Сумын төвийнхний сэтгэхүй

2012-08-13

Сүүлийн хэдэн жил сумаас нийслэл рүү, Улаанбаатараас Солонгос болоод бусад гадаад улс руу нүүдэллэх “жингийн

цуваа” огт тасрахгүй байгаа. Үүнийг олон хүмүүс улс орны хөгжилтэй холбон тайлбарладаг. “Суманд амьдрал алга, тэгэхээр нийслэл рүү нүүхгүй яах юм” гэж хэлэх хүн ч олон байгаа. Харин гадаад явж, боол, зарцын хөдөлмөр эрхэлж байгаа нөхдүүд “Монголд амьдрал алга. Гадаад явж хэдэн жил зүтгэж байгаад байртай болох минь” гэж өөрсдийгөө зөвтгөдөг. За яах вэ, гадаад явж ажиллаад юмтай болж байгаа хүмүүс олон байна. Нэг талдаа үнэний ортой байх. Гэхдээ нөгөө талдаа энэ их нүүдэл зүгээр л монгол хүний сэтгэхүйтэй холбоотой юм шиг байгаа юм.
Сум орон нутаг тэгтлээ хөгжөөд, сайхан болсон гэж хэлэхэд арай л эрт байна. Гэхдээ суманд ажил хийе гэвэл олдох боломж байгаа нь үнэн. Нэг үеэ бодвол жижиг, дунд үйлдвэр эрхлэгчид олширч, сумын төв дээр блокны үйлдвэр ажиллуулж, мужаан хийж, хүнсний ногоо, чацарганы мод тарьж, цаашлаад барилга хүртэл барьж эхэлж байна. Тэр бүхэнд ажиллах хүч хэрэгтэй болж таарна.

Мэдээж хүн ажиллуулж байгаа хойно цалин, мөнгө өгч таарна. Гэхдээ нийслэлд үйл ажиллагаа явуулж байгаа томоохон аж ахуйн нэгжүүд сардаа 500-800 мянга, цаашлаад сая төгрөгийн цалин өгнө гэж юу байх вэ дээ. Өөрийнхөө үйл ажиллагааны цар хүрээ, орлогоос шалтгаалж 300-500 хүртэл мянган төгрөгийн цалин өгдөг юм билээ. Гэтэл ийм хэмжээний цалин голоод ажил хийх хүн олддоггүй гэнэ. Ерөнхийдөө аялал жуулчлал хөгжиж байгаа, ашигт малтмал ихтэй, томоохон сумдад ийм дүр зураг ихээр ажиглагдаж байгаа юм. Бүр огт үнэгүй ногоо өгөөд, хүлэмж барьж, газраа хагалах трактор бэлдэж өгч байхад залхуураад хэвтэж байгаа хүмүүс ч байж л байна.

Тэгсэн хэр нь нөхдүүд Улаанбаатарт ирж 600-700 мянган төгрөгийн цалинтай ажил хийхдээ сэтгэл хангалуун байгаад байгаа юм. Сонирхолтой байгаа биз дээ. Зарим нь бүр 300 мянган төгрөгийн цалин авч ажил хийж байснаас зүгээр суусан нь дээр гэдэг гэж байгаа. Суманд 300 мянган төгрөгийн цалин авах нь Улаанбаатарт 700 мянган төгрөгийн цалин авснаас хамаагүй дээр баймаар санагдах юм. Автобус, унааны мөнгө үрэхгүй, өдөр гэртээ хариад хоол идчихэж болно гэх мэт аль ч талаас нь тайлбарласан шүү дээ. Үүнийг нэг л өнцгөөс харж болж байна. Суманд амьдарч байгаа иргэд идэх хоолтой л бол өдөр хоногийг өнгөрөөж болоод байгаа юм. Түлээ түлш нь ууландаа бэлэн. Тэрэг түрээд аваад ирнэ. Автобусны мөнгө энэ тэр гэж санаа зовох юмгүй. Нэг ёсондоо тэнд амьдрах тэмцэл бага өрнөж байна.

Гэтэл Улаанбаатарт 150 мянган төгрөгийн төлөө бүтэн сар борви бохис хийлгүй ажиллаж байгаа хүн олон байгаа. Энэ бол тэмцэл. Тиймээс улс орон даяар тарсан жижиг сумдыг нийлүүлээд, томоохон хот суурингуудыг байгуулмаар байна. Нэг газарт бөөгнөрч байгаа төвлөрлийг сааруулах, иргэдийг амьдрах тэмцэлд суралцуулахад олон томоохон хот хэрэгтэй байх. Дархан, Эрдэнэт, Багануураас эхлээд томоохон аймгийн төвийнхний амьдралын жишгийг хараад үзье л дээ. Тэнд хүн ажилтай байхын төлөө тэмцдэг бол суманд зөвхөн хоолтой байвал л боллоо.

Гэрт нь хоол байхгүй бол ах дүү, аав, ээж дээрээ очоод хоол идчихнэ. Ямар ч байсан өмсөөд гарах хувцастай байхад 15 хоногтоо гэдэс өлсөнө гэж байхгүй. Хоол олоод идчих айл олон шүү дээ. Хамгийн гол нь ажил хийгээд, цалин авбал гэртээ хоолтой байж болно гэдгийг сумын төвд амьдарч байгаа иргэд ухаарахгүй байгаа юм. Хэдий чинээ жижиг сум байна, иргэд нь төдий чинээ л жижиг сэтгээд байх шиг. Үндсэндээ биеийн амрыг харагчид дүүрчихсэн гэсэн үг. Тиймээс ойрын жилүүдэд жижиг сумдыг нийлүүлж, томоохон суурингуудыг байгуулах цаг болж. Тэр дундаа хотын статустай суурингууд нэмэгдэж байвал сайн байна. 360 сумыг хумиад баруун, зүүн, төв, хойд, говь гэсэн байршлуудад 10 орчим том хоттой, 50-60 сумтай байвал боллоо. Хэрэв ингэж чадвал хүмүүс өдөр хоногийг өнгөрөөж, үмх мах олохын төлөө биш, нийгэмд баялаг бүтээхийн төлөө ажиллах болов уу. Жижигхэн газар хүмүүс жижиг сэтгэдэг, том газар том л сэтгэнэ шүү дээ.

MMinfo.mn

Манай сайт танд таалагдаж байвал LIKE хийгээрэй. Танд баярлалаа.