даанч үйлчилдэггүй нь хачирхалтай. Үндсэн хуулийн дээр Цэц байна, Цэцийн дээр хөх тэнгэрээс өөр юу ч үл оршино гэдэг. Энэ агуу үг одоо ул болж, хуулийн дээр хөрөнгөтэй, хүчтэй, нөлөөтэй нөхөд тэнгэртэй эн зэрэгцэн орших болжээ.

Үүний нэг жишээ нь Монгол Улсын гутгаар Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын элдэв үйлдлээр дүүрэн улстөрийн шоу, баривчилгаа, өлсгөлөн, мөн суллагаа. Түүнийг баривчилсан шөнө Монголын медиа салбар хэр хөгжсөнийг харуулсан бөгөөд шөнө дөлөөс үүрийн таван жин хүртэл дээрх үйл явдлыг «хүн ёсноос гадуурх», бараг л уулгалан довтолсон мэтээр ард түмэнд ойлгуулахын тулд шууд дамжуулах станцууд галзуу хурдаар ажилласан. Үүний дүнд хуулийн дагуу үүргээ гүйцэтгэсэн хүчний байгууллагынхан хүнийг оймстой нь баривчилсан мудакууд, дөрвөн мөчнөөс нь чирсэн түйрэнгүүд болж хувирсан.

Уг нь иймэрхүү баривчилгаа зөндөө л байдаг. Удаа дараа зарлан хүргүүлсэн ч ирээгүй том толгойтыг хүчээр баривчлахдаа иргэдийн амгаланг алдагдуулахгүйн тулд шөнө дөлөөр ажиллах тохиолдол байдаг гэсэн. Гэтэл манай гутгаар Ерөнхийлөгч хамаг байдаг сонин, телевизийг дуудан аваачиж, амьд, санаанд багтамгүй, хурц ширүүн реалити шоу үзүүлсэн. Энэ бол нөлөө бүхий эрхмийг баривчилж болдоггүй гэдгийг батлах анхны түүх болсон. Түүнийг Төв аймгийн урьдчилан хорих төвд аваачсан цагааc эхлэн энд тэндгүй бослого гаргахад бэлэн улайрагчид хөлхөж, зарим нь Засгийн газрыг буулгана гэдгээ амлаж, эмгэд хөгшид нулимс унаган суллахыг гуйж, шаардаж эхэлсэн юм. Гутгаар Ерөнхийлөгч асан хэр нөлөөтэйгөө ийнхүү харуулж, баривчлах хэрэггүй байсан гэдгийг дахин баталлаа.

Ингээд зогссонгүй хорих газраас элдэв мессеж түгээж, иргэдийг өдөөн турхирч эхэлсэнд зарим нэг нь гайхахдаа «Нөгөө Н.Энхбаярыг чинь хориогүй, амралтад явуулсан гэнэ шүү» гэж цуурч байсан. МАХН-ы гишүүд гутгаар эксийг суллахын төлөө юу ч хийхэд бэлэн мэт царайлж, 2008 оны 7 сарын 1-нээс хойш хүмүүс бөөнөөрөө цугласан хүмүүс уурсахад айдаг болсон монголчууд одоо яах бол гэж түгшсэн.

Энэ бол түүнийг нөлөөтнийг баривчилж болохгүйн бас нэг баталгаа. Үүний дараа жинхэнэ шоу эхэлсэн_. Учир нь манай ' эмч гутгаар экс хориход хуурай өлсгөлөн зарласан. Бурхан Будда гэгээрэхийн тулд бараг л өлсгөлөн зарласан ч ус ууж байсан гэдгийг түүхэн баримт баталдаг. Тэгвэл Н.Энхбаяр ус ч уухгүй, хоол ч идэхгүй хэд хонож, төрийнхнийг шаналгаж эхэлсэн юм. Яг үнэндээ юм идэж, уусан, уугаагүй эсэхийг нь батлах хүн байхгүй.

Гэхдээ түүнийг өлсгөлөн зарласан хэдхэн хоногт өрөвч монголчууд бүгд түүнтэй хамт царай алдсан. Учир нь түүний намын нөхөд, гэр бүлийнхэн, найз нар нь мөнөөх медиа сувгийг чадмаг ашигласан. Ингээд Н.Энхбаярыг баривчилсан болон тушаал гаргасан, үүнд нэр нь холбогдсон бүхэн бараг л ардын дайсан боллоо.

Эцэст нь гутгаар хориход биш эмнэлэгт ирсэн, цаашилбал комд орсон гэнэ, дайрлага дайрсан гэнэ, зүрх нь хаагдах гээд байна, шок болчихлоо зэрэг үнэн худал нь мэдэгдэхгүй мэдэгдэл, мэдээллийн сувгуудаар тархсан. Нөлөөтнийг баривчилбал сайнаа үзэхгүйн бас нэг жишээ. Ингээд гутгаар Ерөнхийлөгч санасандаа хүрч, батлан даалтад гарснаар монголчууд тархинд нэгэн санаа хорт хавдар шиг тархлаа.

Өөрөөр хэлбэл хэрвээ баривчлуулбал олигтойхон баашилж, олон нийтийн сэтгэл зүйг цочирдуулах хэрэгтэй. Ингэж чадвал суллагдана гэх «шпи»-г бүгд авав. Гэхдээ хууль сахиулагсдад ч учир байна аа. Хэрвээ өлсгөлөн зарлаж, шантаажилж, баашилж чад- сан бүхнийг сулладаг юм бол хууль батлах хэрэг байна уу. Нөгөөтэйгүүр нэгийг нь ингэж суллаж болсон юм чинь бусдыг нь ч тавьж явуулаач. Тухайлбал, хадгаламж зээлийн хоршоодын эзэд. Хохирогчид нь эдгээр хоршоодын эздийг шоронд илгээлгүй хохирлоо барагдуулъя гэж байсан ч төрийн төмөр нүүр үнэхээр хатуу гэдгийг харуулж, торны цаана суулгасан.

Үр дүн нь яаж илрэв. Хурааж авсан хөрөнгийг гүйцэтгэх шатны хуулийн байгууллагынхан завшиж, үнэгүйдүүлж, олон мянган хүн хохирогч хэвээр үлдсэн. Нэгэн жишээ татъя. Иргэдээс их хэмжээний мөнгө залилсан хэргээр Багануурын хориход ял эдэлж байгаа «Глоб кредит» хадгаламж зээлийн хоршооны захирал асан Ж.Мэндбаяр өлсгөлөн зарлаад тав хонож байгаа тухай мэдээлэл ирсэн.

Тэрбээр суллуулахыг бус дэглэм бууруулах хүсэлт тавьсан байна. Өнгөрсөн оны сүүлээр Ж.Мэндбаяр хоригдож буй ангийнхаа удирдлагад энэ хүсэлт гаргахад удирдлагууд хүсэлтийг нь хүлээж аваагүй гэсэн.

Ойролцоогоор мянга гаруй иргэнд арваад тэрбум төгрөгийн хохирол учруулсан түүний дэглэм бууруулах саналыг Нийслэлийн прокурор хүлээж аваагүй талаар хохирогчид ярьдаг юм билээ. Хохирогчдын хувьд Ж.Мэндбаярыг суллаж, өр барагдуулах хүсэлт гаргасан. Тодруулбал, «Глоб кредит» хадгаламж зээлийн хоршооны хохирогчид саяхан хуралдаж Ж.Мэндбаярыг суллах нь зүйтэй гэсэн шийдэлд хүрчээ. Ингэснээр тэд хохирлыг нь барагдуулах боломжтой хэмээн үзсэн аж.

Гэхдээ энэ хүсэлт талаар өнгөрнө. Учир нь энд ямар нэг шантааж байхгүй. Зөвхөн хүсэлт. Одоо хохирогчид төрөөс мөнгө нэхэлгүй, бүгд Ж.Мэндбаярыг суллахыг шаардаж өлсөх хэрэгтэй. Бүр Төрийн ордны үүдэнд. Түүгээр ч зогсохгүй Ж.Мэндбаяр шоронд өлсгөлөнгөө зогсоолгүй үргэлжлүүлбэл суллагдах бүрэн магадлалтай.

Н.Энхбаяр өлсгөлөн зарлаад бие нь муудлаа, удахгүй үхэх нь гэж шуугиан дэгдэхэд нэг их удааж, төвдөлгүй батлан даалтад гаргасан. Адилхан ял хийсэн аавын хөвгүүдийг алаг үзэж, Ж.Мэндбаярыг зөвхөн дэглэм бууруулж өгөөч гэж хүсэлт тавьж байхад түүнийг бас л албадан эмчилгээнд оруулж арга хэмжээ авах нь тодорхой.

Яг үнэндээ Ж.Мэндбаярыг хийсэн хэргийнх нь төлөө шоронд илгээж, хэдэн тэрбумаар тоологдох хөрөнгийг нь хураан авсан мөртлөө түүний хохирогчид төрийн нэр зүүсэн луйварчдад эд хөрөнгөө замаас нь алдаад дуусч байгааг шударга явдал гэхэд хэцүү. Тэгэхээр Н.Энхбаярыг суллаж болсон юм чинь «Глоб кредит» ХЗХ-ны захирал асан Ж.Мэндбаярыг яагаад суллаж болохгүй гэж.

Р.Төгс