ганцхан телевизийн, ганцхан сувгийн нэвтрvvлгийг оройжингоо vзээд байдаггvй биз ээ. Мэдээж нэг сувгаас хэрэгтэй нэвтрvvлэг, кино, мэдээллээ vзчихээд єєр аль нэг сувгаар юу гарч байгаа бол хэмээн сонирхож хайлт хийдэг нь гарцаагvй. Урьдын цагт ах нарын vйлдвэрийн “Темп”,” Рекорд”,”Рассвет” гэхчилэн телевизтэй байсан бол та хэд гурван минут болоод л босч гvйн очиж сувгаа єєрчлєх болохоор арай л цєєхєн єєрчлєх байсан нь ойлгомжтой. Азаар япончууд гэдэг буянтай хvмvvс алсын удирдлага гэгчийг санаачилсан болохоор та санаснаас олон удаа сувгаа сольж “хэрэгт дурлаж” л байгаа. Энэ бvхэнд танд нэгэн бэрхшээл тохиолддог гэдэгт бичигч би мєрийцєхєд ч бэлэн байна.

Энэ бол тухайн телевиз, сувгийн нэвтрvvлгvvдийн дууны тєвшин. Телевиз гэдэг мэдээллийг дvрс, дуугаар нэгэн зэрэг хvргэдэг євєрмєц нарийн хэрэгсэл. Бас их нарийн урлаг. Ийм ч учраас телевиз гэдэг байгууллага дvрс дууны єндєр тєвшинд байж, уран бvтээлчдийг чанарын єндєр бvтээгдэхvvн vйлдвэрлэхийг шаарддаг.

Гэтэл єнєєдєр vйл ажиллагаа явуулж буй телевизvvдийн дууны тєвшин мэргэжлийн хvмvvсийн байтугай жирийн vзэгчдэд гологдоод байгаа тухай єгvvлэх гэсэн юм. Та vзэж байсан сувгийнхаа дууг гэр орон, байшин, єєрсдийнхєє сонсголын цар хvрээнд тохируулаад сонсч байснаа єєр нэг сувгийг нээхэд нэвтрvvлэг сонсогдохооргvй нам шивнэж эхэлнэ. Эсвэл гэнэт юу болов, гэрт юу ороод ирэв гэмээр хашгичаад эхэлнэ. Энэ зовлон орой бvр айл єрх бvрт хэдэн арван удаа тохиолдож уур цухлыг чинь барна. Энэ юутай холбоотой вэ. Энэ бол манай улсад телевиз, радиогийн дууны тєвшингийн талаар нэгдсэн стандарт байдаггvйтэй холбоотой. Стандарт хэмжил зvйн vндэсний тєв аль 2006 онд “Телевизийн студи, тоног тєхєєрємжийн ерєнхий шаардлага” гэсэн стандарт баталсан ч єнєєдєр хэрэгжиж байгаа нь “vлгэрийн далай” л байна. Гэхдээ энд телевизvvд, студиуд дуу дvрсний ямар техниктэй байх, тэр нь дууных гэхэд л хэдийгээс хэд хvртэлх герцийн дуу гаргах хvчин чадалтай байхыг зааж єгсєн байгаагаас биш телевизvvд эфирт хэдэн герцийн дуутай нэвтрvvлэг цацахыг заагаагvй байна.

Мэдээж vзэгч олонд улс орон даяар биш юм аа гэхэд нийслэлд нэвтрvvлгээ цацах гэж байгаа телевиз энэ шаардлагад нийцсэн техниктэй байж л тэр том ажлыг зоригтойгоор барьж авсан хэрэг. Харин тэр техникээр єндєр дуутай нэвтрvvлэг цацаад байна уу, хэт нам дуутай шивнэсэн нэвтрvvлэг гаргаад байна уу гэдэг нь мэргэжлийн байгууллагуудын хяналтаас гадуур, нэгдсэн нэг стандартгvй тухайн байгууллага,телевиз бvрийн єєр єєрийн vзэмж ч гэх юм уу, чадал чансаанаас хамаарч байгаа асуудал болжээ.Єєрєєр хэлбэл, сvvлийн vед байгуулагдаж байгаа телевизvvд дууны болон нэвтрvvлэг дамжуулах цацалтын техникийн хувьд сайн болж байгаа нь vнэн боловч эфирт цацаж байгаа нэвтрvvлгийн дууг ямар дифазоноор, хэдээс хэдэн герцийн хооронд цацах, тєвшин нь ямар хэмжээнд байхыг нэгтгэж гаргасан стандарт байдаггvй, тvvнд нь хяналт тавьдаггvйтэй холбоотой.

Засгийн газрын байгууллага Мэдээлэл харилцаа холбоо, технологийн газар ч телевиз, радио байгуулах гэж байгаа байгууллагад тендер зарлаж, шалгаруулах журам-даа мэргэжлийн, зориулалтын тоног тєхєєрємж, техниктэй эсэх, лиценз зєвшєєрєл авсан хугацаандаа vйл ажиллагаагаа эхэлж байна уу, vгvй юу гэсэн vзvvлэлтийг л гол болгодог. Гэтэл энэ нь улсын хэмжээнд vйл ажиллагаа явуулж байгаа мэдээлийн маш чухал хэрэгсэл нь стандартын тєвшинд vйл ажиллагаа явуулж чадаж байна уу, vгvй юу гэдэг амин чухал асуудлыг орхигдуулсаар ирэх гол хvчин зvйл болжээ. Нєгєє нэг бэрхшээл нь єєр єєр сувгийнх биш ердєє л нэг сувгийн нэвтрvvлэг дотроо нэг нэвтрvvлэг дуусаад дараагийнх нь эхлэхэд, тэр ч байтугай нэг мэдээ сурвалжлагын дотор дууны тєвшин єєр єєр болж, даралт ихэсгэх нь олон.

Уг нь, бид оройдоо энэ мэтийн илvv завхрал vзэлгvй гэр орондоо амар тайван суумаар байна шvv дээ. Нэг мэдээ сурвалжлагад нэвтрvvлэгчийн уншиж байгаа текст дуу тєвшний нэг хэмнэлд байснаа тэнд оролцож байгаа албаны хvний яриа /синхрон/ нь нэг бол сонсогдохгvй нам, эсвэл хэтэрхий чанга болж хэнгэрэг хагалчих гээд байдаг. Энэ бол єнєєдєр vйл ажиллагаа явуулж байгаа 19 телевизийн алинд нь ч байдаг нийтлэг дутагдал. Энэ нь техникийн талаасаа илvvтэй мэргэжлийн боловсон хvчин, тэнд ажиллаж байгаа хvмvvсийн мэргэжлийн ур чадвартай шууд холбоотой. Телевиз болгоны студи, редакцууд янз бvрийн л техник хэрэгсэлтэй байгаа. Тэр болгонд дууны мэргэжлийн хvн ажилладаггvй, ажиллах ч боломжгvй. Гэхдээ нэгэн vеийн Монголын vндэсний телевизийг бодвол єнєєдєр аль ч телевиз компьютерийн программ хангамж дээр нэвтрvvлэг бэлтгэдэг болсон. Тэнд ажиллаж байгаа ажилтнуудыг дууны талаас нь мэргэшvvлж, телевиз болгон журам гаргаад, дууны тєвшингєє ижил хэмжээнд байлгачихав л болчих зvйл. Харамсалтай нь, єнєєдєр хэн дуртай нь телевиз байгуулж, борооны дараахь мєєг шиг учир замбараагvй олон телевизтэй болчихоод байгаа учир дууны инженер, дууны техникч гэдэг тэр сайхан нандин мэргэжлийн vнэ цэнэ шавар шавхайтай хутгалдаж дээ. Vнэхээр энэ талын “аварга” мэргэжилтнvvд ч “нvдний гэм” болжээ. Сvvлийн vед их, дээд сургуулийг ийм мэргэжлээр тєгссєн олон “шинэков” энэ албанд очдог ч юун бvхэл бvтэн телевизийн дууны “бодлогыг” барьж алба залгуулах байтугай “дээд, доод” єнгєний учрыг ойлгохгvй л сууна. Эфирт ажиллаж байгаа дууны инженер, техникчид нь цацаж байгаа нэвтрvvлгийнхээ гаралтын дууг нэг тєвшинд барьж чадахгvй байж аль завандаа эвлvvлэгч, редактор, найруулагч гуравтайгаа “учраа олно” гэж явах вэ дээ. Хаа очиж “яс vзэлцэнэ” гэгчээр МVОНРТ –ийн дууны мэргэжилтнvvд аргагvй л “аваргууд” байсан тулдаа єнєєдєр энэ их айлын галыг унтраачихалгvй тvvчээлэн хvргэж явна. Жишээ нь “Цагийн хvрд”-ийг Ичинхорлоо л ийм темптэй уншина гээд бид бvхний чихэнд хоногшчихсон.

Спортын нэвтрvvлэгч Баярсайхан улс тєр яриад унавал vзэгчид баахан эргэлзэн гайхна. Цоодол гэнэт гарч ирээд хоол хийх тухай яривал vзэгчдийн нvд орой дээрээ гарна. Телевиз гэдэг ийм л урлаг юм. Та єнєєдєр орой хариад хийх хамгийн гол ажил чинь телевизvvдийн суваг солих. Тэр vедээ та хамгийн жаргалтай. Харин сольсон суваг чинь хашгирах вий. Би vvнийг л бичээд байна. Телевизvvдийн дууны стандарт. Монгол стандарт.