“Үүрийн цолмон” гэх. Одоогоос таван жилийн өмнө “Morningstar” нэрээр “Night sky”, “Pluto planet” тэргүүтэй дууг сонсогчдод хүргэсэн Б.Аззаяа нэгэн контентод оролцох үедээ хамтлаг байгуулахыг хүсдэг талаараа ярьсан. Ийнхүү гитарчин Обо (З.Оюунболд), Эба (Г.Эрдэнэбаяр), хамтлагийн ахлагч, бөмбөрчин Эрка (Х.Эрдэнэбаяр), даралтат хөгжимчин Эрдүка (Н.Эрдэнэсайхан), дуучин Б.Аззаяа (Азаа) нар нэгэн цэгт огтлолцож, тэд өнөөгийн “Mxrningstar” болсон юм. Хамтлагийнхан өнгөрсөн аравдугаар сард Шведийн Стокхолм, ХБНГУ-ын Берлин, Чехийн Прага, БНСУ-ын Сөүл хотноо аялан тоглосон. Түүнчлэн “Эрх чөлөө” хэмээх хоёр дахь цомгоо гаргаад буй.

“Аялгуу нь хоцрох аянга чинийх

Огторгуйд харвах одод чинийх

Оргүй төгс үүнээс илүүг үзсэнгүй

Бодолд минь хурсан үүлс чинийх

Сэтгэлд минь шиврэх бороо чинийх

Ёроолгүй харцанд нь живэхээ мэдсэнгүй” хэмээн дуулах тэднийг ярилцлагын ширээний ард урилаа. Энэ нь тэдний өдөр тутмын сонинд өгч буй анхны бүрэн хэмжээний ярилцлага билээ.

-Аялан тоглолтоос яриагаа эхэлье. Газар бүрд танхим дүүрэн үзэгч харагдсан. Тэр хэрээрээ жинхэнэ “гал ассан” шиг.

Азаа: Гоё байсан. Мөн цөөнгүй гадаад сонсогчтойгоо мэдсэн юм байна. Улс бүрд биднийг их элгэмсэг дотноор хүлээн авсан даа. Дууны инженер, хоёр менежертэйгээ гээд нийт наймуулаа явсан. Амьд хөгжмийн тоглолт зохион байгуулахад зардал, чирэгдэл их. Тиймээс биднийг хүндэтгэж, ойлгож, таатай хүлээн авсан болов уу гэж бодож байна.

Эрка: Маш халуун байсан, халууцсан (инээв).

-Хэзээнээс төлөвлөсөн бэ. Залуу хамтлагууд олон улсаар аялан тоглох нь тийм ч түгээмэл биш шүү дээ.

Азаа: Нэг жилийн өмнөөс юм байна. Хоёр цагийн тоглолтыг бүрэн, алдаагүй хийж гүйцэтгэхийн тулд хэрэгцээтэй техник, тоног төхөөрөмжөө нарийн тооцоолж, төлөвлөх шаардлагатай. Ингээд дууны инженер тоглолт зохион байгуулж буй хүмүүстэй хамтран бэлдэнэ гэсэн үг. Жишээ нь, эндээс бөмбөр авч явахад хэцүү учраас тэндээс хамгийн сайныг нь захиалж, түрээсэлсэн. Манай хамтлаг байгуулагдаад гурван жил болсон байна. Бага багаар ахиж, илүү мэргэжлийн болох гэж хичээж байна даа.

Эба: Гадаад хүмүүстэй ажиллах их ондоо юм билээ. Тэндхийн стандартаар тоглоход тун өөр санагдсан.

-Бэлтгэлийн чанар тоглолтын гүйцэтгэлтэй шууд хамааралтай байх.

Эрка: Би өдөр бүр л бэлтгэл хийдэг. Гараа “халаахгүй” бол тэр өдөр муу өдөр болно гэсэн үг (инээв).

-“Эрх чөлөө” цомгоо сэтгэлдээ нийцтэл бүтээж чадсан уу. “Хүн”-тэй харьцуулахад арай өөр стандарттай санагдсан.

Азаа: Миний бодлоор “Хүн” цомог сэдвийн хувьд баригдмал гэж боддог. Харин “Эрх чөлөө”нд багтсан дуу бүрийн сэдэв, утга агуулга өөр. Тэр байтугай, хөгжмийн урсгал, дуугаралт нь ч. Маш эрх чөлөөтэй, гүн гүнзгий бас нууцлаг. Магадгүй бидний амьдралаар амьдарч байж л энэ цомгийг ойлгох юм шиг. Харин “Эрх чөлөө” гэх агуулгад эл 11 дуу нэгдэж буй. Эрх чөлөө гэхээр юу ч байж болно биз дээ. Чиний амьсгалж, хөгжим сонсож, хүнийг хайрлаж байгаа чинь эрх чөлөө. Бидний амьдралын хэв маяг ч ийм. Бид зүгээр л дуртай зүйлээ хүсэж хийж байгаа хүмүүс.

-Сүүлийн үед ямар хөгжимд “дурлаж” байна даа?

Азаа: Тогтсон сонсдог “юм” байхгүй ээ. Зөндөө бий, тоочвол их. Хамгийн их хөгжим сонсдог нь манай Эрка. Өөрийн олж нээсэн дуу, хөгжмөө бидэнтэй хуваалцдаг.

Эрка: “Alice In Chains”-г их сонсож байгаа шүү. Уншигчдад санал болгож байна.

-Хөгжим сонсохдоо юуг хамгийн түрүүнд анзаардаг вэ. Үүнийг таних “нүд” ч гэдэг.

Азаа: Зөвхөн мэдрэгдсэнээ сонсоно. “Ямар гоё юм бэ”, “Би яг л ийм хөгжим хиймээр байна” гэж бодогдоно. Тухайлбал, “Бодлын гүнээс” дууг Оросын артист Федукийн “Хлопья летят наверх” гэх бүтээлээс санаа, сэдэл авч бичсэн. Бүх дуунаасаа уйдчихсан, гоё, шинэ гэхээр юу ч гарч ирдэггүй үе байдаг даа. Чи тэгдэг үү?

-Тийм.

Азаа: Яг түүн шиг. Иймэрхүү нэг хэвийн байдал дунд часхийсэн ганц дуу олбол түүнийгээ тоолшгүй олон сонсдог доо.

-Уран бүтээл агуулгатай байна гэдгийг хэрхэн ойлгодог вэ?

Азаа: Тухайн уран бүтээлийн шүлэг, хөгжим хоёр нийлж, нэг утга санаа илэрхийлэхийг хэлэх юм болов уу.

Обо: Ер нь дуу агуулгатай байхаас илүүтэй хөгжим нь “амьд”, сүнслэг байвал гоё юм биш үү. Тухайн уран бүтээлийг сонссоноороо төрж буй мэдрэмжээ хэрхэн илэрхийлэхээ мэдэхгүйд хүрч, дотроосоо огших тухай. Хүний мэдрэмжийг гогддог хөгжим л гоё. Агуулга гэвэл арай өөр байх.

Эба: Тийм. Энэ нь хүний харах өнцөгтэй л холбоотой.

-Шинэ цомгийн нэгэн дуунд Р.Чойномын шүлгээс эш татсан байсан. “Эрх чөлөө чи аянга болж ниргээд, атом болж дэлбэрээд” гээд л. Утга зохиолынхноос одоо хэнийг уншиж байна вэ.

Азаа: Сүүлд би шоронд сууж байхдаа л ном уншсан. Түүнээс хойш үгүй юм байна шүү. Би ерөөсөө уран зохиол уншдаггүй.

-Та дуунуудынхаа шүлгийг бичигч нь. Бусдын бичсэнийг уншихгүйгээр сайн бичих боломжгүй мэт санагддаггүй гэж үү?

Азаа: Би аливаад баригдаж бичдэггүй болохоор сайн мэдэхгүй юм. Хэрвээ олон хүний бичсэнийг уншаад ирвэл миний шүлэг надад таалагдахаа болих болов уу. Шүлгээ бичихдээ гаднаас эрж хайдаггүй төрлийн хүн байх, би.

Эба: Түүнийг номоос бус, эргэн тойрон, гудамж, харилцаа, үзэж, туулснаасаа мэдэрч, би¬ чиж болох юм шиг.

-“Хүн” цомгийн дуунууд маш сайн шүлэгтэй, яруу найраглаг. Харин “Эрх чөлөө” хөгжим талаа түлхүү нүдэж, түүнд анхаарчээ гэж анзаарлаа. Түүнчлэн төгс утга бүхий холбоо үгнээс бүрдсэн нэрүүдтэй юм. Та яагаад “Эрх чөлөө” цомогт багтсан эл дуунуудын шүлгийг гол төлөв үргэлжилсэн үгээр, хөнгөн бичье гэж бодсон юм бэ?

Азаа: Биет нягтарших тусмаа хатуу болдог шүү дээ. Миний өмнөх шүлгүүд дэндүү нуршаа санагдсан. Харин түүнийг хураангуйлах нь миний уран бүтээлч талыг нээх юм байна гэж бодсон юм. Жишээ нь, “Уулын энгэрт” дуу дөрөвхөн мөртэй мөртлөө сайтар анзаарвал асар гүнзгий утгатай. Тэр шүлгийн эхний хоёр мөр цээжнээ хадаатай явахад үлдсэн нь гэнэт л толгойд харваж орж ирсэн. Түүнчлэн цомгийн дуунууддаа би цөөнгүй хайку “шингээсэн” байгаа биз. Шүлэг цомхон бөгөөд хүчтэй байвал хүнд илүү хүрэх юм шиг. Гэхдээ үгүй ч байж магадгүй юм. Уран бүтээл туурвиж, түүнийг нийгэм сонсож байгаа нөхцөлд тодорхой хэмжээнд соён гэгээрүүлж байгаа, тийм үү.

-Урлаг хүмүүсийг соён гэгээрүүлэх үүрэгтэй гэж боддог уу. Өөрсдөдөө ийм үүрэг үүсгэх нь зөв гэж үү?

Азаа: Тодорхой хэмжээнд бий байх. Хийж буй уран бүтээл маань нийгэмд ханддаг тул түүнээс ямар нэгэн зүйл ойлгож, мэдрээсэй гэсэн хүсэл байгаа. Үгүй бол бид дуу хийж яах юм бэ. Бид дуугаа сонсогчдодоо, мөн өөрсдөдөө зориулдаг. Харин уран бүтээлээ олон хүнд хүргэхийн тулд металл хөгжим тоглохгүй байж шүлгээ цэгнэх ёстой гэсэн шаардлага бидэнд байхгүй. Энэ нь бидний онцлог болов уу. Үүнийг ам бардам хэлэх байна.

Өмнөх асуултад үргэлжлүүлэн хариулбал, хөгжим болон миний дуулах хэсэг хооронд тэнцвэр байх ёстой. “Эрх чөлөө” цомогт “Drum and bass” урсгал орж ирсэн байгаа. Чи анзаарсан уу. Би лав тийм монгол хамтлаг мэдэхгүй. “Эр хүний аз жаргал”-д реп үглэсэн байх жишээтэй. “Үзэхийн хязгаар”, “Гэрлийн гялбаа” зэрэг нь “High school rock” жанрын мөртлөө маш гоё аялгуутай. “Lemons”, “Colors”-оос хойш ийм хөгжим хийсэн хамтлаг гарсан гэдэгт эргэлзэж байна. Би таны асуултад хариулж чадсан уу.

-Зохиолч Г.Аюурзана, Л.Өлзийтөгс нарын номуудаар нэрлэсэн дуу гарсан нь сонсогчдод их сонирхолтой санагдсан.

Азаа: Энэ цомгийн бас нэг гоё зүйл нь бүх дуугаа хоршоо үгээр нэрлэсэн нь. Хамгийн эхний дуу болох “Оршил” гэж бий. Хүн ном уншихаар нээхэд хамгийн түрүүнд оршил угтдаг даа. Энэ нь манай цомгийн интро гэсэн үг. Түүнчлэн уншихад таатай, гоё байсан болохоор ч ингэж нэрлэсэн болов уу. “Сүнсний томьёо” Г.Аюурзанын зохиол шүү дээ. Харин үүгээр нэрлэсэн дууны урьд нэр нь “Жавар” байсан юм. Ирээд буцах амьдралд доошоо унасаар байна, яахаа үл мэдэх нөхцөлд гацчихсан байгаа гэх утгатай. Өмнө нь “Үзэхийн хязгаар” гээд Л.Өлзийтөгсийн номоор нэрлэсэн дуу байсан болохоор нөхрийнх нь мөн бүтээлээр хоршуулж нэрлэвэл гоё юм байна гэж бодсон хэрэг. “Үзэхийн хязгаар” маш гэгээлэг шүү дээ.

“Үзэгний минь үзүүрт бүх дэлхий байхад

Ганцхан түүнийг үгүйлэн дүрслэх сайхан

Үзэхийн хязгаарт дахин учирвал

Үзээд алд гэж хүсэлдээ шивнэе” гээд л.

Эба: Бидний дуу ийм нэртэй байгаа нь чиний хувьд хэр санагдаж байна даа.

-Бүгд монгол нэртэй, тэр дундаа төгс бөгөөд үзэсгэлэнтэй утгатай үг их байгаа шиг санагдсан. Ийм нэртэй дуу байгаа нь тун сонирхолтой. Сонсогчийн зүгээс ингэж л харж байна. Дараагийн асуултаа тавья. Одоогоос таван жилийн өмнө Азаа “Morningstar” нэрээр хэдэн дуу цацсан байхад хамтлагийн ахлагч Эрка ирж танилцаад, нэг хамтлаг болсон. Харин түүнээс өмнө Эрка бусад гишүүнээ хэрхэн цуглуулсан юм бэ. Энэ талаар өмнө нь огт ярьж байгаагүй юм билээ.

Эрка: Эрдүка манай дээд анги. Манай сургуулийн ганц сор нь, миний нүдээр шүү. Өмнө нь уулзаад “Хамтлаг болно шүү” гээд хэлчихсэн байсан. Харин Обо бид хоёр хамтдаа хөгжим хийдэг байв. “Гацдаа”, “Гунигтай”-гийн хөгжмийг ч хийсэн. Тогтсон зүйл байхгүй ч нэг хамтлаг гэсэн нэртэй. Эба маань “Fat cat” жазз клубийн шилдэг нь. Би арван жилээ төгсчхөөд мэргэжлийн жазз хөгжимчнөөр сурах гээд явж байхдаа Эбатайгаа танилцсан. Мөн хоёулаа Эрдэнэбаяр гэдэг нэртэй. Харих гээд зүг нийлтэл гэр бас яг хажуу хажууханд. Монголд ер нь мэргэжлийн басс гитарчин их цөөн, бараг л байхгүй. Ингээд эцэст нь бөөндөө уулзангуутаа шууд л юу ч хамаагүй тоглосон. Мань хэд эхэндээ нэг иймэрхүү. Хийж буй зүйлдээ бүгд итгэлтэй. Бидэнд нэг хамтлаг болъё гэсэн асар их чин хүсэл л байсан.

-Түүнээс хойш гурван жил зөвхөн бэлтгэл хийсэн. Тун урт хугацаа шүү дээ.

Эрка: Чимээгүй бэлтгэлээ хийж, тохиромжтой цаг хугацааг хүлээсэн. Эл хугацаанд бие биенээ ойлгож, таньж эхлээд л.

-Рок попынхонтой хэр харилцаатай вэ?

Эрка: Бидэн рүү нэг их халддаггүй юм. Манайхан ч мэнд устай явдаг.

Азаа: Бидний уран бүтээлийн эрх чөлөө хэн нэгнээс хамааралгүй болохоор өөрсдөдөө төвлөрөхөд л хангалттай.

-“Хүн” дуунд “Орших үндэс нь хүндлэл” гэдэг. Тэгэхээр хүндлэл нь хайрлахтай хэрхэн холбогддог юм бол?

Эба: Хүлээн зөвшөөрөх нь хайрлаж буй хэлбэр гэж бодож байна. Хүндлэхийг хайрлаж байна гэж андуурч магадгүй.

Азаа: Тийм. Анхны ярилцлагаас хойш их зүйл өөрчлөгдсөн байна. Бидэнд байх тоног төхөөрөмж сайжирч, бэлтгэлийн байртай ч болжээ. Яг л мөрөөдлөөрөө амьдарч буй мэт санагдаж байна. Харамсах зүйлгүй сайхан байна.

-“Mxrningstar” нэрийн тухай тайлбарлаж өгөхгүй юү?

Азаа: Сахиусан тэнгэр байж байгаад чөтгөр болчихсон гэдэг санаа нь таалагдаад ингэж нэрлэсэн.

Эрка: “Mxrningstar” бол эцсийн цаг үед гарч ирэх гэрэл гэгээ л байх. Хүмүүст итгэл өгч, хайр мэдрүүлэх тийм гэрэл гэгээ.

Д.Хүслэн

https://www.unuudur.mn/a/278823