Харамсалтай гэмээр хувъ тавилан туулж, ид залуугаараа хорвоог орхисон аваргын маань үйл хэрэг өнөөг хүртэл домог мэт яригдаж байдаг. Хэдийгээр түүний бие нь байхгүй ч үйл хэрэг нь үр хүүхдүүдээр дамжин өнөөг хүртэл ард түмэндээ дурсагдсаар байгаа.

Ингээд эцгийнхээ залгамж болсон “Аварга Хадбаатар” сангийн тэргүүн П.Даваажавтай уулзаж ярилцснаа уншигчдадаа хүргэе. Тэрээр саяхан аавынхаа нэрэмжит үндэсний өсвөрийн бөхийн тэмцээнийг санаачлан зохион байгуулсан билээ.

-Танай сангаас зохион байгуулж буй “Аваргын гараа” өсвөр үеийн бөхчүүдийн улсын уралдааны шагаал, урамшууллын талаар асууж, яриагаа эхлүүлье. Та бүхний зүгээс тэмцээн уралдаанд амжилттай оролцсон хүүхдүүдээ хэрхэн баярлуулсан бэ?
-Спортын уралдаан тэмцээн өргөжихийн хэрээр тэмцээний бай шагналд ч анхаарах асуудал гарч ирдэг. Сүүлийн үед монгол бөхчүүдийн маань бай шагналын асуудал нэлээд өндөр болсон байна. Тиймээс манай сангийн зүгээс өсвөрийн бөхчүүдийнхээ барилдааныг ч томчуудынхаас дутахааргүй хийлээ. Түрүүлсэн хүүхдийнхээ бай шагналыг ч өндөр тавилаа.

Томчууд бид хүүхдийн хөдөлмөрийг үнэлэх хэрэгтэй шүү дээ. Тиймээс Монгол бөхчүүдийн үргэлжлэл болж буй эдгээр хүүхдүүд амжилтад хүрвэл бөхөд хайртай ард түмэнд л тустай. Түүнчлэн хүүхдүүддээ спортын хөдөлмөрийн үнэ цэнийг ойлгуулахыг зорьсон. Спортод амжилт гаргах нь хувь хүний хөдөлмөр зүтгэлийн үр дүн. Манай сангаас олгосон шагнал маань нэлээд онцлогтой байлаа.

Энэ тэмцээнд тэргүүлсэн хүүхдэд бид шилжин явах туг өглөө. Шилжин явах тугаар шагнагдсан хүүхэд маань хөдөлмөрлөж байж тугаа өөрийн болгох учиртай. Хүүхдүүдийг бэлэнчлэх сэтгэлгээгээнээс хол байлгах ёстой юм шигээ. Зарим иргэд “бөх” хүн гэхээр “бүдүүн хойрго” гэж ярьдаг, санадаг. Сүүлийн үед бөхчүүд бид боловсролдоо ихэд анхаардаг болсон. Тиймээс би дээрх ойлголтыг өөрчлөхийг хүсч, уралдаанд маань түрүүлсэн, үзүүрлэсэн багачууддаа их дээд сургуульд суралцах эрхийн бичгээр шагналаа.

Манай сангийн үйл ажиллагаа ашгийн төлөө биш юм шүү. Зарим талаар биднийг тэмцээн зохион байгууллаа гэхээр ” ашиг харлаа” гэдэг. Зүгээр л би аавынхаа үйл хэргийг мөнхжүүлье гэж санахдаа энэ тэмцээнийг жил бүр санаачлан зохион байгуулдаг юм.

-Монголчууд бид Хадаа аваргыг хүндэлж биширч, түүний үр хүүхдүүд нь үйл хэргийг нь үргэлжлүүлж буйд талархалтай явдаг билээ. Таны дүү нар Хадбаатар сангийн ажилд оролцдог уу?
-Аавын маань үрхүүхэд гээдтаван хүн байна. Манай дүү нар сангийн ажилд туслахын зэрэгцээ ямар нэгэн тэмцээн уралдаан санаачлаад ажиллаж л байна. Гэхдээ нарийн ширийн зүйлд хариулахад аавын нэр төрд харш тул хариулахаас аль болох татгалздаг болсон. Хамгийн гол нь бид энэ хүний хойч гэдгээрээ л бахархаж явцгаадаг юм. Аваргын үр удам бид бие биенээ дэмжиж явдаг даа.

-Хэдэн настайдаа өөрийн төрсөн эцгээ мэдсэн бэ. Мөн аавынхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлэх санаагаа хэзээнээс олов ?
-Аавын талаар нэлээд том болсон хойноо мэдсэн л дээ. Гэхдээ би чинь өсгөсөн ааваараа овоглож явдаг хүн. Монголчууд бид жудагтай ард түмэн. Өсгөсөн эцгийнхээ ач тусыг би яаж мартахав. Төрсөн биш ч өсгөсөн аав нарын дунд ч сайн хүмүүс олон бий. Харин би хожим аавынхаа бөхөд хайртай найз нарынх нь ятгалгаар гэх үү дээ хэлж, зөвлөснөөр нь төрсөн аавынхаа үйл хэргийн үргэлжлэл болоод явж байна даа. Өмнө нь би улсын циркэд ажилладаг байсан юм. Хэрвээ аавын маань найз нар ятгаагүй бол би өөр салбарт ажиллаж байх байсан болов уу.

-Наадам хаяанд ирлээ. Монгол бөхчүүд маань ч бэлтгэл сургуулилтаа хийгээд завгүй яваа. Наадмын цуурай ойртсон өдрүүдээс эхлээд бөхчүүдтэй холбоотой янз бүрийн яриа гардаг шүү дээ. Бөхтэй холбоотой асуудалд ямархуу бодолтой явдаг вэ. Хүчтэй аваргын хүү, бөхөд хайртай хүнийхээ хувьд Монгол бөхийн хөгжлийн чиг хандлагыг дүгнэдэг байх аа?
-Эрийн гурван наадам маань шударга зохион байгуулагдах ёстой юм. Жил жилийн наадам шударга явагдаасай гэж бөхөд дуртай хүнийхээ хувьд залбирдаг. Гэвч заримдаа арай ч дэндэхээр үйлдлүүдийг бөхчүүд маань хийгээд буйд сэтгэл эмзэглэдэг. Үндэсний бөхийн спортыг хөгжүүлье гэвэл бөхөд хайртай, их спортод хучин зүтгэж яваа хүн бүрийн анхаарах зүй ёсны асуудал хэрэг.

Нэг хоног бэлтгэл алдсан бөх ямархуу амжилт үзүүлдэгийг ч ард түмэн мэддэг боллоо. Үүнийг Үндэсний бөхийн холбоо иргэдэд мэдрүүллээ. Үндэсний бөхийн холбоо даваа үнэлэх барилдаанаа сайн зохион байгуулж байна. Даваа үнэлэх барилдааныг санаачилснаар бөхчүүдийн найраа, янз бүрийн асуудал нь багасаж байгаа байх. Миний зүгээс үзэхэд үндэсний бөхийн спорт маань хөгжиж л байна.

Бөхийн найрааны асуудал хувь хүний ухамсартай холбоотой. Бөхчүүдийн найрааг ард түмнээ хуурч мэхэлж буй таагүй үйлдэл гэж хэлмээр байна. Бөхчүүд наадмаар барилдаж чадах эсэхээ шударгаар харуулах хэрэгтэй. Спорт гэдэг өөрөө шударга өрсөлдөөний талбар. Бөхийн дэвжээгээ ариун байлгая гэвэл бөхчүүд өөрсдөө зөв санаатай байх ёстой юм. Бидний зүгээс өсвөр насны бөхчүүдээ бэлтгээд өгье.

Цаашдын асуудлыг нь бөхийн холбоо анхаарах байлгүй дээ.

-Хадбаатар аваргын хөшөөг босгохоор төлөвлөж байсныг мэдэх юм байна. Аваргын хөшөө хэзээ бэлэн болох вэ?
-Аавын маань хөшөөний ажил ид явагдаж байна. Бөхөд хайртай, аавыг маань хүндэлдэг, аймгийн арслан Гантулга гэдэг залуу гардан хийж байгаа.

-Энэ жилийн наадамд олон сонирхолтой зүйлсээр баялаг байгаа. Олон ой давхцаж, олимп тив дэлхийд нэр алдраа цуурайтуулж яваа бөхчүүд зүлэг ногоон дэмжээнд хүч үзэхээр боллоо. Тухайпбал, олимпийн аварга Н.Түвшинбаяр энэ жилийн наадамд зодоглохоор болж байна. Үүн дээр ямар бодолтой явдаг вэ?
-Сайхан асуулт тавилаа. Баярлалаа. Заавал үндэсний бөхөөр хичээллэж явсан хүн барилдах ёстой гэх зүйл байхгүй. Бөхийн өөр төрлөөр хичээллэж явсан ч үндэсний бөхдөө хайртай барилдъя гэх хэн ч барилдах эрхтэй. Харин ч би энэ мэдээг дуулаад туйлын их баярлаж байна. Олимпийн аваргад мундаг байна гэж хэлмээр байна.

Та бүхэн чөлөөтийн гавьяат тамирчин О.Пүрэвбаатарыг аймгийн арслан цолтой байсныг тэр бүр мэдэхгүй байх аа.

Х.Баярцэцэг
Эх сурвалж: “Нийгмийн толь”