байгууллагын хууль ёсны үйл ажиллагаа хэвээр байна. Учир нь яагаад хэвээр байна гэхээр өнгөрсөн сонгуулиудад нэр дэвшигч нам, эвсэл, бие даагч бүр сурталчилгаандаа үүнийг ашигласаар ирсэн бөгөөд нүдэнд харагдтал ярьж чадсанд нь ард түмэн итгэл үзүүлсээр, харин тэд ялалт байгуулсаар….

Өнгөрсөн Улсын Их Хурлын сонгуульд бүх намууд ганцхан уриатай л оролцож байгаа харагдсан. Тэр нь “Амьдраагүй монголчууд”-д хүн ёсоор амьдрах “амьд амьдрал” бэлэглэх буюу нөгөө л бидний хэрэгцээ болсон шударга ёс, хүний эрх, эрх чөлөө байсан. Хүн нийгэмд амьдрах гэдэг гагцхүү хүний эдлэх ёстой эрхийг эдлэх, буруу зүйлдээ хариуцлага хүлээж байхад л оршино.

Нийгэмд дутагдаад байгаа цэвэр агаарыг сонгуулийн өмнө хамгийн тод томруунаар бидний нүд, чих, уушгинд 3D-ээр мэдрүүлсэн хүн бол яах аргагүй Цахиагийн Элбэгдорж юм. Тэр үүнийхээ үр дүнд МУ-ын ерөнхийлөгч буюу ард түмний анхны ардчилсан удирдагч болсон.

Түүний хэлсэн үг хийж буй ажил болох Хууль, шүүхийн байгууллагын шинэчлэлд ард түмэн талархаж байгаа гэдэгт би эргэлзэхгүй байна. Мод сөөг тарьж ургуулахад наад зах нь жилийн хугацаа орно гэж бодоход нийгмийн шинэчлэл, хууль шүүхийн байгууллагын өөрчлөлтийн үрийг тарьж, ургацыг ард түмэн хүртэхэд цаг хугацаа их зарцуулах нь ойлгомжтой ч анхаарлаа хандуулахгүй байж болохгүй зүйл бас байна.

Ц. Элбэгдорж хууль, шүүхийн байгууллагын шинэчлэлийг хийж байна. Тэр гагцхүү прокурор, шүүхийн байгууллагад өөрчлөлт, шинэчлэлийг эхлүүлсэн ч шүүх, прокурорын өмнөх шат, дараагийн шатанд өөрчлөлт, шинэчлэлийг эхлүүлж чадаагүй. Учир нь цагдаа, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага МАН буюу Ц. Нямдоржийн мэдэлд байсан.

Харин одоо Хууль зүйн сайдаар нь Х. Тэмүүжин томилогдсон. Тэрбээр 2008-2012 оны парламентад сууж хонгио, гөлөг хэмээх хочтой болж хууль, эрх зүй, шударга ёсны хичээлийг оюутнуудад бус УИХ-ын дуулгаваргүй нөхдүүдэд сонсгож ард түмний итгэлийг хүлээсэн. Ардчилсан удирдагчийн гэгээн тунгалаг мэлмий Х. Тэмүүжинг олж харж улс төрд оруулсаныг хүн бүр мэдэж байгаа. Иймдээ ч тэдний цагдаа, шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад хийх өөрчлөлт шинэчлэлийг ард түмэн хүлээж байна, хүсэж байна.

Цагдаагийн удирдлагад үнэхээр зөв томилгоо хийж байгаад ард түмэн ам сайтай байна. Учир нь ардчиллын цаг хугацаанд сурсан, боловсорсон, ажилласан дэд хурандаа цолтой сайхан залуусаар баг бүрдэж байна. Үнэхээр бахархалтай, сайшаалтай нь ардчилсан нийгмийн залуус эрийн цээнд хүрсэн нь харагдаж байна. Гэхдээ ингээд зогсох ёсгүй, ганцхан удирдлагын томилгоогоор цагдаад өөрчлөлт хийж чадахгүй. Бүтцийг нь өөрчлөх хэрэгтэй, чиг үүргийг нь салгах хэрэгтэй, энэ туйлын үнэн шүү.

Ард түмэн цагдаагаас нэг л зүйлийг хүснэ. Тэр нь мөн л шударга ёс. Түүний гажуудалын том илрэл нь үхсэнийг амьдруулж, амьдыг үхүүлдэг хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах байгууллагын хууль бус үйл ажиллагаа. Та бидний байнга мэдэрдэг замын цагдаагын хүнд суртал, хээл хахуулын хажууд үнэхээр онц ноцтой зүйл шүү. Үүний залруулга нь хэрэг бүртгэх, мөрдөн байцаах байгууллагыг прокурорын байгууллагын бүтцэд оруулах гарц юм. Гэх мэтчилэн хэлээд байвал цагдаад өөрчлөлт үнэхээр шаардлагатай байна, тэр хийвэл зохих өөрчлөлтийг Хууль зүйн сайд маань хамгийн сайн мэдэж байгаа. Учир нь тэр олон жил үүнийг л ярьсан. Одоо бүх бололцоо нь түүний гарт байна. Уламжлалгүй шинэчлэл байдгүй болохоор зөв зүйлийг нь үргэлжлүүлж буруу зүйлийг нь залруулахыг цаг алдалгүй хийгээсэй гэдгийг хэлмээр байна.

Цагдаа цагын найз, сайн цагдаа сарын найз гэх үг ч бий. Цагдааг ийм болгосон нь өөрөө л болж байвал болоо гэдэг монгол хүний аминч хүсэл хоёрдугаарт тэдэнд энэ тэндээс ирэх дарамт шахалт юм шүү дээ. Албан хаагчийн баталгаа гэх цагаан цаасан дээр хараар бичсэн хуулийн заалт хуулийн байгууллагын албан хаагчийн хараат бус байдлыг амьдрал дээр илэрхийлж чадсангүй. Тиймдээ ч өнөөдөр монголд “мафи”-ийн ажлыг цагдаа хийж байна. Хуулийн арга нарийсахад хулгайчийн арга нарийсдагын адилаар өөрчлөлт шинэчлэлийг цаг алдалгүй хийхгүй бол ард түмний эрх, эрх чөлөө өдрөөс өдөрт зөрчигдсөөр байх болно шүү Эрхэм Сайдаа.

Монгол улс нь дэлхийд ховор шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын тогтолцоотой. Учир нь дэлхийн хаана ч иргэний болон захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэл нь хорих ял эдлүүлэх байгууллагынхаа бөөрөнд байдаггүй л байхгүй юу. Дэлхийн жишгээс гажсан энэ тогтолцоо хууль шүүхийн байгууллагын шинэчлэлд том саад гэж хэлэхэд хэлсдэхгүй.

Шүүхийн шийдвэрийг гүйцэтгэнэ гэдэг үнэхээр нэр төртэй, хэн нэгэн аавын хүүгийн хийгээд байдаг ажил биш гэдэг нь ойлгомжтой. Гэхдээ түүнийг хэрэгжүүлж байгаа хүний хэрэглэж байгаа хууль тогтоомж, арга барил, удирдлагын шийдвэр нь иргэний эрхийг хангаж чадахгүй бол өөрчлөлт шинэчлэлт дутагдах нь гарцаагүй.

Гарцаагүй өөрчлөлт хийх олон зүйл энэ байгууллагад бий. Шүүхийн шийдвэрийн дагуу бусдад өр төлөх ёстой компани гэхэд шүүхийн шийдвэр гарангуут май гээд өрөө өгөх сонирхол байдаггүй. Аль болох удааж мөнгөө эргэлдүүлэхийг л хүснэ. Тиймдээ ч дээгүүр доогуур хүн амьтантай ярьж шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааг удаашруулах, саад болохыг эрэлхийлнэ. Шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх хугацаа хуульд нь байхгүй, тиймээс хариуцлагын асуудал яригдахгүй, сөхөгдөхгүй. Энэний цаана хүнд суртал, авилга хээл хахуул гэдэг сүүдэр мэт дагаж явна.

Төрийнхөө хуулиар эрхээ хамгаалуулж хохиролоо тогтоолгосон иргэн ахин төрдөө мөнгө төлж дараагийн шатанд эрхээ хамгаалуулах болдог. Учир нь шүүхийн шийдвэрийг гүйцэтгүүлмээр байгаа бол гэрээ байгуулж дансанд мөнгө хий тэрний дараа бид хөдлөнө гэнэ шүү. Үнэндээ улсын тэмдэгтийн хураамжыг шүүхэд арай чүү өгнө, өмгөөлөгчид байдгаа барна, эцэст нь шийдвэрээ гүйцэтгүүлэх гэж мөнгө хайж зээл авахад хүрнэ. Ингээд төрийн хуулийн үйлчлэл, төрийн байгууллагын үйлчилгээ өөрөө иргэдээ тамлаж байна шүү дээ. Шүүхийн шийдвэр гэдэг хааны зарлиг мэт биелэж байх ёстой ардчилсан оронд улс төр, бизнэсийн бүлгийг энэ байгууллагаас хол байлгах хэрэгтэй. Энэ байгууллагыг иргэний төлөө үйлчилдэг болгох хэрэгтэй. Алдсан хүн арван тамтай, авсан хүн нэг тамтай гэдэг үг эрх зүйт төрийн үйлчилгээнд нийцэх ёсгүй шүү Эрхэм Сайдаа.

Бас болоогүй ээ хорих ангийн дарга гэж нөхөр хорих ангидаа хаан мэт л аяглана. Харин тэд нийгэмд хөрөнгөтний эгнээнд амьдрана. Цагдаа хурандаажсан, хурандаа нь хөрөнгөжсөн гэж байгаа ч энэ байгууллагын хурандаа нар тэднээс дутахгүй хаанаас яаж олж авсан нь мэдэгдэхгүй хөрөнгөтэй л хүмүүс шүү.

Хоригдол ялтыг мишок мэт нүдэж гарынхаа чилээг гаргана, хүссэн цагаараа ажлуулж өөрийн хэтэвчийг зузаатгана. Энэ нь хүртэл чамлалтай санагдаж албан хаагчаа дарамтлана. Дарамт нь зүгээр ч нэг ажлын дарамт биш шүү. Арга хэмжээ нэрээр цалингаас нь хасаж санхүүгээр дарамтална, айлгаж ичээж биеийг нь хүчирхийлнэ, зодож загнаж сэтгэл зүйг нь дарамтлана. Энэ бүгдийн заримыг Хүний эрхийн комисс гэж манай улсад хүний эрх хэрхэн хэрэгжиж байгаад хяналт тавьдаг том эрхтэй байгууллага МУ-ын Их Хуралд хүргүүлсэн ч тэр талаар хэн ч сонирхсонгүй, мэдсэнгүй өнгөрсөн. Үнэхээр гайхалтай нь ганцад байгаа хүний гар урт гэдэг бол хорихын даргын гар илүү урт болохоор л намжсан биз. Энэ байгууллагад хүний эрх гэдэг зүйлийн тэнцвэрт байдал алга. Ялтны эрх албан хаагчынхаа эрхээс давцан гэхдээ цаасан дээр. Үнэндээ цаасан дээр ч амьдрал дээрээ ч тэдний эрх нь тэгш буюу тэнцвэртэй байх ёстой.

Энэ байгууллагын нөөц боломж, хоригдолын хүч хөдөлмөрийг нийгмийн бүтээн байгуулалтад чиглүүлэхэд болохгүй зүйл байхгүй. Учир нь хоригдлуудыг хов яриулж байснаас хөдөлмөр хийлгээд хөлсийг нь ходоодонд нь хийвэл зүгээр л баймаар юм. Үгүй дээ л урдаас хужаа воганаар зөөж барилга дээр ажиллуулж байснаас хоригдлоо ажлуулаад, хөлсөөр нь ар гэрийг нь тэтгэвэл үнэхээр хэрэгтэй л баймаар юм.

Муу удирдагч байдаг болохоос муу ард түмэн байдаггүйтээ адил боловсрол мэдлэгтэй, цэвэр хүмүүс байгууллага удирдвал ажлаа муу хийх албан хаагч олон гарахгүй л бол уу. Шорон гэдэг даргын хүүхэд дарга болдог, хянагчын хүүхэд хянагч болдог, хулгайчын хүүхэд хоригдол болдог тийм л газар. Цус нь ойртсон гэдэг шиг үе удмаараа л ийм байдалтай явж ирсэн. Энэ цаашид үргэлжлэх ёстой гэж үү. Шорон гэдэг хоригдлоор хоолоо хийлгэж, хувцсаа угаалгаж ер тэдний хөдөлмөрийг мөлжиж ирсэн тийм л хүмүүсийн нэгдэл. Ялтан гэдэг үүнийг хийснээрээ хүмүүжих биш өш санаж өдөр хоногыг өнгөрөөдөг хүмүүс л байдаг. Жирийн айлын хүүхэд тэнд удаан ажиллаж чадахгүй ажлаа орхино, үнэндээ тэднийг нялцгай ногооноор нь дуудаад дарамталж хавчаад л гаргана. Гайгүй сайн залуучуудыг нь хамгаалалтын алба өндөр цалин амлаад авчихна. Тэгэхээр энд цэвэр агаар хэзээ ч орохгүй, үнэртэхгүй шүү.

Хорих ял эдлэж буй хүний эдлэж буй эрхээр нь улс орон дахь хүний эрхийн хэрэгжилтийг дүгнэдэг жишиг олон улсад байдаг. Манайх хорихын даргын суудлыг хааны сэнтий шиг хүлээлцэж байгаа цагт хэзээ ч албан хаагчдых нь боловсрол, сэтгэлгээ өөрчлөгдөхгүй. Тийм болохоор хоригдлыг нийгэмд сайн хүн болоод очно гэхэд итгэх найдах, хүлээх ч хэрэггүй.

Энэ байгууллагад хяналт хэрэгтэй, очиж хоол идэж, бинзэн хийлгүүлдэг прокурорын, хэнд ч хүссэнийг нь бичиж өгөөд байдаг хүний эрхийн комиссын бус харин ард түмний хяналт хэрэгтэй. Энэ нь энэ байгууллагын үйл ажиллагаа иргэдэд нээлттэй, ил тод байх ёстой.

Хүчирхийллээс хүчирхийлэл, хууль бус зүйлээс хууль бус зүйл бий болдог. Харин шудрага ёсыг нийгэмд тогтоохын тулд төрийн албан хаагчийн хараат бус байдал, хууль ёсны ажиллагаа хамгийн чухлыг ахин дахин онцолмоор байна. Эцэст нь хэлэхэд шударга ажиллаж байгаа хүнийг хамгаалах нийгэм, эдийн засаг, хууль зүйн баталгаанаас гадна мэлмий тунгалаг удирдлагууд зайлшгүй хэрэгтэй шүү.

Шинэчлэлийн салхи энэ байгууллагад хэзээ очих вэ.

Шүүхийн шийдвэрийн хэрэгжилт нийгэмд шударга ёсны баталгаа байх ёстой
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (2)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
xянагчийн xууxэд xянагч гэж ямар унэн бичээвээ xориxод бас нэг дарамт ни нийгмийн ажилтан гэж нэг боон xаxуули авдаг xун байна

2012-09-26 | 16:22:30 | 202.179.20.134 |

Зочин
манай байгууллагийн ажлыг нудэнд xарагдтал бичжээ.Би Б гэдэг xурандааг сайн мэднэ тэр анx манай ангийн даргаар ирэxдээ ганц чэмөдантай ирсэн тэгээд олон жил ажиллаад яваxдаа xэдэн зуун xонин сурэгтэй xэдэн 10-н адуу, уxэртэй болоод буцсан тэгээд дарга л болсон бол баяждаг ни xуули бас авгай нар ни xамт ажилладаг бол давxар зовлон эдлэнэ

2012-09-26 | 16:19:53 | 202.179.20.134 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео