“Соёмбо" сонины редакцаар мэнд мэдэж, сонин дуулахаар байнга зочилдог ахмад буурлууд цөөнгүй. Залуу сурвалжлагч бид, тэднийг орж ирэхэд нь алт шиг үгнээс нь сонсох гэж, хийж байгаа ажлаа түр орхих нь ч олонтаа.

Тэдгээр ахмадуудын нэг нь Монгол Улсын гавьяат багш, чөлөөнд байгаа дэд хурандаа Ц.Төвөө гуай юм.

“Агтны хариу жилдээ, Аяганы хариу өдөртөө” гэдэг шиг цай уух зуураа өвөө нь сонинд гарч “од" болж байлаа даа гэх. Сонинд бол сонин, содон зүйл л нийтлэгддэг. Учир юусан билээ хэмээн түүнтэй яриа дэлгэв.

Тэрбээр 2013 оны долоодугаар сарын 13-ны өдөр Д.Сүхбаатарын талбайд “Дээлтэй монгол” наадамд оролцож явлаа. Төрийн дээд шагнал болсон одон, медалиудаар дээлийнхээ энгэрийг “хуяглаж", үндэсний дээлээрээ гангарсан хэсэг нөхдөд хүч нэмэн талбайгаар алхахад түүгээр явж байсан гадаадынхан төдийгүй Монгол хүн бүрийн нүдийг тэрбээр хужирласан хэрэг. Энэ үед аадар бороо гэнэт асгарч, хүн бүр л борооноос зугтаж, нөмөр бараадах гээд гүйлдэж л дээ. Харин юуг ч ажралгүй хээв нэг алхаж явсан түүнийг гэрэл зурагчид хальсандаа мөнхөлжээ.

Дараа жилийн “Дээлтэй монгол” наадмын үеэр өнөөх санамсаргүй авахуулсан гэрэл зураг нь “Усан бороо байтугай, суман бороог ч үл тооно” хэмээх нэртэйгээр борооны дуслууд мэт цахим орчинд цацагджээ. Хэдийнээ хэн бүхний танил болсон Ц.Төвөө гуай ч өөрийнхөө тэрхүү гэрэл зургийг хараад ихэд омогшиж. Ингээд гэрэл зургаа эх хувиар нь хаанаас олж авах тухай бодол толгойд нь эргэлджээ. Эрлийг сургаар гэдэгчлэн “Ардчилал” сонины гэрэл зургийн сурвалжлагч Ү.Одбаярыг олж уулзсан байна. Гэрэл зурагчин залуу ч гавьяат багш Ц.Төвөөтэй нүүр тулгарсандаа ихэд олзуурхаж “Гэрэл зурагчдын дунд зарласан уралдаанд энэхүү гэрэл зураг тэргүүн байр эзэлж, чамлахааргүй шагналыг дагуулж ирсэн дээ” гэж хэлээд гоёмсог жаазанд хийж, гэрт нь хүргэж өгчээ. Дараахан нь Ц.Төвөө гуай “Өдрийн сонины” сурвалжлагч Л.Батцэнгэлтэй хэсэгхэн хором хөөрөлдсөний маргааш "Усан бороо байтугай суман бороонд ч ажрахгүй” хэмээх нийтлэл “Өдрийн сонинд” гарсан байхыг хамаатан садан, үр хүүхдүүд нь үзээд сонинд гардаг “од" өвөөтэй боллоо гэж цаашлуулах нь тэр. Ахмад буурлаас үг сонсохгүй бид хаа хүрэх билээ. Тэд ч залуу үеийнхэндээ туршлага, сургамжаа хуваалцах үүрэгтэй. Түүний тухай уншигч танаа цухас танилцуулъя.

Монгол Улсын гавьяат багш, чөлөөнд байгаа дэд хурандаа Ц.Төвөө нь малчин ард П.Цээпилийн хоёрдахь хүү болон 1937 онд Увс аймгийн Хяргас сумын нутагт мэндэлсэн аж. Малчин айлын хүүхдүүдэд хийх ажил мундах биш. Багаасаа ажил, хөдөлмөрт шамдан аав, ээждээ тус дэм болж явсаар бага, дунд сургуулиа төгсчээ. Улмаар үеийн хүүхдүүдийн хамт Улаанбаатар хотыг зорьж, УБДС-д 4 жил номын дуу сонсч, 1958 онд сургуулиа түүх, нийгмийн ухааны чиглэлээр дүүргэн нутагтаа багшлахаар эргэж очив. Ажил хөдөлмөрийн гараагаа Хяргас сумын дунд сургуулиас эхлэхээр очиход нь Монгол Улсын дархан аварга Х.Баянмөнх сурагч байсан гэнэ. “Баянаа миний сурагч байсан юм. Тэрбээр удалгүй Малчин сумын долоон жилийн дунд сургуульд шилжсэн дээ. Өлсөж цангах, өлдөж, даарахыг ч мэдэхгүй сүрхий өлчир, аливаад тэсвэртэй хүү байсан” хэмээн бахдалтай өгүүллээ. Ц.Төвөө гуайг олон ч хүүхэдтэй багш, шавийн барилдлагатай болж, сурган хүмүүжүүлэх ухаанд суралцаж, овоо дөртэй болж байх үед нь буюу 1960 онд Улаанхуаран дахь Бага дарга нарыг бэлтгэх сургуулийн батальонд номын багш, тасгийн захирагчаар томилжээ. Бичиг үсэг үл мэдэх хугацаат цэргийн алба хаагчдад “А” үсэг заасан буянт үйлсээс нь эхлэн түүний цэргийн дарга болох их зам дурайсан нь мэдээж.

Бичиг үсгийн өндөр соёлтой, ажилдаа чин сэтгэлээсээ хандаж, бусдыгаа манлайлсан түүний хичээл зүтгэлийг тухайн үеийн дарга нар гярхай ажиглаж, 1962 онд ЗХУ-ын Алс Дорнодын Цэргийн ерөнхий дээд сургуульд итгэл хүлээлгэн явуулсан байна. Сургуулиа амжилттай төгсч ирээд Улиастайд Ардын Армийн 096 дугаар тусгай бригадын салааны даргаар томилогджээ.

Ангийн захирагч түүнд итгэл, хариуцлага хүлээлгэдэг учир тэдний итгэлийг алдах эрх байсангүй. Нэг өдөр армийн генерал Б.Дорж, Ц.Төвөөгөөс хэдэн асуулт асууж, мэдлэгийг нь шалгав. Генерал “...Бас яах вэ, залуу офицерууд иймэрхүү хариулаад зогсч байвал болж байна шүү” гэж хэлээд зөрөөд өнгөрчээ. Хэд хоногийн дараа “Улаан-Од” сонины гэрэл зургийн сурвалжлагч Ө.Сэнгээ ирээд л таны зургийг авна, ажлын туршлагаас тань хуваалцаж, сонинд нийтэлнэ хэмээн хэсэг ажил болжээ. Тэр нийтлэл “Улаан-Од” сонины 1967 оны долоодугаар сарын 11-ний өдрийн № 56 дугаарт гарснаар анги, салбартаа бусдыгаа манлайлан ажилласан дэслэгч Ц.Төвөөд хугацаанаас нь өмнө ахлах дэслэгч цол олгож, түүн шиг ажил хөдөлмөртөө идэвх зүтгэлтэй ажиллахыг уриалж байв. Ц.Төвөө гуай сонинд олонтаа нийтлэгдэж “Од” болсон бөгөөд энэ удаад “Соёмбо” сониныхоо зочны хойморт уригдсан нь энэ юм. Чөлөөнд байгаа дэд хурандаа Ц.Төвөө нь 1970-1973 онд ЗХУ-ын Фрунзын нэрэмжит Ерөнхий цэргийн академид суралцаж төгссөн бөгөөд 1973-1977 онд ЦНДС-ийн Ерөнхий цэргийн кафедрын дарга, 1977 оноос БХЯ-ны Цэргийн гаднах сургалтын хэлтэст ахлах мэргэжилтэн, 1981 оноос УБДС-ийн оюутны цэргийн сургалт эрхэлсэн тэнхимийн эрхлэгчээр ажиллажээ. Мөн 1983-1988 онд Политехникийн дээд сургуулийн оюутны цэргийн сургалт эрхэлсэн тэнхимийн Орлргч даргаар үр бүтээлтэй ажилласан байна. Ахмад буурлын үгийг сонсох, тэднээсээ суралцах зүйл бидэнд их бий.

Фронт Бадам

Увс аймгийн Давст сумын харьяат Лааган овогт Чогдоны Тогтох нь Москва хот дахь Бүх Холбоотын Кино урлагийн дээд сургууль төгссөн кино зураглаач мэргэжилтэй хүн. Ч.Тогтох маршал Ю.Цэдэнбалын таван ангит, Н.Батмөнхийн тухай гурван ангит баримтат уран сайхны кино бүтээсэн юм. Кино зураглаач Ч.Тогтох 1986 оны тавдугаар сарын 8-ны өдөр Увс аймгийн төв Улаангом хотоос 16 км-ийн зайнд орших Тээлийн боом гэдэг газар хаваржиж байсан Энгэлийн Бадам гэдэг 83 настай эмээгийнд очиж зургийг нь авчээ. Энэ эмээ фронтод 1000 хонь, 20 адуу, 17 үхэр, 7 тэмээ бэлэглэжээ. Түүнд БНМАУ-ын хошой баатар маршал Х.Чойбалсан хамгийн сайн малчны тэмдэг, мөнгөн хуц, мөнгөн сүлд, мөнгөн бүслүүртэй агар хувин зэргээр шагнасан байна. Энгэлийн Бадам гуай “Победа 1945-1985" гэдэг медалиар бас шагнуулсан ажээ.

Гавьяат багш, дэд профессор Ц.ТӨВӨӨ

Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин

Сонинд "од" болсон өвөө
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (0)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео

”Солонго ярилцлага”｜Г.Баатар: Тэнгэрлэг сайхан аав минь
17:34

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” үргэлжилсээр
17:18

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” Монгол улс дахь төслийн 2025 оны үйл ажиллагаанд хамрагдахаар Монгол Улсын нүдний болор цайх өвчтэй 121 хүн 06 дугаар сарын 20-ны өдөр Эрээн боомтоор Хятад улсад иржээ.

Авлига авсан ХХЕГ-ын Нууцын албаны ажилтнуудын 2 жил нийтийн албанд томилогдох эрхийг хасаж, ₮6 саяар торголоо
15:18

Хил хамгаалах ерөнхий газар (ХХЕГ)-ын Нууц, мэдээллийн аюулгүй байдлын албаны Бүртгэлийн нэгдсэн системийн

»»

Долдугаар сард ЦАГ АГААР ямар байх вэ?
13:17

Цаг уурын байгууллагаас долдугаар сард нутгийн өмнөд хэсэг болон говийн аймгуудын нутгаар бороо хур ихтэй байх төлөвтэй байгааг мэдээлжээ.

»»

BTS хамтлаг 2026 онд шинэ цомог, дэлхийн аялан тоглолтоор эргэн ирнэ
12:49

Мягмар гарагийн /2025.07.01/ орой Өмнөд Солонгосын алдарт BTS хамтлаг ирэх жил эргэн эрэлтээ хийнэ гэж Weverse

»»

Путин, Макрон нар гурван жилийн дараа дахин утсаар ярилаа
12:47

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, Францын Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон нар долдугаар сарын 1-ний өдөр утсаар

»»

“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно
10:33

Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Соёл, Спорт, Аялал жуулчлал,

»»

Дэлгүүрийн худалдагчийг зодсон эрэгтэйг 48 цаг саатуулжээ
09:06

Цагдаагийн байгууллагад энэ оны 06 дугаар сарын 27-ны өдрийн 22:40 цагт Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р багийн

»»

Нагоя башёд Монголын 20 бөх барилдана
08:45

Японы сумо бөхийн холбооноос ирэх сарын 13-нд эхлэх Нагоя башёгийн банцүкэг өчигдөр зарлаж манай улсаас 20 бөх дөрвөн зиндаанд зодоглох юм.

»»

Ой хээрийн хоёр түймрийг бүрэн унтраалаа
17:04

Өнөөдөр хоёр гал түймрийг бүрэн унтраасан талаар ОБЕГ-аас мэдээллээ.

»»

Өвөр Монголын цөлийг зассан туршлага
15:40

Энэ жил “Гурван умард” төсөл хэрэгжиж эхэлсний 47 жилийн ой тохиож байна. Хагас зуун жил үргэлжилсэн уйгагүй хөдөлмөрөөр Өвөр Монгол орон эх орныхоо хойд хилд нуршгүй ногоон хэрэм босгож, улс орны экологийн аюулгүй байдлыг үр ашигтайгаар баталгаажуулсан юм.

Харилцаа хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлж, Хятад Монголын найрамдлын түүхийг өгүүлнэ
15:39

6-р сарын 10-нд Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн Хүбэй муж, ӨМӨЗО дахь хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээний нээлтийн үеэр Бүх Хятадын Сэтгүүлчдийн Нийгэмлэг болон Монголын СНЭ-ыэ дарга нар захидал илгээж, хамтарсан сурвалжилга амжилттай эхэлсэнд баяр хүргэжээ.

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилга эхэллээ
15:38

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн Хүбэй, ӨМӨЗО дахь "Боломжоо хуваалцан, хамтдаа хөгжье" хамтарсан сурвалжилгын үйл ажиллагаа ӨМӨЗО-ны Тунляо хотод 6-р сарын 10-ны үдээс хойш эхэллээ. Энэхүү арга хэмжээг БХСН, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ, Монголын СНЭ хамтран гүйцэтгэж, ӨМӨЗО-ны Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллин алба, Хүбэй мужийн Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба хамтран зохион байгуулж буй юм.

Шэнь Миньжуань:Хятад, Монголын хүмүүнлэгийн солилцооны агуулгыг баяжуулж, найрамдлыг бэхжүүлнэ
15:37

БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Шэнь Миньжуань Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнд захидал илгээж, Бүх Хятадын сэтгүүлчдийн нийгэмлэг, БНХАУ-аас Монгол улсад суугаа Элчин Сайдын Яам, Монгол Улсын СНЭ, ӨМӨЗО-ны ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба, Хүбэй мужийн ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн албанаас хамтран зохион байгуулж буй Хятад, Монголын сэтгүүлчдийн Хүбэй, Өвөр Монгол дахь хамтарсан сурвалжилгын ажиллагаа эхэлсэнд баяр хүргэв.

Хятад улс сансар судлалын өдрөөрөө Хятад маягийн сансар судллын шинэ аяллаа эхлүүлэв
15:36

4-р сарын 24-ний өдөр бол Хятадын сансар судлалын арав дах өдөрлөг юм. Энэ өдөр мөн Хятад улсын анхны хиймэл дагуул "Дүнфанхүн-1"-ийг амжилттай хөөргөсний 55 жилийн ой юм. Энэ өдөр "Шэньжөү-20" нисэгчтэй сансрын хөлгийг хөөргөж, орчлон ертөнцийг судлах шинэ аяныг дахин эхлүүлсэн юм.

Өнөөдөр бид бүгдээрээ одон орон сонирхогчид болсон. 04-р сард бид сансрын нисгэгчиддээ хүндэтгэл үзүүлэх ёстой, уудам орчлонгийн нууцыг тайлж, сансрын нисгэгчдийн бичсэн хятад маягийн романтикийг мэдрэх ёстой.

Супер хиймэл оюун бүтээх лаборатори байгуулжээ
14:53

НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны долоодугаар сарын 1 /Bloomberg/. Өгөгдсөн даалгаврыг хүний түвшинд эсвэл бүр илүү сайн

»»

Баяр наадмын нээлтийн тасалбар 07 сарын 02 буюу маргааш 07 цагаас худалдаанд гарна
14:31

Баяр наадмын нээлтийн тасалбар 07 сарын 02 буюу маргааш 07 цагаас худалдаанд гарна

»»

Ерөнхий Сайд Г.Занданшатар: Засгийн газар үнэнч, ил тод, хариуцлагатай байх зарчмыг тууштай баримтлана. Хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй бодлого хэрэгжүүлж, тэдний эрх ашгийг хамгаалж ажилллана
13:57

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар гадаад улсаас Монгол Улсад суугаа дипломат төлөөлөгчийн газар болон олон

»»

Ганцмод-Гашуунсухайт боомтын хил дамнасан төмөр замын шав тавилаа
12:55

Хятад, Монголын уламжлалт анагаах ухааны эмчийн ур чадварыг дээшлүүлэх сургалт болов
12:37

Эрч хүчтэй залуу насаа хайрлая
12:00

Найруулагч:	С.УРЬХАН
Эх сурвалж:	СОЛОНГО

Уламжлалт заслаар бяцхан охины ”Нойрмог”нүдийг сэргээлээ
11:50

Зохиогч:	Ц.Урантунгалаг,Б.Сурнаа
Найруулагч:	Б.СУРНАА
Эх сурвалж:	solongonews.mn

2025 онд ахмад настанд амралт, сувиллын үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын жагсаалт гарлаа
09:57

Ахмад настны тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т заасан эрхийн бичгийн хөнгөлөлттэй үнээр ахмад настанд амралт,

»»

Дональд Трампын дэвшүүлсэн хуулийн төслийг Маск дахин шүүмжлэв
09:25

Зургадугаар сарын 28-ны өдөр Америкийн бизнес эрхлэгч Элон Маск АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трампын дэвшүүлсэн "том мөртөө

»»

Аутизмын хүрээний эмгэгийн оношилгоог эрт илрүүлж, эмчлэх боломж нээгдлээ
15:34

”Монгол Улсад эмчлэгдэх боломжгүй өвчлөлийг бууруулах” бодлогын хүрээнд СЭМҮТ-ийн нарийн мэргэжлийн хүүхдийн

»»

Баруун Европ даяар хэт халж байна
15:25

БЕРЛИН, 2025 оны зургаадугаар сарын 30 /DW/. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Баруун Европын орнуудад агаарын хэм

»»

Blue Origin жуулчдыг сансарт аялуулжээ
12:44

НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны зургаадугаар сарын 30 /TASS/. Америкийн “Blue Origin” компани сансрын дэд тойрог замд

»»

Хөх хот Улаанбаатар чиглэлд шууд нислэг үйлдэнэ
10:25

Хөх хот Улаанбаатар чиглэлд шууд нислэг үйлдэнэ

»»

Улаанбурханы товлолт дархлаажуулалтад бүрэн хамрагдаагүй хүүхдүүдийн гэрт нь очиж вакцин хийнэ
09:49

Улаанбурханы нөхцөл байдалтай холбоотойгоор дархлаажуулалтыг эрчимжүүлэхээр болоод байна.

»»

"Багийн бага сургууль"-д хувийн хэвшлийнхэн хөрөнгө оруулна
09:24

Боловсролын яам, НҮБ-ын Хүүхдийн Сангийн хамтын ажиллагааны хүрээнд хэрэгжүүлэх “Багийн бага сургууль” санаачилга албан ёсоор эхэллээ.

»»

"Түймрээр эхээсээ өнчирсөн хоёр янзагыг хариуцлагатай айлд хүлээлгэн өгнө"
09:16

Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг сумын ойн түймэрт өртөж, эхээсээ өнчирсөн 2 янзагыг өөрсдийн нутагт нь амьдардаг

»»

С.Молор-Эрдэнэ Монголчуудтай “таарсан” анхны философич гэж үү?
08:58

Олон нийтийн анхаарлын төвд байдаг хүмүүсийн нэг бол философич С.Молор-Эрдэнэ . Тэрээр “Монголчууд анх удаа л

»»

“GEM Mall”-д эхнэрээ хутгалж хөнөөсөн хэрэг гарлаа
08:07

Өнөөдөр Баянгол дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “GEM Mall” худалдааны төвд эмэгтэй хүнийг

»»

Дорнодын түймрийг унтрааж, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Булган аймагт гарсан 7 түймрийг цурамд оруулжээ
19:16

Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын Өвөр эрээн багийн “Тарам” гэдэг газар өчигдөр буюу энэ сарын 26-нд гарсан ой,

»»

Ерөнхий Сайд Г.Занданшатар Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн Үйлдвэрийн салбарын цаг үеийн ажлын талаар УИХ-д мэдээлэл хийлээ
19:14

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын цаг үеийн

»»

Японд ажлаас үүдэлтэй сэтгэцийн өвчлөл дээд хэмжээнд хүрчээ
18:24

ТОКИО, 2025 оны зургаадугаар сарын 27 /NHK/. Японд ажилтай холбоотой сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудлаар

»»

Төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Жамсрангийн Самбуугийн алдар гавьяаг мөнхжүүллээ
17:31

АРД ОЛОНДОО МОНГОЛ ТӨРИЙН МЭРГЭН ӨВӨӨ ХЭМЭЭН АЛДАРШСАН ТӨР, НИЙГМИЙН НЭРТ ЗҮТГЭЛТЭН

»»

Хятад-Төв Азийн олон улсын соёл аялал жуулчлалын анхны галт тэрэг Ши-Аниас аялж эхэллээ
16:23

Энэ онд Казахстаны "Хятадын аялал жуулчлалын жил" тохиож байна. Хятад, Казахстаны соёлын солилцоог дэмжиж, Хятад, Төв Азийн орнуудын дэд бүтцийн холболтыг гүнзгийрүүлэх зорилгоор өчигдөр Хятадын Ши-Ань хотоос Казахстаны Алматы хот чиглэлийн Хятад-Төв Азийн олон улсын соёл аялал жуулчлалын тусгай галт тэрэгний анхны галт тэрэг Ши Ань өртөөнөөс хөдөллөө. Тусгай галт тэрэг Шааньши, Ганьсу, Шиньжян зэрэг муж, өөртөө засах орныг дайран өнгөрч, Хоргос боомтоос хил гарч, 05-р сарын 31-нд Алматы хотод ирэх төлөвтэй байна.