Д.Бямбасүрэн: Надад хөдөөний хүн гэдэг мөн чанар бий, одоо ч ийм байгаа
Д.Бямбасүрэн: Надад хөдөөний хүн гэдэг мөн чанар бий, одоо ч ийм байгаа
2020-06-02 Монгол Улсын 17 дахь Ерөнхий сайд Д.Бямбасүрэнтэй ярилцлаа.
Энэхүү ярилцлагаар Дашийн Бямбасүрэн гэдэг хүний дотоод ертөнцийг нээж үзүүлж, хүн чанарыг нь илүү товойлгон гаргахыг эрмэлзлээ.
- Та бол нээлттэй хүн. Олон сэтгүүлч тантай ярилцсан. Миний хувьд тантай хийж буй энэ удаагийн ярилцлага маань 17 дахь нь болж байна. Гэхдээ та гол төлөв нийгэм, улс төрийн тодорхой асуудлаар өөрийн байр суурийг илэрхийлээд хувь хүнийхээ амьдралыг орхигдуулан тойруулаад өнгөрүүлчихдэг. Нийгэм, улс төрийн нэрт зүтгэлтэн Бямбасүрэнг Монголын ард түмэн сайн мэднэ. Харин Монгол Улсын иргэн Дашийн хүү Бямбасүрэнг бол төдийлөн сайн гадарладаггүй байж мэднэ. Төрсөн нутаг, аав ээж, бага нас, буриад зоныхоо тухай та энэ удаад надад илэн далангүй дэлгэрэнгүй ярьж өгөөч. Хувьсгалт үйлсийн зүтгэлтэн Бямбасүрэнг биш хувь хүн Бямбасүрэнг би илүүтэй сонирхож байна?
-Би Хэнтий аймгийн Биндэр суманд төрсөн. Миний бага балчир нас яг дайны залгаа хүнд үетэй холбоотой.
Түүний өмнө талд манай нутагт хувьсгалын ширүүн шуурга явж, олон хүнийг баривчлан буудаж алж, хөрөнгийг нь хураасан цаг хэцүү байсан. Миний юм санаж эхэлсэн үе 1935 оны сүүлч 1936 оны эхэн, тэр үед манай нутагт амьдрал маш хүнд, аав минь цэрэгт явчихсан, манайх гэртээ тавуулаа байлаа. Аавын маань эмэг эх гэж 70 гарсан буурал, аавын ээж гэж 50-аад настай бие муутай хөгшин байх /би хөгшин ээж гэдэг байлаа/.Үүн дээр ээж минь эгчтэйгээ байсан. Дөрвөн ханатай эсгий гэртэй, шалны оронд үхрийн шир дэвсээд голомтод ойр хэсэгт шороог нь нягтруулах гээд ус цацаж, эгч бид хоёр дээгүүр нь хөлөөрөө гишгэлнэ. Хавар болохоор бороо орно, дээврээс гоожсон дусаал дор 5-6 төмпөн сав тосно. Отогт маань эр хүн байхгүй, залуус нь бүгд цэрэгт явчихсан. Ахмадуудыг бүгдийг аваачаад хядчихсан болохоор чоно, нохой ихтэй. Шөнө бүрий болохоор чоно 4-5-аараа сүрэглэн хотонд ойртож ирээд улина. Хүүхдүүд бид унтахын өмнө гуулин төмпөн барьж гараад модоор цохиж чоно нохойг холдуулж байгаад бие засчихаад орж унтана. Манайх 20-оод хоньтой, уналгын 2-3 морь, саалийн 5-6 үнээтэй байсан. Ер нь манай нутгийнхны амьдрал жигд тиймэрхүү. Аав минь намайг ой өнгөрч байхад цэрэгт явсан юм гэнэ лээ. 1946 оны зуны нэг өдөр тугалаа уулын ар руу гаргачихаад буцаад иртэл хөгшин ээж минь хадгалж байсан шинэ ширдгүүдээ дэлгэж, дээр нь хүрэн бор царайтай хүн сууж байсан. “Аав чиннь ирлээ, аав чинь” гэхэд нь би эмээгийнхээ араар ороод хэвтээд өгсөн. Аав минь ажилсаг хүн болохоор гуалин бэлдэж байшин барихаас өгсүүлээд тэр жил манай амьдрал өөдөө болж эхэлсэн. Би ч удалгүй найман нас хүрч сургуульд орлоо. Хүүхдүүд хичээлдээ мориор явна. Анхны хичээл дээр багш асуух зүйл гарвал гараа өргөөрэй гэлээ. Тэгэхээр нь гараа өргөөд сууж байтал багш “За юу вэ” гэхээр нь “Зөөхийтэй талх идмээр байна” гээд аваад хаялаа, хүүхдүүд ч нирхийтэл инээлдээд явчихсан. Эрчүүд байхгүй болохоор манай нутагт эмэгтэйчүүд сүү саалийн ажлаа хийгээд явна. Зун сүү, тосны ногдол гүйцээх гээд айлууд барагтай бол сүүтэй цай уухгүй. Харин сүүтэй үнээтэй айл сүүгээ тушаагаад хажуугаар нь цөцгий гаргаж иднэ. Эмэгтэйчүүд шингэн сүүгээрээ тогоо нэрнэ. Тэрийг нь уух хүн байхгүй. Эмэгтэйчүүд долоо хоногтоо ч юм уу, нэг орой бөөгнөрч суугаад шимийн архинаасаа амсаад дуулна. Аавыгаа, ахыгаа, нөхрөө дурсаад уйлцгаана. Тийм л хүнд зураг миний сэтгэлд үлдэж дээ. Намайг 10-тай байхад аав минь калибр буу авч өгч, эмээл төхөөрч өгсөн юм. Ер нь тэр үеийн эрэгтэй хүүхдүүд 9-10 нас хүрээд ууланд гарч түлээгээ бэлтгэж, өвс хадлангаа авч гэрийн ажилд оролцож эхэлдэг байсан. Бас калибраа үүрээд ан гөрөөнд явна. Тэрийг дагаад ухаан сэтгэхүй ч өөр болж байлаа.
Намайг хоёрдугаар ангид орсон жилээс эхлэн сумын төвд айлд аваачиж үлдээдэг болсон. Эхний жил Биндэр суманд орос хөгшнийд орхисон. Хөгшин ээж хэлэхдээ “Хүү нь шоронд явсан, хүүгээ хүлээж байгаа ээж байлгүй дээ” гэсэн. Гуравдугаар ангид ороход манай суманд байсан ганц барга айлынд үлдээсэн. Дөрөвдүгээр ангид ороход сайхан зантай хорь буриад айлд аваачиж тавьсан. Тавдугаар ангид ороход манай суманд ганц хятад хүн байх, тэднийд намайг орхилоо. Дараа жил нь өвөрмонгол айд тавьсан. Нэг талаар сургуульд сурч, нөгөө талаар олон ястны зан заншлыг үзэж явсан юм болов уу даа. Манай нутгийнхан өвс хадлангаа авч өвөлжөөндөө буухаас хол отор нүүдэл хийхгүй. Цаг уур, дэлхийн нөхцөл өөр байж. Өвөл зуд, зун ган болно. Үхрийн эвэр мултарч унах, сүүл нь хугарах үзэгдэл их тохионо. Тиймээс отор нүүдэл хийдэг болсон. Манай өндөр эмээ, аавын ээж, эгч бид хэд үлдэнэ. Би өвөлжин мөс зөөж, түлээгээ хөрөөдөж хагална. 1948 оноос аав минь чандаганы занг хийж өгснөөр би зургаан настайгаас ан хийдэг болсон юм. Хөгшин эмээ арьсыг нь элдэж цааш нь хадгалсаар сүүлд сургуульд ороход чандган малгайтай гүйж явлаа. Харин одоогийн хүүхдүүд амьдралын нарийн ширийнд суралцахад оройтож байна. Нялхарлаа гэхэд хаашаа юм, амьдралын хэв маяг нь өөрчлөгдөөд тэр юм болов уу. Манай нутгийнхан баривчилгаа, дайчилгаа, хөрөнгө хураалтад хэдий нэрвэгдэж явсан ч гэсэн сэтгэл санаагаар унах юм уу, хүүхдүүддээ элдэв зүйл ер хэлдэггүй байсан. Бид ч тэрийг ойлгох биш, томчуулын амыг харахад Дандар баатар гэж мундаг хүн байдаг тухай, Олзвой гэж мундаг баатрын тухай настайчууд хааяа ярина. Түүнээс өвгөд дээдэс, элдэв өнгийн үйл явдлын талаар бидэнд огт ярьдаггүй байсан. Бодвол бидний цаашдын амьдрал, замд саад болуузай гэж боддог байсан биз ээ. Нэг сонин санагддаг нь манайх том сум, тусдаа төлөөлөгчтэй, шүүхтэй. Суманд ганц машинтай, тэр нь мал эмнэлэгт байх. Хүн эмнэлэг нь машингүй байхад тийм байсныг бодоход элдэв хэрэг дайчилгаа болоход хэрэглэдэг байсан байх даа гэж одоо санадаг юм. Сургуулийн захирал томилогддог, голдуу сумын төлөөлөгч байсан хүн л болно. Манайхан амьдралаа төвхнүүлж, малаа маллаж, өвс хадлангаа аваад л явчихна. 1951-1952 оны үед цэрэгт явсан залуус буцаж ирж, 2-3-уул нийлэн банз зүсч амьдрал нь ч сайжирсан. Гэхдээ цаг үеийн дэглэм их хатуу, хонины ноос, эвэр туурай тушаахад дутвал буутай хүмүүс ирээд шууд туугаад явах жишээтэй. Эгч бид хоёр буутай хүнээс айгаад тэр үү, 4-5 настайгаас хонио хариулж эхэлсэн. Хонь хариулж явахад буутай хүн харагдвал хонхорт ороод нуугдчихдаг байлаа. 1950-аад оноос нэгдэлжих хөдөлгөөн эхэлж хамтраад юм хийж болдог юм байна, арай илүү бүтээмжтэй байх юм гэдгийг ойлгуулсан болохоор хүмүүс эхэндээ урамтай байсан. Залуус хамтарч эрдэнэ шиш тариалж, түүгээрээ дарш хийж, сүүнд санаа зовох юмгүй байлаа. Нэгдэл эхэндээ сайн дурын үндсэнд зах зээлийн жамаар явсан. 1957 онд би дунд сургуулиа төгсч хот руу сургуульд ирсэн. Аймгийн төвд сум бүхэн гуанз гаргачихсан, сайныг нь шилж хоол иддэг байлаа. 1960 онд хойшоо сургуульд явж 1962 онд буцаад ирэхэд нэгдлүүдийн зах зээлийн зарчмыг нь хязгаарлаж, худалдаа наймаа хийхийг нь болиулж, захын гуанзаар ороход түлэнхий будаанаас өөр юмгүй болчихосн байсан. Манайхан нэгдлийн давуу талыг ашиглаж чадалгүй өөрсдөө нугасалчихсан.Манай нутгийнхны дунд тэр үед элдэв хулгай зэлгий байгаагүй. Сүүлийн үед хачин үзэгдэл гарч ирсэн болохоос бүх зүйл натур маягтай, ардынхаа зан заншилд тулгуурласан, ахмадууд нь залуусаа сургаж ирсэн. Миний багын амьдрал ийм. Надад үлдсэн юм нь хөдөөний хүн гэсэн чанар л байх. Одоо ч би өөрийгөө хөдөөний хүн л гэж боддог.
-Монгол үндэстэн бол нэгдмэл нэг үндэстэн, гэхдээ дотроо олон ястантай. Дашийн Бямбасүрэн бол буриад ястны төлөөлөл. Буриад хүн гэж хэн бэ. Ямар шинж төлөв, төрх байдлыг илүү илэрхийлдэг юм бол. Алдарт “Монголын нууц товчоо”-нд гардаг буриад зон өнгөрсөн 800 жилд хэрхэн яаж өөрчлөгдөж хувьссан юм бол?
-Буриадын тухай олон талаас ярилцдаг. Угсаатан зүй талаас буриад гэж хэн бэ гээд ярьдаг. Ер нь монголчуудын өөрийнх нь түүхийг аваад үзвэл Монгол Улсад байгаа халхчууд маань боржигон, хатиган, салжуд гурав гол нь юм шүү дээ, төр улсаа байгуулахдаа салгаж авсан болохоос. Боржигон нь Бодончар, хатиган нь Буха Хатаги, салжудын дээд өвөг нь Буха салжуд, энэ гурвуул Алунгоо эхээс төрсөн хүү. Нэг талдаа буриад гэдэг өвөг монголчууд, монголчуудын дээд угсаатан гэж болох юм. Нөгөө талаас буриадууд гэж хэзээ үүссэн, хэн юм бол гэдэг. Буриадад хүртэл энэ талаар маргаан бий. Зарим эрдэмтэн одоогийн хиргисүүдийн “Баряд” гэдэг үгтэй холбож тайлбарладаг, тэр нь манайхан гэсэн үг л дээ. Угсаатны талаас яривал “бурь” гэдэг эртний хэл. Одоо ч буриадууд битүү ширэнгэ ойг ингэж хэлдэг. Түүхийн талаас бодоход, миний хувьд аргын тооллоос өмнөх 1519 онд нэг сонин үйл явдал болсон. Тэр үед Вавилон улс гэж байсан, хаан ширээг нь уулнаас бууж ирсэн морьтнууд эзэлсэн гэдэг. Долоон үе хаан суугаад сүүлдээ алга болсон, дэлхийн хаадын түүхэнд ямар угсаатан байсан нь мэдэгдэхгүй. Тэд хамрын хөндийгөөс хана гэж улс байсан морьтнууд гэдэг. Хаадын нэрийг бодоход бүгд “буряш”, “бурь” нэртэй улс байдаг. Буриадын өвгө дээдэс тэр хавьцаа манаргаж явсан байх даа гэж би боддог юм. Одоогийн буриадын дуулдаг “Заян нава” бол маш эртний дуу. Заян нава нутаг одоо Иракийн нутагт байдаг юм шүү дээ. Эртний монголын өвгө дээдэс Газрын дундад тэнгисээс Номхон далайг хүртэл, Ираны өндөрлөгийг Зайрын нуруу гэж нэрлэн түүний хойд талаар цаашаа нүүж явсан овог угсаатан болов уу. Грекийн “Гредотын түүх” номд буриадын олон овог, жишээлбэл хуасай, хөбдэн, халиун овог гэж байдаг. Тэгэхээр буриад гэдэг угсаатан нэлээн эрт хэдэн мянган жилийн цаана дуулдах болов уу. Буриад дотроо нэг биш, тухайлбал хорь буриад гэж байна, манай буриадын гол яс нь тэр л дээ. Алунгоо эх бол хорь буриад хүн. Хорилдой мэргэн гэж “Монголын нууц товчоо”-нд гардаг. Хурлад ч гэж бичдэг. Өвөрмонголын эрдэмтэн Чандмань гэж настай буурал Перс эх сурвалж ашиглан Монголынхоо түүхийг бичдэг байсан. Тэр хүнтэй би нэг удаа уулзаж, буриадуудын түүхэн гарвалын талаар санаа бодлыг нь сонсоход буриад гэдэг угсаатан Тигр Ефрат мөрний дунд нутаг /Хурын орон гэж нэрлэдэг/ -аас гаралтай гэж хэлж байсныг би үнэн болов уу гэж боддог. Буриадын өөр нэг том хэсэг нь барга буриад. Тэд нэлээн эрт Жужан улсын үед Чоно хааныг ээж нь ална гэхэд барга баатар авч зугтааж гарсан домог байдаг. Би бодохдоо Бөртэ Чино гээд байгаа нь Чоно хаан гэж боддог. Тан улсын үед ч гэсэн баргууд, баягууд гэж байсан нь түүхэнд тэмдэглэгдсэн байдаг. Жишээ нь олхонууд Тан улсын хааныг залах ёслолд оролцож байлаа гэж түүхэнд бий. Энэ мэт тэр үеийн монгол овог аймгууд байсан л байх. Түүнээс гадна буриадууд дотор нэлээд том хэсэг нь сонгол буриад гэж бий. Хорь буриад 11 эцэгтэй гэж ярьдаг, сонголууд нйаман эцэгтэй гэж байдаг. Сонгол буриадын ерөнхий бүтцийг авч үзэхэд сүүлд өөрсдийгөө сонгол гэж нэрлэсэн угсаатан. Би бодохдоо баруун тийш Ил хаан улс руу очсон Монголын хаад, ноёдын удам угсаа наашаа ирэхдээ сонгол гэж нэгдсэн гэж ойлгодог. Жишээ нь, монгол нутагт орж ирж XVII зууны үед ар монгол манжтай нэгдэхэд нэгдэхгүй гээд хойшоо явсан Оросын Эрхүү гэхэд Монголын нутаг байсан шүү дээ. Монголынхоо нутагт л нүүж явсан, сонгол найман эцэгтэй гэдэг нь ашигад, еншөөбүү, сартуул, сонгол гэхчлэн сонгол найман яс гэж нэрлэдэг. Сонголууд гэдэг ч хэлийг нь авч үзэхэд сонгол буриад хэл халх хэлтэй ойролцоо. Авиа нь арай өөр. Хорь буриад хэлнээс бас өөр. Би сонгол буриад хүн учраас бага байхдаа хорь буриалд хүн ирээд ярихаар гайхдаг байлаа. Халх хүний ярихыг сонсохоор нээх удаан сунжруулж ярина. Хамниган буриад гэж бас бий. Хамниган гэдэ бол Тунгус улс. Манай угсаатны нэг том хэсэг нь мэргидүүд юм шүү дээ. Буриад гэдэг өргөн ойлголт. Үүнийг тэр чигээр нь ойлгож явбал хэрэг болох биз ээ. Сүүлийн үед улс төржүүлж, буриад, халх гэж ялгах, Орост очиход буриадуудыг “та нар монгол биш тусдаа улс” гэсэн яриа их явах жишээтэй. Буриадууд бол монгол угсаатны дээд өвөг, эх сурвалж нь.
- Таныг үндэснийхээ дээл, малгайг өмссөн байхыг би бараг харж байсангүй. Буриад ястны аливаа арга хэмжээн дээр ч та төдийлөн харагддаггүй. Бас их хааны төрсөн нутагт мэндэлсэн гэдгээ ч нэг их ярьдаггүй. Яс үндсээ зарлаж, нутаг усныхаа талаар дөвийлгөхгүй байх нь төрийн өндөр алба хашиж байсан хүний баримтлах ёстой ёс зүйн хэм хэмжээ юм болов уу гэж би бодох болсон?
-Монгол Улсын иргэний хувьд улсынхаа эрх ашгийг л бодож явахаас би тийм, тэр овгийн хүн гэж тодроод байх нь юу юм бэ. Гэхдээ би баяр ёслолоор, хөдөө нутагтаа очихдоо буриад дээлээ өмсдөг. Хүн үндэс угсаагаа мартахгүй байх, өөрөө мэддэг байх нь соёл юм. Буриад дээлийн энгэрт байгаа гурван өнгө утга учиртай, удам угсааны гарал,үүслийг хадгалж харуулж явдаг учиртай. Нэг ёсондоо таних тэмдэг. Тиймээс хувцасны соёлын хувьд гээж болохгүй.
-Социализмын он жилүүдийг туулсан хүний хувьд социализмын гэх тодотголтой цаг үеийн хүүхэд нас, оюутан ахуй үе, албан хаагч явсан тухайгаа дурсахгүй юу. Социализм танд ер нь юу өгсөн бэ, нэмж тодотгоход социализм нийгмийн нэг формацийн хувьд эргэлт буцалтгүй сөнөж мөхсөн үү. Социализм ба капитализмын сайн ба саар, эерэг ба сөрөг тал нь юу байдаг юм бол?
- Социализм гэдэг хүн төрөлхтөний түүхийн том үзэгдэл. Монголд хэрэгжсэн социализм ЗХУ-д үүссэн социализмын нэг салаа мөчир. Энэ утгаараа том гажуудалд орсон. Жишээ нь социализмын үзлийн анхны үндэслэгчид ард иргэд хувийн өмчтэй байна гэдгийг үгүйсгээгүй. Гэтэл манайхан бүх юм төрийн өмч байна гээд хувийн өмчөөс нь салгаж, хүмүүсийг хувийн хариуцлагаас нь хөндийрүүлж, завхралд хүргэсэн.
Социализм юу өгөв гэвэл, улс орон ядуу,буурай, дорой байх үед нийгмийнхээ баялгийг төр рүү чиглүүлж ашиглах нь илүү үр дүнтэйг харуулсан. Орос ялгаагүй, Монгол ч тийм байсан. Төр эдийн засгаа өөд татах, хүмүүсийн амьдралыг өөд татахад тодорхой нөлөө үзүүлсэн. Социализмын үед төр нь нийгмийн хариуцлагыг үүрэх цам ёсоор Монголд соёл, анагаах ухаан, шинжлэх ухаан, боловсролын тогтолцоо бий болсон. Капиталист нийгмийн үед ийм түгээмэл болж чадахгүй. Энэ бол ашиг, орлого олдог салбар биш. Миний бодоход манайд түгсэн социализмын үзэл бол Зөвлөлт Оросоор дамжсан Европын социализмын үзэл. Тэр утгаараа Европын соёлын үнэт зүйлийг Монголд авчирч олон зүйлийг үлдээж өгсөн. Л.Гумилевын алдарт номлолоор бол өгөршиж хөгширсөн угсаатан соёл иргэншлээ холын соёл иргэншилтэй хослуулж чадвал дахин сэргэн манддаг. Энэ утгаар монголчууд оюун санааны хувьд ч, угсаатны хувьд ч социализмын үед сэргэсэн.
-Тэгвэл социализм Монголд юу өгч чадаагүй вэ?
-Биднийг хувь хүний хариуцлагаас хөндийрүүлсэн. Хэнтэй ч яриад танай хүүхэд юу хийж байна гэхэд “Юм хийгээгүй ээ, хувийн жаахан юм оролддог” гэдэг. Өөрөөр хэлбэл, төр орж ажилд хуваарилж байж хувь хүн өөрийгөө ажилтай гэж хариуцлагаа ойлгодог. Хувь хүн өөрийн амьдралыг хариуцаж, ажлынхаа үр шимийг өөртөө зориулахыг улсаас хийсэнгүй. Гэхдээ социализм эргэлт буцалтгүй. Одоо манайхан социализмыг хараах үзэгдэл их болжээ. Гэтэл капитализм нь социализмаас түрүүнд дэлхийн хоёр дайн өдүүлж хямрал тээсэн өвчтэй нийгэм. Үүнийг туг болгож түүн рүү зорьж тэмүүлээд байх уу. Ер нь түүх давтагддаггүй. Социализмын үед олсон ололтоо, капитализмын үеийн юманд батай суурь болдог үнэт зүйтэй хослуулж цааш авч явбал хүн төрөлхтөн цааш шинэ замаар явах байх. Өнөөдөр коронавирусын үед эрүүл мэндийн салбарыг харж байхад барууны орнууд яаж нурж унаж буйг харахал социализмаас авах зүйл байна гэж харагдаж байгаа биз дээ.
-Статистикийн төв газар, Үнийн хороо таны ажил, амьдралын замналд том байр суурийг эзэлж таарна. Тэр үед төрийн албаны томилгоо яаж хийгддэг байсан юм бол. Өнөө цаг үеийн албан тушаалын томилгоо, “цүнх баригчид”-ын гишгүүр дэвжээ танд ямар санагдаж байна, өчигдөр ба өнөөдрийг харьцуулж яривал сонин байх биз?
-Социализмын үед төрийн албанд хүн томилох, нөгөө талаас үзэл суртлыг барихын зэрэгцээ Чингисийн үеийн төрт ёсны уламжлалыг хадгалж явсан. Энэ бол хүн төрөлхтний төрт ёсны маш том уламжлал. Энэ үед төрд ажиллах хүнийг шилж олох, удам угсаагаар нь шинжих, зан араншинг нь шинжих, соёл, хүмүүжил төлөвшлийг шинжих, боловсролыг шинжих, тэр хүний зүтгэлийг шинжих гэдэг эртний түүхтэй. Дорнын соёл иргэншилд Энэтхэгийн Махабахарат байна. Тэнд төрийн ажилтан ямар байх стандартыг хаан, сайд гэхчлэн ямар байхаас эхлэн заасан. Манайд хаан хүний эрдэм, түшмэл хүний эрдэм гээд ярьдаг. Тэр ёсыг барьж явсан учраас төрд ажиллах хүнийг олон талаас шинжиж байсан. Одоо Монголд тэгш эрхтэй гэдэг, тэр дотроос нь аль овсгоотой, зальтай нэг нь шургахыг боддог болсноороо ялгаатай. Анзаарч байхад төрийн албанд төрөл садангийн холбоо, эсвэл дарга нарт тал засах, намд хандив өргөх талаас шургах нь илүү давамгайлдаг болжээ. Ингэж явбал цаашдаа Монголын төр мөхөх аюултай. Төр мөхнө гэдэг улс үндэстний хувь заяа эргэлзээнд орно гэсэн үг.
-Социализмын бүтээгдэхүүн атал та Ардчилсан Монгол Улсын анхны Ерөнхий сайдаар томилогдсон. Тэр үед таны толгойлсон Засгийн газрын тэргүүн зэргийн зорилтууд юу байв. Санаж бодсоноо бүгдийг гүйцэлдүүлэн хэрэгжүүлж чадсан уу?
-Социализм өөрийн сул талтай, энэ систем доголдож эхэлсэн нь 1970-аад оны сүүлч 1980-аад оны эхнээс ил болсон. Манайхны хэлдгээр 1990 онд бүх юм хөмөрчихсөн биш. Миний хувьд гэнэтийн асуудал байгаагүй. Хамгийн сүүлд би 1989 оны зургадугаар сарын 12-нд Ж.Батмөнх гуайд хэлсэн юм, “Социализм гээд бүтэхгүй нь, бидний зам мухардалд орсон шиг байна “гэж. Ж.Батмөнх гуай тэр үед өөр замыг сонгох хэрэгтэй болох нь гэсэн. Тэр хүний санаа нь Сэргэн мандлын нам болох байсан. Гэвч бусад нь хүлээж аваагүй. Миний хувьд социализм өөрчлөгдөх нь гэдэг бол гэнэтийн байгаагүй. Тэр үед БНХАУ-ын КН-ын хурал болж Хятадын онцлогтой социализм байгуулна гэсэн. Күнзийн сургаалыг Марксизмтай хослуулж авч явах тухай юм. Түүгээрээ замаа өөрчлөөд явсан. 1989 оноос зүүн Европын орнууд өөрчлөгдөж, удирдагч нарынхаа заримыг шоронд хийж, заримыг нь буудаж, төрийн эргэлт хийсэн. Иймэрхүү явцуу үед миний хувьд Монголоо дахиж нийгмийн сөргөлдөөний цуст замд оруулахгүйгээр өөрчлөлтөд оруулах сан гэж бодсон. Түүнийгээ тухайн үеийн намын удирдлагуудад хэлж байсан. Түүхийн жам ёсны үзэгдэл болж Улс төрийн товчоо өөрчлөгдөж, бид шинэ замаар явсан. Гол асуудал шинэ улс төрийн хүчнүүд, Ардчилсан холбоо, Шинэ дэвшилтэт холбоо, АСХ улс төрийн туршлагагүй. Тэгсэн атлаа нийгмийн дотоод холбооны үүсгүүр болж байсан. Нийгмийн зөвшилцөлгүйгээр урагшаа явахгүй байсан тул би Засгийн газраа “Эвслийн” гэж нэрлэн байгуулж хоёр Шадар сайдыг томилох асуудлыг ардчилсан хүчинд өгсөн. Манай Засгийн газар 16 гишүүнтэй, дундаж нас нь 42, хамгийн залуу нь Д.Дорлигжав 32 настай байсан. 16 хүний ес нь академич, доктор, профессор, төрийн кандитат , эрдэм боловсролтой хүмүүс байсан. Тийм болохоор ажлын арга барилын хомсдол, цалгардал гарах нь бага байлаа. Тэр үед гурван том зорилт байсан. Бид зөвлөлтийн хараат байдалд, түүнээс гарах хэцүү. Тусгаар тогтнол, бүрэн эрхийн асуудлыг өөрийн гарт авах чухал. Нөгөөтэйгүүр, социализмын Монголд хэвшсэн загвараас гарч чөлөөт эдийн засгийн суурийг тавих, гуравдугаарт Монголыг олон улсын тавцанд өөрийн байр суурь, хүрээлэлтэй болгох байлаа. Үндсэндээ бид зорилтоо эхлүүлсэн. Гэхдээ хоёрхон жилийн дотор юу хийж амжих билээ. Үндсэн хуулийн баталгаагүй орчинд ажиллаж байсан Засгийн газар шүү дээ. Хэн нэгэн төрийн эргэлт хийхэд болзоолгогүй үе байлаа. Гэвч УИХ ч, Засгийн газар, Ерөнхийлөгч ч Монголоо хөгжүүлэх шинэ замын гарцанд хүрэхээр гар нийлж ажилласан.
-Танхимын сайдаараа та Ардын намын ч, Ардчилсан намын ч төлөөлөл болсон шинэ, залуу хүмүүсийг томилж байсан. Туршлага, мэдлэг чадвар дутна гэсэн айдас танд байгаагүй юу. Тэд таны итгэлийг зүтгэлээр хариулж чадсан уу?
-Танхимаа бүрдүүлэх амар ажил биш. Ерөнхий сайд хэнтэй хэрхэн ажиллах вэ гэдгээ бодож сонгоно. Гэтэл хажуу талаас төрд оролцож байгаа улс төрийн хүчнүүд энийгээ, тэрнийгээ оруулна гэнэ. Зарим нь Ерөнхий сайдын санал болгосон хүнийг хүлээж авахгүй. Зөвшөөрөхгүй ч асуудал байдаг. Заримдаа Ерөнхий сайд намуудын санал болгосон хүнийг хүлээж авахгүй. Тэр үед хөгийн зүйлүүд ч тохиолдож л байлаа. Тухайлбал, Ш.Жадамбаа, Ж.Амарсанаа нарыг намын удирдлага зөвүөөрөхгүй байсан ч би зүтгэж байгаад авч байсан.
-Таныг Ерөнхий сайдаар ажиллаж байх үед гарсан 20 дугаар тогтоолыг зарим хүн Монголыг хөмөрсөн. Нэг өглөө сэрэхэд төгрөгийн ханш хоёр дахин унаж бүх зүйл үнэгүй болчихсон гэж шүүмжлэх нь бий. Хадгаламжинд саяас илүү төгрөгтэй хоёрхон хүн тэр үед Монголд байсан, тэр хүмүүс илүү их гоморхсон гэж сонссон юм байна. Тэр үнэн үү. Энэхүү эрс шийдвэртэй реформын алдаа, оноо нь юу байв?
-20 дугаар тогтоолыг монголчууд 30-аад жил шуугиж ярилцаж байна. Гэхдээ би нэг зүйлийг боддог. Тэр үеийн нөхцөл байдал, улс төрийн байдлыг ойлгохгүй хүмүүс шүүмжилдэг. Саяхан би 20 дугаар тогтоол яагаад гарах болсон тухай нийтлэл бичсэн. Тухайн үед ЗХУ-аас салан тусгаарлахад Монголд Оросын үй олон цэрэг байсан бөгөөд тэр чинээгээрээ гар дээр эргэлдэж байсан бэлэн мөнгөний багагүй нь Орос цэргүүдэд байсан. Тэд нутаг буцахдаа авч явж болохоор юу л байна, хүнсний бараа аваад явсан гээд асуудал бий. Товчхон хэлбэл, 20 дугаар тогтоол бол их түймрийн өөдөөс тавьсан цурам. Монголын эдийн засаг тэр үеийн социалист орнуудаас хамгийн ядуу. Гэхдээ инфляцид шилжих тэр үеийн Европын орнуудаас 5-6 дахин бага. ЗХУ-аас 40 дахин бага, ийм л байсан. Тэр үед хоёрхон хүн саяас илүү хадгаламжтай байсан, ядуу байсан байгаа биз. Харин 20 дугаар тогтоолд хэлмэгдсэн хоёр бүлэг бий, нэг нь хөдөөгийн малчид. Нөгөө нь залуус, тэр үеийн гадаадад сурдаг оюутнууд тарваганы арьс зарж жаахан мөнгөтэй болж байсан нь хүнд байдал руу орсон.
- Та Монгол Улсын 17 дахь Ерөнхий сайд. Яагаад 17 дахь нь вэ гэдэг өөрөө бас асуулт. 1992 оны 1 дүгээр сарын 20-ны орой УИХ-ын чуулганд та үг хэлэхдээ Монголын төр үе үеийн Ерөнхий сайдуудаа золионд гаргасан, хамгаалж чадаагүй гэх асуудлыг анх хөндөж тавьсан байдаг. Өнөөдрийн өндөрлөг дээрээс Ерөнхий сайдуудын үйл ажиллагаатай холбоотой чухам ямар зүйлийг та онцолж хэлэх бол?
-Монгол Улс төрөө сэргээсэн ХХ зууны эхэн үеэс Ерөнхий сайдууддаа маш халгаатай явж ирсэн. Анхны Ерөнхий сайд Да лам Г.Цэрэнчимэд хутгалуулж нас барсан. Т.Намнансүрэн хорлогдсон. Түүнчлэн Г.Чагдаржав, төрийн тэргүүн байсан жанжин Д.Сүхбаатар, Жалханз хутагт, Ц.Жигжиджав, П.Гэндэн, А.Амар, Х.Чойбалсан, хамгийн сүүлд Ю.Цэдэнбал гадаад хорлогдож нас барсан. Монголын Ерөнхий сайдууд золионы, хүнд хариуцлага үүрдэг хүмүүс байж ирсэн. Тэрийг л хэлсэн ухаантай. Ер нь Ерөнхий сайд бол хамгийн хүнд ачааг үүрдэг. Тиймээс энэ хүмүүсээ бодох учиртай.
-2020 оны УИХ-ын сонгуулийн босгон дээр та бид хоёр энэ ярилцлагыг хийж байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч тэтэмт нянгийн цар тахлын хорио цээрийг ч бодолцсон байх, бас хүнд хэцүү байгаа өнөөгийн нөхцөлд хөрөнгө мөнгө хэмнэхийг ч хүссэн биз, УИХ-ын ээлжит сонгуулийг хойшлуулаач гээд барсангүй. Эрх баригчид хөл хориог харин ч овжноор ашиглаж, цар тахлаар айлгаж сүрдүүлж иргэдээ номхон хүлцэнгүй байлгаж байгаад сонгуулиа хийхээр болчихлоо. Өвчин тахал дэлгэрэх, халдварлах нь тэдэнд ер падгүй бололтой. Өмнө нь олонхиороо хүч түрж байгаад томсгосон мажоритар системээр УИХ-ын сонгуулийг явуулахаар хууль гаргаж авсандаа ихэд эрдэж бардаж байх шиг байна. Бас сүүлийн дөрвөн сарын хөл хорио цээр ч тэдэнд нэмэх оноо авчирч байгаа бололтой. Шулуудаж шуударчээ. Энэ сонгуулийн үр дүн ер нь яаж гарах бол. 2016 онд З.Энхболд АН-ыг толгойлж байхдаа нэг иймэрхүү эрхэмсэг бардам дээрэнгүй дүр төрхтэй дураараа дургиж дунд чөмгөөрөө жиргэж байсан санагдах юм. У.Хүрэлсүх өнөөдөр тийм байдлаар авирлаж байна. Аз уу, эз үү?
-Би заримдаа боддог юм, Монголд “Зэрэг нэмэхийн өмнө” гэж кино бий. Дүвчинмижидбалбагомбо гэдэг ноёнтон зэрэг нэмнэ гээд ембүү бариад явдаг. Одоо сонгуульд орж байгаа хүмүүсийн ихэнх нь тийм маягтай. Тэгэхээр сонгуулийн үр дүн яаж гарах вэ. Итгэл үнэмшил хүлээх мөрийн хөтөлбөртэй хүн сонгогдвол зөв болно. Зөвхөн бие дааж байгаа 208 хүн байгаа юм уу даа. Тэгэхээр энэ маш сонин сонгууль болно. Цар тахлын улмаас гээд хөдолөх, явах, ухуулах боломж багатай. Хуучин архаг, олон түмнээ хуваагаад дансалчихдаг улс төрийн хүчнүүд давуу байдалтай болчихдог. Ерөнхийлөгч сонгууль хойшлуулъя гэхэд МАН, АН хоёр дугтчаад сонгууль явуулна гээд байгаа. Надад нэг сонин зүйл бодогддог. Ж.Мөнхбат аварга илүү барилдаж байх үедээ улсын наадмаар нэг хүүхэдтэй таараад нөгөөхөө нухаж, өнөөх нь ядраад хэлж л дээ, “Аварга аа, хоёулаа жаахан түргэлье” гэж. Гэтэл аварга “Давах би яараагүй байхад унах чи яараад яадаг юм” гэсэн байгаа юм.Залуу аварга тэр хүнээр бие халаалт хийж байсан байх л даа. Одоо энэ хоёр нам хоёулаа баахан асуудалтай болчихоод сонгуульд яарч дугтчаад байх шаардлага байна уу. Сонгууль төвөгтэй болох байх. Гэхдээ энэ сонгууль миний ойлгож байгаагаар нийгэмд тогтвортой ажил хийсэн улс төрийн хүчний хувьд дансны оноо нь давуу гарах болов уу. Гэхдээ л жинхэнэ зөв хөтөлбөр гаргасан, олон түмний итгэл хүлээх улс төрийн хүчнүүдэд боломж бий. Бие даагчид энэ дундуур хол явахгүй байх.
Ч.Үл-Олдох
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
Д.Бямбасүрэн: Надад хөдөөний хүн гэдэг мөн чанар бий, одоо ч ийм байгаа
Bolod.mn
Сэтгэгдэл (0)
Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу. Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно
Жо Байден TikTok-ийг АНУ-д хориглож магадгүй хуульд гарын үсэг зурлаа 14:52 АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм.
АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм.
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас зөвлөх үйлчилгээний тухай зарлал 14:21 Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
»»
Д.Трамп: Жо Байден еврейчүүдийг ч, палестинчуудыг ч үзэн яддаг 14:10 АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ.
АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ.
»»
Түрээсийн орон сууцны оршин суугчийг сонгон шалгаруулах журмын санал боловсруулав 14:00 НЗДТГ болон БНСУ-ын Экспорт-Импортын банк хамтран хэрэгжүүлж буй “Баянголын ам түрээсийн орон сууцны хороолол барих төсөл”-ийн хэрэгжүүлэгч талууд уулзалт зохион байгууллаа.
НЗДТГ болон БНСУ-ын Экспорт-Импортын банк хамтран хэрэгжүүлж буй “Баянголын ам түрээсийн орон сууцны хороолол барих төсөл”-ийн хэрэгжүүлэгч талууд уулзалт зохион байгууллаа.
»»
ХХААХҮЯ: Зөвлөх үйлчилгээний ажлын зар 13:54 Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
»»
Бизнест тань давуу тал нэмэх ногоон зээл 13:17 Аливаа улс орны хөгжил, хүн ардын ахуй амьдралд барилгын салбар чухал үүрэг гүйцэтгэдэг билээ. Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлттэй нүүр тулж буй энэ цаг
Аливаа улс орны хөгжил, хүн ардын ахуй амьдралд барилгын салбар чухал үүрэг гүйцэтгэдэг билээ. Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлттэй нүүр тулж буй энэ цаг
»»
НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн Монголд хүрэлцэн ирээд байна 12:34 Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
»»
Хоёр дахь удаагийн “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт эхэллээ 11:58 Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран зохион байгуулж буй “Алтай дамнасан
Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран зохион байгуулж буй “Алтай дамнасан
»»
Монгол Улсад бэлэн гоймон үйлдвэрлэх зөвшөөрөлтэй 90 аж ахуйн нэгж 17 улсаас бэлэн гоймон импортолдог 11:51 Нийслэлийн прокурорын газраас Нийслэлийн эрүүл мэндийн газартай хамтран Сүхбаатар, Хан-Уул, Баянгол, Баянзүрх,
Нийслэлийн прокурорын газраас Нийслэлийн эрүүл мэндийн газартай хамтран Сүхбаатар, Хан-Уул, Баянгол, Баянзүрх,
»»
СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ: 12 настай хүү угаартаж нас барсан ба ээж нь ухаан ороогүй байна 11:37 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 21-ний өдрийн 10:25 цагт Сонгинохайрхан дүүргийн 41 дүгээр хороо буюу Баруун салаанд
2024 оны дөрөвдүгээр сарын 21-ний өдрийн 10:25 цагт Сонгинохайрхан дүүргийн 41 дүгээр хороо буюу Баруун салаанд
»»
Одон орончид Дэлхийн вангийн гадаргуу дээрх асар том "зүрхний" нууцыг тайлжээ 11:22 Швейцарийн одон орончид Берны их сургууль болон Үндэсний одон орон судлалын PlanetS төвийн эрдэмтдийн хамт
Швейцарийн одон орончид Берны их сургууль болон Үндэсний одон орон судлалын PlanetS төвийн эрдэмтдийн хамт
»»
АН-аас Х.Баттулгыг хөөхийг шаардаж, зарим нь иргэдийн 1072 хувьцааг хуурч авсандаа уучлалт гуй гэв 11:19 АН-ынхан хэд хэдэн фракц болж эвлэлдэн нэгдэж чаддаггүй. Тэгвэл өнөөдөр тус намын зарим гишүүд намаасаа гарч буйгаа илэрхийлэв.
АН-ынхан хэд хэдэн фракц болж эвлэлдэн нэгдэж чаддаггүй. Тэгвэл өнөөдөр тус намын зарим гишүүд намаасаа гарч буйгаа илэрхийлэв.
»»
Төв аймагт 11 настай хүү айлын морь хөлсөлж унахдаа чирэгдэж, амь насаа алджээ 11:02 Төв аймгийн Борнуур суманд өчигдөр /2024.04.25/ 11 настай хүү айлын морь гуйж, хөлсөлж унажээ. Улмаар мориноос унаж, чирэгдсэн байдалтай амь насаа алдсан байна.
Төв аймгийн Борнуур суманд өчигдөр /2024.04.25/ 11 настай хүү айлын морь гуйж, хөлсөлж унажээ. Улмаар мориноос унаж, чирэгдсэн байдалтай амь насаа алдсан байна.
»»
ХҮН намаас татгалзаж буй гишүүдийн цуваа үргэлжлэв 10:42 Сонгууль-2024 болоход хоёр сарын хугацаа үлдээд буй билээ. Тэгвэл улс төрчдийн дунд сонгуулийн халуухан тулаантай
Сонгууль-2024 болоход хоёр сарын хугацаа үлдээд буй билээ. Тэгвэл улс төрчдийн дунд сонгуулийн халуухан тулаантай
»»
ҮАГ-т бие даан нэр дэвшигч 77 иргэн мөрийн хөтөлбөрөө хянуулахаар ирүүллээ 10:09 Үндэсний аудитын газар энэ сарын 22, 23, 24-ний өдрүүдэд УИХ-ын сонгуульд оролцох бие даан нэр дэвшигч 77 иргэний мөрийн хөтөлбөрийг хүлээн авлаа.
Үндэсний аудитын газар энэ сарын 22, 23, 24-ний өдрүүдэд УИХ-ын сонгуульд оролцох бие даан нэр дэвшигч 77 иргэний мөрийн хөтөлбөрийг хүлээн авлаа.
»»
Хятадууд 2030 он гэхэд саран дээр хөл тавина гэжээ 10:09 Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
»»
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт эхэллээ 10:07 “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт Төрийн ордонд эхэллээ.
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт Төрийн ордонд эхэллээ.
»»
Сонсголонгийн гүүрний нэг талын зорчих хэсгийг хаана 09:49 Хан-Уул дүүргийн 8, 9-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сонсголонгийн гүүрний зорчих хэсгийн зүүн талын /хойш/ чиглэлийн эгнээг хаахаар болжээ.
Хан-Уул дүүргийн 8, 9-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сонсголонгийн гүүрний зорчих хэсгийн зүүн талын /хойш/ чиглэлийн эгнээг хаахаар болжээ.
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарна 09:43 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
»»
МЕТА компанийн төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзав 09:41 Сонгуулийн ерөнхий хорооны дарга П.Дэлгэрнаран, нарийн бичгийн дарга Д.Даваа-Очир болон холбогдох албан тушаалтнууд МЕТА компанийн Төв Азийн орнууд, Монгол,
Сонгуулийн ерөнхий хорооны дарга П.Дэлгэрнаран, нарийн бичгийн дарга Д.Даваа-Очир болон холбогдох албан тушаалтнууд МЕТА компанийн Төв Азийн орнууд, Монгол,
»»
К.Токаев Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Д.Камеронтой уулзжээ 09:40 Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
»»
Ч.Өнөржаргал: Нийгмийн даатгал, нэмэлт даатгал хоёр тусдаа ойлголт 09:16 СЭЗИС-ийн НББ-ийн тэнхимийн ахлах багш, татварын мэргэшсэн зөвлөх Ч.Өнөржаргалтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
СЭЗИС-ийн НББ-ийн тэнхимийн ахлах багш, татварын мэргэшсэн зөвлөх Ч.Өнөржаргалтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
»»
“Жагсаалтын 48 мөнгө гаргахгүй, барьцаалагдахгүйгээр гишүүн болно” 08:27 УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны ээлжит хуралдаан боллоо. Хуралдаанаар Монгол Улсын шүүх эрх мэдлийн хөгжлийн бодлого батлах тухай, Авлигатай тэмцэх
УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны ээлжит хуралдаан боллоо. Хуралдаанаар Монгол Улсын шүүх эрх мэдлийн хөгжлийн бодлого батлах тухай, Авлигатай тэмцэх
»»
Эмийн үнийг хуулиар зохицуулна 18:36 Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”, түүнтэй
Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”, түүнтэй
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарч ажиллана 17:12 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн
»»
Улаанбаатар хотын Бонд босгох төсөлд Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банктай хамтран ажиллана 17:09 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банкны Төв Азийн бүс хариуцсан захирал Сузанна Харгитай
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банкны Төв Азийн бүс хариуцсан захирал Сузанна Харгитай
»»
Услалтын системийг шинэчлэн сайжруулах барилгын ажил Эрдэнэбүрэн дэд төслийн тендерийн урилга 16:59 Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
»»
Хангай зочид буудлын эзэмшигчид татвараа нөхөж төлөх шаардлага тавилаа 16:46 Улаанбаатар хотын төвд байрлах Хангай зочид буудлын барилга анх 1982 онд баригдсан байдаг. Гэсэн хэдий ч эзэмшигч нь ашиглахгүй балгас хэлбэрээр 30 орчим жил болсон.
Улаанбаатар хотын төвд байрлах Хангай зочид буудлын барилга анх 1982 онд баригдсан байдаг. Гэсэн хэдий ч эзэмшигч нь ашиглахгүй балгас хэлбэрээр 30 орчим жил болсон.
»»
Тендерийн урилга 16:26 Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
»»
Фото сурвалжилга: Нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгаж байна 16:23 2024 оныг “Тохижилт-бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласантай холбоотойгоор хотын гол магистрал зам дагуух нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж буй.
2024 оныг “Тохижилт-бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласантай холбоотойгоор хотын гол магистрал зам дагуух нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж буй.
»»
ХХААХҮЯ: Худалдан авалтын мэргэжилтэнг ажилд урьж байна 16:00 Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
»»
"Эрин эверест интернэшнл" сургуулийг төрийн өмчид авах асуудлаар уулзалт хийлээ 15:51 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Баянгол дүүргийн 29 дүгээр хороонд байрлах "Эрин эверест интернэшнл" сургуулийн
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Баянгол дүүргийн 29 дүгээр хороонд байрлах "Эрин эверест интернэшнл" сургуулийн
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас зөвлөх үйлчилгээний тухай зарлал 15:27 Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
»»
"Замын-Үүд, Даланзадгад, Цогтцэций, Ханбогд сумыг хот, Цагаанхадыг тосгон болгоно" 15:09 Ерөнхий сайд энэ сарын 17-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар Хот, тосгоны эрхзүйн байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах үүргийг ЗГХЭГ, Сангийн яам, ХЗДХЯ, Улаанбаатар хотын захирагчид өгсөн. Энэ үүргийн дагуу дээрх хуулийн төсөлд хэрхэн өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцжээ.
Ерөнхий сайд энэ сарын 17-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар Хот, тосгоны эрхзүйн байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах үүргийг ЗГХЭГ, Сангийн яам, ХЗДХЯ, Улаанбаатар хотын захирагчид өгсөн. Энэ үүргийн дагуу дээрх хуулийн төсөлд хэрхэн өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцжээ.
»»
Төв магистрал замуудыг бүхэлд нь хучна 15:01 Нийслэлийн удирдлага нийтийн эзэмшил газрыг зориулалт бусаар ашигласан, хашиж хаасан зөрчлийг үе шаттай арилжуулж байгаа билээ.
Нийслэлийн удирдлага нийтийн эзэмшил газрыг зориулалт бусаар ашигласан, хашиж хаасан зөрчлийг үе шаттай арилжуулж байгаа билээ.
»»
Дэлбэрэлтэд өртсөн БЗД-ын 207-р байрыг ашиглах боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарчээ 14:56 Шадар сайд С.Амарсайхан Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
Шадар сайд С.Амарсайхан Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
»»
БНКУ-ын Парламентын дарга Н.Шакиев Чингис хаан Үндэсний музейд зочлов 14:45 Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын урилгаар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиев энэ сарын
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын урилгаар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиев энэ сарын
»»
ЗАСГИЙН ГАЗАР: Онцгой байдлын алба хаагчдын хувцас хэрэгслийг сайжруулахад 25 тэрбум төгрөг зарцуулна 14:43 Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
»»
"Монгол, Тайландын иргэд харилцан визгүй 60 хоног зорчино 14:35 Тайландын Хаант Улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр тус улсын Шадар сайд бөгөөд
Тайландын Хаант Улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр тус улсын Шадар сайд бөгөөд
»»
Финлянд болон Эстонд их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ 13:35 Финлянд болон Эстонд орон нутгийн цагаар дөрөвдүгээр сарын 23-нд сүүлийн зуун жил ороогүй их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ.
Финлянд болон Эстонд орон нутгийн цагаар дөрөвдүгээр сарын 23-нд сүүлийн зуун жил ороогүй их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ.
»»
Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуулийн танилцуулга 13:31 Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуульд дараах онцлог зохицуулалтыг тусгасан. Үүнд:
Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуульд дараах онцлог зохицуулалтыг тусгасан. Үүнд:
»»
ХХААХҮЯ: Зөвлөх үйлчилгээний ажлын зар 13:26 Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
»»
Ачааны автомашин шатаж, 45 настай иргэн амиа алджээ 13:23 Өмнөговь аймаг, Цогтцэций сум, Сийрст багийн “Гашуун сухайт” чиглэлийн авто замын зорчих хэсэгт /аймгийн төвөөс зүүн урд зүгт 112 км-т, сумын төвөөс зүүн урд зүгт 12 км-т/
Өмнөговь аймаг, Цогтцэций сум, Сийрст багийн “Гашуун сухайт” чиглэлийн авто замын зорчих хэсэгт /аймгийн төвөөс зүүн урд зүгт 112 км-т, сумын төвөөс зүүн урд зүгт 12 км-т/
»»
Үхрийн мах 17,500-21,500 төгрөгийн үнэтэй байна 13:22 Хүчит шонхор, Дэнжийн 1000 захад борлуулагдаж буй махны үнийн мэдээллийг хүргэж байна.
Хүчит шонхор, Дэнжийн 1000 захад борлуулагдаж буй махны үнийн мэдээллийг хүргэж байна.
»»
Ногоон автобусны хэргийн шүүх хурлыг хойшлуулжээ 13:01 "Ногоон автобус" худалдан авах ажиллагаатай холбоотой А.Ганхуяг нарын 24 хүнд холбогдох хэргийн шүүх хурлын урьдчилсан хэлэлцүүлгийг өнөөдөр /2024.04.24/ товлосон ч өмгөөлөгчдийн хүсэлтээр хойшлуулжээ.
"Ногоон автобус" худалдан авах ажиллагаатай холбоотой А.Ганхуяг нарын 24 хүнд холбогдох хэргийн шүүх хурлын урьдчилсан хэлэлцүүлгийг өнөөдөр /2024.04.24/ товлосон ч өмгөөлөгчдийн хүсэлтээр хойшлуулжээ.
»»
Н.Батсуурь аварга бүх оддын барилдааны зохион байгуулагчдыг шагналаа өгөхийг шаардав 12:58 “Пэпси Алтан цом бүх оддын барилдаан” гуравдугаар сарын 16-ны өдөр болсон. Уг барилдааныг Монголын үндэсний бөхийг хөгжүүлэх зорилгоор Premier sport суваг,
“Пэпси Алтан цом бүх оддын барилдаан” гуравдугаар сарын 16-ны өдөр болсон. Уг барилдааныг Монголын үндэсний бөхийг хөгжүүлэх зорилгоор Premier sport суваг,
»»
Фүкүшима цахилгаан станцын далайд цутгаж буй усыг шинжилж эхэллээ 11:40 Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
»»
Автобус засаж байгаад домкратад дарагджээ 11:19 Автобусанд засвар хийж байсан 50 настай эрэгтэй домкратад дарагдаж, эмнэлэгт хүргэгджээ.
Автобусанд засвар хийж байсан 50 настай эрэгтэй домкратад дарагдаж, эмнэлэгт хүргэгджээ.
»»
Онцгой байдлын техник, тоног төхөөрөмж, хувцас хэрэглэлийн асуудлыг хэлэлцэж байна 11:11
Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан иргэнийг албадан авчирлаа 11:09 Олон Улсын Эрүүгийн цагдаагийн байгууллага Интерполын “Хөх булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан Монгол Улсын иргэн “Н”-г холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд
Олон Улсын Эрүүгийн цагдаагийн байгууллага Интерполын “Хөх булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан Монгол Улсын иргэн “Н”-г холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд
»»
Жо Байден TikTok-ийг АНУ-д хориглож магадгүй хуульд гарын үсэг зурлаа 14:52 АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм.
АНУ-ын төлөөлөгчдийн танхим бямба гарагт /2024.04.20/ дөрвөн хуулийн төсөл бүхий багцыг дэмжсэн. Эхний гурван төсөл нь Украин, Израил, Энэтхэг-Номхон далай дахь АНУ-ын холбоотнуудад цэргийн тусламж илгээх тухай байсан юм.
»»
Д.Трамп: Жо Байден еврейчүүдийг ч, палестинчуудыг ч үзэн яддаг 14:10 АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ.
АНУ-ын Ерөнхийлөгч асан Доналд Трамп “Ерөнхийлөгч Жо Байден еврейн ард түмнийг ч, Палестины ард түмнийг ч үзэн яддаг” гэж сошиал хуудсандаа бичжээ.
»»
НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн Монголд хүрэлцэн ирээд байна 12:34 Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
»»
Хятадууд 2030 он гэхэд саран дээр хөл тавина гэжээ 10:09 Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарна 09:43 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
»»
К.Токаев Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Д.Камеронтой уулзжээ 09:40 Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
»»
Фүкүшима цахилгаан станцын далайд цутгаж буй усыг шинжилж эхэллээ 11:40 Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
»»
Сонгуулийг луйвардсан гэж Дональд Трампыг буруутгажээ 15:11 ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй
ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй
»»
Тайваньд нэг хоногт 200 гаруй удаа газар хөдөлжээ 13:44
БНХАУ-д болсон үерийн улмаас дөрвөн хүн энджээ 10:06 БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна.
БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна.
»»
“Tesla”-ийн борлуулалт буурч, цахилгаан автомашинаа 2,000 ам.доллароор хямдруулав 18:01 “Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla”
“Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla”
»»
Франц “хязгааргүй” эрчим хүч үйлдвэрлэх чадамжтай цөмийн реактор бүтээж эхэлжээ 17:30 Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл
Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл
»»
АНУ-ын онцгой байдлын алба гал руу аврагчдаа явуулах биш, дрон нисгэн унтрааж байна 12:26 Аль ч улсад онцгой байдлын алба хаагчдыг хамгийн эрсдэлтэй ажил эрхэлдэгт тооцдог. Хаана ямар гамшиг, аюулт үзэгдэл
Аль ч улсад онцгой байдлын алба хаагчдыг хамгийн эрсдэлтэй ажил эрхэлдэгт тооцдог. Хаана ямар гамшиг, аюулт үзэгдэл
»»
Газын зурваст амиа алдсан хүний тоо 34049 болжээ 11:55 Палестины яаралтай тусламжийнхан хамгийн сүүлд Хан-Юнис дэх эмнэлгийн цогцолборт болсон
Палестины яаралтай тусламжийнхан хамгийн сүүлд Хан-Юнис дэх эмнэлгийн цогцолборт болсон
»»
Казахстанд үерийн улмаас 634 цооногийн олборлолтыг түр зогсоожээ 14:07 Казахстаны хоёр бүс нутагт газрын тос олборлодог компаниуд үерийн гамшгийн улмаас 634 цооногийн ажиллагааг түр зогсоожээ. Тус улсын Эрчим хүчний яам мэдээлснээр,
Казахстаны хоёр бүс нутагт газрын тос олборлодог компаниуд үерийн гамшгийн улмаас 634 цооногийн ажиллагааг түр зогсоожээ. Тус улсын Эрчим хүчний яам мэдээлснээр,
»»
Японд газар хөдлөлтийн улмаас 9 хүн гэмтжээ 13:52 Япон Улсын баруун өмнөд хэсэгт хүчтэй газар хөдлөлт болж, есөн хүн хөнгөн гэмтэн, усны хоолойн шугам сүлжээ эвдэрч, хөрсний гулгалт үүссэн байна.
Япон Улсын баруун өмнөд хэсэгт хүчтэй газар хөдлөлт болж, есөн хүн хөнгөн гэмтэн, усны хоолойн шугам сүлжээ эвдэрч, хөрсний гулгалт үүссэн байна.
»»
Казахстан улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас жилд 80 гаруй эмэгтэй амиа алддаг 10:46 Эхнэрээ найман цагийн турш зэрлэг балмадаар зодож хөнөөсөн Казахстан улсын Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг
Эхнэрээ найман цагийн турш зэрлэг балмадаар зодож хөнөөсөн Казахстан улсын Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг
»»
“Их-7” сайдууд Ойрхи Дорнодын асуудлаар хуралдаж байна 08:27 “Их-7” бүлгийн гадаад хэргийн сайд нар Иранаас Израиль руу хийсэн томоохон дайралтад ямар хариу өгөх талаар хэлэлцэж байна. Японы Гадаад хэргийн сайд Камикава Йоко "Их 7"-ын хурлын үеэр Иран,
“Их-7” бүлгийн гадаад хэргийн сайд нар Иранаас Израиль руу хийсэн томоохон дайралтад ямар хариу өгөх талаар хэлэлцэж байна. Японы Гадаад хэргийн сайд Камикава Йоко "Их 7"-ын хурлын үеэр Иран,
»»
Филиппинд цахимаар мөрийтэй тоглосон Хятад иргэн баривчлагджээ 16:16 Филиппинд суугаа Хятадын ЭСЯ хилийн чанадад Хятадын иргэн мөрийтэй тоглосон асуудлаар Филиппиний хууль сахиулах байгууллагатай холбоотой ажиллаж, Филиппиний үйл ажиллагааг дэмжинэ гэдгээ мэдэгдэв.
Филиппинд суугаа Хятадын ЭСЯ хилийн чанадад Хятадын иргэн мөрийтэй тоглосон асуудлаар Филиппиний хууль сахиулах байгууллагатай холбоотой ажиллаж, Филиппиний үйл ажиллагааг дэмжинэ гэдгээ мэдэгдэв.
»»
Д.Трамп Польшийн Ерөнхийлөгчтэй Нью-Йоркт уулзжээ 13:39 Бүгд найрамдах намаас /БНН/ АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших нь тодорхой болоод байгаа Дональд Трамп Польшийн Ерөнхийлөгч Анжэ Дудатай лхагва гарагт Нью-Йорк хотод уулзжээ.
Бүгд найрамдах намаас /БНН/ АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших нь тодорхой болоод байгаа Дональд Трамп Польшийн Ерөнхийлөгч Анжэ Дудатай лхагва гарагт Нью-Йорк хотод уулзжээ.
»»
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ 14:45 Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
»»
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай 20:57
Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ 14:35 Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
»»
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна 11:28 ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
»»
Хятад-Монголын олон улсын худалдааны хот 17:13
“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт 17:02 “Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
»»
Орос үндэстний цорын ганц шян 16:30 “Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон 18:24 Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар 17:41 Гадаад хүмүүс Хятадад
Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав 11:38 Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
»»
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая 17:58 Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
»»
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв 10:08 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
»»
С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя 10:51 УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
»»
Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ 09:05 Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
»»
Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан 17:44 Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
»»
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан 10:55 Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
»»
Ч.Хүрэлбаатар: Х.Баттулга арьс, ширний экспортыг зогсоосон нь маш буруу бодлого байсан 18:20
Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй 09:58 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
»»
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа 18:40 Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
»»
У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш! 16:56 Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
»»