реклам, уриа лоозон сүүлийн үед нийгэмд ихээхэн тархах болжээ. Нээрээ ч Монголын ирээдүйг тодорхойлогч нь тэр “шинэ үеийнхэн” хэмээх тодотголд багтаад буй залуус юм.
“Шинэ” гээд уншихад л хүн бүрийн толгойд нэг төсөөлөл орж ирж байгаа байх. Шинэ гэдэг үг өөрөө их өргөн утга агуулга, сайхан бүхний эхлэлийг тодорхойлж байдаг. Зарим хүмүүс шинэ зүйл гэж огтоос байдаггүй. Сайтар мартагдсан хуучин зүйлийг шинэ зүйл гэдэг гэхчилэн тайлбарладаг. Тэгвэл миний хувьд шинэ зүйл гэдэг нь “ардаа байнга нэг хар сүүдэр дагуулдаг” гэж ойлгодог.

Шинэ үеийн залуус хэмээх гоё тодотголтнуудын маань хуучин үеийнхнээсээ ялгарах давуу тал нь юу вэ? Бараг бүгдээрээ дээд боловсролтой, хотын соёлд суралцсан, царай зүс, бие бялдрын хөгжил сайтай, эсвэл нийгмийн хариуцлагаа умартаж өөрийн эрх чөлөөг бүрэн эдэлдэг болсон, дураараа наргиж, зугаацдаг, мөнгөтэй л бол юуг ч эдэлж хэрэглэж, юуг ч хийдэг болсон зэрэг үү. Шинэ үеийнхний давуу тал ердөө л “хоосон хийрхэл”.
Бүгд дээд боловсролтой болоод яах юм бэ? Сурсан ч, биш сураагүй ч биш дөрвөн жил явсаар дипломны гол болох эцэстээ зөөгч, үйлчлэгч хийх гэж тэр. Хар багаасаа баар сав хэсэн хэн нэгний төрсөн өдөр, шинэ жил, хонхны баяр тэмдэглэж эцэстээ архидаж, шоудаж сурах гэж тэр. Нэгэнт сурчихсан болохоор “хар ус, хөх утаа” байнгын хэрэглээ, идэш хоол нь болно. Хэн нэгэнтэйгээ баярлах, хэн нэгнийхээ гунигийг хуваалцах, бүр сүүлдээ зүгээр л уулзахдаа рефлексээрээ өнөөхөө захиалчихна. Энэ их идэш ууш, мөнгө эцэстээ ямар төгсгөлд хүргэх вэ?

Монгол охидын үзэсгэлэн өдрөөс өдөр ирэх тусам улам бүр нэмэгдэж байна. Тэр дундаа өсвөр насны охидын бие бялдрын хөгжил, царай зүс ярих зүйлгүй болжээ. Сэтгэл зүйлчдийн тодорхойлсноор 13-18 насны хүүхдүүд шилжилтийн насандаа яваа бөгөөд энэ үедээ өөрийгөө ойлгохгүй байх, улмаар бухимдаж стресст орох, муу зүйлд татагдах болон сониучирхах оролдлого их хийдэг болохыг тогтоожээ. Яг энэ насны охид өөрийгөө хөөрхөн харагдуулахыг ихээр хүсэх, элдэв зүйлийг өөр дээрээ турших зэрэг сэтгэлийн хөдлөлд маш хурдан автдаг байна. Тиймээс шоу цэнгээнд татагдан, түүнийгээ сайханд тооцож, архидан согтуурдаг. Бяцхан бие нь 0.5-0.75 литрийн согтууруулах ундааны үйлчлэлийг маш хурдан авч, кадар тасрах процест шилжинэ. Харин үүнийг л анаж байсан өлөн чоно шиг залуус ангаа эртнээс тоочиглон “Би энийг, чи тэрийг” гэхчилэн харцаараа ярилцана. Залуусыг ярьдгаар “охин чихдэх” л дээ. Уг нь “Онигооны баатар Вовка мэтийн жаалуудыг л багш чихддэг” санагдана.

Дээрхи шиг явдал ганц өсвөр насны охидод ч биш нас биед хүрсэн эмэгтэйчүүдэд ч тохиолддог. Өсвөр насныхныг онцлох болсон шалтгаан нь, 2011 оны эхний 10 сарын байдлаар улсын хэмжээнд 12490 эх үр хөндүүлсэн бөгөөд дийлэнх хувийг 16-18 насны охид эзлэх болсонтой холбоотой юм.
Манай улсад жилд ойролцоогоор 15-16 мянган эмэгтэй үр хөндүүлдэг бөгөөд энэ нь дөрвөн амьд төрөлт тутмын нэг нь үрээ “устгадаг” гэсэн судалгаа гарсан байна. Аав ээжийн энхрийхэн бяцхан охин хэвлийдээ нэгэн амь тээж, түүнийгээ үхлийн зам руу урсгана. Хүн төрлийг олох нь зүүний үзүүрт ширхэг буудай тогтохтой адил тийм ховорхон тохиол хэмээн бурханы сургаалд номлосон байдаг. Гэтэл тэр ховор тохиолын эзэд, үхлийн мянга мянган эзэн болсоор... Эхийн хэвлий эрлэгийн үүд болон хувирч байна.

Улаанбаатар хотод нийт 120-иод эмэгтэйчүүдийн эмнэлэг үйл ажиллагаа явуулдаг бөгөөд үүнээс 13 нь үр хөндөлт хийх зөвшөөрөлтэй. Мөн хууль бусаар үр хөндөлт хийж буй газрууд ч байгаа. Нэгэн амийг хөнөөхөд ердөө л 20-60 мянган төгрөгтэй байхад л хангалттай бөгөөд ургийг хэр удаан тээж буйгаас хамаараад үнэ нь ч харилцан адилгүй. Дээр нь эмнэлгийн үзүүлэх үйлчилгээ, хэр найдвартай зэрэг нөхцлүүд ч мөн багтдаг аж. Амь таслагчид “аллага”-аа ваакум соруулын арга, умайн хүзүүг тэлэн умайн хөндийг хусах арга, умайн хүзүүний сувгийг тэлж зулбуулах арга, хэт ханасан уусмал тарьж зулбуулах арга гэсэн дөрвөн янзаар үйлдэх бөгөөд өөрсдийн үйлдлийг “Зовлонгоо тоочоод ирсэн эмэгтэйд татгалзсан хариу яаж өгөх билээ” гэж цайруулж байхад амь таслахыг захиалагчид “Хүсээгүй хүүхэд, санаандгүй тохиол, ирээдүйгээ балламааргүй байна, гэрийнхэн зөвшөөрөхгүй байгаа, тэжээж чадахгүй, найз залуу нь эсэргүүцсэн, төлөвлөгөөгүй жирэмслэлт, эцэг эхдээ мэдэгдвэл алуулна...”

гэх зэргээр тайлбарладаг байна. Анхнаасаа хүсээгүй, эрсдэлд орно гэдгээ мэдсээр байж яах гэж ийм болчимгүй алхам хийн, гэмгүй тэр жаахан амьтныг алж байгаа хэрэг вэ? Ямар эцэг, эх нь өөрийн үр удмын үргэлжлэлийг таслан зогсоохыг хүсч, өөдгүй хэн гэгч залуу үрээ үгүйсгэж байна? Өнөө шинэ үеийн мундаг боловсролтой залуус гэр бүл төлөвлөлт гэдгийг хичнээн сайн төлөвлөсөн болоод төлөвлөөгүй хүүхдээ олоод байна вэ?

АБОРТ буюу ҮР ХӨНДӨЛТ-ийг чухам ямар тохиолдолд хийдэг вэ? Эрүүл мэндийн тухай хуульд “Эхийн хэвлийд байгаа ургийн хөгжил гажигтайн улмаас төрүүлэх боломжгүй болон эхийн амь насанд халтай тохиолдолд гэр бүлийн гишүүд зөвшөөрсөний дүнд ургийн хөгжлийг зогсооно” гэж заасан байна. Тэгэхээр манай улсад нэг жилдээ мэдэгдэж буй тоогоор үр хөндүүлж буй 15-16 мянган эмэгтэй тэр чигтээ бие муутай, эсвэл ураг нь гажигтай болж таарах нь. Нийт хүн амын удмын сан, цаашлаад монгол улсын аюулгүй байдалд шууд нөлөөлөх энэ аймшигт хэрэг яагаад бидний анхаарлаас аажуухан холдож, хэвийн үзэгдэл, байдаг л нэг зүйл шиг санагдах болов...

“Ниргэснийх нь дараа хашгирав” гэгчээр нэгэнт оройтож, хичнээн эмчилгээ хийлгэж, арга чарга хэрэглээд ч хүүхэд гаргаж чадахгүй болчихоод харамсаж суух. Эр нөхөрт гарчихаад үрийн зулай үнэрлүүлж чадахгүй ад болох. Эмэгтэй хүн болж төрсний утга учраа алдан, эргээд буцахгүй цагаа нэхэн уйлах бүсгүй, энхрийхэн охиноо алсад үдчихээд араас нь гуних, би яах гэж... хэмээн толгойгоо шаах залуу. Энэ бүгд үр хөндөлтийн дараахь эмгэнэлт дүр зураг.
Алсаа хараагүй үйлдлийн үрээ “Болохгүй, өөр ямар ч арга байхгүй” гэсэн үгээр халхавч хийж, залуус нэгэн дуугаар АБОРТ-ыг сонгож, байнгын хэрэглээ, хэн хэндээ өгөх зөвлөгөө болгон, шинэ үеийн залуусын шилдэг сонголтоор АБОРТ-ыг нэрлэх болжээ.

Т.Нарантунгалаг