мансуурдаг болохыг мэдсэнээр тvvнийг ид шидтэй мэт ойлгон хэрэглэж ирсэн нь єнєєгийн тамхины хэрэглээний эх vvсвэр болон дэлхий даяар тархжээ.Энэ ургамлын хатаасан навчны нунтагласан ширхэгvvд нь одоогийн тєрєл бvрийн нэртэй худалдаалагддаг янжуур, дvнсэн тамхины гол хэсэг нь аж. Тамхинд 4000 тєрлийн химийн нэгдэл байдгийн дотор хvнийг маш хvчтэй донтуулдаг никотин болон хорт хавдар vvсгэдэг 43 тєрлийн хорт бодис агуулагддаг. Татаж буй тамхины утааны 20 хувь нь эзнийхээ уушгинд, vлдсэн 80 хувь нь орчны агаарт дэгдэж єєрийгєє болон эргэн тойрныхныгоо хордуулдаг гэсэн судалгаа байна. Мєн хvмvvсээс тамхи татах болсон шалтгааныг лавлахад судалгаанд оролцогсдын дийлэнх нь буюу 50 хувь нь тамхи татах нь зуршил болсон учраас хэмээн хариулжээ.

Харин 38 хувь нь дарамтнаас гарахын тулд, 34 хувь нь найз нєхєдтэй байхын тулд, 33 хувь нь тайвшрахын тулд гэсэн бол 30 хувь нь таагvй бодлоос салахын тулд, 24 хувь нь ажлаа тvр завсарлах зорилгоор гэжээ. Мєн 24 хувь нь таашаал авах гэж, 22 хувь нь эргэн тойронд бvгд татаж байгаа болохоор, 18 хувь нь насанд хvрсэн учраас, 13 хувь нь тамхины vнэр таалагддаг учраас гэж хариулсан байх юм. Эдгээр хариултаас vзвэл хvмvvсийн тамхи татах шалтгаан нь цаг нєгцєєх тєдийхнєєр л тайлбарлагдаж байна. Тvvнээс биш, тамхи татдаг хvмvvс амьд явахын баталгаа эсвэл миний амьдралд нэн чухал шаардлагатай учраас гэсэнгvй. Хvмvvс тамхины хор уршгийн талаар мэддэг ч тамхидалт буурахгvй, харин ч бvр залуужих шинж ажиглагдсаар байгаа юм.

Сvvлийн жилvvдэд Ерєнхий боловсролын сургуулийн сурагчид тамхичдын эгнээг зузаатгаад зогсохгvй тамхи худалдаалдаг ТVЦ-vvдэд орлого оруулдаг бvлгийнхэн болж хувирчээ. Энэ нь хамгийн ихээр сэтгэл эмзэглvvлж байгаа явдал. Харин тамхинд ороод удсан хvмvvс одоо тамхинаас гарах гарц хайж, тамхинд донтох євчнєє эдгээх гэж зvтгэж байна.

Тамхины хэрэглээнээс vvсэх євчний гаралт нэмэгдэх нь ийнхvv хvмvvсийн сэтгэл зvйд нєлєєлж байгааг vгvйсгэх аргагvй юм. Тодруулбал, уушгины хорт хавдрын 87, зvрхний євчний долоо, хєхний хавдрын 40 хувь нь тамхи татагчид байдаг гэсэн судалгаа байна. Мєн бэлгийн сулрал євчний 11 хувь нь тамхи их татсанаас улбаатай гэнэ. Харин хєл хvнд эмэгтэй тамхи татвал vр зулбах, амьгvй хvvхэд тєрєх, хvvхэд зvрхний гажигтай болохоос гадна хялар, ам муруй, бие султай хvvхэд тєрєх магадлал єндєртэй байдаг юм байна. Нярайн гэнэт нас баралт тамхичин эхээс тєрсєн хvvхдэд тав дахин их тохиолддог гэнэ. Тамхи нь зєвхєн татаж буй хvндээ нєлєєлєхгvй олон хvнийг дам тамхидалтын хам шинжид татан оруулдаг хор нєлєєтэй ажээ. Тухайлбал, тамхины утаатай єрєєнд нэг цагийн турш байгаа хvн 15 ширхэг тамхи татсантай тэнцэхvйц хэмжээний хавдар vvсгэгч бодисуудаар амьсгалдаг байна.

Жилд ойролцоогоор 130 сая хvvхэд тєрж байгаагийн 50 сая нь идэвхгvй тамхичид болдог аж. Эцэг, эхийн тамхины утаанд єртсєн хvvхдvvдийн 20-100 хувь нь ханиад, чихний халдвар, гуурсан хоолойн vрэвсэл, багтраа, хатгаа євчинд илvv єртдєг хэмээн мэргэжилтнvvд ярьж байна. Харин эцэг, эх нь тамхи татдаг гэр бvлээс гаралтай хєвгvvдийн 67, охидын 78 хувь нь тамхичин болдог аж. Манай улсын нийт хvн амын 45 хувь нь тамхи татдаг. Энэ нь бараг хvн амынх нь тэн хагас нь тамхи хэрэглэдэг гэсэн vг. Монголын тамхидалтын 65 хувийг эрчvvд, 20 хувийг эмэгтэйчvvд эзэлдэг аж. 2002 онд хийсэн судалгаагаар оюутнуудын 40 хувь, зєвхєн 12 настай хvvхдvvийн 10-15 хувь нь тамхи татаж байгаа нь тогтоогджээ. Тамхи татсанаас болж жилд дєрвєн сая хvн, єдєрт 11 мянган хvн минутад зургаан хvн vхэж байгаа гэсэн судалгаа ч байдаг юм байна. Єдєр болгон нэг хайрцаг тамхи татдаг хvний уушгинд нэг жилийн хугацаанд нэг литр бохь хуримтлагддаг. Нэг тамхи татсан хvний нас найман минутаар богиносдог зэрэг тамхины хvний бие махбодид vзvvлэх нєлєєллийн талаарх судалгаа олон байна. Ямартай ч хvмvvс тамхинаас гарахын тулд хичээж, энэ талаар vзэл бодлоо солилцсоноос харахад тамхи нь хvний эрvvл мэнд хийгээд эдийн засагт асар их сєрєг нєлєє vзvvлдэг аж. Залуусын сэтгэгдлээс харахад хайртай хvмvvсийнхээ тєлєє тамхинаас гарах бол юу ч биш хэмээн хариулж, энэхvv хорт зуршлаас хамтдаа татгалзахыг бусдад уриалсан байгаа юм. Монголчууд ийнхvv "утаат сум"-наас татгалзаж байна. Одоо тєр засгаас тамхинд анхаарлаа хандуулаад хяналт тавиад эхэлбэл тvvнээс татгалзах хvн олон байгаа нь сайшаалтай.

Энэ жил дэлхий нийтээр тамхитай тэмцэх єдрийн хvрээнд Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар "ADRA Монгол" олон улсын байгууллагатай ажиллахаар болжээ. Ємнєх жилvvдэд эл єдрийн хvрээнд нэгдсэн журмаар vйл ажиллагаа явуулдаг байсан бол энэ жил дvvргvvдэд чиглэсэн ажил зохиохоор болсон байна. Дvvрэг тус бvр энэ єдєр тамхины иш тvvж, устгах ажлыг иргэдтэй хамтран зохион байгуулж, идэвхтэй оролцсон байгууллага, хувь хvнийг урамшуулан шагнах гэнэ. Мєн хvvхдvvдэд зориулан тамхины эсрэг ухуулга, сурталчилгаа явуулахаас гадна тамхины эсрэг гар зургийн уралдаан, "АХА" тэмцээнийг зохион байгуулж, ялагчдыг тодруулан урамшуулах аж. Зохион байгуулагчид зєвхєн энэ жил тус ажлыг зєвхєн энэ сарын 31-нээр хязгаарлахгvй, Олон улсын хvvхдийн эрхийг хамгаалах єдєр буюу зургадугаар сарын 1-нд олон нийтийн газар тамхи худалдаалахгvй, тамхигvй орчинд бяцхан vрсээ баяруулахыг уриалж байна. Дээрх хоёр єдєр Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газраас есєн дvvрэгт 180 байцаагч хяналт тавин ажиллах гэнэ.

Ж.Тагтаа

"Нийслэл таймс"