд үзүүлэх шахалтаа нэмэгдүүлж байна. Тодруулбал, Израилийн Батлан хамгаалах хүчин Газа »»
|
|
Улаанбаатарын утгаа алдсан хурим 09:59 Хотын хурим утгаа алдаад удаж байна.
|
Хотын хурим утгаа алдаад удаж байна. »»
|
|
Б.Лакшми: Орлого олох хэрээр төсвөө тодотгож байгаад "үрдэг" зуршилтай болчихлоо 09:15 2026 онд хэдий хэмжээний орлого олж хэдий хэмжээний зарлага гаргах вэ гэдэгт хүн бүр анхаарлаа хандуулж буй энэ үед
|
2026 онд хэдий хэмжээний орлого олж хэдий хэмжээний зарлага гаргах вэ гэдэгт хүн бүр анхаарлаа хандуулж буй энэ үед »»
|
|
|
Их гүрний удирдагч нарын энхийн төлөө гэсэн уриа хэзээ биеллээ олох вэ? 12:04 Дэлхий даяараа өнгөрсөн бямба гаригт АНУ, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч нарын дээд хэмжээний уулзалт руу анхаарлаа хандууллаа. Хоёр улсын удирдагч нар уулзах газраа товлохдоо дундын бүс биш, Аляскийг сонгож зарласан нь уг газар нутгийн талаарх түүх дэлхийн хэвлэлүүдийн анхаарал татав. Хаант оросын үед Америкт худалдсан энэ арал нь оросын соёл уламжлалын улбааг хадгалснаараа түүхэн бэлгэдлийн шинжийг агуулж байгааг харуулж байна гэж олон тойм, судлаачид бичив.
|
Дэлхий даяараа өнгөрсөн бямба гаригт АНУ, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч нарын дээд хэмжээний уулзалт руу анхаарлаа хандууллаа. Хоёр улсын удирдагч нар уулзах газраа товлохдоо дундын бүс биш, Аляскийг сонгож зарласан нь уг газар нутгийн талаарх түүх дэлхийн хэвлэлүүдийн анхаарал татав. Хаант оросын үед Америкт худалдсан энэ арал нь оросын соёл уламжлалын улбааг хадгалснаараа түүхэн бэлгэдлийн шинжийг агуулж байгааг харуулж байна гэж олон тойм, судлаачид бичив. »»
|
|
Трамп Зеленскийтэй хийсэн хэлэлцээрт сэтгэл хангалуун байна гэжээ 11:25 АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Украины төрийн тэргүүн Владимир Зеленский болон Европын удирдагчидтай хийсэн
|
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Украины төрийн тэргүүн Владимир Зеленский болон Европын удирдагчидтай хийсэн »»
|
|
Зеленський энэ удаагийн уулзалтад хувцсаа сольж, илүү эелдэг болжээ 09:25 АНУ болон Украины ерөнхийлөгчид даваа гарагт Цагаан ордонд уулзлаа.
|
АНУ болон Украины ерөнхийлөгчид даваа гарагт Цагаан ордонд уулзлаа. »»
|
|
Юн Сук Ёл болон түүний эхнэрээс 11 мянган иргэн нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ 18:53 Цэргийн онц байдал зарласан асуудлаар БНСУ-ын 11 мянган иргэн ерөнхийлөгч асан болон түүний эхнэрээс нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ гэжээ.
|
Цэргийн онц байдал зарласан асуудлаар БНСУ-ын 11 мянган иргэн ерөнхийлөгч асан болон түүний эхнэрээс нөхөн төлбөр нэхэмжилнэ гэжээ. »»
|
|
Израилчууд орон даяар жагсжээ 13:39 ТЕЛЬ-АВИВ, 2025 оны наймдугаар сарын 18 /Reuters/. Газын зурваст барьцаанд байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэнд
|
ТЕЛЬ-АВИВ, 2025 оны наймдугаар сарын 18 /Reuters/. Газын зурваст барьцаанд байгаа хүмүүсийн ар гэрийнхэнд »»
|
|
Трамп: Ши Жиньпин намайг ерөнхийлөгч байх хугацаанд Тайвань руу халдахгүй 12:41 Хятадын төрийн тэргүүн Ши Жиньпин Трампыг ерөнхийлөгч байх хугацаанд Хятад Тайвань руу халдахгүй гэсэн байр сууриа илэрхийлжээ.
|
Хятадын төрийн тэргүүн Ши Жиньпин Трампыг ерөнхийлөгч байх хугацаанд Хятад Тайвань руу халдахгүй гэсэн байр сууриа илэрхийлжээ. »»
|
|
Трамп: Украинд энхийг тогтоохын тулд Зеленский Крымээс татгалзах ёстой 12:39 АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Truth Social сүлжээндээ, Владимир Зеленский хэрвээ Крымаас татгалзаж, Украиныг
|
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Truth Social сүлжээндээ, Владимир Зеленский хэрвээ Крымаас татгалзаж, Украиныг »»
|
|
Трамп, Путин нар Украины дайны талаар ямар нэгэн тохиролцоонд хүрсэнгүй 11:36 АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп, ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путин нар баасан гарагт Аляскад хийсэн дээд
|
АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп, ОХУ-ын ерөнхийлөгч Владимир Путин нар баасан гарагт Аляскад хийсэн дээд »»
|
|
Макрон: Оросууд Украинд энх тайван бус, харин бууж өгөхийг санал болгож байна 11:16 Оросын Украинд тавьж буй энхийн санал бол жинхэнэ утгаараа “капитуляци” буюу бууж өгөхийг шаардаж буй
|
Оросын Украинд тавьж буй энхийн санал бол жинхэнэ утгаараа “капитуляци” буюу бууж өгөхийг шаардаж буй »»
|
|
Кашмирт аадар борооны улмаас олон хүн амиа алджээ 12:20 ШИНЭ ДЕЛИ, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /Reuters/. Энэтхэгийн Кашмир мужид хүчтэй аадар бороо гэнэт орсны
|
ШИНЭ ДЕЛИ, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /Reuters/. Энэтхэгийн Кашмир мужид хүчтэй аадар бороо гэнэт орсны »»
|
|
Трамп: Уулзалт амжилтгүй болох магадлал 25 хувьтай байгаа 10:20 ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Оросын удирдагч Владимир Путинтэй хийх уулзалт амжилтгүй
|
ВАШИНГТОН, 2025 оны наймдугаар сарын 15 /DW/. Оросын удирдагч Владимир Путинтэй хийх уулзалт амжилтгүй »»
|
|
Эх орноо ийм болгуулчихаад байж байх сайхан уу? 10:11 - Аляскад Украиныг хуваагаад дараа нь Европыг, Дэлхийг...
|
- Аляскад Украиныг хуваагаад дараа нь Европыг, Дэлхийг... »»
|
|
Сөүлийн эвлэрэх саналыг Умард Солонгос хүлээж авсангүй 15:25 СӨҮЛ, 2025 оны наймдугаар сарын 14 /Yonhap/. Өмнөд Солонгосын талаас саяхан тавьсан эвлэрэх саналд татгалзсан
|
СӨҮЛ, 2025 оны наймдугаар сарын 14 /Yonhap/. Өмнөд Солонгосын талаас саяхан тавьсан эвлэрэх саналд татгалзсан »»
|
|
Кумамотог үер нөмөрч, аврах ажиллагаа үргэлжилж байна 13:44 2025 оны наймдугаар сарын 12-нд Японы Кумамото хотод хүчтэй аадар бороо орж, гол мөрөн үерлэн хотын хэд хэдэн
|
2025 оны наймдугаар сарын 12-нд Японы Кумамото хотод хүчтэй аадар бороо орж, гол мөрөн үерлэн хотын хэд хэдэн »»
|
|
Трамп Путинтэй уулзахын тулд хэдэн сар оролдсон гэнэ 13:10 АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Украины зөрчлийг шийдвэрлэх гарцыг хэлэлцэхийн тулд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч
|
АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Украины зөрчлийг шийдвэрлэх гарцыг хэлэлцэхийн тулд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч »»
|
|
Чехийн Ерөнхийлөгч Далай ламтай уулзсан учраас Хятад харилцаагаа тасална гэв 10:51 Хятадын Засгийн газар Чехийн Ерөнхийлөгч Петр Павел харилцаагаа тасална гэж мэдэгджээ. Тодруулбал, Чехийн Ерөнхийлөгч
|
Хятадын Засгийн газар Чехийн Ерөнхийлөгч Петр Павел харилцаагаа тасална гэж мэдэгджээ. Тодруулбал, Чехийн Ерөнхийлөгч »»
|
|
Газын зурвасыг эзлэн авах төлөвлөгөөгөө Израиль батлав 10:06 Израиль улс Хамас бүлэглэлд үзүүлэх шахалтаа нэмэгдүүлж байна. Тодруулбал, Израилийн Батлан хамгаалах хүчин Газа
|
Израиль улс Хамас бүлэглэлд үзүүлэх шахалтаа нэмэгдүүлж байна. Тодруулбал, Израилийн Батлан хамгаалах хүчин Газа »»
|
|
Тэргүүн хатагтай асан Кимийг баривчилж, Өмнөд Солонгост өмнө нь тохиолдоогүй байдал үүсэв 15:36 Өмнөд Солонгосын тэргүүн хатагтай асан Ким Кён Хи-г гурван зүйл ангиар буруутган, баривчилжээ. Үүнээс өмнө түүний
|
Өмнөд Солонгосын тэргүүн хатагтай асан Ким Кён Хи-г гурван зүйл ангиар буруутган, баривчилжээ. Үүнээс өмнө түүний »»
|
|
Трамп Вашингтоны цагдаагийн байгууллагыг хяналтдаа авч, Үндэсний гвардыг нийслэлд байршуулжээ 15:33 АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп даваа гарагт 800 Үндэсний гвардын цэргийг Вашингтон хот руу илгээж, түр хугацаанд
|
АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп даваа гарагт 800 Үндэсний гвардын цэргийг Вашингтон хот руу илгээж, түр хугацаанд »»
|
|
Зеленский: Путин, Трамп хоёр Украины оролцоогүйгээр юу ч шийдэхгүй 11:46 Америкийн Ерөнхийлөгч Дональд Трамп болон Оросын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Аляскийн уулзалтын үеэр Украины
|
Америкийн Ерөнхийлөгч Дональд Трамп болон Оросын Ерөнхийлөгч Владимир Путин Аляскийн уулзалтын үеэр Украины »»
|
|
|
Парист орсон хүчтэй аадар борооны улмаас RER галт тэрэгний буудал усанд автжээ 14:12 Парист орсон хүчтэй аадар борооны улмаас RER галт тэрэгний буудал усанд автжээ. Улсын хэмжээнд хэт халалтын улмаас аадар бороо үргэлжилж, сүүлийн өдрүүдэд агаарын хэм 40°C давжээ.
|
Парист орсон хүчтэй аадар борооны улмаас RER галт тэрэгний буудал усанд автжээ. Улсын хэмжээнд хэт халалтын улмаас аадар бороо үргэлжилж, сүүлийн өдрүүдэд агаарын хэм 40°C давжээ. »»
|
|
Д.Амарбаясгалан: УИХ-ын гишүүд хэт ЭМЗЭГ байгаад хэрэггүй. Гүтгэх, доромжлуулах олон нөхцөл байдлыг улстөрч хүн туулаад явдаг 14:42 Д.Амарбаясгалан: УИХ-ын гишүүд хэт ЭМЗЭГ байгаад хэрэггүй. Гүтгэх, доромжлуулах олон нөхцөл байдлыг улстөрч хүн туулаад явдаг
|
Д.Амарбаясгалан: УИХ-ын гишүүд хэт ЭМЗЭГ байгаад хэрэггүй. Гүтгэх, доромжлуулах олон нөхцөл байдлыг улстөрч хүн туулаад явдаг »»
|
|
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Боловсролын чанар, хүртээмжийн асуудлыг төвлөрлийг сааруулах, нийслэл Улаанбаатар хотын түгжрэлийг бууруулах бодлоготой уялдуулж шийдвэрлэнэ 18:07 Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Боловсролын чанар, хүртээмжийн асуудлыг төвлөрлийг сааруулах, нийслэл
|
Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Боловсролын чанар, хүртээмжийн асуудлыг төвлөрлийг сааруулах, нийслэл »»
|
|
ХЗДХ-ийн сайд О.Алтангэрэл: Ухаа Худагийн ордын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг тогтоох тогтоолын төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлнэ 12:07 Монгол Улсын Засгийн газраас стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд гэж УИХ-аас тогтоосон Ухаа Худагийн
|
Монгол Улсын Засгийн газраас стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын орд гэж УИХ-аас тогтоосон Ухаа Худагийн »»
|
|
Батзандан яаж ажиллах ёстойг Учрал санууллаа 14:24
|
|
|
Нүүрсний үнэ унаж байгаатай холбоотойгоор төсөвт тодотгол хийх үү гэдэг асуудал үүссэн 18:27 Нүүрсний үнэ унаж байгаатай холбоотойгоор төсөвт тодотгол хийх үү гэдэг асуудал үүссэн. Харин энэ талаар Сангийн сайд
|
Нүүрсний үнэ унаж байгаатай холбоотойгоор төсөвт тодотгол хийх үү гэдэг асуудал үүссэн. Харин энэ талаар Сангийн сайд »»
|
|
Сар шинийн амралтыг 7-10 хоног болгож сунгахыг та дэмжих үү? 21:13
|
|
|
Б.Жаргалсайхан: Монголчууд юм үзээгүй зангаасаа болж дээр доороо хэрэлдэж алалцдаг учраас улс хөгжихгүй байна 11:50
|
|
|
ВИДЕО: БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Юн Сок Ёол баривчлагдахаасаа өмнө богино хэмжээний ганцаарчилсан мэдэгдэл хийжээ 17:15 Онц байдал тогтоосонтой нь холбогдуулан БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Юн Сок Ёолийг баривчлах тушаал гаргаж өнөөдөр өглөө
|
Онц байдал тогтоосонтой нь холбогдуулан БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Юн Сок Ёолийг баривчлах тушаал гаргаж өнөөдөр өглөө »»
|
|
Хамтарсан Засгийн газрын 2024-2028 онд хэрэгжүүлэх 14 мега төслийг танилцуулж байна - Төсөл-8 Гангийн үйлдвэр 11:33
|
|
|
150 мВт хүчин чадалтай станц эрчим хүчээ нийлүүлж эхэллээ 18:43
|
|
|
СТАНДАРТ бидний амьд явах баталгаа 18:22
|
|
|
Эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулж байгаа хувийн хэвшлийнхэндээ баярлалаа 13:48 Эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулж байгаа хувийн хэвшлийнхэндээ баярлалаа. Хамтдаа зүтгэж, эрчээ алдсан ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ салбарыг сэргээцгээе!
#GoMongolia
|
Эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулж байгаа хувийн хэвшлийнхэндээ баярлалаа. Хамтдаа зүтгэж, эрчээ алдсан ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ салбарыг сэргээцгээе!
#GoMongolia »»
|
|
Х.Нямбаатар: “Сэлбэ дэд төв” дээр газар чөлөөлөлт 2200 айлаас 1500 айлтай гэрээ хийгээд байна 10:57 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар: “Сэлбэ дэд төв” дээр газар чөлөөлөлт 2200 айлаас
|
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар: “Сэлбэ дэд төв” дээр газар чөлөөлөлт 2200 айлаас »»
|
|
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Улаанбаатар хотын бүтээн байгуулалтын талаар сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа 17:57 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Хамтарсан Засгийн газар Бүсчилсэн хөгжлийн бодлого бүхий үйл ажиллагааны хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ.
|
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ: Хамтарсан Засгийн газар Бүсчилсэн хөгжлийн бодлого бүхий үйл ажиллагааны хөтөлбөр хэрэгжүүлнэ. »»
|
|
Хамтарсан Засгийн газар 2024-2028 онд 14 мега төсөл хэрэгжүүлнэ 23:25 Төсөл-1
|
|
|
Элон Маск хиймэл оюун ухаан ашиглан дэлхийн удирдагчдын загварын шоу хийжээ 22:02 Элон Маск дэлхийн улс төрийн удирдагчид болон технологийн аваргуудыг хиймэл оюун ухаанаар бүтээгдсэн виртуал
|
Элон Маск дэлхийн улс төрийн удирдагчид болон технологийн аваргуудыг хиймэл оюун ухаанаар бүтээгдсэн виртуал »»
|
|
Авлигачид ялах уу, ард түмэн ялах уу? 20:36
|
|
|
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ 14:45 Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
|
Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ. »»
|
|
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай 20:57
|
|
|
|


|