-Тавантолгойн хөрөнгө оруулагчийг шалгаруулах хэлэлцээр хоёр сар үргэлжилж байна. Удаад байгаа шалтгааныг та юу гэж үзэж байна?
-Тавантолгойг ашиглах бэлтгэл хангагдаагүй гэж олон удаа ярьж байна. Төр өөрөө бэлэн биш байна. Хамгийн гол нь төр Тавантолгойн ордыг ашиглах бодлогоо гаргах ёстой юм. Бүх юм урсгалаар, замбараагүй байна. Төрийн бодлого байхгүй учраас замбараагүй байдал үүсч байна. Зургаан консорциум шалгаруулна, гадны хөрөнгө оруулалтыг ашиглана гэсэн ерөнхий ойлголтоос өөр зүйл алга. Төрийн бодлогоор хэчнээн тонн нөөцтэйг тогтоох хэрэгтэй. Хүн бүхний яриад байгаа 6,4 тэрбум нүүрс гэдэг мэргэжлийн хэллэгээр бол баялаг. Өөрөөр хэлбэл таамаг нөөц. Үүнээс үр ашигтай ашиглах нь хэд юм бэ гэдэг нь тодорхой биш байна.

20 гаруй жилийн өмнө болон түүнээс хойш хийсэн тооцоогоор хоёр тэрбум хүрэхгүйг нь ашигтай гэж тодорхойлсон. 6,5 тэрбум 600 гаруй метрийн гүнд байгаа. Одоо ашиглахаар завдаж буй тооцоогоор 200-300 метрээс хэтрэхгүй. 300 метрийн гүнд байгаа ашиглах нөөц хоёр тэрбум. 6,5 тэрбум, хоёр тэрбумын хооронд зөрүү их байгаа. Тэгэхээр үүнийг төрийн бодлогоор яаж зохицуулах нь гол асуудал. Жилд хэчнээн тонныг, хэнээр ашиглуулах нь тодорхой бус. Үндэсний үйлдвэрлэгчээр үү эсвэл гадаадын компаниар ашиглуулах уу гэдэг төрийн бодлого.

Хэрэв гадаадын компани ашиглах бол хэчнээн жил юм. Эхний ээлжинд хөрөнгө оруулалт татах, мэргэжилтнүүд бэлтгэхийн тулд 5-10 жил оруулж болох юм. Тавантолгой гэдэг нэгдмэл цогц газрыг 5-6 газар аж ахуйн нэгж компанид лицензийг нь өгчихсөн гэж байгаа. Хэдийгээр “Эрдэнэс МGL” гэдэг төрийн өмчит компанид байгаа боловч хэд хэдэн газар ашиглаж, нүх ухсан. Энэ бүхэн бэлэн болоогүй байхад ашиглана, хувьцаа тараана гэдэг ойлгомжгүй.
- Хөрөнгө оруулагч нар тодрохгүй удаж байгаагаас хувьцааг ирэх онд тараах нь эргэлзээтэй боллоо гэж үзэж болох уу?
- Аливаа ажлыг дэс дараатай бодлогоор хийдэг. Тавантолгойн хувьд төгсгөлөөсөө буюу хойноосоо ажил нь яваад байна гэж болно. Хувьцаа тараана гэдэг санхүүжилт, үр ашгийн асуудал. Тавантолгой ашгаа өгөөд эхэлчихсэн, ард түмэнд хувь хишгээ хүртээгээд байгаа мэтээр ойлгогдож байна. Мэдээллээс хол хөдөөний хүн тэгж л ойлгож байгаа. Далд сонгуулийн сурталчилгаа хийж буй нэг хэлбэр. Нэг хүнд 536 ширхэг хувьцаа үнэгүй өгнө гээд байгаа болохоос биш үнэ цэнэ нь, монгол хүнд жил бүр хүртэх хувь хишиг хэд юм гэсэн тооцоо байхгүй. Манай ард түмэн гэнэн юм. Бүгд л хишиг хүртэнэ гээд бодчихсон.

Гэтэл энэ байдлыг нь далимдуулж эрх баригчид удаа дараа хууран мэхэлж байна. Сонгууль болох болгонд л том ордуудыг ашиглана гэдэг. 1990 оны Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт “Тавантолгой”, “Цагаансувраг”-ыг ашиглана гэж байсан. Алтны оруудыг ашигласан гэдэг. Харин ард түмэнд юу хүртсэн талаарх тооцоо судалгаа байхгүй. Дандаа хууран мэхлэлт явагдаж байна. “Тавантолгой”-н хэлэлцээр бас л хууран мэхлэлт. 2012 оноос “Тавантолгой”-н үр ашгийг хүртэх бодит боломж байна гэж ойлгуулж хувьцаа тараахаар амлаад байгаа. Гэтэл хувьцааны үр ашиг хэзээ гарах вэ гэдгийг хэн ч хэлж чадахгүй. Түүний үндэс нь Тавантолгойг ашиглах ТЭЗҮ одоо хүртэл алга.

Урьд өмнө хийж байсан тухайн үеийн ЗХУ,Канадад хийсэн тооцоо хуучирсан. Өнгөрсөн зун хийсэн. Саяхан шинэчилсэн гэж дуулсан. Үр ашгийн тооцоо хийгээгүй байж хувьцаа тараана гэж Д.Сугар, Сү. Батболд, Б.Энэбиш нар ард түмнийг хуурч байна гэж ойлгож байна. Энэ тооцоог тань үзье гэхээр бий гэдэг. Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуягийг эрдэмтэн мэргэжилтнүүдийн уулзалтад үзүүл гэсэн одоо болтол үзүүлээгүй. Сүүлд нь Ерөнхийлөгч салбарын 20 эрдэмтнийг цуглуулж Тавантолгойн асуудлаар ярилцсан. Тэр үед ТЭЗҮ үзье гэсэн бас л бий гэсэн. С.Авирмэд гуайд үзүүл гэж үүрэг өгсөн. Засгийн газрын шадар сайд нь, Ерөнхийлөгч үүрэг өгөөд байхад Төрийн өмчийн хороо, “Эрдэнэс MGL” компанийн удирдлагууд үзүүлдэггүй юм.

Тэгэхээр ТЭЗҮ байхгүй нь тодорхой. 6,5 баялгийн арав гаруйхан хувьд хийсэн ТЭЗҮ бий гэж сонсон. Түүнийгээ ямар нэгэн аргаар хэлэлцүүлж батлуулсан юм шиг байгаа юм. Нуугаад байгаа юм. Бүхэл бүтэн нэг юмны багахан хэсэгт ТЭЗҮ хийж болохгүй. Ордыг цогцоор нь хийх ёстой. Эсвэл Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайдынхаа үгийг тоодоггүй юм уу ойлгохгүй байгаа. ТЭЗҮ байхгүй хууран мэхлэх үйл ажиллагаа явуулж байна гэж хардаж байна.
-21 мянган төгрөгийг Тавантолгойн хөрөнгө оруулагчын урьдчилгаа мөнгөнөөс тарааж байгаа мэдээлэл бий. Үүнээс шалтгаалж консорциумаа сонгоход мухардалд орсон байж болох уу?
-Бүх зүйл тодорхой биш учраас гадныхныг оруулах, консорциумаа сонгох нөхцөл боломж байхгүй болсон байх гэж бодож байна. Бэлтгэл хангагдаагүй. Нөхцөл боломжгүй байхад яарч сандарсан. Сонгууль ойртохоор л яриад эхэлдэг. Урьдчилгаа мөнгөнөөс 21 мянгыг олгоно гэдэг аюултай. Ирээдүйд олох ашгаасаа урьдчилж авч байгаа явдал. Урьдчилж авч байгаа мөнгө нь хүүтэй зээл байдаг. Оюутолгой шиг. Өөрийнхөө баялгийг гадаадынханаас зээлж авах юм. Тавантолгойд ч гэсэн ийм байдал яригдаад байгаа. Тавантолгой, Оюутолгойг С.Баяр, Сү.Батболд нар төрийн эрхийг барьж байгаа үед л үр агшийг нь хүртэж 20-30 жилд ашиглах гэсэн асар том алдаатай бодлого барьж байна. Энэ хоёр ордыг Монголын гурван сая ард иргэд хэдэн зуун жил үе дамжин ашиглах баялгийг ахархан хугацаанд ашиглана гэж бодоод байх шиг байгаа юм. Эрх барьж буй энэ үед өр тавьж гадныханд өгөх хортой бодлого.
-Тавантолгойн ордын ТЭЗҮ-ийг хийх чадварлаг мэргэжилтэн манайд бий юу?
- Чадварлаг баг бий.ТЭЗҮ-ийг бид хийе гэдэг хүсэлтээ байнга тавьдаг. Одоо хэр нь хүлээж авдаггүй. Цогцоор нь ашиглах ордыг хэсэгчлэн хувааж ашиглуулсны хор уршиг нь цөм буюу өрөм хэсгийг одоо үе нь сорчилж ашиглах болж байна. Харин хойч үе, үр хүүхдүүдэд хусам, буюу хаягдал хэсэг нь үлдэх болж байгаа. Цогц бодлогоор ашиглах ёстой юм.
- Лиценз таван компанид байгаа тохиолдолд гадныхан худалдагдах хардлага бий. Үүний талаар юу хэлэх вэ?
-“Тавантолгой”-н лиценз бусдад худалдагдах эсэхэд санаа зоволтгүй. Тавантолгойн талбайн ихэнх нөөц,ордын хэсэг нь монголчууд, төрийн нэр дээр байгаа юм билээ.

"Шуум мн"

MУҮИС-ийн багш, эдийн засагч С.Авирмэд: Тавантолгойн Техник эдийн засгийн үндэслэл хийгдээгүйг төр ард түмнээс нууж байна
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (3)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Энхбаярын дохиогоор ам нь хөдөлж байдаг хүншдээ Мөнгө өгч л байвал мушгиад ч хамаагүй яриад л байна Үнэн доль цохисон гар

2011-05-26 | 13:20:45 | 202.131.234.124 |

Зочин
Энэ тэнэг хөгшин хар юм юу ч мэдэхгүй байж дандаа элийрч балайрч байх юм аа.Эдийн засаг гэдэг чинь цаасан дээр санаанаасаа зохиосон худлаа тоо тавьж, хуурай агсамнахыг хэлдэггүй юм.Энэ эргүү малыг харахад зүгээр л хоосон улс төр хийсэн буруутан хайж цаазлахыг хүссэн сайн дурын уран сайханч л харагдаж байна.Дашзэвэг Авирмэд нарыг ямар юмны эдийн засагч нар гэх вэ дээ.Соц нийгмийн төлөвлөгөөний хоосон тооцоо хийфгч нар шүү дээ.

2011-05-26 | 12:38:36 | 122.201.19.3 |

Зочин
өөрийг нь ТЭЗҮ хийлгэх багт оруулж цалинг нь өгөөгүй болохоор ийм юм ярьж яваа байх

2011-05-26 | 11:58:04 | 180.149.65.162 |