сенатор Камала Харрис нар ABS News телевизэд ярилцлага өгчээ. Энэ нь тэдний хамтарч ярилцлага өгсөн анхны тохиолдол боллоо. Байден Цагаан ордны тэргүүн Дональд Трампыг хямралаас гаргах бодлого боловсруулаагүйд буруутгасан байна.

-Таныг дэд Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан учир улс төрийн арга барилыг чинь бид мэднэ. Тэгвэл сенатор Харрисын давуу чанаруудаас дурдана уу?

Байден: Тэр бол хүчирхэг эмэгтэй. Би түүний хэтийн төлөвлөгөөг мэддэг. Нөгөөтэйгүүр эмэгтэй дэд Ерөнхийлөгч нийгмийн хямралыг зохицуулахад чухал нөлөө үзүүлнэ.

-Та дэд Ерөнхийлөгчид нэр дэвшүүлэх саналыг хэрхэн хүлээн авсан бэ. Ямар нэгэн амлалт, баталгаа өгсөн үү?

Харрис: Гэнэтийн зүйл байсан. Жо өнөөдрийн намайг бүтээгээгүй ч олон талаар хурцалсан. Би түүний саналыг зөвшөөрч сурталчилгаагаа эхлүүлээд байна. Энэ сонгуульд ялахын төлөө тэмцэнэ. Жо Байден манай улсыг удирдаж чадах хүн. Мөн хамтрагчаа хожих гэж тоглоом тоглодоггүй. Бидэнд амлалтаас илүү бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд нэн шаардлагатай харилцаа, хамтын ажиллагаа чухал.

-Гэхдээ өнгөт арьст эмэгтэйг сонгосон нь таныг нэр хүндээ өсгөх гэсэн оролдлого гэж шүүмжилж байна. Энэ талаар юу хэлэх вэ?

Байден: Засгийн газар ард түмэндээ эрх тэгш хандах ёстой. Манай улсын иргэдийн 51 хувийг эмэгтэйчүүд эзэлдэг. Чадварлаг эмэгтэйчүүдийн жагсаалтаас сонголтоо хийсэн. Эмэгтэйчүүдэд эрчүүдээс илүү ачаалалтай нийгэмд амьдарч байна.

Би эгчтэйгээ нэг их сургууль төгссөн. Тэр надаас илүү нийгмийн идэвхтэй, онц сурлагатан байсан ч улс төрд амжилт гаргаж чадаагүй. Эхнэр минь доктор, охин Пенсильванийн их сургуулийн магистрын зэрэгтэй ч удирдах албан тушаал хашиж чадахгүй байна. Тиймээс нийгмийг өөрчлөхийг хүссэн юм. Ингэхдээ Камалаг Америкчуудад шинэ итгэл, найдвар авчраасай гэж хүссэн. Түүний угсаа гарвал надад хамаагүй. Би түүнийг сайн өмгөөлөгч, сенатор гэдгийг мэднэ. Гол нь итгэл даах чадвартай.

-Хэрвээ та дэд Ерөнхийлөгч болбол ямар зарчим баримтлан ажиллах вэ?

Харрис: Ээж минь “Камала чи салбартаа анхдагч байж болно. Гэхдээ сүүлчийнх биш гэдгээ мартаж болохгүй” гэж захисан юм. Би энэ захиасыг зарчмаа болгодог. Би Жо Байденыг АНУ-ын Ерөнхийлөгч болоосой гэж хүсдэг. Түүний үзэл бодолд итгэж байна. Сүүлийн хэдхэн сарын хугацаанд олон арван сая хүн ажилгүй боллоо. Жо Байдены мөрийн хөтөлбөр бол төлөвлөгөө төдий зүйл биш.

Ард түмэндээ өгсөн амлалт юм. Д.Трампын засаг захиргаа Барак Обама, Жо Байден нарын боловсруулсан халамжийн тухай хуулиас ангижрахыг хүсэж байгаа. Хэрвээ энэ хуулийг хүчингүй болговол 20 сая гаруй хүний эрүүл мэндийн асуудал хөндөгдөх болно. Жо Байдены хүү, миний ээж хорт хавдраар хорвоог орхисон нь биднийг эрүүл мэндийн сэдэвт анхаарал хандуулахад нөлөөлсөн.

-Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг хүртээмжтэй болгож, хорт хавдрын эсрэг тэмцэл өрнүүлж байгаад талархаж байна.

Харрис: Америкийн муж улсуудад арьс өнгөөр ялгаварлах үзэл одоо ч амь бөхтэй оршиж байгаа тул цагаачид болон өнгөт арьстнууд гадуурхал, тэгш бус системийн гайгаар эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг хангалттай авдаггүй. Магадгүй үүнийг нийгэмд “Хар амьдралын хэв маяг” гэж нэрлэдэг байх. Тиймээс энэ удаагийн сонгуульд бид системчилсэн арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхалтай тэмцэхээр шийдлээ. Зарим хүн биднийг зөвхөн өнгөт арьст гэр бүлийн эрх ашгийг ярьж байна гэж ойлгодог. Үнэндээ энэ бол эдийн засгийн шударга ёс, эрүүгийн хуулийн шинэчлэлийн тухай өргөн хүрээг хамарсан сэдэв юм.

Байден: Хүүхэд байхдаа Иргэний эрхийн хөдөлгөөнд оролцож байлаа. Намайг хуулийн сургуулийн нэгдүгээр дамжаанд байхад Мартин Лютир Кинг алагдсан. Хот даяар арьс өнгөний үзлийг эсэргүүцсэн бослого өрнөхөд би зэвсэгт харуулын ажилд хүчээр томилогдсон юм. Энэ бүхэн миний амьдрал, хуулийг ойлгох үзэлд хүчтэй нөлөөлсөн. Одоо ч Африк гаралтай Америкчуудыг гүтгэн, үл тоомсорлож, доромжилж байна. Гал дээр тос нэмэх хэрэггүй. Би иргэдийг хуваахыг хүсэхгүй байна. Харин нэгтгэх нь чухал.

-Хэрвээ та Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулбал нийгэмд ямар өөрчлөлт хийх вэ?

Байден: Вашингтоны засаг захиргаа, удирдах зөвлөлд америк төрхийг бүрдүүлнэ. Мөн тогтолцоогоо зохицуулах замаар эрүүгийн байцаан шийтгэхээс эхлээд хуудуутай хуулийг шинэчилнэ. Хар тамхинд донтсон хүн заавал шоронд хоригдох ёсгүй. Тэд эмчилгээнд хамрагдах ёстой тул эмийн шүүх байгуулах бодолтой байгаа. Иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор Засгийн газрын гэрээнд тусгасан төсвийн 23 хувийг компаниудад хуваарилна. Африк гаралтай-Америкчууд болон цагаач иргэд баялаг бүтээхийн тулд зах зээлд нэвтрэх боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор татварын хөнгөлөлт олгоно. Жишээлбэл, байшин худалдаж авсан иргэн бүр 15 мянган ам.долларын татварын хөнгөлөлтийг эрх тэгш эдлэх ёстой. Арьс өнгөөр ялгаварлах үзэл автомашины даатгалын тогтолцоонд хүртэл сүүдрээ тусгажээ.

Цагаан залуус “хар” хорооллын оршин суугчдаас илүү сайн даатгалтай байдаг. Хар, цагаан, испани, ази хүн бүхэнд боловсролын систем ижил үйлчлэх ёстой. Би ард түмний төлөө Ерөнхийлөгч болно. Ерөнхийлөгчийн үүрэг бол тэд таны төлөө саналаа өгсөн эсэхээс үл хамааран хүн бүрийг төлөөлөх явдал юм. Хэн хэлж байгаагаас үл хамааран Ерөнхийлөгчийн үг бүр үнэ цэнтэй байдаг.

Харрис: Энэ бол Байден-Харрисын засаг захиргааны гол бодлого, мөрийн хөтөлбөрийн нэг хэсэг юм. Би Калифорнийн Ерөнхий прокурор байхдаа ялгаварлан гадуурхаж, хэт их хүч хэрэглэж байсан хууль сахиулах байгууллагуудын хэв шинж, практикийг судалсан. Хууль зүйн яам Дональд Трампын удирдлагаас ялгаатай нь эдгээр хэргийг шалгаж, зөвшөөрлийн тогтоолыг мөрддөг. Манай улсад төвлөрсөн мэдээллийн сантай болох, эрх мэдлээ хэтрүүлсэн, хууль зөрчсөн гэж үзсэн цагдаагийн алба хаагчдыг бүртгэх бодлого баримталж байгаа.

-Энэ сэдвээр Цагаан ордны одоогийн засаг захиргаа хэр бүтээмжтэй ажиллаж байгаа вэ?

Байден: Ерөнхийлөгч Д.Трамп орон нутгийн цагдаагийн байгууллагад хуваарилдаг хагас тэрбум ам.долларын дэмжлэгийг бууруулах санал тавьсан. Энэ бол хууль сахиулагчдын нэн тэргүүний хэрэгцээг үл тоосон хандлага. Тухайн улсын цагдаагийн газар бүрт хэрэгждэг үндэсний стандарт гэж бий. Миний санаачилсан хуулийн төслийн гол санаа нь олон нийтийн цагдаагийн бодлого юм. Бид энэ ил тод байдлыг хангах үүднээс цагдаагийн офицерын өмгөөллийг бий болгох ёстой.Үүнд цагдаагийн хэлтсийн сэтгэл зүйч, сэтгэцийн эмч багтана. Гэхдээ бид хууль сахиулах байгууллагад цэвэрлэгээ хийхийг хүсээгүй. Ер нь бол сенаторууд, Ерөнхийлөгч, эмч, хуульчдын дунд ёс зүйгүй хүн олон. Тэр ч байтугай ёс зүйгүй хууль хүртэл хэрэгжиж байна.

-Хүмүүс Камала Харристай илүү дотно танилцахыг хүсэж байна. Харин та ард түмнийхээ талаар хэр сайн мэдэх вэ?

Харрис: Хүүхдүүдээ унтуулчихаад гал тогооны ширээнийхээ ард суух эцэг, эхчүүд есдүгээр сарын түрээсийн төлбөрөө яаж төлөх вэ гэж гайхаж байгааг хардаг. Яг одоо Америкт таван ээж тутмын нэгд тусламж хэрэгтэй байна. Хүүхдүүдийн нүднээс гэр бүл, улс орныг харж болдог. Боловсролдоо хөрөнгө оруулалт хийдэг Засгийн газрыг хүн бүр хүсэж байгаа. Тийм л Засгийн газрыг бид бүтээнэ.

Х.Эрдэнэзаяа

Эх сурвалж: "Монголын үнэн" сонин