Монгол Улсын Ерөнхий сайдын зөвлөх, доктор, профессор, бэлтгэл хурандаа Ч.Баатар.

-Таныг сонин тохиолоор цэргийн хүн болсон гэж сонссон, эндээс яриагаа эхлэх үү?

-ЦЕДС-д ороход гол нөлөөлсөн хүн бол яах аргагүй Н.Загдаа ах минь байсан юм. Хожим нь Ховдын хорооны захирагч байсан түүнийг цэргийнхэн сайн мэднэ. Уг нь би МУИС-д орох хүсэлтэй байсан ч "Чам шиг татлаа түлхээ муутай хүн ирэх жил цэрэгт татагдаад сургууль ч үгүй болно, цэргийн сургуульд, бүр ерөнхий цэргийн ангид ор" гэж зөвлөөд өөрөө хөтөлж ЦЕДС-ийн боловсон хүчин Сандаг гуайтай уулзуулсан. Сургуулиа ч муугүй дүнтэй төгсөөд АА-ийн 125 дугаар ангид салааны захирагчаар томилогдон 8 cap ажиллаад хамт төгсөгчидөөсөө анх түрүүнд албан тушаал дэвшин салбарын захирагч болсон. Цэргийн цолоор ч ихэвчлэн хугацааны өмнө шагнагдаж байлаа. Армийн тэргүүний залуу офицеруудын зөвлөлгөөнд оролцон, 1990 оны анхны ардчилсан сонгуулиар Улаанбаатар хотын депутатаар сонгогдсон.

-Ийм амжилтад хүрэхэд зөвхөн өөрөөс шалтгаалах төдийгүй бусад хүмүүсийн нөлөө, тус дэмжлэг байсан байх?

-"Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ" гэж сайхан үг бий дээ. Надад тус дэм болж өдий зэрэгт хүргэсэн армийнхаа хамт олон, захирагч, дарга нараа дурсахгүй байхын аргагүй. Тухайлбал, тэнхимийн дарга Ц.Ням-Осор, Ц.Төвөө, курсийн дарга Р.Ваня, улс төрийн орлогч Б. Гүррагчаа, Сурах хэлтсийн дарга Э. Сэр-Од, Н.Загдаа ах гээд нэрлэвэл олон хүн байна. Ер нь ажил амьдралд минь тус дэм болж тулж түшиж явсан БХЯ-ны сайд агсан генерал Б.Дорж, Ж.Ёндон, Ш.Жадамбаа, хурандаа Н.Бээжин, Р.Даваа, Ж.Хүрэлжанцан, Д.Доржготов, Д.Налжир, Г.Лүндэн гээд сайхан хүмүүс, мөн хамт ажиллаж байсан АА-ийн 125, 152 дугаар ангийн хамт олондоо одоо ч гэсэн баярлаж талархаж явдаг.

Ялангуяа генерал Ж.Ёндон, Ш.Жадамбаа нар миний амьдралд их дэмжлэг туслалцаа үзүүлж, ажил албанд сургаж, хурцалж ирлэж байсныг тэр үеийн олон хүн мэднэ. Бас ч үгүй хэл аманд өртөн хувийн сахилга алдаж явахад тэд л анхаарал тавин зааж зөвлөж, засч залруулж байлаа. Би тэдний итгэлийг алдахгүйн төлөө чамгүй чармайн ажиллаж байсан. Миний Батлан хамгаалах салбарт хэрхэн ажиллаж байсныг армийнхан маань бэлхнээ мэдэх учир олон зүйл нурших нь илүүц биз.

-Та армиас дипломат албанд шилжсэн цөөхөн хүмүүсийн нэг. Энэ албанд ажиллахдаа багагүй зүйл амжуулсныг цэргийнхэн байнга л ярьдаг юм билээ?

-Намайг анх очих үед байдал үнэхээр хүнд байсан. Хаа хаанаа зах зээлд шилжээд өмнөх зээл тусламж, ах, дүүгийн харилцаа зогсонги байдалд орсон байлаа. Манайхаас гарсан Оросын цэргийн ангиуд Галуут нуурын орчим майханд байрласан. Сургууль, курст хүмүүсийг зардлыг нь дааж сургахгүй болсон үе л дээ. Сураггүй болоод бараг 2 жил болж буй 40000 м офицер хувцасны даавууг хөөцөлдөн олж явуулах үүргийг би БХЯ-ны сайдаас авч, биелүүлэхийн төлөө зүтгэсэн.

Энэ гол үүргийг 3 сарын дотор биелүүлж, офицер, ахлагч нар маань хувцсаа оёулах даавуутай болсон, бас амрагч солилцох зэрэг өмнө нь хэрэгждэг байсан олон талт арга хэмжээг хэвийн болгож, сургалтын төлбөр, техникийн сэлбэг хэрэгслийн өр төлбөрийг ч үндсэнд нь барагдуулсан юм. Мөн ч олон гэрээ хэлэлцээрийг ашигтай нөхцлөөр хийж байснаас ганц нэгийг дурдвал БХЯ-ны "Зэв" концерноос захиалсан 32000 хос бакалыг орос нөхөдтэйгээ зөвшилцөн хамгийн хямд буюу ОХУ дотооддоо нийлүүлдэг үнээр гэрээ байгуулж үйлдвэрээс нь ачуулах боллоо.

Гэтэл урьдчилгаа мөнгө ирүүлдэггүй. Нааш нь шаардахад цэрэг татлага эхлэх гээд өмсүүлэх гутал байхгүй, яаж ийгээд ачуулчих, төлбөрийг нь 7 хоногийн дотор бүрэн шилжүүлнэ гэсэн тул 4 вагон гутал Кировын үйлдвэрээс явууллаа. Гэтэл төлбөр нь хийгдэлгүй бүр 4 cap боллоо. Орос найз нөхөдтэйгээ ч муудлаа, тэд ч намайг гэрт, гадаагүй дагадаг болов. Нэг өдөр төвөөс "ВЧ"-гээр ярья гэхээр нь баярлаад одоо л төлбөр хийх нь гээд очтол харин өөдөөс тэр 4 вагон гутлаас чинь 32 хос дутсан, түүнийг явуул гэдэг байгаа.

Арай ч дээ бүхэл бүтэн улс, яам байна даа тэр их юмнаас дээрх хэдэн гутал юу ч биш, харин төлбөрийн алданги тооцвол хэдэн мянган доллар болохыг тооцсон л баймаар юм гэж бодож билээ. Тухайн үед жилдээ ОХУ-аас ачуулсан 100 гаруй контеннер замдаа алга болдог байсан бол манай яамны шугамаар ачигдсан 6 вагон банзны хоёр нь мөн л сураггүй болсон юм. Ер нь ганц энэ ч биш мебель хэрэглэл, техникийн сэлбэг гээд олон гэрээ хэлэлцээрийг манай холбогдох албаныхан Оросын талтай хийгээд ирснийг газар дээр нь бүр 20000-30000 доллараар хямдруулж гэрээг нь шинэчлэн байгуулж өрн байсныг мэдэх хүмүүс нь одоо байж л байна.

1994 онд ОХУ-ын талаас 500000 ам.долларын сэлбэг хэрэгслийн тусламж үзүүлэх шийдвэр гарсныг нааш нь хэлтэл наадах чинь бага байна, ажил хариуцаж байгаа бол хөөцөлд, нэмэгдүүлэх арга хэмжээ ав гэсэн албан тоотыг ЗХЖШ-ын даргаас ирүүлсэн тул 2 жил шахам явсны эцэст 2 318 000 ам. доллар болгож гэрээнд гарын үсэг зурах нөхцлийг бүрдүүлсэн. Сургалтын төлбөрийг тэглэх, дахин хүн сургах асуудлыг хөнгөлөлттэйгээр хийлгэсэн зэргийг ярих юм бол бараг л үлгэр шиг юм болно биз дээ.

Эдгээр ажлыг бүтээхэд хүндрэл байсан ч орос ах нар маань өгөөмөр сэтгэл гаргаж анхаарал тавин хуучин шигээ л ах, дүүгийн сэтгэлээр хандаж байсанд баярлахгүй байхын аргагүй. Мөн БХЯ-ны сайд Ш.Жадамбаа, генерал Р.Гаваа, Дашзэвэг, "Зэв" концерны Баянжаргал, Алтангэрэл, хурандаа Галсанжамц, Тайванхүү гээд олон хүн, Элчин сайд Н.Мишигдорж, Н.Бавуу, зөвлөх Ц.Батбуян, цэргийн атташе, хурандаа Д.Доржготов, Д.Налжир, төмөр замын төлөөлөгч Цэнд-Аюуш, А.Чинбат нарын ЭСЯ-ныхан бүгд л өөр өөрсдийн боломж нөхцлөөрөө тусалж дэмждэг байв.

Нэг зүйлийг онцлоход хоёр орны БХЯ-ны харилцаа эрс суларч уулзалт яриа болбол зөвхөн өр төлбөр л яригддаг байсан тэр үед БХЯ-ны сайд Ш.Жадамбаа ОХУ-ын БХЯ-ны сайд, армийн генерал П.Грачев, хурандаа генерал И.Родианов нар болон холбогдох хүмүүстэй маш ухаалгаар харилцаж, дахин дахин уулзаж, захидал бичиг илгээн зохицуулж, зөөлрүүлж чадсанаар 1995 оны Ялалтын баярын үеэр хоёр яамны сайд, дарга нар маш элэгсэг дотно уулзалт хийж, өмнөх харилцаагаа сэргээж чадсаныг би мэдэх юм.
 
-ОХУ-д буй манай нэрэмжит танкийн бригадын талаар тодруулъя. Нэг хэсэг сураг нь тасарсан, одоо хаана байгаа вэ?

-1990-ээд оны эхээр Оросын цэрэг Германаас гарах үед "Хувьсгалт Монгол" танкийн бригад тэнд байж байгаад Украинд шилжин ирээд татан буугдсан юм. Тэр тухай цэргийн атташе, хурандаа Д.Доржготов БХЯ-ны сайдад танилцуулснаар сайд Ш.Жадамбаа ОХУ-ын БХЯ-нд захидал бичиж, улмаар уул бригадын алдрыг сэргээх асуудал сөхөн тавигдсан. Ингээд их ялалтын 50 жилийн ойн баярын өмнө ОХУ-ын БХЯ-ны сайдын тушаалаар Мосвагийн цэргийн тойргийн Владимирт байрладаг сургуулийн танкийн 9 дүгээр хороог Д.Сүхбаатарын нэрэмжит хороо болгосон юм.

Энэ шийдвэр гарсны дараа би очиж тус хороонд алдрын 8 одонт тугийг байрлуулж, Д.Сүхбаатарын нэрэмжит танхим байгуулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч П.Очирбат, Батлан хамгаалахын сайд Ш.Жадамбаа нарыг тус хороонд зочлох айлчлалыг зохион байгуулсан. Мөн ОХУ-д зохиогдсон соёлын өдрүүд, Ахмадын чуулгын тоглолтыг тэнд хийлгэн төвөөс ирсэн зочид гийчдийг нэрэмжит хороондоо зочлуулдаг байв. Харин "Монгол ард" нисэх онгоцны эскадрилийн талаар багагүй хөөцөлдсөн ч бүтээгүй юм.

Энэ нь тус эскадрилийг харьяалж байсан хороо Берлин хотын ойролцоо байрлаж байгаад 1990-ээд онд буцаж ирээд татан буугдсан. Танай нэрэмжит салбар Алс дорнодын нисэх дивизэд очсон байх магадлалтай гэсний дагуу хэдэн удаа холбогдох газарт нь захидал бичсэн ч тодорхой хариу ирүүлээгүй.

-Армийн албаа дуусгаад та төр, засгийн өндөр албан тушаалд олон жил ажиллалаа. Таныг армийнхаа нэр алдрыг өргөж, иргэний байгууллагад нэрийн хуудас болж явдаг гэж цэргийнхэн ярьдаг. Одоо энэ талаар ярилцвал манай уншигчдад сонирхолтой байх болов уу?

-Ер нь тэгээд 1990-ээд оноос зах зээлд шилжиж, хэн хүнгүй л амь амьдралаа бодож байсан цаг л даа. 1997 онд би халагдах хүсэлт гаргасан. Батлан хамгаалахын сайд Д.Дорлигжав таныг халахгүй гээд хоёр ч албан тушаал санал болгоход би татгалзсан. Халагдаад 2 хоногийн дараа Гадаад харилцааны сайд, ХЗДХ-ийн сайдын хамтарсан тушаал гарч ЭСЯ-ндаа хууль сахиулах байгууллагуудын хамтын ажиллагаа хариуцсан атташегаар, 2000-2004 онд 1 дүгээр нарийн бичгийн даргаар ажилласан.

Дипломат томилолт 3 жил байдаг боловч намайг 11 жил энэ хүндтэй алба хаших боломжийг хариуцсан яам, хамт олон маань олгосон. Энэ хугацаанд таван Элчин сайд, мөн таван Хууль зүйн сайдтай хамтран ажилласан. Хууль зүйн салбар бол хэцүү л гэж хэлнэ, өмнөх ажлаасаа бараг арав дахин илүү ажил нэмэгдсэн гэж хэлж болно. Хоёр орны хамтын ажиллагаа бараг 7-8 жил зогссон, тэгээд хариуцаж байгаа яам маань бараг 10-аад агентлагтай гээд бодоход ямархуу ачаалалтай байсан нь ойлгомжтой.

Би ажиллах хугацаандаа хоёр талын сайдын хэмжээний айлчлалыг 6, орлогч сайд, агентлагийн хэмжээний айлчлал 20 шахам, гэрээ хэлэлцээр, протокол мөн л 20 гаруйг зуруулж, 130 гаруй хүн ОХУ-ын зардлаар суралцаж, 300 гаруй хүмүүс мэргэжил дээшлүүлэх сургалтад хамрагдсан. Энэ үед манай Батлан хамгаалахынхан миний хүч бололцоог ашигласан бол боломж их байсан. Би зарим нэг санал тавьж хэлж байсан ч нэг их анхаарал тавиагүй.

-Та Хууль зүйн сайдын зөвлөхөөр олон жил ажилласан, энэ талаар тодруулж хэлбэл?

-Би энэ салбарын гадаад харилцааг 1997 оноос хойш мэдэх болохоор нэг их түүртэлгүй ажлаа эхэлсэн. Нөгөөтэйгүүр хамтарч ажиллаж байсан сайд нар үнэхээр салбартаа танигдсан, ажлаа бүрэн төгс мэддэг хүмүүс байсан болохоор хүндрэл бэрхшээл бага байлаа. Зөвлөхийн ажил гэж оролцохгүй юм байхгүй, гэсэн атлаа ямар нэг асуудал гарахад хариуцлага хүлээнэ гэж байхгүй, яагаад гэвэл гарын үсэг зурж, тамга дардаггүй л байхгүй юу.

Би таван ч сайдын зөвлөхөөр ажилласан, түүхэнд дахин давтагдахгүй байх аа. Томилогдсон сайд нар зөвлөх, туслах, жолоочоо л дагуулж ирдэг. Сайд нар маань яагаад ч юм зөвлөхгүй ирээд л намайг хамтарч ажиллах санал тавьдаг байлаа. Анх Ц.Нямдорж сайд зөвлөхөөрөө ажиллахыг санал болгосон. Хамтарч ажиллахад түшигтэй, баргийн юманд түүртээд байхгүй, хэлсэн ярьснаа биелүүлдэг хүн л дээ. Хамгийн удаан хамт ажилласан Хууль зүйн сайд бол Д.Одбаяр. Залуу хүн мөртлөө мөн ч зангарагтай загнана даа.

Ямар ч үед шийдвэр гаргахад юмыг голоор нь олоод, тэгсэн атлаа хүмүүсийн санаа бодолд нийцүүлээд гаргана шүү. Манай армийнхан намайг ХЗДХ-ийн сайдын зөвлөх гэхээр эхэн үедээ гайхдаг байсан гэсэн, аргагүй биз. Сэтгэн бодох чадвар, орчны нөлөө тун явцуухан, хүрээ жижигхэн товчхондоо "мэдлээ, гүйцэтгэе" гэсэн хүрээнээс нэг их халиад байдаггүй хүмүүсийн л яриа болов уу. Харин иймэрхүү явган яриа намайг бүр ч хурцалж, хүний дор орохгүй явах, сурч мэдэхийн төлөө зоригжуулж өгдөг байлаа.

Хүмүүс гайхаж магадгүй, төрөө төлөөлөөд ОХУ-ын Засгийн газрын орлогч мөн ДХЯ, ХЗЯ, ОБЯ-ны сайдууд, бусад төрийн томоохон агентлагийн удирдлага, Турк, Энэтхэг, Египет, Солонгос, Украин, Киргиз, Узбекстан зэрэг орны хууль, хүчний байгууллагын дарга нар, АНУ-ын сенат, конгересийн гишүүдтэй ширээний ард сууж, шийдвэр гаргах түвшинд ярилцаж, домогт "Пик", "АК" бууны эцэг Калашников, армийн генерал Куликов, Рохлин, Сальников, алдарт В.Жириновский нартай хундага тулгаж явлаа.

-Та бас Засгийн газрын бүрэн эрхт төлөөлөгчөөр нэлээд хэдэн жил ажиллалаа, чухам ямар ажил үүрэг гүйцэтгэдэг албан тушаал вэ?

-Монгол Улсын түүхэнд хувьсгалын жилүүдэд баруун, зүүн хязгаарыг тохинуулах сайд гэж байсан даа, тэгвэл улсын маань хөгжлийн 90 шахам жилд Засгийн газрын бүрэн эрхт төлөөлөгч гэж анх удаа шинэ албан тушаал бий болсон. "Бид хэд хэдэн хүн сонгосон ч төдийлэн санаанд хүрэхгүй байна, танд л итгэж байна" гэж Ерөнхий сайд С.Баяр санал болгосны дагуу би явсан. Замын-Үүд бүс нутаг бол яах аргагүй Монгол төдийгүй олон улсын анхаарал татсан газар, үүрэг маань тэнд ажиллаж буй төрийн босоо удирдлагатай хил хяналтын болоод орон нутаг, байгууллага хоорондын уялдаа холбоог сайжруулах, хөрш оронтой хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэх, бүс нутгийн эдийн засаг, дэд бүтэц, хөрөнгө оруулалтыг нэгдсэн удирдлага төлөвлөлтөд оруулах, аливаа тулгамдсан асуудлыг газар дээр нь зохицуулан Засгийн газрын өмнөөс шийдвэр гаргах бүрэн эрхтэйгээр, ЗГХЭГ-ын дэд даргын статустай, Ерөнхий сайдад шууд захирагдах эрх, зэрэгтэйгээр томилогдсон.

Намайг очих үед улсын хил урт, богино хугацаагаар, бүр зарим үед 7 хоног хаагдаж, ачаатай машин вагонд ачуулахын тулд 30-40 хоног саатдаг байсан. Ажиллах хугацаандаа улсын хилийг нэг ч цаг хаалгаж саатуулаагүйгээр үл барам ачаатай машин их удахдаа л вагоны саатлаас хамаарч 3-7 хоног хүлээгдэх болсон. Хил хяналтын байгууллагууд болон хөрш орны хамтын ажиллагаанд ахиц гарч, БНХАУ-ын тусламжаар Замын-Үүдэд нэг тэрбум гаруй төгрөгийн буцалтгүй тусламжаар хөрөнгө оруулалт хийлгэсэн.

Тухайн үед Замын-Үүдэд байдал хүнд байсныг хүмүүс мэднэ, анх "гал унтраах" гэж яваад галаа ч унтраасан, улмаар гал алдуулахгүй байж байгаад л ирлээ. Хэрэв би муу ажиллавал энэ нэг армийн хурандаа л гэж муулна биз дээ, иймд би ажил сайжруулахын төлөө л армиас олгосон хүмүүжлээрээ зүтгэхээс өөр аргагүй. Бүс нутгийн хөгжлийн суурь нэгэнт тавигдсан учир мөн л өөрийн хүсэлтээр ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдөл гаргасныг Ерөнхий сайд хүлээн авч цаашид зөвлөхөөрөө ажиллуулах санал тавьсан тул хүчин зүтгэж явна.

-Та бол хуучин цагийн шилдэг хурандаа, таны үе тэнгийнхэн бараг л тэтгэвэр чөлөөндөө гарсан. Тиймээс ахмадуудынхаа талаар хэлэх үг байгаа байх?

-БХЯ-ны ахмадын байгууллага чухам ямар түвшинд ажилладгийг мэдэхгүй, хааяа нэг танил найз нөхөдтэйгээ тааралдахад гундуухан л явах юм. Тэдний төлөө үг дуугарч, санал бодлыг нь сонсч, жаргал зовлонг нь хуваалцах байгууллага бол яах аргагүй ахмадын байгууллага байх ёстой. Тэгээд ч тодорхой хугацааны дараа хэн ч байлаа гэсэн ахмадын эгнээнд л орно шүү дээ. Иймд албан тушаалтнууд болж өгвөл чадаж байгаа үедээ ахмадуудаа анхаарах, дэмжиж, туслах талаар тогтоол шийдвэрт тусгаж өгөх хэрэгтэй гэж боддог.

Тэд чинь залуудаа одоогийн залуучуудаас ч илүү, ёстой гал дөл шиг нэгэн үзүүрт сэтгэлээр улс эх орныхоо төлөө унтах нойр, идэх хоолоо хасаад зүтгэж байсан улс. Даан ч тэд тэтгэвэрт гараад гундаж зутрана гэж бодоогүй, бүх юмыг сайн сайхнаар төсөөлж, тухайн үедээ тушаал биелүүлж, яв гэсэн газар нь явж, хий гэснийг нь хийж, ажил алба нь бүтэж байвал сэтгэл хангалуун, хувийнхаа амь амьдралыг гаргуунд нь хаячихсан хүмүүс шүү дээ. Насаараа армид алба хашсан, цэрэг дагаж, хөдөө хөхөрч, гадаа гандаж явсан хүмүүсийг бусад энгийн байгууллагынхантай зүйрлэхийн аргагүй, маш хүнд нөхцөлд ажилладгийг армийн амьдралыг мэддэг хүн л ойлгоно.

Яагаад тэдний орон сууцны нөхцлийг сайжруулж болохгүй гэж, бүр хуваарьт оруулж 3 байрнаас нэгийг нь олгох, тэтгэвэрт гарсан нь л буруу биш юм бол шагнал урамшил, нийгмийн бүхий л халамжийг адилхан эдлэх хэрэгтэй бус уу. Жилдээ ядаж ганц удаа 7 хоногоор төрөөс төлбөр тооцоог нь даагаад амрааж болно биз дээ. Энэ бүх халамж чинь эргээд одоо алба хашиж байгаа та нарт очих төдийгүй дөнгөж ажлын гараагаа эхэлж байгаа залуучуудад ирээдүйдээ итгэх итгэлийг төрүүлнэ.

-Таны найз нөхөд, мөн шавь нар чинь ч сайн сайхан явна, тэднийхээ талаарх сэтгэгдлээ хуваалцахгүй юу?

-Надтай хамт суралцаж, ажиллаж байсан, санаа сэтгэлд ямагт дурсагдаж, байнга холбоотой явдаг олон сайхан хүмүүс байна. Тухайлбал, Ерөнхий сургууль, академийн анд О.Дашдорж, Б.Шагдар, Г.Баатар, Ж.Гантөмөр, Б.Ганбат, П.Базарсүрэн, Д.Базарсад, миний удирдлагад байсан болон шавь нараас минь УИХ-ын гишүүн 6-7 хүн, яамдын сайд, агентлагийн дарга 10 гаруй, эрдэмтэн 20 шахам, генерал цолтон 10 төрлөө.

Шавь нараас минь Батлан хамгаалахын гурван ч сайд Ш.Түвдэндорж, М.Сономпил, Ж.Энхбаяр нар, мөн сүүлийн жилүүдэд хууль хяналтын байгууллагуудтай ойр дотно ажилласнаас цагдаа хүчний байгууллагын ихэнх дарга нар, 10 хол давсан эрдэмтэн төрөн гарсан. Олон жил зан зангаа авалцаж багш, шавь ч болж, бас найзалж нөхөрлөж яваа У.Хүрэлсүх, Ц.Тогоо, Г.Мягмаржав, Л.Төмөрбат, Н.Чулуунхүү Д.Мягмар, Н.Жалбажав, Р.Болдбаатар, С.Баясгалан, Ө.Хишигсүх, Л.Энхбаяр, Д.Баярхүү, Д.Цэдэндамба, Я.Чойжамц, Жү.Энхбаяр, Л.Даваахүү, Б.Батсайхан, Ц.Сумъяа, 3. Болдбаатар, Төмөрбаатар, Цагаанхүү, Цацрал, Энхтөр гээд нэр тоочвол цааш үргэлжлэх нь байна.
 
-Ажил албаныхаа зэрэгцээ Та төр, олон нийтийн ажилд ч идэвхтэй оролцож, хэд хэдэн төрийн бус байгууллагыг ч удирдаж байна. Энэ тухай сонирхож болох уу?

-"Терроризмын эсрэг Монголын холбоо" гэж олон улсын байгууллагын гишүүн төрийн бус байгууллага болон Аюулгүй байдал хамгаалалтын академийн Ерөнхийлөгч, мөн Алтай нутгийн сэхээтнүүдийн байгуулсан "Алтайн оюуны хөгжил" ассоциацын тэргүүн, Монголын биллярдын холбооны дэд тэргүүний гэсэн хэд хэдэн сонгуульт ажлыг хүлээдэг.  Энэ бүхнээс "Терроризмын эсрэг Монголын холбоо"-ныхоо ажилд илүү анхаарал тавьдаг. Энэ холбоо дэлхийн 40 гаруй оронд бүртгэлтэй.

-Өнөөгийн Батлан хамгаалах салбарын талаар Та ямар бодолтой яадаг вэ?

-Батлан хамгаалах салбар, Зэвсэгт хүчний үндсэн үүрэг бол эх орноо гадны аливаа халдлага, түрэмгийллээс хамгаалах үүрэгтэй. Энэхүү үүргээ биелүүлэхэд хэзээд бэлэн байдалд байж шаардлага гарсан үед минут, секундтэй уралдан ажиллана. Өнөөгийн бодит байдалд Батлан хамгаалах салбарын бие бүрэлдэхүүнийг энхийг сахиулах хүчиндяаж үүрэг гүйцэтгэснээр биш Үндсэн хуулийнхаа хүрээнд улс эх орныхоо төлөө үүргээ хэрхэн биелүүлж байгаагаар ард түмэн үнэлж дүгнэнэ.

Иймд шаардлага гараад дуудлага өгөх үед бие бүрэлдэхүүн нь бэлэн, ирээд үүрэг гүйцэтгэхэд зэвсэг техник нь бэлэн, ирсэн хойноо зэвсэг техникээ хүн нь ажиллуулж үүрэг гүйцэтгэх чадвартай байгаасай л гэж хэлэх байна. Товчхондоо өнөөгийн цаг үеийн нөхцөл байдлаас харахад "Чадварлаг, цомхон, маневарлаг, цагулирлын ямар ч нөхцөлд үүрэг гүйцэтгэх чадвартай бие бүрэдэхүүнтэй, шинэчлэгдсэн зэвсэглэлтэй "Зэвсэгт хүчин" байхыг төсөөлж хэлэх байна. Ер нь тэгээд Энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцоно гэдэг чинь улс орны нэр төрийн хэрэг биз дээ.

Дэлхийн хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн техник зэвсэглэл, сайн сургагдаж мэргэжсэн цэрэг дайчдаас гадна, офицер, даргалах бүрэлдэхүүний чанар чансаа юу юунаас чухал гэдгийг онцгойлон үзэх, энэ тал дээр БХЯ-ны шинэ удирдлага ихээхэн анхаарч байгаад би хувьдаа олзуурхаж байна.

Илэн далангүй хөөрөлдсөн Танд баярлалаа.

Ярилцсан цэргийн сэтгүүлч, дэд хурандаа Ц.Төрмөнх
Эх сурважл: "Соёмбо"