Тимошенкогийн охин Евгения Карр ярилцлага өгчээ. Уг ярилцлагыг орчуулан хүргэж байна.

-Евгения, та ийм шийдвэр гарна гэж хүлээж байв уу?

-Ялыг аль эрт 2010 оны арваннэгдүгээр сард “өгсөн байсан” гэдэгт бид итгэлтэй байгаа. Тэр үеэр ээжийг минь өдөр бүр прокурорт дуудан ийш тийш явахгүй байх гарын үсгийг нь авсан. Түүнийг улс төрөөс шахах гэсэн зорилготой нь ойлгомжтой. Януковичийн удирдсан Засгийн газар шалтаг олохын тулд саяар доллар зарцуулж байна. Түүнд хэрэг наахаар хэд хэдэн удаа оролдоод бүтэлгүйтсэн юм. Өнөөгийн энэ хэрэг нь эхнээсээ дуустлаа хуурамч. Өмгөөллийн гэрчүүдийг үл тоож, мөрдөн байцаалтын олон алдаа, зөрчил гаргасан. Ээж маань хуулийн хүрээнд ажиллаж байсан, хэн нэгэнд хор хөнөөл учруулаагүй. Энэ талаар Хууль зүйн сайд ба Ерөнхий прокурор асан, илтгэлдээ энэ хэргийн улс төржсөнийг тэмдэглэсэн Хельсингийн хороо ч шүүхэд сануулж байсан. Улс төрийн гол өрсөлдөгчөө эрх баригчид зайлуулж байна гэдгийг хэн ч нуугаагүй. Үүнийг нь ойлгосон бид сайн зүйл гарна гэж хүлээгээгүй. Гэлээ гээд бид гараа өргөж бууж өгөхгүй ээ.

-Шүүхийн танхимаас хийсэн видео дээр та ээжтэйгээ инээж, хөхөрч байгаа харагдсан?

-Бид шүүх гэж нэрлэгдсэн энэ утгагүй зүйлээс инээдэм олохоор оролдсон юм. Энэ чинь найруулагч нь софит, телевизийн камерийн цаад талд нь байгаа, шүүгч нар нь жүжигчид, гол дүрийг прокурорууд бүтээсэн жүжиг л юм. Тэд ард түмнээс айдаг нь шүүхийн танхимаас хүмүүсийг хөөн гаргаснаас харагдаж бхйшаа биз ээ. Эр зориг гэж бахархах юмгүй шүүгч өмссөн жанчдаа хөлс нь асгарч, шударга шүүхийн царайг хадгалан үлдэхээр туслах шүүгч салхивчийн төхөөрөмжөө байдаг хүчээр нь ажиллуулаад л... Үнэхээр хөөрхийлөлтэй. Инээдэмтэй, гунигтай, гомдмоор...

-Ял сонссоод ээж чинь, танай гэр бүлийнхэн ямаршуухан байсан бэ?

-Ийм төгсгөлийг мэдэж байсан маань нэг өөр. Сонсох нь бас огт өөр. Чамайг засаглалын ноцтой өрсөлдөгч гээд ямар ч хэрэг хийгээгүй байхад долоон жилийн хорих ялаар шийтгэлээ гэж сонсоход ямар сайн байх билээ. Ээж маань сэтгэлийн тэнхээтэй хүн. Тэрээр тохиолцоо, ятгалгад автаагүй, өршөөл гуйн царай алдаагүй... Бүхий л бүхий л сорилтыг даван туулахад бэлэн байгаа. Түүнийг улс орныхоо, хүн ардын сонирхлын төлөө цаг үргэлж явж ирснийг бурхан харж байгаа. Үүнд л түүний эр чадал, эрх чөлөө нь байгаа.

-Арван жилийн өмнө торны цаана сууж байснаас нь энэ удаа маш хүнд тусч байна гэж болох уу?

-Тэр үед ээж дотооддоо, гадаадад өнөөгийнх шиг нэртэй байгаагүй. Тэр үеэр харин бид түүний амьдрал, эрх чөлөөний төлөө илүүтэй түгшиж байлаа. Хэрэв эрх баригчид хүссэн бол түүнийг шоронд хатааж чадах байв. Шоронгоос амьд мэнд гарахгүй байх гэсэн айдас ч байсан. Гэхдээ тэр цаг уу эсвэл энэ үе нь аймшигтай юу гэдгийг мэдэхгүй байна. Тэр үед шүүгч нар эрх баригчдаас өнөөгийнх шигээ хамааралтай байгаагүй. Прокурор, сайд нар, одоо Дээд радад шүүгчдийг хянахаар орсон байгаа ерөнхийлөгчийн зөвлөхүүдийн санаа бодлын хамаарлаасаа хэрхэн айж байгаа нь шүүгчийг харахад л ойлгомжтой байсан. Ер нь бол тэр үед ч одоо ч шударга шийдвэр гарна гэсэн найдлага байгаагүй.

-Хэвлэл мэдээллээр шоронд суусан нь Тимошенкод “тус болж” түүний талынхны тоо өсч байна... гэх юм?

-Холоос харвал түүнд зовлонгүй мэт харагдаж байгаа биз. Цонхондоо сараалжтай, чулуун шуудайд та нэг өдрийг өнгөрөөх гээд үзэлдээ! Хүч чадалтай, эрүүл саруул эрчүүдэд ч хүндхэн шалгуур байх. Тэнд хүйтэн, халуун ус ч байхгүй... Манай “улс төрийнхөн” бүгдээрээ л хамгийн хүнд нөхцөлтэй нэгэн урдчилан хорих төвд хоригдож байгаа. Түүний нэр алдар өсч байна гэдэгтэй санал нэгдэнэ. Надад охиных нь хувьд өдөр ирэх тусам хүчирхэгжиж буй алдар нэрнээс айгаад ээжийг минь гэнэтхэн хөнөөвөл яана гэсэн айдас төрөөд байна.

-Тийм, бодит аюул байна уу?

-Саяхан нэг ойлгомжгүй шинж тэмдэг түүнээс илрээд байна. Арьсан дээр нь хөхрөлт, цус хуралт гарч ирээд байна. Ямар гээч өвчин бэ гэдгийг бид мэдэхгүй л байна. Одоо ч мэдэх аргагүй. Эмч нарыг оруулаагүй, шинжилгээ аваагүй. Гэтэл ямар ч үед хүндрэл гарч магадгүй. Хэрэв эрх баригчид түүнийг хорьсон юм бол амь нас, амьдралыг нь бас хариуцах ёстой биш үү.

-Баривчлагдсанаас нь хойш та ээжтэйгээ байнга уулзаж чадаж байна уу?

-Харьцангуй, олон удаа. Би түүний олон нийтийн өмгөөлөгч. Манайд гэрбүлийнхэн болон хамаатан саданд нь зориулсан тийм хэлбэр бий. Түүний буянаар би дуртай цагтаа шоронд очих, шүүх хуралд суух эрхтэй.

-Та Европын холбоо ба Европын аюулгүй байдал, хамтын ажиллагааны байгууллагын удирдлагатай уулзаад Страсбургээс саяхан буцаж ирсэн. Таныг Европт өөрийнх нь асуудлыг хөөцөлдөж яваад ирлээ гэж ээж чинь мэдэж байгаа юу?

-Тэгэлгүй яахав. Миний уулзсан хүн бүр шийтгэл хатуу байна гэдгийг мэдэж байсан ч туслахаар, дэмжихээр амласан. Эрх баригчдаас сөрөг хүчнийг сонгуульд бүрэн оролцуулахыг шаардана, оролдоно гэж амласан.

-Ер нь та нар амьдралдаа, өөрөөр хэлбэл жирийн үед хэр их дотно байдаг байсан бэ. Ажил, улстөр зэргээс шалтгаалаад хүүхдүүддээ тэр бүр зав гаргаж чаддаггүй хүмүүс байдаг?

-Би 14-тэйгээсээ 23 нас хүртлээ Англид суралцсан. Тэр үеэр бид цөөн уулзалдсан гэх үү. Ээжийн ажил их. Харин сургуулиа төгсөөд ээжтэйгээ илүү ойрхон болсон. Зэрэгцээ амьдарч байгаа юм чинь... Аль эрт намайг багад эмээ, аав хоёр гол төлөв намайг хардаг байлаа. Манай гэр бүл өнөр өтгөн, найрамдалтай, бүгд л бие биенээ дэмжиж байдаг. Одоо түүнийг шоронд байгаа болохоор бүгд Киевт цугларч, ээлжлэн эргэж тойрч, эргэлтэд бэлтгэн жижүүрлэж байна. Бид хамтдаа хэнээс ч айхгүй, юуг ч даван туулна. Бид сэтгэл, зүрхээрээ холбоотой. Би заримдаа ээжийг алсаас мэдэрдэг. Заримдаа бидний сэтгэл санаа, байдал адилхан байдаг. Биднийг адилхан гэж олон хүн хэлдэгтэй би санал нийлнэ. Харин ээж бол сэтгэлийн тэнхээ сайтай. Би бол тийм биш юм шиг байна...

-Ээж чинь ямар хүн бэ?

-Ээж хоёр сар шоронд сууж байна. Түүнээс минь бидэнд эрч хүч ирж, энэ бүгдийг гатлахад тус болж байгаа юм. Миний бодлоор ээжид айдсын мэдрэмж алга. Харин бид, гэр бүл, хамтран зүтгэгчид, найз нөхөд нь арай өөр “сорт”-ынх юм. Ялын дараа түүнтэй минь юу учрах бол гэж бид түгшин аль болох түгшүүрээ нуухаар оролдож байгаа. Ээж минь бидний энэ байдлыг мэдэрч байгаа, өөрт нь их хүнд байгаа ч гаднаа харуулдаггүй.

-Та ээжийнхээ замаар улс төрд орох гээгүй юм шиг санагдаад байна?

-Ёстой, үгүй. Хэдийгээр боловсрол маань улс төр судлаач, эдийн засагч ч гэр бүлд улстөрч байх ямар вэ гэдгийг ханатлаа харлаа. Ээжийн ажил, үйлсээр би бахархдаг. Бид бүгд түүний ажил, үйлсийн нэг хэсэг нь болоод удаж байна. Бидний хэн нэгэн нь яагаад тэр замаар явах ёстой гэж?

-Түүнийг улс төрөөс гараад энгийн нэг ээж байгаасай гэж хүсдэг үү?

-Үгүй, тэр чадахгүй. Үүнгүйгээр түүний сэтгэл нь “зэвэрнэ”. Гэвч түүнд ус болохоор өөр хүн өнөөдөр Украинд алга. Үүний би охиных нь хувьд биш иргэнийхээ хувьд хэлж байна. Өөрийн зорилгынхоо төлөө явж байг. Тэр цагт өөрөө жаргалтай байх болно гэдгийг би сайн мэднэ.

-“Гэзэгтэй бүсгүй” гэсэн имижийг бүтээгч нь хэн бэ гэж эртнээс асуух хүсэлтэй байлаа?

-Тэр өөрөө. Гэнтхэн л гарч ирсэн юм. Миний бодлоор маш амжилттай болсон. Хурц тод, сэтгэлд үлдэж, татсан. Түүний гэзэг нь моод болсон гээч. Тийм ээ, үнэхээр гоё! Ер нь бол ямар ч үс түүнд зохидог.

-Тэр яаж амрах дуртай вэ?

-Түүний шилдэг амралт нь гүйлт, байгальд спортоор хичээллэх, усанд сэлэх, ном унших дуртай. Киноноос ид шидийн болон аймшгийн кинонд дуртай. Харин инээдмийн киног нэг их тоож хүлээн авдаггүй. Аялал, жуучлалд дургүй, ажлаа хийж байх нь хангалттай байсан байх. Гэрийн ажил эсвэл дизаин хийх дуртай. Бүх өрөө тасалгаа түүний бодож гүйцэтгэсэн дизаинаар хийгдсэн байранд би амьдардаг. Надад таалагдаад байгаа юм.

-Хоол хийх үү?

-Тэгэлгүй яахав. Түүний хийсэн хоол их амттай. Харамсалтай нь, түүнд хоол хийх цаг улам бага болж байна. Тэр гал зуухандаа ч юм бүгдэд нарийн нямбай ханддаг. Улаан шөл хийлээ гэхэд бүх ногоог нь машинаар зүссэн юм шиг жижиг, нямбай зүссэн байдаг.

-Ямар зан араншинг тэвчдэггүй вэ?

-Урвалт шарвалт, нарийвчлан хэлбэл хулчгар занг тэвчихгүй. Өргөн утгаар нь. Түүний итгэл үнэмшилд намын зарим хүн итгэхгүй эргэлзээд эхлэхэд нь дургүй. Тэр нь түүнийг, бас багийг сулруулж байна гэдэг.

-Олон хүн түүний “эрэгтэй хүн шиг” сэтгэлийн хөөрөлгүй гэж ярих юм. Тийм үү?

-Ёстой үгүй! Түүнд эр хүнийнх шиг гэмээр сэтгэлийн асар их тэвчээр байгаа. Тэр талаараа зарим эрчүүдээс дээр. Гэхдээ би түүний “банзалтай эр хүн” гэж хэзээ ч хэлж зүрхлэхгүй.

-Уйлж байсан удаатай юу?

-Тэгэлгүй яахав, нэг биш удаа.

-Та ээжийгээ аймшиггүй гэж хэлсэн. Түүнийг айж байсныг ер хараагүй гэж үү?

-Айдас гэдгийг тэр мэдэхгүй. Намайг бага байхад тээврийн осол тохиолдсон юм... Тэр үед ээж бидний төлөө, ялангуяа миний төлөө их айсан. Миний утсыг чагнаж байгаа тэмдэг илрээд буйг би эртнээс мэднэ. Ийм нөхцөлд юу ярихаа ч мэднэ. Хэрэв араас ”сүүл” дагаж байгаа бол бас юу хийхээ мэднэ.

-Адал явдалт кинонд гардаг шиг уушийн газрын арын хаалгаар зугтсан гэж битгий яриарай...

-Тийм зүйл байсан шүү, тэгж ярих юм бол.

- Страсбургт бас тэгж очсон юм уу?

-Үгүй, ном журмаар нь амархан явсан. Миний хувьд ямар нэгэн дарамт шахалт байхгүй. Гэхдээ ямар нэгэн “том нүд” намайг хараад байгааг би мэдэж байна.

-Одоо та нарын төлөвлөгөө ямар байх вэ? Давж заалдах уу? Европоос тусламж хүлээгээд суух уу? Хамтран зүтгэгчдээ босгох уу? Киевт өргөн цар хүрээтэй цуглаан хийх гэж байгаа дуулдсан...

-Хоёр сарын дотор давж заалдах ёстой. Гэхдээ нэг их найдлага байхгүй. Саяхны шинэчлэлээр шүүхийн систем ерөнхийлөгчийн багийн хяналтад бүрэн орсон... Хэрэв бид шударга шүүхэд найдаж байгаа бол тэр нь Хүний эрхийн Европын шүүх байх болно. Мөн бусад орнуудын лидерүүдийн хүчээ авч байгаа дэмжлэгт найдана. Магадгүй хуулийн заалтыг эрүүгийн биш болгосноор олон тооны улс төрийн хоригдлуудыг чөлөөлөх боломжтой болох юм. Цуглаан гэнэ ээ? Миний бодлоор зөвхөн ээжийн минь төлөө ч биш иргэдийн эрх чөлөө, эрхийн төлөө эсэргүүцэл үргэлжилнэ гэж бодож байна.

Ш.Мягмар

"Ардын эрх" сонин