хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамны өмнө цаг үеийн асуудал тулгамдаж байна. Гэсэн ч намар хураасан тариагаа өнөөг хүртэл хааш нь борлуулахаа шийдэж чадаагүй Т.Бадамжунай сайд “Урд хормойгоо авч хойдохоо нөхөв” гэгчээр урагшгүйтэж сууна. Засгийн газар нь ч адил. Эцэст нь “Улаан буудайн гаалын татварыг нэмэгдүүлж өгнө үү” гэж Ерөнхий сайдын хормойноос гувшаа хурга шиг зүүгдсээр “Импортын барааны гаалийн албан татварын хувь хэмжээ батлах тухай УИХ-ын 27 дугаар тогтоолын хавсралтад өөрчлөлт оруулах тухай” тогтоолын төслийг оруулсан.

Дотоодын газар тариалан эрхлэгчид болон гурил үйлдвэрлэгчдийг татварын бодлогоор дэмжиж байгаа нь энэ юм байх. Импортын улаан буудайн татварыг нэмэгдүүлэхээр дээрх хуулийн төслийг боловсруулсан гэнэ лээ. Үүний тулд хатуу болон зөөлөн улаан буудайн татварыг 15-20 хувь, Дэлхийн худалдааны байгууллагын гишүүн бус орноос импортолсон улаан буудайн татварыг 40 хувь болгохоор төсөлд тусгасан байгаа юм. Уг нь энэ салбарыг ингэж хүчээр бус зах зээлийнх нь жамаар хөгжүүлэх учиртай. Энэ өнцгөөс асуудалд хандаж байгаа хүн УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр, Н.Ганбямба нараас эхлээд УИХ-д цөөнгүй бий. Тухайлбал, З.Энхболд “Айлд нэг эрх хүүхэд байдаг шиг улсаас хамгийн их татаас авдаг нь энэ салбар. Атрын аяны мөнгө, бас их тусламж авдаг. Үр дүн нь ямар байдаг юм. Монгол Улсад ийм том хэмжээний тусламж авдаг өөр салбар ер нь байхгүй.

Өнөө жил их сайн ургац авсан гэж байна. Тэгвэл Монголын хэрэглэгчид яахаараа үнэтэй гурил идэх ёстой юм бэ, хэдэн зуун тэрбумаар дэмжсэний дараа шүү дээ. Хэзээ бие даах вэ, ирэх жил та нөхөд бас гаалийн татвар ярих уу, эрхэлдэг байдал чинь дуусах болоогүй юу” хэмээн чуулганы танхимд ил тод шүүмжилснийг олон хүн сонссон. Гэтэл ичих булчирхайгүй “Эрх хүүхэд”-үүд хошуугаа унжуулсаар ямар ч байсан гаалийн татварыг нэмэгдүүлэх, тэр дотроо улмаар улаан буудайн татварыг 40 хувь болгохоор хуулийн төсөлд тусгуулж чадлаа.

Ингэхэд З.Энхболд гишүүний асууж байгаачлан Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яаманд байх ёстой Атрын аяны мөнгө хаана байна гэдгийг Засгийн газар ч асуух ёстой. Ам ангайхгүй байгааг бодвол “Атрын III аян”-аас олсон мөнгөөр экс Ерөнхий сайд С.Баярт Гоодойн аманд хаус барьж өгөөд, зөвхөн төв рүү холбосон замд л гэхэд 100 тэрбумыг зарцуулсан гэсэн мэдээлэл ортой бололтой. Атрын аян, тариаланчдын ажлын үр шим ийм байдалтай хэрэгжиж байгаа. Лавшруулаад харвал бүр ч содон дүр зураг харагдана. Тухайлбал, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас 2009 онд зарласан тариа хураалтын комбайн нийлүүлэх тендер гэхэд л 36 комбайны нэг бүрийг нь 147 сая төгрөгөөр үнэлж шахсан байдаг. Гэтэл тэрхүү комбайныг өмнөд хөршийн хойд мужаас манайд нэг бүрийг нь 89 сая төгрөгөөр оруулаад ирэх боломжтой гэж байгаа.

Ашиг олох тусмаа даварсан салбарын яамныхан 2010 оны улсын төсөвт нэмж 29 комбайн авах дөрвөн тэрбум төгрөгийг суулгуулсан удаатай. Ийм өндөр үнэтэй комбайныг тариаланчид авч чадахгүй, тэдний нэрийг барьж хэн ашиг олсон нь ч ойлгомжтой. Эрх бүхий сайд, дарга нар нэг харахад хөдөө аж ахуйг өөд татах гээд байх шиг. Тэгсэн атлаа өвдөг шороодуулж түрийвчээ түнтийлгэх зорилготой ч юм шиг. Илэрхий харагдаад байгаа учраас Т.Бадамжунай сайдыг Бадамшунал, уутач, уургачийг нь хийж байгаа Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Гантулгыг Гансейф гэж нэрлэвэл илүү тохирох ч юм шиг. 1990-ээд онд шуугиулж байсан 90 саяын Гансүх шиг 100 саяын Т.Гантулга гэж тун удахгүй нэрээ дуурсгах юм биш байгаа.

Үр тариаг үнэгүйдүүлсэн өөр нэг асуудал бол саваа бэлдээгүй байж саалиа хураасан явдал. “Санаа бүү зов, сав хангалттай бий. Зөвхөн ургацаа сайн ав, хураагаад бай” гэж Т.Бадамжунай сайд үтрэмийн талбай хэсч, өөрийгөө сурталчилж явахдаа хэлсэн нь өнөөдөр хэвлэлийн хуудаснаа дурайж байна. Энэ ажлын угтал болгож үрийн зориулалттай савны тендерийг Төрийн нарийн бичгийн дарга Т.Гантулга өнгөрсөн жилээс зохион байгуулсан. Нэг тэрбум 800 сая төгрөгийг төсөвт өртөгтэй “Үрийн зориулалттай босоо төмөр агуулах” худалдаж авах тендер гээчийг зарлаж зургаан компани оролцсоноос хамгийн өндөр үнийн санал өгсөн найз “Гацуурт”-ын Л.Чинбатдаа эрх өгчихсөн байдаг. Тухайлбал, “Би Би И” ХХК нэг 1.6 тэрбум, “Дорнод гурил” ХХК нэг тэрбум 790 сая, “Өлзий төв” ХХК 1.8 тэрбум, “Төмөр транс” ХХК 1.9 тэрбум, “М-Ти-Эс” ХХК нэг тэрбум 815 сая, “Гацуурт” ХХК нэг тэрбум 866 сая төгрөгийн үнийн санал тус,тус ирүүлсэн байсан. Үүнээс үзэхэд “Гацуурт” болон хамгийн бага үнийн саналтай компанийн хооронд 267 сая төгрөгийн үнийн зөрүү гарч байгаа биз. Наад зах нь 2-3 сумын бүтэн жилийн төсөвтэй дүйцэх хэмжээний мөнгө гэдгийг эдийн засагчид хэлнэ. Тэр мөнгө Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамаар дамжин хаашаа урсч байгааг асуух цаг болжээ.

Л.ХЭРЛЭН zuunii medee