хэмээх бүтээлээр Ж.Цэрэндэндэв, Д.Сувд нарын хамт 1991 онд Төрийн шагнал хүртсэн Ж.Алимаа биологийн идэвхт бодис судлаач мэргэжилтэй Монголын хоёрхон хүний нэг. Тэрбээр ферментийн бэлдмэл, хуурай цөс, гүүний хуурай саам зэрэг биологийн 20 гаруй идэвхт бэлдмэл үйлдвэрлэдэг Шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн “МОНЭНЗИМ” ХХК, тарилгын шингэний “МСО” компани болон ШУТИС-ийн Хүнсний инженер, биотехнологийн сургуульд Биотехнологийн тэнхмийг үүсгэн байгуулагчдын нэг, химийн ухааны дэд доктор, дэд профессор юм.

-Хүний гэрлэн бие, усны анагаагч шидийн тухай ярьж байхыг тань нэг уулзалтын үеэр санаандгүй сонсоод ярилцлага авъя гэж бодсон юм. Харин төсөл болон гэрлэн биеийн оношлогоо хийхэд оролцоод зав муутай гээд Та надад бараг сар “баригдсангүй”. Энэ ажлыг тань сонирхож болох уу?

-Хүний биеийн энергийг гадаад орчны энергитэй тэнцвэржүүлэгч буюу КФС (Корректор функционального состояния) гэдэг уян соронзот төхөөрөмжийг монголчуудад таниулах ажилд ОХУ-аас ирсэн эмч Валентина Ивановна Юринскаятай хамтран ажиллаж байна. Тэнцвэржүүлэгчийгхэрэглэхэд ямар ч эм хэрэггүй.

Алгын чинээ төхөөрөмжөөр ус, цай зэрэг ундаагаа зөв бүтэцтэй болгож, гар утас, компьютер ашиглах үедээ байнга дэргэдээ байлгаж цахилгаан хэрэгслүүдээс цацардаг, эд эсийг гэмтээдэг цахилгаан соронзон долгионы үйлчлэлээс биеэ хамгаалж болно. Бас биедээ байнга авч явж, өвдсөн газраа тавих зэргээр үйл ажиллагааны хямралыг засч биеийн энергийг эмчлэн тэнцвэржүүлж болно.

-Соронзтой олон бүтээгдэхүүн байдаг. Энэ төхөөрөмж бусад төстэй бүтээгдэхүүнээс юугаараа ялгаатай вэ?
-Соронзон орон, соронзтой аяга, савх, бугуйвч гээд олон бүтээгдэхүүн бий. Харин орос эрдэмтдийн энэ бүтээл жирийн биш уян соронзтой гэдгээрээ онцгой. Сансрын хөлөг бүтээдэг, сансрын хяналтын төвд ажилладаг хүмүүс сансрын нисэгч, хөлгүүдээ 24 цагийн турш хянах өндөр ачаалалтай ажил хийдэг. Үүнээс болж тэдний эрүүл мэнд муудаж, хурдан ядарч сульддаг болсноо анзаарч л дээ.

Тэгээд л сансрын жингүйдэлд хүний бие хэрхэн дасан зохицохыг хянаж, туршилтын багажуудаа ашиглан ийм соронз бүтээсэн байгаа юм. Дараа нь “Центр Регион” гэдэг компани “Хүн төрөлхтний сайн сайхны төлөө” гэсэн уриан дор уян соронзыг нийтийн хэрэглээнд нэвтрүүлсэн. КФС төхөөрөмжийн уян соронз дөрвөн талдаа нэмэх, хасах цэнэгтэйн дээр цэгэн мэдээлэл агуулдаг. Найман төрлийн КФС байдаг бөгөөд бүгд хүнийг цахилгаан төхөөрөмж, гар утас зэргийн өндөр давтамжтай цахилгаан соронзон долгион, атаа жөтөө, хар цагаан хэл ам, газарзүйн эмгэг бүс, нийгэм болон хүмүүсийн сөрөг нөлөөллөөс хамгаалж, сөрөг бодлыг эерэг болгодог.

Нэг дугаартай КФС нь шимэгч хорхойг устгах, хоёр нь хоргүйжүүлэх, гурав дахь нь эмэгтэйчүүд, дөрөв дэх нь эрэгтэйчүүдэд зориулсан гээд бүгд өөр өөрийн онцлогтой. Энэ нь илбэ шид, шашин шүтлэгийн юм биш. Хүмүүсийн олонхи нь гэрлэн бие, аура, чакра гээд ярихаар төдийлэн ойлгож, хүлээж авдаггүй. Гэвч эдгээр нь шинжлэх ухаанаар хэдийнэ батлагдсан зүйлс юм. Ер нь шашин, шинжлэх ухааны зааг улам л ойртоод байна.

-Уян соронз гэдэг утгаараа энэ нь дэлхийд анхдагч уу?

-Тийм ээ. КФС бол дэлхийн өөр хаана ч байхгүй бүтээгдэхүүн. Орос эрдэмтэд 10 жил судалгаа хийж, долоон жил туршиж, 2008 оноос энэ бүтээгдэхүүнийг худал-даалж эхэлсэн юм. Ер нь соронзонд мэдээлэл суулгаж болохыг Никола Төсла бүр 100 жилийн өмнө нээснийг Оросын эрдэмтэн Кольцов хэрэгжүүлсэн гэдэг. Барууны орнуудад иймэрхүү туршилт, оролдлого болсон ч ийм олон цэгэн мэдээлэл суулгаж чадсан нь л хосгүй, гайхамшигтайд тооцогдож байгаа юм.

-2003 онд дэлхий загасны ордоос гарч бумбын ордод орсон гэдэг. Энэ ордыг их энергитэй гэдэг юм билээ. Үүнтэй энэ уян соронз ямар хамааралтай вэ?

-Бумбын ордын хүч 1982 оноос эрчимжсэн. Харин нөлөөлөл нь нарны аймагт давамгайлах болсон нь 2003 он юм. Байгалийн бус давтамжтай энерги, ялангуяа цахилгаан соронзон долгионыг ихээр ялгаруулдаг гар утас, компьютер зэргээс энэхүү уян соронзтой тэнцвэржүүлэгч хүний биөийг хамгаална. Өөрөөр хэлбэл, байгалийн бус долгионыг байгалийн болгоно гэсэн үг. Үүнд зөвхөн бумбын ордын нөлөөлөл хамааралгүй. Сөрөг муу энөрги үүсгэдэг, хүний гэрлэн биөийг сүйтгэдэг олон зүйл бий шүү дээ.

Нэг жишээ дурдъя. Эрдэмтдийн судалгаагаар 20 минут анхаарлаа төв-лөрүүлэн компьютер тоглосон хүүхдийн цусыг шинжлэхэд цусны улаан эсийн бөөг-нөрөл болон хүчиллэгжилт нь яг хорт хавдартай хүнийх шиг байсан гэдэг. Хүний цусны рН 7.3-7,45 байдаг. Сул шүлтлэг гэсэн үг. Энэ тоо ихэсвэл цусан дахь хүчилтөрөгчийн хэмжээ нэмэгдсэн гэсэн үг, Харин багасч, бүр тав уруу дөхвөл гарцаагүй хавдартай болж таарна. Цусны бүтцийг алдагдуулдаг олон бүтээгдэхүүн байдгаас хамгийн хортой нь “Кока-кола”. Бүр рН 2.2 болгодог гэж байгаа. Тэгвэл 0.33 литрийн “Кока-кола”, хийжүүлсэн ундаа юм уу шар айраг уулаа гэхэд 30 лааз цэвэр ус ууж байж цусан дахь хор тайлагддаг.

-Цахилгаан соронзон хэлбэлзэл гэж чухам юу вэ. Цахилгаан ялгаруулагч бүхэн хүний биед хортой юу?
-Манай гаригийн цахилгаан орон тэр аяараа найм орчим герцийн давтамжтай. Дэлхий дээрх бүх зүйл биосфер буюу амь мандалд багтдаг болохоор эрүүл хүний цахилгаан хэлбэлзэл ч гэсэн найм орчим герцийн давтамжтай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, хүн гэдэг нэг төрлийн соронз юм. Тэгэхээр ижил юм уу ойролцоо соронзон давтамжтай хүмүүс нэгнээ олдог, таньдаг.

Ороо нь ороогоороо, жороо нь жороогоороо гэдэг үг байдаг даа. Сайн хүн бол сайн хүнтэй, муу хүн бол муу улстай л нөхөрлөнө. Энэ нь биөийн энерги буюу хүний гэрлэн биө ауратай холбоотой. Хүний биеийн гадна эфирэн долоон давхарга байдаг. Бүр нарийн яривал 42 давхарга ч бий гэж үздэг. Монголчууд заяаны хань адилхан гэж ярьдаг нь ч үүнтэй холбоотой. Харин аура буюу гэрлэн биө судлалаар авч үзвэл энэ нь үндсэндээ нэг гэрлэн бүрхүүлд л орсон хүмүүс.

Олон жил хамт байсаар эд эсийнх нь цахилгаан соронзон хэлбэлзэл нэг давтамжтай болдог ч тал бий. Тэгэхээр Амөрикт ч байна уу, Японд ч байна уу хамаагүй, нэг гэрлэн бүрхүүлд орчихсон л бол нэгнээ орон зайнаас хамааран мэдэрч байдаг. Эхтэй хүн үхдэггүй гэж манайхан ярьдаг даа. Энэ ч гэсэн хүний энерги дамжуулалттай холбоотой. Эхийн үрээ гэсэн сэтгэлийн энерги үйлчилдэг. Монголчууд эхийнхээ усыг замбаанд шингээгээд хол газар авч явдаг.

Бие өвдлөө гэхэд түүнийгээ хэрэглээд сэргэдэг. Энэ нь эерэг энөрги биеийн цахилгаан соронзон давтамжийг зөв болгож байгаа хэрэг. Яаж ч өвдөж, шаналсан хүн төрсөн нутагтаа очоод зүс царай нь өнгө ороод, сэтгэл нь сэргээд ирдэг. Хүний биөийн усны бүтэц төрсөн газрынхаа усны бүтэцтэй ижил байдаг гэдгийг шинжлэх ухааны судалгаагаар саяхан нотолсон. Манай ард түмэн “унасан газар, угаасан ус” гэж шүтдэг нь ийм учиртай байжээ.

-Түрүүн газарзүйн эмгэг бүс гэдэг нэршил анхаарал татлаа. Ийм газрын цахилгаан соронзон давтамж нь бага юм уу их байдаг гэсэн үг үү?

-Гөопатагин буюу газарзүйн эмгэг бүс нь манайхны хэлжзаншсанаар гүйдэлтэй газар юм. Хүн амьдрахад тохиромжтой, өрдийн найм орчим герцийн давтамжтай биш түүнээс ил үү давтамжтай газрыг эмгэг бүс гээд байгаа юм. Жишээ нь, аваар осол байнга гардаг газар байдаг шүү дээ. Тийм газрын цахилгаан соронзын асар өндөр давтамж нь хүний төв мэдрэлийн системийг сааталд оруулдаг нь батлагдсан байдаг. Ийм газрын нөлөөллөөс ч КФС хүний биөийг хамгаална.

-КФС дээр тавьсан аяганд ус хийхэд амт нь зөөлөн болдог юм байна. Үнэхээр хамгаалагч шидтэй бололтой.
-Ус бол биологийн хамгийн идэвхтэй бодис. Одоо цагт бүх эмчилгээ уснаас хамааралтай болсон. Учир нь хүний биө махбодын 70-90 хувийг ус эзэлдэг. Өмнө нь усны анагаах чадварын талаар төдийлөн бичдэггүй байж. Харин Японы эрдэмтэн Эмото Масару нарын олон эрдэмтэн усны гайхамшигт шинж чанарыг одоо ярьж байна. Ялангуяа, Масару гуай “Усны гайхамшигт хүч чадал”, “Хариулт нь усанд бий” зэрэг бүтээлдээ усыг их нууцлаг, мэдээлэл их агуулдаг шингэн гэдгийг онцолсон. Бүр хөлдсөн усны талстын зургийг авч 140 гаруй төрлийн хэлбэртэйг нь хүртэл тогтоосон.

Харин би 2001-2004 онд ШУТИС-ийн Биотехнологийн тэнхимд ажиллаж байхдаа усыг анхаарч эхэлсэн юм. Энэ нь бүр 1997 оноос бодож байсан нэг ажилтай маань холбоотой. Тэр нь юу гэвэл бид гүүний хуурай саам, “Панкипсин” гээд биологийн идэвхт бэлдмэл үйлдвэрлэсэн нь олон хүний эрүүл мэндэд сайнаар нөлөөлсөн. Гэтэл хүний биеийн дотоод бүтэц, өөрөөр хэлбэл усыг нь зөв бүтэцтэй болгож эрүүлжүүлэхгүй бол ямар ч эм тан, хоол хүнс хүний эд эсэд бүрэн эмчилгээ, шим тэжээл болж чадахгүйг ойлгосон.

Тэгээд л тарилгын шингэнийг Монголдоо үйлдвэрлэе гэж 1997 оноос хойш бодсон юм. Гэхдээ 2004 онд таван орны хөрөнгө оруулалт орж ирэх хүртэл төлөвлөснөө хийж чадаагүй. Харин хөрөнгө оруулалт ирж, “IVCO” нэртэй үйлдвэр байгуулахаар сургуулиасаа гараад энэ төслөө хэрэгжүүлэхээр үйлдвэрийнхээ Үйлдвэрлэл хариуцсан захирлаар ажиллаж эхэлсэн. Энэ үйлдвэр Монголд анхдагч олон зүйлийг хийсэн. Өмнө нь тарилгын шингэнийг бид 100 хувь гадаадаас авдаг байлаа.

Ер нь дуслын шингэнийг олон улсын жишиг дагуу хаанач нэг л стандартаар үйлдвэрлэх ёстой. Үйлдвэрээ байгуулахаас өмнө ийм чиглэлээр Францад сургалтад хамрагдсан. Америкаас ирсэн нэг хүн хэлж байсан юм. Жижиг, томоос үл хамааран эмийн ямар ч үйлдвэр 700-800 стандарт арга ажиллагааны зааврын дагуу үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Эмийн үйлдвэрлэлийн зохистой дадал гэдэг нь ажилтан яаж хувцсаа өмсөж, яаж гараа угааж, эхлээд юуг хийх вэ гээд хүнд аюулгүй, баталгаатай бүтээгдэхүүн хүргэхэд чиглэсэн бүх дүрэм журмыг дагахыг хэлж байгаа юм.

Түрүүн би хэлсэн дээ. Ус их мэдээлэл агуулдаг гэж. Ер нь ямар ч бүтээгдэхүүн ямар санаа бодолтой, ямар хүнээр дамжиж ирэв гэдэг их чухал. Ялангуяа, хүнсний бүтээгдэхүүнүүд, тэр тусмаа шингэн зүйл. Тарилгын шингэн л гэхэд шууд судсанд орох учир үүнд бүр ч хамаатай. Тэгээд бид “IVCO” үйлдвэрээ байгуулсныхаа дараа тус үйлдвэрийн ажилчид болон “МОНЭНЗИМ” компанийн ажилчид нийлсэн 70-аад хүнийг Ц.Саранцэцэг багшийн “Шри Шри амьдрах ухаан” төвийн бясалгалд суулгасан юм.

-Бясалгал мөн энергитэй холбогдох байх. Хүний тархины хоёр талыг зэрэг идэвхжүүлэхэд бясалгал чухал гэдэг. Бясалгалгүйгээр энергиэ сайжруулж, тархиа идэвхжүүлэх, сэтгэл санаагаа тогтворжуулах арга бий юу?

-Хүн өөрөө л хичээвэл тайван амгалан байж, дотоод хүчээ мэдэрч болно. Манай малчид гэхэд л хэчнээн гайхамшигтай, биширмээр улс билээ. Байгальдаа ойр байдаг нь амь мандлын нэг хэсэг гэдгийг нь бүр ч мэдрүүлж өгдөг шиг байгаа юм. Тэд өөрсдөө мэдэлгүйгээр бясалгаж байдаг гэж би боддог. Хотын бид 2-3-хан хүүхдийнхээ юу хүсч, боддогийгч мэддэггүй шүү дээ.

Гэтэл малчид хэдэн зуун малдаа санаа тавихаас гадна тэр олон үр хүүхдээ сайхан өсгөж хүмүүжүүлдэг. Зарим нь бүр 10 гаруй хүүхэдтэй хэрнээ л зүдрэх ч үгүй тэднийгээ өсгөдөг. Хот суурин газрынхныг бодвол ганцаараа, өөрөө өөртэйгөө байх хугацаа нь илүү болохоор хүнлэг, бурханлиг чанараа хадгалдаг гэж боддог юм.

-Хотын бид тэгэхээр бухимдах нь их байдаг нь бужигнасан олны дунд амьдардаг, дээр нь тогтонги, бохир ус уудаг зэрэгтэй холбоотой гэж бас тайлбарлаж болох нь ээ?

-Тэгэлгүй яахав. Зөв бүтэцтэй ус зөв зургаан талт бүтэц үүсгэдэг. Хүний биеийн уснаас ихэсийн ус болон эрүүл хүний цитоплазмын ус хамгийн зөв бүтэцтэй байдаг юм. Олон хүүхэд төрүүлсэн эмэгтэй эрүүлждэг нь үүнтэй холбоотой. “Хүний бие бол маш нарийн зохион байгуулалттай биотехнологийн үйлдвэр” гэж би багшилдаг байхдаа байнга хэлдэг байсан. Энэ үйлдвэрийн хаягдал нь өтгөн, шингэн бол хамгийн шилдэг бүтээгдэхүүн нь бидний үр хүүхэд. Тэгэхээр хүүхэдтэй болъё гэж шийдэхдээ юуны өмнө биеэ эрүүлжүүлэх ёстой. Эцэг эхийн хэн хэн нь эрүүл байж л эрүүл сайхан хүүхэдтэй болно.

Ялангуяа орчин цагт мэдээлэл их байгаа энэ үед залуус маань хүүхэдтэй болъё гэж шийдэхдээ их хариуцлагатай, бэлтгэлтэй хандах хэрэгтэй юм.
Хот гэдэг энэ бөөгнөрсөн газар ёстой л есөн шидийн хүний сөрөг энерги хуримтлагдаж байгаа. Гэхдээ үүнээс биеэ хамгаалах бүрэн боломжтой. Уулын горхины ус хамгийн зөв бүтэцтэй байдаг бол гол нуурын ус арай сул, тогтонги ус бол бүр бүтэц нь алдагдсан байдаг. Бохир усанд ямар ч үнэтэй шүүлтүүр тавиад хүнд элементүүдийг нь шүүж болох ч үйлчлэл нь өмнөхөөсөө огт ялгарахгүй.

Энэ нь усны мэдээлэлтэй холбоотой. Мэдээллийг нь өөрчилж, бүтцийг нь сайжруулахгүй бол яаж ч цэвэршүүлсэн ус эрүүл мэндэд сайнаар нөлөөлөхгүй. Ер нь байр, орон сууцны усыг байнга хэрэглэх нь сайн юм биш. Хоолойгоор дамждаг ус байгалийн бус эргэлтээр буюу 90 хэмээр огцом эргэж,нугараад л ирдэг. Дээр нь нэг сууцанд 70-80 айл байдаг гэж тооцвол хэчнээн хүний хэр их сөрөг мэдээлэл, энергийг тээж ирдгийг бид мэдэхгүй.

-Дээр дурдсан уян соронз юм уутусгай шүүлтүүргүйгээр усыг цэвэршүүлэх, бүтцийг нь зөв болгох арга бий юу ?

-Бий. Валөнтина Ивановнагийн хэлснээр энгийн соронзыг хоёр савны амсар дээр тавиад хэд дахин юүлбэл усны бүтцийг өөрчлөх боломжтой. Харин биеэ угаах усаа юм уу орчноо бүхлээр нь ингэж бүтцийг нь зөв болгох аргагүй шүү дээ. Гэхдээ усны бүтцийг өөрчлөхөд хүний сэтгэл санаа хамгийн чухал.
Масару гуай өнгөрсөн наймдугаар сард манай улсад ирэхдээ ярьж байсан даа. Номонд нь ч бас байдаг юм, ус залбиралд яаж ариусдаг тухай.

Масару эрдэмтэн лам багшаа Киото, Осака хотоор урсдаг их бохир устай Фуживара гэдэг далангийн дэргэд аваачаад 20 минут ном уншуулж, залбирал үйлдүүлж л дээ. Тэгтэл тус далангийн бохир ус цэвэршиж, өнгө нь тунгалагжсан. Залбирал тийм хүчтэй. Монголчуудын ундаа хүртэхдээ “рашаан болог ээ” гэдэг нь тэгэхээр бас л учиртай болж таарна. Манай өвөг дээдэс ухаалаг, олон талын мэдлэгтэй байсан нь үүнээс харагдаж байгаа юм. Адаглаад л булаг шандныхаа усанд сүү утгасан шанага, халбага дүрдэггүй шүү дээ.

-Та биологийн идэвхт бодис судлаач мэргэжлийг хаана эзэмшсэн бэ. Ажлын гараагаа хаанаас эхэлж байв?

-Би 1975 онд Хэрэглээний биотехнологийн Москвагийн их сургуулийг биологийн идэвхт бэлдмэлийн инженертехнологич мэргэжлээр төгссөн. Яг л торгон мэргэжлээрээ ажиллаж байна даа. Надаас гадна энэ мэргэжлээр диплом авсан хүн тухайн үөд нэг л байлаа. Одоо тэр найз маань нэг лабораторид ажиллаж байгаа.

Сургуулиа төгсч ирээд Ж.Цэрэндэндэв гэдэг, Монголын биохимичдийн толгой болсон мундаг хүнтэй ажиллаж эхэлсэн. Энэ хүн малын эмч, маш олон талын мэдлэгтэй, гайхамшигтай хүн. Манайд малын нойр булчирхай, цөс зэрэг дайвар бүтээгдэхүүн их хаягддаг, тэр дунд хэрэгтэй зүйл их бий гэдгийг анх ярьсан хүн бол Ж.Цэрэндэндэв гуай.

Жилд 7-10 сая мал нядлахад зүгээр хаягдаад байгаа тэр үнэт түүхий эдийг яаж ашигтайгаар боловсруулан хэрэглэх вэ гэж их олон жил бодож явж л дээ. Зөвхөн нойр булчирхай гэхэд л 40-өөд төрлийн биологийн идэвхтэй бодис ялгаруулдаг гэж бодохоор малын дайвар бүтээгдэхүүнээс бэлдмэл гаргана гэдэг их том, чухал байсан.

Ж.Цэрэндэндэв гуай бид хоёр нэг жилийн дотор техник, эдийн засгийн үндэслэлээ боловсруулаад биохимийн цех байгуулъя гэж зорьсон юм. Ж.Цэрэндэндэв гуай ч их хөөцөлдсөн, зорьсондоо хүрэх гэж их зүтгэсэн. Өөрөө хэлж байсан юм. “Фермент гэдэг үгийг фабрикийн ф-ээр бичих үү, пионерийн п-гээр бичих үү гэдгийг мэддэггүй эмч нар байхад ферментийн эмчилгээ гэдэг юмыг Монголд нэвтрүүлэх гэж бодсон” гэж.

Саад ч их байсан. Харин бүх л бэрхшээлийг даван туулж цехээ байгуулсан нь шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн “МОНЭНЗИМ” компанийн суурь байсан. Манай компани ийм төрлийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг Монголдоо цорын ганц байгууллага.

-”МОНЭНЗИМ”-ийн анхны бүтээгдэхүүн ямар бэлдмэл байв. Төрийн шагналт “Панкипсин” танай компанийн хэддэх бүтээл вэ?

-Манай компанийн анхны бүтээгдэхүүн шүү дээ. Үүний гол ач холбогдол нь систем эмчилгээнд хэрэглэдэг, үрэвслийн эсрэг, өргөн үйлчлэлтэй ферментэн бэлдмэлийг нэвтрүүлсэнд оршино. Ферментийн талаар жаахан тодруулъя. Хүний хөдөлж, ярих, бодисын солилцоо явагдах, хаягдлаа ялгаруулах, шим тэжээл авах, өсөх үржих гээд эд эсийн дотор явагдаж байгаа бүх урвалыг энзим буюу биологийн хурдасгуур явуулдаг. Энзим нь фермент гэсэн үг.

Энзим нь грек, фермент нь латин нэршил. Хүний биед 40 мянга гаруй энзим бий гэж үздэг. Тэгэхээр секундэд хэдэн мянгаараа явагддаг бие махбодын бүх урвалыг фермент зохицуулдаг гэсэн үг.

-Миний Таныг анх олж авсан өнөөх уулзалтын үеэр Та эрүүл мэндэд хүний өөрийнх нь сэтгэлзүй, зан үйл хамгийн их нөлөөлдөг гэж ярьж байсан. Ер нь монголчуудын дунд хамгийн их ажиглагддаг нийтлэг сөрөг сэтгэлзүй, зан үйл гэвэл Та юу хэлэх вэ?

-Манайхан хүчиллэг орчин үүсгэдэг махыг ихээр иддэг. Мах, махан бүтээгдэхүүнийг тохируулж хэрэглэвэл мах муу зүйл биш. Гол нь ногоотой хослуулж, хэт их боловсруулаагүй хүнс хэрэглэж дадах хэрэгтэй. Өмнө нь гурил, элсэн чихэр, давс гээд бараг бүх л юмыг хэт цэвэршүүлж хэрэглэдэг байсан. Харин одоо байгалийн бус болох тусмаа хүний эрүүл мэндэд муу гэдэг болж. Жишээ нь, овъёосыг гэхэд зөвхөн морь л иддэг гэж бид ойлгодог байлаа шүү дээ.

Ер нь хоолой даваад ходоод уруу орж л байвал юу ч яахав гэж ярьдаг хүн олон байсантай харьцуулахад сүүлийн хэдэн жилд бас ч өөр болжээ. Эрүүл, зөв хооллолт, эерэг сөрөг энерги гэж их ярьдаг болж. Гэвч манайхны дунд халдварт бус өвчлөл, өөрөөр хэлбэл өөрсдөөс нь хамааралтай өвчин түгээмэл хэвээр байгаа. Эрүүл саруул байхад хүнс маш чухал. Хэдийд, хаана, ямар хүнс идэх вэ гэдэг ч чухал. Хоол хүнсэнд анхаарахаас гадна анагаах ухааны ерөнхий хандлага, чигийг мэдцэг байх хэрэгтэй.

Ер нь одоо олон юм их өөр болж байна. Өмнө нь анагаах ухаан хүний удамшил зүй буюу генетикт голлон анхаарч байсан. Манайхан ч гэсэн эх нь хээр алаг бол хүү нь шийр алаг гээд л ярьдаг шүү дээ. Гэтэл генийн цаана хүний сүнслэг, оюунлаг чанар гэж бий. Айлын таван хүүхэд байлаа гэхэд бүгд өөр зан ааштай, өөр хүсэл сонирхолтой байдаг. Өөрөөр хэлбэл хүний эрүүл мэнд зөвхөн удамшлаас хамаардаггүй болохыг өнөө цагт эрдэмтэд тогтоожээ.

Эрдэмтэд хүний эрүүл байхын үндэс нь зөв бодол санаа юм гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг болсон. Тэгэхээр бухимдал, дотоодоо сонсч чадахгүй байгаа нь л монголчуудын хамгийн сөрөг зан үйл болоод байна.

-Зөв санаа гэхээр хүний дотоод эерэг энерги гэж ойлгож болох уу?

-Ерөнхийдөө тийм. Эерэг энергигүй болоод л хүн гэрлэн биеэсээ эхэлж өвддөг. Оросын анагаах ухааны эрдэмтэд хүнд өвдөх 12 шалтгаан бий гэж бичсэн байдаг юм. Эхний шалтгаан нь сэтгэл зүй. Хүн далд ухамсартаа “за манай удмынхан ч 40 гараад л нарийнтдаг даа”, “зүрхний шигдээс болчих вий дээ” гээд бодчихвол тэр нь яг л биелдэг байх жишээтэй.

Манай өвөг дээдсийн сайхан үг бий шүү дээ. Амны билгээс ашдын билэг гэж. Энэ үг тэгэхээр шинжлэх ухааны үүднээс ч үнэн болж таарна. Харин хоёр дахь шалтгаан нь хоол хүнс. Дээрх эрдэмтдийн хэлснээр хүнийг анагаах мөн 12 хүчин зүйл байдгийн эхнийх нь мөн л сэтгэл зүй. Хүний хандлагыг л өөрчилж байж тэр хүнийг эдгээнэ гэж одоо үздэг болсон. Өөрөөр хэлбэл эдгэрдэггүй өвчин гэж үгүй, харин эдгэрдэггүй өвчтөн гэж байдаг гэж ярьдагдаа.

Г.Лхагвасүрэн
Эх сурвалж: “Монголын үнэн”