байгуулагдсаны 2220 жилийн ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх болсон. Харин ирэх жил их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ой болно. Гэвч өнөө хүртэл Чингис хааныхаа төрсөн өдрийг санал нэгтэйгээр тогтоогүй байгаа. Энэ талаар МУИС-ийн Монгол хэл, соёлын сургуулийн багш, профессор Ш.Чоймаатай ярилцлаа.

-Чингис хааны төрсөн он дээр эрдэмтэд санал нэгддэг юм байна. Харин сар, өдрийн хувьд хэр зөрөлддөг юм бэ?

- “Эзэн богд чингис хааны мэндэлсэн он цаг, сар өдрийг түүхэн сурвалж тэргүүтнээр нягтлах нь” гэсэн судалгааны өгүүллийг 2003 онд би хэвлүүлсэн юм. Дараа нь судлаачид дэмжсэн байсан. Чингис хааны мэндэлсэн оны тухайд гадна дотнын олон түүхэн эх сурвалжид тэмдэглэсэн байдаг. Энэ баримтуудыг үзэж нягтлахад дэлхийн монголч эрдэмтэд, түүхчдийн хүрээнд 1162 он дээр тогтсон. Тиймээс анх 1962 онд Чингис хааны мэндэлсний 800 жилийн ойг тэмдэглэж, одоогийн Хэнтий аймгийн гурван нуурын ойролцоо сүрлэг сайхан хөшөө байгуулж байв. Дараа нь 2002 онд Чингис хааны 840 жилийн ойг тэмдэглэсэн. Тэгэхээр ирэх жил Чингис хааны мэндэлсний 850 жилийн ойг тэмдэглэх ёстой юм. 1962 онд анх тэмдэглэхдээ тавдугаар сарын 31-нд тэмдэглэсэн. Энэ нь ул үндэсгүй хэрэг биш. Лувсанданзангийн “Алтан товч” тэргүүтэй нэлээд хэдэн сурвалжид Чингис хааныг зуны тэргүүн сарын 16-ы улаан тэргэл өдрийн дөл цагт /морин цагт/ мэндэлсэн гэсэн мэдээ байдаг. Билгийн тооллын энэ цагийг одоогийн христын он тоололд шилжүүлж тогтоосон хэрэг.

-Тэгэхээр дараа жил хэдийд тэмдэглэх нь зүйтэй гэж эрдэмтэд үзэж байгаа вэ?

-Гарсан өдрийн гариг, төрсөн өдрийн төөрөг гэдэг бол ертөнцийн түүхэнд нэрээ мөнхөлсөн их хүнд байтугай эгэл жирийн нэгэнд ч эрхэм зүйл л дээ. Тиймээс яалт ч үгүй эзэн богд Чингис хааныхаа мэндэлсэн жил, сар өдрийн тухайд түүхэн сурвалжуудаа дахин сайн нягтлаад, нэг өдрийг тогтож авах нь чухал байгаа юм. Энэ талын гол мэдээ баримт агуулсан сурвалж бичгүүд монгол бичиг, хятад, перс, уйгур, төвд зэрэг хэл бичгээр уламжлан иржээ. Мэдээж хамгийн олон сурвалж бичгүүд монгол бичгээр байдаг. Монгол хэл, түүх соёлын гайхамшигт дурсгал “Монголын нууц товчоо”-нд “Тэнд Есүхэй баатар Татарын Тэмүжин-Үгэ, Хори-Буха тэргүүтэн Татаарыг дагуулж ирвээс, тэнд Өэлүн-Үжин хээлтэй (хөл хүнд) бүрүүн, Ононы Дэлүүн Болдогоо (Болдогт) бүхүйд зөв тэнд Чингис хаан төржүхүй” гэсэн байдаг. Энд он цагийг хэлээгүй боловч чухал зүйл мэдээлж байгаа юм. Учир нь монголчууд татаруудаас Амбагай хааны өшөөг авах гэж олон удаа дайлж мордсон. 13 удаа хатгалдаад, өшөөг өшиж хяслыг хясаж эс чадлаа гэж “Монголын нууц товчоо”-нд тэмдэглэсэн бий. Тухайн үед дайн хийхэд хамгийн боломжтой буюу морьд тарга хүчтэй, цаг агаар таатай үеийг сонгох учиртай. Тэгэхээр ямар ч он цаг хэлээгүй юм шиг “Монголын нууц товчоо”-ны энэ мэдээллээс Есүхэй баатар бээр эртний өшөөг авахаар Татаар руу довтлоод ялалт байгуулж ирсэн цаг үе нь "агт таргалж, нум хатуурсан" намрын адаг, өвлийн эхэн сард байх ёстой гэдэг учирзүйн шалтгааныг өгүүлж байгаа юм.

-“Монголын нууц товчоо”-ноос гадна ямар эх сурвалжуудад өвлийн эхэн сар байх болов уу гэх мэдээ тэмдэглэсэн байдаг юм бэ?

- Чингис хааны мэндэлсэн өдрийн тухайд Лу "Алтан товч" тэргүүтэй сурвалжаас өөрөөр тэмдэглэсэн хэд хэдэн сурвалж бий. Жамбадоржийн “Болор толь”, Ордосын Гончигжавын “Сувд эрхи”, “Хөх түүх” зэрэг сурвалжид “III жарны хар морин жилийн өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэнд” мэндлэв гэсэн бий. Ордос бол Чингис хааны эзэн хороо, онгоны тахилгын ёсыг уламжлан хадгалж байгаа газар шүү дээ. Хувилай хааны үеэс тахилга тайлга бий болгосон энэ газарт Чингис хааны тэмдэглэлт өдрийг үе улируулан зөвөөр нь авч ирсэн байх учиртай. Мөн тахилга тайлгын болон түүхэн сурвалжийн судар шастир нэлээд сайн уламжилсан байх ёстой. Тиймээс ялангуяа Ордосын Гончигжавын 1835 онд бичсэн "Сувд эрих" хэмээх түүхийн сурвалж бичигт, “Есүхэй баатрын их хатан үзэсгэлэнт Өгэлэн III жарны хар морин жилийн өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгнээ, гайхамшигт бэлгэ төгссөн гоо жавхлант нэгэн хөвгүүн гартаан гэрэлт улаан эрдэнэ атгаснаар мэндлэв. Мөн өдөр огторгуйд солонго татах тэргүүтэн сайн бэлгэс олон болов” гэж бичсэн. Мөн “Хөх түүх”, Жамбадоржийн "Болор толь" дотор өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэнд мэндэлсэн гэж тов тодорхой бичсэн байгаа. Нөгөө талаас “Монголын нууц товчоо” өөрөө намрын адаг, өвлийн тэргүүн сард төрсөн байх ёстой гэдгийг мэдээлж байгааг өмнө хэлсэн. Гуравдугаарт, “Арван буянт номын цагаан түүх” гэдэг түүхэн сурвалжийг Хубилай хаан өөрөө зохиосон гэдэг. Ямар ч гэсэн Хутагтай сэцэн хун тайжийн засан найруулсан эх бидний үед уламжилсан. “Арван буянт номын цагаан түүх”-д Чингис хаан өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэнд мэндэлж, шинийн гурванд угаалгын ёслол хийж, угаалга үйлдэж, тасмаар боож, мялаагуудын хурим хийсэн тухай мэдээлсэн байдаг. Тасам гэдэг нь хүүхэд төрөөд гурав хономогц угаалга хийж, өлгийг нь ороож уядаг тусгай бэлдсэн нарийн сур. Өвлийн тэргүүн сарын шинийн 3-нд хийдэг энэхүү тасмын тайлгыг бас мялаагуудын хурим гэдэг нь одоо ч буриад зон дотор тэмдэглэж байдаг угаалгын хурим баяр хийсэн өдөр юм. Одоогийн Халимагууд мялаагууд гэдэг үгийг төрсөн өдрийн баяр гэж үздэг. Ордосын онгоны дөрвөн улирлын тахилга тайлгыг хэзээ журамлан тогтоосон тухай Галдан туслагчийн "Эрдэний эрих"-д "Сэцэн хан бээр арван буянт номын засгаар дэлхий дахиныг энхжүүлэн жаргуулж мянган алтан хүрднийг эргүүлэгч Чакарварын сэцэн хан (Хувилай хаан) хэмээн хотол зүгүүдэд алдаршив. Гучин зургадугаар он модон хонин жилээ дээд өвөг Богд Чингистаны гэгээн онгоныг үе улиран, үрийн үрийг хүндэтгэн тахиулахын учир тайш, тайбу, зайсан, хонжины зэрэг найман их ямтан тавьж гурван сарын арван наймнаа зуслан авч, хорин нэгнээ ерэн есөн цагаагч гүүгээ барьж, цагаан сацал сацсан журмын өдөр, таван сарын арван тавнаа зулаг ба гүүний үрс гаргасан журмын өдөр, есөн сарын арван хоёроо ширэгэ (сэргэ буюу зэл уяа) ба гүүгээ тавьж унаганы ногт шилбэ угаасан журмын өдөр, арван сарын шинийн гурванаа Богд Чингис хааны гэгээн бие гийснээ угаасан мялаагудын журмын өдрүүдэд дөрвөн цагийн дэлгэрэнгүй тайлга тогтоон өргөж элдэв ёслол ба хишиг түгээх хүртүүлэх тэргүүтэн ёсыг тогтоожээ" гэсэн нь "Арван буянт номын цагаан түүх"-тэй авцалдаж байгаа юм. Бэлгийн улирлын арван сар чинь өвлийн тэргүүн сар шүү дээ.

-Тэгвэл яагаад зарим сурвалжид зуны тэргүүн сарын 16-нд төрсөн гэж тэмдэглэсэн байдаг юм бэ?

-Үүнийг тодруулахын тулд “зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр” гэдэг ямар учир утгатай, яагаад тэр өдрийг ихэд хүндэтгэн бэлгэшээж баяр хурим хийдэг байсныг сайн анхаарах нь зүйтэй. Ямар боловч энэ хэллэг “Монголын нууц товчоо”-нд гурван удаа тохиолдох бөгөөд их бэлгэтэй сайн өдөр байсан нь илт байдаг. Тухайлбал, Тайчууд аймгийнхан бүгдээрээ Ононы хөвөөнд цуглаж, зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр их баяр хурим хийсэн тухай өгүүлсэн бол нөгөө нь Тэмүжин, Жамуха хоёрын сонгож нүүсэн өдөр, гурав дахь нь Чингис хаан Найманыг дайлахын өмнө туг сүлдээ тахиж тайсан өдөр байх юм. Энэхүү гурван эшлэл хэсгээс үзэхэд, тухайн цаг үед хамаг монголчуудын эрхэмлэн бэлгэшээдэг эрхэм сайн өдөр нь зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр байжээ. Чухам хэдий үеэс “зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдөр”-ийг онцлон хүндэлж, баяр хурим хийж бэлгэшээдэг болсон, ямар учир шалтгаанаас тийм уламжлал тогтсон тухайд өнөө хэр тайлбар үгүй байна. Ямар боловч Есүхэй баатрын хөвгүүн Тэмүжин мэндлэхээс өнө эртийн ёc заншил болох нь тодорхой байна. Өөрөөр хэлбэл, Чингис хаан мэндлэхээс аль эрт, зуны тэргүүн сарын тэргэл өдрийг ихэд дээдлэдэг уламжлалтай байжээ.

-Тэгэхээр зүгээр бэлгэдлийн чанартайгаар энэ өдрийг Чингис хааны төрсөн өдөр гэж бичсэн хэрэг үү?

-Тийм гэж хэлж болно. Ер бусын хүн, ер бусын цаг үед төрөх учиртай хэмээсэн бэлгэдэл хүндэтгэлийн учир байсан биз ээ. Нөгөө талаас зуны тэргүүн сарын арван зургааны улаан тэргэл өдрийн тухай домог хууч арван долдугаар зуунд байсан нь лавтай.

-Одоо дээрхи хоёр хувилбарын аль дээр нь эрдэмтэд илүү санал нэгдэж байна вэ?

-Саяхан Ерөнхийлөгчийн Боловсрол, соёл шинжлэх ухааны зөвлөх Болд, академич Ш.Бира болон түүхэн судалгааны гол эрдэмтэд уулзаж, “Боловсрол суваг” телевизээр ярилцлага хийсэн. Тэд өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгэн гэдэг дээр санал ерөнхийдөө нэгдсэн. Нэг эргэлзээтэй байгаа зүйл нь цагаан сар шиг билгийн улирлаа дагуулаад явна гэхээр Чингис хааныхаа төрсөн өдрийг жил бүр өөр өдөр тэмдэглэх болно. Зарим нь ингэж шилжиж байхаар жилд нэг тогтмол өдөртэй болъё гэдэгт санал нэгдэж байгаа. Ер нь Эзэн богд хааныхаа гал голомтыг сахисан улсын тухайд энэ агуу их хүнийхээ төрсөн өдрийг хүндэтгэж тэмдэглэдэг, бүх нийтээрээ баярлаж бахархдаг, түүхээ эргэж судалдаг, сурталчилдаг өдөр байвал чухал юм л даа. Сүүлийн үед цагаан сараас өөр монголчууд үндэсний баяр гэх юмгүй болчихлоо. Гаднын олон янзын шашны баярыг хуулбарлаж, хүний юм тэмдэглэж эхэллээ. Сар өдрийг тогтоох тухайд түүхч Балжинням их зөв санаа хэлж байна лээ. 1162 оны өвлийн тэргүүн сарын шинийн нэгнийг Григорийн тоололд шилжүүлж бодвол гараад ирдэг юм. Тухайн үеийн өвлийн тэргүүн сар хэдийд таарч байна вэ түүнийг нь шилжүүлээд, тогтмол болгоё гэсэн.

“Үндэсний шуудан” сонин Д.Пүрэвсүрэн.

Чингис хаан өвлийн тэргүүн сарын шинийн 1-нд төрсөн гэдэгт эрдэмтэд санал нэгдсэн
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (129)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:54 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:53 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:52 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:51 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:50 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:49 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:48 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:46 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:45 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:44 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:43 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:42 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:41 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:40 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:39 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:38 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:36 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:35 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:32 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:31 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:30 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:29 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:28 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:27 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:26 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:24 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:21 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:20 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:19 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:16 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:15 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:14 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:13 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:12 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:11 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:10 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:09 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:08 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:07 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:04 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:03 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:01 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:42:00 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:59 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:58 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:57 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:56 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:55 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:54 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:53 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:52 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:50 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:49 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:48 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:47 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:45 | 103.23.51.4 |

Зочин
манай чингис хаан булэгт элсэн орохийг хусвэл энэ сайтад хариу бичнэ уу. монгол улсийнхаа толоо зурх сэтгэлээ зориулах хун байна уу

2014-02-07 | 22:41:43 | 103.23.51.4 |

Зочин
Ерөнхийлөгчтэй нэг өдөр,эсвэл нэг сард, төрсөн юм байх ёстой шүү дээ.Дараачийн ерөнхийлөгч хэдэн сард төрснөөс шалтгаалаад дараа нь бас өөрчлөгдөнө шүү дээ.

2012-11-15 | 07:37:43 | 202.179.10.150 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео

”Солонго ярилцлага”｜Г.Баатар: Тэнгэрлэг сайхан аав минь
17:34

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” үргэлжилсээр
17:18

“Бүс ба Зам - Гэрэлт аялал” Монгол улс дахь төслийн 2025 оны үйл ажиллагаанд хамрагдахаар Монгол Улсын нүдний болор цайх өвчтэй 121 хүн 06 дугаар сарын 20-ны өдөр Эрээн боомтоор Хятад улсад иржээ.

Авлига авсан ХХЕГ-ын Нууцын албаны ажилтнуудын 2 жил нийтийн албанд томилогдох эрхийг хасаж, ₮6 саяар торголоо
15:18

Хил хамгаалах ерөнхий газар (ХХЕГ)-ын Нууц, мэдээллийн аюулгүй байдлын албаны Бүртгэлийн нэгдсэн системийн

»»

Долдугаар сард ЦАГ АГААР ямар байх вэ?
13:17

Цаг уурын байгууллагаас долдугаар сард нутгийн өмнөд хэсэг болон говийн аймгуудын нутгаар бороо хур ихтэй байх төлөвтэй байгааг мэдээлжээ.

»»

BTS хамтлаг 2026 онд шинэ цомог, дэлхийн аялан тоглолтоор эргэн ирнэ
12:49

Мягмар гарагийн /2025.07.01/ орой Өмнөд Солонгосын алдарт BTS хамтлаг ирэх жил эргэн эрэлтээ хийнэ гэж Weverse

»»

Путин, Макрон нар гурван жилийн дараа дахин утсаар ярилаа
12:47

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, Францын Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон нар долдугаар сарын 1-ний өдөр утсаар

»»

“Дээлтэй Монгол” наадам энэ сарын 8-нд болно
10:33

Нийслэлийн Засаг даргын тамгын газар, нийслэлийн Аялал жуулчлалын газар, Соёл, Спорт, Аялал жуулчлал,

»»

Дэлгүүрийн худалдагчийг зодсон эрэгтэйг 48 цаг саатуулжээ
09:06

Цагдаагийн байгууллагад энэ оны 06 дугаар сарын 27-ны өдрийн 22:40 цагт Дундговь аймгийн Сайнцагаан сумын 7-р багийн

»»

Нагоя башёд Монголын 20 бөх барилдана
08:45

Японы сумо бөхийн холбооноос ирэх сарын 13-нд эхлэх Нагоя башёгийн банцүкэг өчигдөр зарлаж манай улсаас 20 бөх дөрвөн зиндаанд зодоглох юм.

»»

Ой хээрийн хоёр түймрийг бүрэн унтраалаа
17:04

Өнөөдөр хоёр гал түймрийг бүрэн унтраасан талаар ОБЕГ-аас мэдээллээ.

»»

Өвөр Монголын цөлийг зассан туршлага
15:40

Энэ жил “Гурван умард” төсөл хэрэгжиж эхэлсний 47 жилийн ой тохиож байна. Хагас зуун жил үргэлжилсэн уйгагүй хөдөлмөрөөр Өвөр Монгол орон эх орныхоо хойд хилд нуршгүй ногоон хэрэм босгож, улс орны экологийн аюулгүй байдлыг үр ашигтайгаар баталгаажуулсан юм.

Харилцаа хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлж, Хятад Монголын найрамдлын түүхийг өгүүлнэ
15:39

6-р сарын 10-нд Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн Хүбэй муж, ӨМӨЗО дахь хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээний нээлтийн үеэр Бүх Хятадын Сэтгүүлчдийн Нийгэмлэг болон Монголын СНЭ-ыэ дарга нар захидал илгээж, хамтарсан сурвалжилга амжилттай эхэлсэнд баяр хүргэжээ.

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийнхний хамтарсан сурвалжилга эхэллээ
15:38

Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн Хүбэй, ӨМӨЗО дахь "Боломжоо хуваалцан, хамтдаа хөгжье" хамтарсан сурвалжилгын үйл ажиллагаа ӨМӨЗО-ны Тунляо хотод 6-р сарын 10-ны үдээс хойш эхэллээ. Энэхүү арга хэмжээг БХСН, БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа ЭСЯ, Монголын СНЭ хамтран гүйцэтгэж, ӨМӨЗО-ны Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллин алба, Хүбэй мужийн Ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба хамтран зохион байгуулж буй юм.

Шэнь Миньжуань:Хятад, Монголын хүмүүнлэгийн солилцооны агуулгыг баяжуулж, найрамдлыг бэхжүүлнэ
15:37

БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Шэнь Миньжуань Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн хамтарсан сурвалжилгын арга хэмжээнд захидал илгээж, Бүх Хятадын сэтгүүлчдийн нийгэмлэг, БНХАУ-аас Монгол улсад суугаа Элчин Сайдын Яам, Монгол Улсын СНЭ, ӨМӨЗО-ны ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн алба, Хүбэй мужийн ардын засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн албанаас хамтран зохион байгуулж буй Хятад, Монголын сэтгүүлчдийн Хүбэй, Өвөр Монгол дахь хамтарсан сурвалжилгын ажиллагаа эхэлсэнд баяр хүргэв.

Хятад улс сансар судлалын өдрөөрөө Хятад маягийн сансар судллын шинэ аяллаа эхлүүлэв
15:36

4-р сарын 24-ний өдөр бол Хятадын сансар судлалын арав дах өдөрлөг юм. Энэ өдөр мөн Хятад улсын анхны хиймэл дагуул "Дүнфанхүн-1"-ийг амжилттай хөөргөсний 55 жилийн ой юм. Энэ өдөр "Шэньжөү-20" нисэгчтэй сансрын хөлгийг хөөргөж, орчлон ертөнцийг судлах шинэ аяныг дахин эхлүүлсэн юм.

Өнөөдөр бид бүгдээрээ одон орон сонирхогчид болсон. 04-р сард бид сансрын нисгэгчиддээ хүндэтгэл үзүүлэх ёстой, уудам орчлонгийн нууцыг тайлж, сансрын нисгэгчдийн бичсэн хятад маягийн романтикийг мэдрэх ёстой.

Супер хиймэл оюун бүтээх лаборатори байгуулжээ
14:53

НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны долоодугаар сарын 1 /Bloomberg/. Өгөгдсөн даалгаврыг хүний түвшинд эсвэл бүр илүү сайн

»»

Баяр наадмын нээлтийн тасалбар 07 сарын 02 буюу маргааш 07 цагаас худалдаанд гарна
14:31

Баяр наадмын нээлтийн тасалбар 07 сарын 02 буюу маргааш 07 цагаас худалдаанд гарна

»»

Ерөнхий Сайд Г.Занданшатар: Засгийн газар үнэнч, ил тод, хариуцлагатай байх зарчмыг тууштай баримтлана. Хөрөнгө оруулагчдад ээлтэй бодлого хэрэгжүүлж, тэдний эрх ашгийг хамгаалж ажилллана
13:57

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар гадаад улсаас Монгол Улсад суугаа дипломат төлөөлөгчийн газар болон олон

»»

Ганцмод-Гашуунсухайт боомтын хил дамнасан төмөр замын шав тавилаа
12:55

Хятад, Монголын уламжлалт анагаах ухааны эмчийн ур чадварыг дээшлүүлэх сургалт болов
12:37

Эрч хүчтэй залуу насаа хайрлая
12:00

Найруулагч:	С.УРЬХАН
Эх сурвалж:	СОЛОНГО

Уламжлалт заслаар бяцхан охины ”Нойрмог”нүдийг сэргээлээ
11:50

Зохиогч:	Ц.Урантунгалаг,Б.Сурнаа
Найруулагч:	Б.СУРНАА
Эх сурвалж:	solongonews.mn

2025 онд ахмад настанд амралт, сувиллын үйлчилгээ үзүүлэх байгууллагын жагсаалт гарлаа
09:57

Ахмад настны тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т заасан эрхийн бичгийн хөнгөлөлттэй үнээр ахмад настанд амралт,

»»

Дональд Трампын дэвшүүлсэн хуулийн төслийг Маск дахин шүүмжлэв
09:25

Зургадугаар сарын 28-ны өдөр Америкийн бизнес эрхлэгч Элон Маск АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трампын дэвшүүлсэн "том мөртөө

»»

Аутизмын хүрээний эмгэгийн оношилгоог эрт илрүүлж, эмчлэх боломж нээгдлээ
15:34

”Монгол Улсад эмчлэгдэх боломжгүй өвчлөлийг бууруулах” бодлогын хүрээнд СЭМҮТ-ийн нарийн мэргэжлийн хүүхдийн

»»

Баруун Европ даяар хэт халж байна
15:25

БЕРЛИН, 2025 оны зургаадугаар сарын 30 /DW/. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд Баруун Европын орнуудад агаарын хэм

»»

Blue Origin жуулчдыг сансарт аялуулжээ
12:44

НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны зургаадугаар сарын 30 /TASS/. Америкийн “Blue Origin” компани сансрын дэд тойрог замд

»»

Хөх хот Улаанбаатар чиглэлд шууд нислэг үйлдэнэ
10:25

Хөх хот Улаанбаатар чиглэлд шууд нислэг үйлдэнэ

»»

Улаанбурханы товлолт дархлаажуулалтад бүрэн хамрагдаагүй хүүхдүүдийн гэрт нь очиж вакцин хийнэ
09:49

Улаанбурханы нөхцөл байдалтай холбоотойгоор дархлаажуулалтыг эрчимжүүлэхээр болоод байна.

»»

"Багийн бага сургууль"-д хувийн хэвшлийнхэн хөрөнгө оруулна
09:24

Боловсролын яам, НҮБ-ын Хүүхдийн Сангийн хамтын ажиллагааны хүрээнд хэрэгжүүлэх “Багийн бага сургууль” санаачилга албан ёсоор эхэллээ.

»»

"Түймрээр эхээсээ өнчирсөн хоёр янзагыг хариуцлагатай айлд хүлээлгэн өгнө"
09:16

Сэлэнгэ аймгийн Алтанбулаг сумын ойн түймэрт өртөж, эхээсээ өнчирсөн 2 янзагыг өөрсдийн нутагт нь амьдардаг

»»

С.Молор-Эрдэнэ Монголчуудтай “таарсан” анхны философич гэж үү?
08:58

Олон нийтийн анхаарлын төвд байдаг хүмүүсийн нэг бол философич С.Молор-Эрдэнэ . Тэрээр “Монголчууд анх удаа л

»»

“GEM Mall”-д эхнэрээ хутгалж хөнөөсөн хэрэг гарлаа
08:07

Өнөөдөр Баянгол дүүргийн 6 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “GEM Mall” худалдааны төвд эмэгтэй хүнийг

»»

Дорнодын түймрийг унтрааж, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Булган аймагт гарсан 7 түймрийг цурамд оруулжээ
19:16

Дорнод аймгийн Баян-Уул сумын Өвөр эрээн багийн “Тарам” гэдэг газар өчигдөр буюу энэ сарын 26-нд гарсан ой,

»»

Ерөнхий Сайд Г.Занданшатар Хүнс, Хөдөө Аж Ахуй, Хөнгөн Үйлдвэрийн салбарын цаг үеийн ажлын талаар УИХ-д мэдээлэл хийлээ
19:14

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын цаг үеийн

»»

Японд ажлаас үүдэлтэй сэтгэцийн өвчлөл дээд хэмжээнд хүрчээ
18:24

ТОКИО, 2025 оны зургаадугаар сарын 27 /NHK/. Японд ажилтай холбоотой сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудлаар

»»

Төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Жамсрангийн Самбуугийн алдар гавьяаг мөнхжүүллээ
17:31

АРД ОЛОНДОО МОНГОЛ ТӨРИЙН МЭРГЭН ӨВӨӨ ХЭМЭЭН АЛДАРШСАН ТӨР, НИЙГМИЙН НЭРТ ЗҮТГЭЛТЭН

»»

Хятад-Төв Азийн олон улсын соёл аялал жуулчлалын анхны галт тэрэг Ши-Аниас аялж эхэллээ
16:23

Энэ онд Казахстаны "Хятадын аялал жуулчлалын жил" тохиож байна. Хятад, Казахстаны соёлын солилцоог дэмжиж, Хятад, Төв Азийн орнуудын дэд бүтцийн холболтыг гүнзгийрүүлэх зорилгоор өчигдөр Хятадын Ши-Ань хотоос Казахстаны Алматы хот чиглэлийн Хятад-Төв Азийн олон улсын соёл аялал жуулчлалын тусгай галт тэрэгний анхны галт тэрэг Ши Ань өртөөнөөс хөдөллөө. Тусгай галт тэрэг Шааньши, Ганьсу, Шиньжян зэрэг муж, өөртөө засах орныг дайран өнгөрч, Хоргос боомтоос хил гарч, 05-р сарын 31-нд Алматы хотод ирэх төлөвтэй байна.