Монгол Улсын тєрийн єндєрлєгvvд гадаадад айлчилна гэдэг нэг талаас тухайн улстай харилцаа, хамтын ажиллагаагаа бэхжvvлдэг. Хоёр хєршєєсєє гадна гуравдагч тvнштэйгээ харилцан итгэлцсэн, найрсаг харилцаатай байж, худалдаа, эдийн засаг, боловсрол гээд бvхий л салбарт хамтран ажиллана гэдэг тухайн улсын нэр хvндийн хэрэг. Нєгєєтэйгvvр тєрийн єндєрлєгvvд гадаадад айлчлахдаа єєрийн улсынхаа нvvр царай болж, бусад оронд ч улсаа сурталчлах vvргийг давхар хvлээдэг.

Саяхан даа, Монгол Улсын Ерєнхийлєгч НVБ-ын Ерєнхий ассамблейн чуулганд оролцоод ирсэн. Энэ чуулганд оролцож бусад улс оронд єєрийн улсын байр суурийг илэрхийлэхийн зэрэгцээ дурсгалын зураг татуулах vедээ Монгол, Америкийн Ерєнхийлєгч нар шуугиан дэгдээгээд ирсэн. Учир нь манай Ерєнхийлєгчийн нvvрийг АНУ-ын Ерєнхийлєгч Б.Обамо алгаараа халхалсан байлаа. Энэ. зураг google дээр тавигдсанаар олон улсад шуугиан тарьсан билээ. Монгол Улсын Ерєнхийлєгч энэ зургаа тайлбарлахдаа, НVБ-ын ассамблейн чуулганы хуралдаан нарийн дэг журмын дагуу явагддаг. Хаана суух, хаана зогсох нь хvртэл нарийн дэгтэй. Тиймээс би єєрийн зогсох ёстой газраа л зогссон. Тvvнээс биш далдагнаж очоод Б.Обамогийн дээхнэ зогссон юм биш. Тэгээд ч Обамог зураг авч байхад гараараа даллана гэж санаанд ороогvй” хэмээн тайлбарласан байдаг. Харин энэ зургийг тавьснаар google-ийн зочдын тоо урьд байгаагvйгээр нэмэгдэж, цаашлаад Монгол Улсын тухай мэдээллийг асууж, сураглацгаасан гэдэг. Єєрєєр хэлбэл энэ зураг Монголыг сурталчлахад эергээр нєлєєлжээ. Ер нь vе vеийн Ерєнхийлєгч, УИХ-ын дарга, Монгол Улсын Ерєнхий сайд нар улс орноо сурталчлан таниулах тал дээр єєрсдийн чаддаараа л анхаарсаар ирсэн байдаг. Монгол Улсын Ерєнхийлєгчийн энэ удаагийн айлчлал ч шуугианыг тойрсонгvй.

Учир нь айлчлалын явцад Монгол Улсын Ерєнхийлєгч тєлєвлєгєєнд тусгагдаагvй, дур мэдэн Америкт айлчилсан гэсэн ташаа мэдээлэл гарсан билээ. Монгол Улсын Ерєнхийлєгч бол Монгол Улсын Аюулгvй байддын Зєвлєлийн тэргvvн, Зэвсэгт хvчний Ерєнхий командлагч. Тиймээс тvvний айлчлал урьдаас бэлтгэсэн хєтєлбєрийн дагуу явагдана. Тухайн оронд айлчилж байх хугацаандаа ч хєтєлбєрєєс зєрсєн уулзалт, хvлээн авалтанд оролцох ёсгvй. Ерєнхийлєгч тєрийн хууль цаазыг чанд сахин мєрдєж ажиллах ёстой билээ. Харин тvvний айлчлалын хугацаанд Амирек руу ниссэн гэх ташаа мэдээллийг Ерєнхийлєгчийн Тамгын газрын холбогдох албаныхан vгvйсгэж байсан.

Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж Их Британи Улсад ажлын айлчлал хийхдээ Ерєнхий сайд Дэвид Камеронтой уулзаж ярилцсан байна. Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж Монгол Улсын хєгжлийн єнєєгийн байдал, хэтийн тєлєв, тєр, засгаас баримталж буй бодлогын асуудлаар мэдээлэл хийж, Монгол-Британийн харилцаа, хамтын ажиллагааг хєгжvvлэх чиглэлийн талаар зарим тодорхой санал тавьжээ. Ингээд Ерєнхийлєгчийн айлчлалын vр дvн, олз омог хэр байсан талаар тоймлон хvргэе.

Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж Итали, Хорват, Ватикан улсад айлчлах vеэрээ хєтєлбєрийн дагуу тухайн улсуудын Ерєнхийлєгч нартай албан ёсны хэлэлцээ хийж, бизнесийн форумд оролцжээ. Монгол, Италийн хооронд 1970 онд дипломат харилцаа тогтсон бєгєєд хоёр улсын хооронд улс тєрийн яриа хэлэлцээний механизм тогтоох чиглэл баримтлан , 1991 оноос манай улсын гадаад харилцаа болон худалдаа, vйлдвэрлэлийн салбарын сайдууд Итали улсад айлчилсаар ирлээ. 2000 онд Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Н.Багабанди Итали улсад албан ёсоор айлчилж байв. Харин Монгол Улсын Ерєнхийлєгчийн хувьд 11 жилийн дараа туc улсад айлчилж байгаа юм. Айлчлалын хvрээнд жижиг, дунд vйлдвэрлэлийг дэмжих чиглэлээр Санамж бичигт гарын vсэг зурсан юм. Тvvнчлэн Милан хотноо Монгол-Италийн бизнес форум зохион байгуулсан байна. Манай улсад Италийн 40 гаруй компани хєрєнгє оруулж vйлдвэрлэл vйлчилгээ явуулж байна. Нийт хєрєнгє оруулалтын хэмжээ нь 15 гаруй сая долларын хэмжээнд хvрчээ. Энэ бол айлчлалын vр дvн, “олз” юм. Манай бизнес эрхлэгчдэд таатай боломж нээгдэж байгаа гэсэнvг. Италийн Ерєнхийлєгч Ж.Наполитано “энэхvv айлчлал нь хоёр орны харилцаанд шинэ хуудас нэмcэн, тvvхэн чухал айлчлал болж байна” гэж дvгнэсэн байна лээ. Тvvнчлэн олон улсын “Hands off Cain” байгууллага “Цаазгvй ертєнц” хvндэт шагиалаа Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдоржид олгосон байна. Дэлхий даяар хvний эрхийг хамгаалах, амьд явах эрхийг баталгаажуулах, цаазлах ялыг байхгvй болгохын тєлєє эрc шийдэмгий алхам хийж, амжилт гаргасан лидерvvдэд энэхvv нэр хvндтэй шагналыг олгодог байна Харин 2011 оны шагналыг Монгол Улсын Ерєнхийлєгчид єгєхєєр шийдвэрлэжээ.

Хэдийгээр энэ шагналыг Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдоржийн энгэрт зvvсэн ч цаашлаад Монгол Улсыг олон улс vнэлcэн хэрэг юм. Єнгєрєгч 2010 онд Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж цаазаар авах ялаас тvдгэлзэж байгаагаа Монгол Улсын Их Хуралд болон ард тvмэндээ хандаж мэдэгдсэн нь цаазаар авах ялаас татгалзаад байгаа олон улс орны, мєн НVБ, Европын Холбооны талархал дэмжлэгийг зvй ёсоор хvлээсэн нь энэ юм. Монгол Улс хvний амьд явах эрхийг баталгаажуулах талаар Азид vлгэр жишээ болж буйн баталгаа нь энэхvv шагнал болж байгаа юм байна.

Монгол Улсын Тєрийн тэргvvнийг тєр, шашныгхослон баригч гэдэг. Энэ утгаараа ч Монгол Улсын Ерєнхийлєгчийн дэргэд шашны бодлогын зєвлєх байдаг. Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж Ватикан Улсад зочлохдоо Ромын Пап Гэгээн хутагт XVI Бенедикттэй уулзсан нь vvнийг нотолно. Монгол Улсын Ерєнхийлєгчийн тvвшинд энэ нь анхны уулзалт юм. Манай хоёр улсын харилцаа эртний тvvхтэй болохыг Ромын Панын элч Плано Карпини, Хубилай хааны дэргэд 17 жил албан хаасан Марко Поло нарын бичиж vлдээсэн дурсамж, бичвэрvvд нотолдог.

Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж дэлхий нийтийн энх тайван, хvмvvнлэгийн vйлcэд оруулж буй Гэгээн хутагтын vйл хэргийн тєлєє талархаж байна гээд шашин хоорондын яриа хэлцээ нь хvн тєрєлхтний нийтлэг эрх ашгийн тєлєє хамтран ажиллах чухал арга хэрэгсэл юм гэж єндєлзжээ.

Мєн Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж Ватиканы номын сан, архивтай танилцcан байна. Манай гаригийн хамгийн том архивуудын нэг болох Ватиканы архивт Монголын Эзэнт гvрний vед хамаарагдах чухал баримт бичиг, захиддууд хадгалаастай байдаг. Монгол Улсын Ерєнхийлєгч Ц.Элбэгдорж гадаадад хийж буй айлчлал Италиас Хорватад vргэлжилcэн юм. Хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосноос хойшхи 20 жилийн хугацаанд Монгол, Хорватын найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагаагаа хєгжvvлcээр ирсэн юм. Монгол Хорвэт улсууд сvvлийн жилvvдэд спортын салбарт амжилт олж байгаа. Спортын олон тєрлєєр тамирчин бэлдэх, харилцан багш дасгалжуулагч солилцох, монголын тамирчдын олимпийн бэлтгэлийг хорват улсад хийх зэрэг асуудлаар санал солилцож ярилцав. Хорватын тал Европын стандартыг Монгол Улсад нутагшуулахад єєрийн туршлагаасаа хуваалцах, ЕАБХАБ-ын хvрээнд ойр дотно хамтран ажиллах, Монгол Улс НАТО-тай хамтын ажиллагааг єргєжvvлж, “харилцагч орон” болох асуудалд дэмжлэг vзvvлэхээ илэрхийлжээ.

Ийнхvv Монгол Улс гуравдагч тvншvvдтэйгээ харилцаа хамтын ажиллагаагаа бэхжvvлж, хамтран туршлага солилцдог нь Ерєнхийлєгчийн эзгvйд нь дуулиан тарьж, ирэхэд нь намҗдаг жаяг тогтлоо.

Н.Энхлэн